luis ten Bosch gaat ilaats innemen ran Drakensteyn Nu ook een Wilde Cigarillos voor een voordelige prijs! Nieuw van Ritmeester DeWïIdenvan Ritmeester: eerlijk in prijs en kwaliteit. Proef dekwaliteit Vergelijk de prijs Iniliehuis krijgt oude functie terug 20 stuks voor 4.90 50 stuks voor 12.25 Huis ten Bosch moet worden gepast aan de nieuwe bestem- y. In vergelijking met de czaamheden die aan Het Oude moeten worden verricht is dat ir een peuleschil, al is er toch nog d zo'n drie miljoen gulden mee loeid. Dat blijft een fiks bedrag, ral als men weet dat prinses Bea- ooit Drakensteyn voor drie ton kocht. de Wassenaarse vleugel van Huis Bosch komen de echte woonver- cken. Prinses en prins hebben ir zo hun wensen voor. Verder eten kamers voor de prinsen xander, Friso en Constantijn rden ingericht. Beatrix en Claus en dat volgens eigen smaak, al len zij zich laten leiden door wat torisch is gegroeid. Die geschiede- is op huis ten Bosch evenmin als het Noordeinde uit te vlakken. Ie generaties Oranjes hebben hun rnpel gedrukt op het Huis, de een ïer dan de ander, maar alles bij caar is het een rijk verleden. Het reekt vooral prinses Beatrix met ar gevoel voor geschiedenis en tra de aan. Daar prins Claus voor zijn erk bijna dagelijks in Den Haag oet zijn, heeft het prinselijk paar et veel moeite met de aanstaande erhuizing. Het was Amalia van olms, de vrouw van stadhouder tederik Hendrik, die het initiatief tot de bouw van dit paleis aan. De- Klfde bouwmeesters als bij de ver fraaiing van Het Oude Hof een be- jngrijke rol speelden, PieterPosten Jmindere mate Jacob vanCampen, érdcn ingeschakeld voor de bouw in dit „lusthuis". Het oorspronke- jke plan van Amalia was een grote al te bouwen, waarin zij haar instcollectie kon onderbrengen, at was koren op de molen van ederik Hendrik. De zaken werden Amalia en Frederik Hendrik trokken zich er niets van aan. Nadat haart man in 1647 was overleden, ging Amalia rustig verder met het verwe zenlijken van haar plannen. Zij be sloot In plaats van er haar kunstver zameling in onder te brengen de Oranjezaal, zoals het bouwwerk als gauw door de burgerij werd ge noemd. te maken tot een „gedenkte ken van de diepe droefheid en liefde van de ontroostbare weduwe ter ere van haar onvergetelijke gemaal". Zo staat het in het latijn in verheven bewoordingen, opgesteld door de dichter Constantijn Huygens, die se cretaris van Frederik Hendrik was, in het randschrift dat het portret van Amalia in de nok van de Oranjezaal siert. Deze zaal Is het centrale punt van Huis ten Bosch. Daar ls In in drukwekkende schilderingen van veel zeventiende-eeuwse meesters zoals Jacob Jordaens en Theodorus van Thulden, beiden leerlingen van Rubens, Jan Lievens, Gerard van Honthorst en waarschijnlijk ook Ja cob van Campen (maar dat is nooit helemaal duidelijk geworden) het le ven van Frederik Hendrik uitge beeld. Ook de Chinese zaal met zijn wand versiering van rijstpapier en de Ja panse zaal, met Japanse houtsoorten betimmerd en voorzien van gebor duurd behang vol bloemen en vogels met echte veren, mogen er zijn. Ei gentijds is de door koningin Juliana ingerichte Groene Salon. De Witte Eetzaal, in Franse stijl ontworpen door Daniel Marot, is eveneens de moeite waard. Frivole keuken In tegenstelling tot de meeste ande re palelzen is Huis ten Bosch eigen- or Fred Lammers ken van de schilderingen in dc Oranjezaal stelt stadhouder Frederik Hendrik foor als kind terwijl de godin Pallas hem' onderwijst in dc wiskunde en flcrcurius in krijgskundige zaken. lijk doorlopend "In gebruik geweest bij de Oranjes, al heeft het er wel eens op geleken dat de laatste blad zijde van dit familiehuis werd ge schreven. Dat was bijvoorbeeld zo in de Franse tijd toen het palels eerst museum werd (voor tien stuivers mocht men zich vergapen aan de rijkdommen van de Oranjes) en ver volgens een herberg waar het frivool toeging. Later werd het paleis zelfs ingericht als staatsgevangenis. In 1943 kon maar ternauwernood worden voorkomen dat de Duitsers Huls ten Bosch lieten afbreken om er verdedigingswerken te kunnen bouwen waarmee zij een geallieerde aanval vanuit zee hoopten te belet ten. Het palels kreeg het zwaar te verduren toen in de tuin een lanceer basis voor de beruchte V2-raketten werd gebouwd. In 1945 was Huls ten Bosch dan ook onbewoonbaar geworden. Vijf Jaar later ging men aar. het restaureren, een werk dat drie miljoen gulden kostte, toen een indrukwekkend be drag. Nu is het onbegrijpelijk dat daarvoor zoveel tot stand kon wor den gebracht. Ook de tuin werd op nieuw aangelegd, een geschenk van het Nederlandse volk aan koningin Juliana en prins Bernhard bij hun koperen huwelijksfeest in 1949. Sinds 1956 maken de leden van de koninklijke familie weer regelmatig gebruik van dit paleis. Bij de ko mende „aanpassing" van Huls ten Bosch zullen ook de bijgebouwen worden betrokken, omdat het prin selijk gezin over de nodige leefruim te wil beschikken. De buren van het palels, zoals oud-premier De Jong, die in het koetshuis woont, is de huur opgezegd. Nieuwbouw Alles in het kader van het Haagse palelzenplan. Over nieuwbouw heeft men maar niet meer gepraat. Tot ver na de Tweede Oorlog heeft Den Haag met de gedachte gespeeld een modern koninklijk paleis te laten bouwen. Vooral burgemeester S. J. R. de Monchy spande zich ervoor in op het landgoed Sorghvliet, ooit door Jacob Cats gesticht, een nieu we vorstelijke behuizing tot stand te brengen. Sinds Nederland een ko ninkrijk werd is er over een nieuw paleis gepraat. In 1901 werden de plannen concreet toen het Haagse gemeentebestuur het 88 ha grote lanjihoed Sorghvliet van de familie Goekoop, die het in 1876 van de Oranjes had overgenomen, wilde ko pen. De raad wees het aankoopplan van de hand, maar in 1902 en 1908 probeerden B en W. het opnieuw. Inmiddels werd het terrein steeds kleiner. Er ging een stuk af voor het Vredespaleis en daarna voor de bouw van enige villa's In 1930 leek het tij te keren, toen mr. Adriaan Goekoop het landgoed aan de staat vermaakte op voorwaarde dat bin nen tien Jaar zou worden begonnen met het tot stand brengen van „een representatief gebouw", Het woord palels nam hij niet in de mond, omdat koningin Wilhelmlna, die was gepolst, duidelijk had laten weten helemaal geen behoefte te hebben aan een nieuw paleis. Omdat in de crisisjaren het benodigde geld ont brak. ging het plan de ijskast in. Toen de tijd begon te dringen en de gestelde termijn van tien Jaar bijna was verstreken, kwam de regering in 1939 met een voorstel op Sorghvliet „een gebouw voor recepties en bij zondere bijeenkomsten te iaten ver rijzen. Het zou 1,6 miljoen gulden gaan kosten, maar het rijk wilde het geschenk van mr. Goekoop niet graag aan zijn neus voorbij laten gaan. Op de rijksbegroting voor 1940 werd twee ton voor de eerste fase opgevoerd De oorlog zette alles op losse schroeven en het le gaat werd nietig verklaard. Na de oorlog kwam mr. De Monchy op zijn stokpaardje terug. In het herbouwplan dat architect W. M. Dudok voor Den Haag maakte, situ eerde hij aan de Oude Scheveningse weg „een gebouw van nationale be tekenis". Iedereen die ook maar enigszins was ingewijd wist dat daarmee een paleis werd bedoeld, maar die benaming werd steeds om zeild, totdat burgemeester Schok king in 1952 toegaf dat de gemeente zich al geruime tijd actief bezighield met de plannen voor de bouw van een palels. De moeilijkheid was dat Sorghvliet inmiddels in Amerikaan se handen terecht was gekomen. Men wilde op het terrein een Ameri kaanse ambassade bouwen. In 1955 kocht het rijk Sorghvliet voor een half miljoen dollar. Het Catshuis ging dienen als ambtswoning van de minister-president. Van het terrein was nog maar 22,5 ha over en dat was voor de bouw van een palels te klein. Koningin Juliana wilde trou wens evenmin als haar moeder een nieuw paleis. Zij begreep dat zoiets haar door het Nederlandse volk in een tijd waarin duizenden werden geconfronteerd met de woningnood erg kwalijk zou worden genomen. Voor Den Haag zat er niets anders op dan zich erbij neer te leggen dat het geen koninklijke residentie meer was en te wachten op betere tijden. Die lijken nu wat dit betreft voor Den Haag aan te breken. Huis ten Bosch naar een achttiende-eeuwse gravure HAAG Al zullen Bea- en Claus als koninklijk fr in de toekomst regelmatig Iet Oude Hof verblijven, ze niet van plan in dit paleis iet hart van Den Haag te i wonen. Huis ten Bosch le plaats gaan innemen van sensteyn. Het prinselijk houdt dat kasteel overi- s als privé-bezit aan als kendverblijf. zo royaal aangepakt, dat er in het toenmalig Den Haag heel wat werd afgeroddeld. Frederik Hendrik en Amalia waren zelfs onderwerp van gesprek op synodes, waar men open lijk de pracht en praal waarmee bel den zich omringden, afkeurde. Som migen gingen zelfs over de pestepi demie die het in het midden van de zeventiende eeuw teisterde, zien als straf van God voor de lichtzinnig heid van het stadhouderlijk paar. Gedenkteken De nieuwe Wilde Cigarillos van Ritmees ter. Een fijne, milde smaak Vol geung aro ma, zoals u van een goede Wilde Giganllos gewend bent Natuurgedroogd. En natuurlijk ongeperst en ongematteerd. Net als de veelgevraagde Ritmeester Wilde Havana is ook de nieuwe Wilde Cigarillos weer sym pathiek gepnjsd. Slechts 24 Vi ct per stuk. Dat maakt verschil, reken maaii

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 9