obert Long: 'Als het erop
ankomt is iedereen eenzaam'
Israël, een 'testcase'
'k Heb
niks om
aan te
trekken'
UW PROBLEEM 00K HET ONZE
Testreactor ligt nu stil
VARIA
Trouw/Kwartet
n
iger wil niet belangeloos door het leven walsen
r Fred Lammers
LLEM „De mensen wil-
iag glitter zien. Dat merk
ii in de belangstelling die er
jat voor bladen als Privé,
irtiest moet je aan een be
de image voldoen, die niet
juwe is. Je moet het leven
in dat voor je bedacht
n it Wie dat willen doen
ten dat voor zichzelf we-
maar het is niets voor mij.
ril mezelf zijn."
>ert Long roert in zijn koffie in
laarlemse hotel waar we met
r hebben afgesproken, en zegt:
irobeer eerlijk te zijn, hoewel
ïaal echt is het nooit. Je bent er
altijd op bedacht dat bepaalde
l0 n niet kunnen. Als ik bijvoor-
graag uit mijn neus eet. zal ik
egenover jou niet doen."
rt mag dan het neuspeuteren in
■^■Ischap nalaten, over het alge-
gaat hij rustig zijn gang, niet
mmmn wat betreft zijn liedjes maar
net zijn kleding. Na jarenlang in
erpak te zijn opgetreden kwam
■daofi zijn nieuwe show waarmee hij
net ogenblik door het land trekt,
in ns in een keurig kostuum op het
|um. „Ik zég de mensen denken,
dt: fcter zeiden ze het ook tegen me:
raar, dat was toch die alternatie-
ongen. Ze waren duidelijk in ver
eniging gebracht. Omdat ik andere
«ten aan had dan ze gewend wa-
ustö was ik niet meer herkenbaar,
ve taal van iemand in spij-
jroek klinkt anders dan van ie-
id in een geruit kostuum. Je
»t volgens een bepaald patroon
in waar je niet van af mag wijken.
1 gaat met praten net zo. Als je
zegt wat er van je wordt ver-
it is het goed. Dat zie je als
voor de televisie worden
trviewd. Ze gaan dan ineens
indstaal spreken, praten hun
•rs na. Ze hebben dan ,een eisen-
t op tafel gelegd', terwijl ze
nauwelijks weten waar het alle-
om gaat."
h napraten bezondigt Robert zich
De liedjes die hij zingt en zelf
Irijft, zijn niet zo maar liedjes. Ze
ibben inhoud. Veel zaken die niet
Ippen zet Robert, vaak een beetje
l, op een rijtje. „Maar daaruit mag
L'et opmaken dat ik het leven
lolletje vind. Het is voor mij
nlijk tot nu toe erg plezierig
st. Het leven in het algemeen
je echter niet zo vreselijk leuk
en, omdat er een hoop rotzooi
wereld is waar je niets aan kunt
jij niet en ik niet. Al dat on
eerst in Vietnam, nu in Afrika,
at er zo machteloos tegenover!
moet je er. gericht- iets aan
ren te doen.
ioriteiten
heb in het leven drie prioriteite'A
teld: mijn naaste, de mensen
ir ik direct mee heb te maken; de
I wijdere omgeving en de wereld,
ft dat laatste aangaat doe ik iets
Ir de leprabestrijding. Daarmee
ik min of meer toevallig in con-
gekomen en daaraan geef ik nu
deel van het geld dat ik met
in verdien. Niet omdat ik zo'n
mens ben, maar ik wil niet
igeloos door het leven walsen,
wil wat doen voor anderen,
ihien wel omdat ik het zo goed
I, want daarvan ben ik me dage-
bewust. Mogelijk is dat een
itelijk trekje in me van: het gaat
ik probeer eerlijk te zijn.
me zo goed, dus ben ik verplicht er
iets tegenover te stellen."
Al is Robert christelijk opgevoed,
het geloof betekent nauwelijks meer
iets voor hem. „Die christelijke op
voeding raak je echter niet meer
kwijt. Er blijft toch altijd wel iets
hangen van: God-weet-en-ziet-alles.
Daar kom Je niet meer vanaf en ik
weet ook niet of dat hoeft. Ik heb
niets tegen religie, wel als het opge
drongen wordt."
Weinig vrienden
Die Jeugd van Robert speelde zich
voor een groot deel af in het Gelder
se Ederveen. „In dat dorp, waar de
mensen een stil en godvruchtig leven
leidden, ver van dat moderne gedoe
in de grote steden, woonde ik van
mijn vierde tot mijn twaalfde jaar. Ik
heb er een prima tijd gehad. Ik heb
er dan ook geen nare herinneringen
aan, al had ik er weinig vrienden,
want hoewel ik het dialect dat ze er
spreken, gauw overnam, bleef ik in
de ogen van de mensen daar een
stadse jongen. In Utrecht, waar mijn
vader woonde mijn ouders waren
gescheiden had ik meer relaties."
Robert woonde bij zijn moeder, die
overleed toen hij twaalf jaar was.
Hoewel het geen prettige ervaring is
in een ontwricht gezin te moeten
opgroeien zegt Robert daarover:
„Het heeft mij persoonlijk geen
kwaad gedaan. Het verplichtte me al
jong na te denken over dingen die
voor anderen vanzelfsprekend zijn,
zoals het gezag van ouders. Van dat
gezag was bij mij geen sprake, om
dat ik zag dat mijn vader en moeder
er in hun leven zelf niets van terecht
brachten."
Roberts vader is ook al lang over
leden, en hoewel hij vroeger dikwijls
met hem in de clinch lag, zou Robert
nu graag nog eens met hem hebben
willen praten." Ik weet niet of dat
gelukt zou zijn, maar je leert bij het
ouder worden. Dingen die ik vroeger
van mijn vader verwerpelijk vond,
vind ik nog niet aanvaardbaar, maar
wel begrijpelijk. Je kunt de tijd he
laas nooit terughalen. Ik denk achter
af vaak: jammer dat ik het toch niet
even tegen mijn ouders kan zeggen."
Het is Roberts ervaring dat bij het
ouder worden steeds minder dingen
belangrijk worden. „Een Jaar of acht
geleden, ik was toen even in de twin
tig, heb ik me vreselijk druk ge
maakt over het kopen van
kerstboomballen. Ik wilde zilveren
ballen, een vriend van mij blauwe.
Toen we daarover aan het ruziën
waren, dacht ik ineens: als hij nou
graag blauwe ballen in die boom wil
hangen, waarom dan niet. Wat
maakt dat uit, het is toch maar voor
een paar weken! Is het nou belang
rijk daar Je tijd aan te verknoeien?
Dat is zo maar een voorbeeld dat me
te binnen schiet, waar ik nu geen
punt meer van zou maken."
Eenzaamheid
Als ik Robert vraag wat voor hem
belangrijk is zegt hij: „Mijn relaties
tot andere mensen. Bij de gratie
daarvan besta ik. Van eenzaamheid
heb ik geen last, al is als het erop
aankomt iedereen eenzaam, omdat
niemand wezenlijk in staat is tot
elkaar door te dringen. Je gaat ook
alleen dood, hoe óneenzaam Je ook
denkt te zijn."
Robert wacht even en zegt dan:
„Maar eenzaamheid is voor velen
een groot probleem. Dat merk ik
aan de brieven die ik krijg van men
sen die op mijn liedjes reageren. Het
verbaast me hoe mensen ertoe ko
men over intieme zaken aan een
vreemde te schrijven. Het zijn dui
delijk mensen die hun hart bij nie
mand kunnen uitstorten. Als ik weer
zo'n brief krijg, denk ik vaak: mens,
wat moet JIJ vreselijk alleen zijn.
Maar ik kan er ook weinig aan doen.
Ik ben niet in staat mensen op een
afstand te helpen. Je zou eigenlijk al
die mensen persoonlijk moeten op
zoeken. Soms doe ik dat ook, anders
schrijf ik een brief."
Veel van die brieven gaan over sek
suele problemen. „Dat mensen niet
in staat zijn een van de meest funda
mentele dingen in het leven met hun
naaste omgeving te bespreken is
iets dat mij droef stemt," vindt Ro
bert. „Seksualiteit is nog steeds een
groot taboe. Het is alleen nuttig als
het economisch gebruikt kan wor
den, verder bestaat het niet en doe
je het stiekem."
Taboes
Robert maakt er ook in zijn liedjes
geen geheim van homoseksueel te
zijn. Vandaar dat velen die hem
schrijven in dezelfde omstandighe
den verkeren. Hoewel er de laatste
tijd ook op dit terrein meer ver
draagzaamheid komt, is er volgens
Robert over de hele linie gezien nog
sprake van onbegrip." Vooral in de
kleine gemeenschappen is het een
probleem. Daarom denk ik vaak als
ik mensen moed inspreek: jij hebt
gemakkelijk praten, jij bent be
kend, van Jou pikken ze het wel,
want een kunstenaar is toch gek."
Die seksuele taboes stelt Robert In
veel van zijn liedjes aan de orde. „Ik
zing waarvan ik op het ogenblik
vind dat ik moet zingen. Over vijf
jaar kan ik er wel anders over den
ken. Misschien ben ik dan ook wel
door de hand Gods gegrepen. Ik
geloof dat bij elke leeftijd een be
paalde mening hoort. Mensen die
tien jaar dezelfde mening houden
moeten eigenlijk naar een gesticht.
Goed kan dat in elk geval niet zijn,
want er verandert dagelijks zoveel
om je heen. Degenen die in de provo-
tijd in de voorste gelederen stonden,
zitten nu op kantoor of leggen de
metro aan. Dat wil nog niet zeggen
dat waar zij toen mee bezig waren
verkeerd was. Iedereen mag zijn me
ning hebben. Ik geloof in een grote
dosis van egoïsme. Dat zegt de bij
bel in feite ookO heb uw naaste lief
als u zelf.. Als Je zelf niet gelukkig
bent kun Je een andere niet gelukkig
maken. Als ik me goed voel, ben ik
in staat jou Je ook goed te laten
voelen."
Radio
Als we later door Haarlem lopen
zegt Robert: „Ik heb een fantastisch
leven. Ik ben heel gelukkig, maar ik
heb er hard voor gewerkt en dat doe
ik nog, al ben ik niet zo f antiek om te
zeggen: mijn beroep is mijn leven. Ik
wil ook tijd overhouden voor andere
zaken: gezellig een avondje kletsen,
een beetje wandelen met mijn twee
honden, lezen, wat t.v. kijken en
totaal nieuwe dingen zoals radiopro
gramma's maken, wat ik in de
maand Juni ga doen als ik vier zater
dagen het programma ZO ga verzor
gen. Al ben ik vanaf mijn veertiende
jaar microfoons gewend, ik wil wel
eens kijken hoe je radio maakt. Dat
is moeilijker dan je denkt, dat heb ik
al wel gezien."
Toen Eva Hoornik bij uitgever
Andreas Landshoff de Amerikaanse
bestseller „Cheap Chic" onder ogen
kreeg, was ze direct razend
enthousiast. Samen met fotografe
Anna Beeke maakte ze een fraaie
Hollandse uitgave van dit boek,
waarin een derde van de
Amerikaanse versie werd bewerkt
en vertaald en tweederde, in
dezelfde sfeer, gericht is op
creatieve Hollandse mode. mensen
die over kleren praten en laten zien
wat ze het liefst zelf dragen. Over
een aantal uitspraken is bijna
iedereen het eens. Het doet er niet
zoveel toe of Je op een spijkerbroek
van C&A een tweedehands hemd
draagt, onder een blazer van Yves
St. Laurent met aan Je voeten
laarzen van De Lange, zolang Je Je er
lekker in voelt en Je er van overtuigd
bent dat het je geweldig staat.
Goede basiskleren van natuurlijke
materialen (katoen, zijde en wol)
zijn erg belangrijk; het hoeft nooit
veèl te zijn. Juist door oud en iets
perfects nieuws te combineren
bereik je vaak schitterende effecten.
Het is daarom zaak de inhoud van
de klerenkast goed in het hoofd te
hebben voor Je Iets gaat kopen waar
je misschien binnen een paar weken
op bent uitgekeken.
Aan verschillende onderwerpen zijn
speciale hoofdstukken gewijd, zoals
de Klassieken, Accessoires en
Sportkleren. Erg leuk is het deel
over de oorsprong van folklore uit
de hele wereld; verteld wordt waar
Je in verschillende landen op moet
letten en wat Je er kunt kopen.
In „economie in de mode" vertelt de
Amerikaanse Ingeborg Day over
haar kosten (per keer dragen)
systeem, dat ze heel consequent
doorvoert. Ingeburgerde mode,
zoals legerhemden, werkmans
kleding en antieke en
tweedehandskleren, is uitvoerig
opgenomen in'k Heb niks om aan
te trekken".
Het is leuk te weten hoe
progressieve Nederlandse
ontwerpers denken over mode en
welke kleren ze zelf graag dragen.
Frank Govers zegt onder meer: „Bij
mijn Haute Couture collectie heb ik
me nog nooit afgevraagd wie dat
aan zal trekken of wie dat moet
dragen. Die luxe wil ik me
permitteren." Daar staat dan
tegenover dat hij ook een zeer
betaalbare mooie confectie-coUectle
maakt die voor veel vrouwen
draagbaar is, waar dezelfde
tendenzen in zitten als in zijn
couture. Tal van mensen in en om de
mode, zoals journaliste Jeanne
Roos, tekenares Marte Röling,
ontwerpers Puck Hans.
schoenmaker Jan Jansen en
fotograaf Paul Huf komen in
'k Heb niks om aan te trekken"
aan het woord.
door dr. C. Rijnsdorp
Prof. H. van Praag, de veelzijdige Joodse geleerde en opvallend vruchtbare auteur, is er weer met
een nieuw geschrift. Het zijn vier lezingen, met achter elke lezing vragen en antwoorden. Het
onderwerp is Jeruzalem. De titel luidt: De vier gezichten van Jeruzalem (uitgave H. Meulenhoff,
Baarn, 64 dichtbedrukte blz„ prijs 7,50). Het gaat over het Jeruzalem van de belofte, van de
vrede, van de eenheid en van de overwinning van het lijden. Dit klinkt vaag en abstract, maar de
inhoud is allesbehalve zweverig. Wèl getuigend van een ln Joods geloof gefundeerd idealisme.
Het zijn voor de vuist gehouden toe
spraken, waarvan de tekst allicht
wat bijgeschaafd zal zijn. De
antwoorden op de vragen doen ln
belangrijkheid voor het gesprokene
niet onder. De Inhoud is zo rijk, dat
weergave daarvan in een krante-
verslag het beeld alleen maar verte
kenen kan. Laat ik liever een impres
sie geven, zoals die zich na de lectuur
in mijn herinnering heeft gevormd.
Eeuwenlang heeft de gedachte ge
heerst, dat het christendom het Jo
dendom verving. Desnoods kon men
het stellen zonder het Oude Testa
ment. Nu het constantijnse kerktype
in verval is, en dan vooral na de
tweede wereldoorlog, is de betekenis
van het Jodendom voor het christe
lijk geloof opnieuw ontdekt. Men zal
hier tegenwerpen, dat met name het
calvinisme een sterk oud
testamentische inslag heeft, zozeer
zelfs dat Joden er zich tot op zekere
hoogte in herkennen. Het grote ver
schil is evenwel, dat ln het gerefor
meerde klimaat alles wat op de Mes
sias wijst, uiteraard op Jezus van
Nazareth is toegepast. De rest wordt
vergeestelijkt of men doet een keus
uit datgene ln de profetische boe
ken bijvoorbeeld wat het meest
aanspreekt. Zelfs de aardrijkskundi
ge namen hadden een stichtelijke
klank. Het bekende oude vrouwtje
voelde zich al bij het woord Mesopo-
tamlë gesticht. Denk ook aan Pniël,
Rehoboth enz.
Vinger
Toen ln de eerste wereldoorlog Pa
lestina in het nieuws kwam, zagen
we, mèt onze dominee, de vinger van
God de wijzers van de klok verzet
ten. De bijbelse namen werden weer
concreet. Die schok is allang ver
werkt. nu Israël een staat is en de
aardrijkskundige namen politieke
betekenis hebben gekregen. (Zo is
ook Japan niet meer het land van de
rijzende zon en Korea het land van
de kalme morgen. Al wat ver en
sprookjesachtig was, is nu dichtbij,
problematisch en dreigend.)
De kerk ziet Israël weer. Maar ook
Israël ziet de kerk. Van Praag zegt
ergens in zijn boek, dat toen de Jo
den levend werden geroosterd, Jood
se geleerden zich Intensief bezighiel
den met de persoon van Jezus. Jezus
als Jood wordt volkomen aanvaard.
Wel bleef Martin Buber Jodendom
en christendom zien als twee ver
schillende wegen, maar Van Praag
heeft veel meer oog voor de onder
grondse verbondenheid. Hij ziet Je
zus als een messlas, niet als de Messi
as. Maar hij staat zo begrijpend ten
aanzien van het verschijnsel chris
tendom, dat ook dit boek weer heel
belangrijk is om in de joodse wijze
van denken en voelen door te drin
gen. voorzover ons dat tenminste,
gezien onze eeuwenoude christelijke
traditie, gelukken kan.
Opvallend
Van Praag is goed thuis ln het Nieu
we Testament. Hij kan het zo goed
met Lukas vinden, dat hij meent niet
met een griek of romein, maar met
een Jood te doen te hebben. Nu is het
inderdaad opvallend, hoezeer Lukas
zich In de Joodse geloofs-, gevoels-
en gedachtenwereld heeft ingeleefd.
Daar zal de omgang met Paulus niet
vreemd aan geweest zijn. Jeruzalem
is voor Van Praag tegelijk een histo
risch gegeven, het centrale Joodse
symbool, tevens de heilige stad voor
christenen en moslims, maar en
daarin mondt het boek uit politiek
een onopgeefbaar bezit.
Vóór 1948, zo oordeelt hij. heeft er
nooit een ander bewust palestijns
volk bestaan dan het Joodse. Pas na
1948 ontwikkelden de Arabische Pa-
lestijnen zich tot een soort tegen-
volk. Jeruzalem, zo vervolgt hij, is
sinds 1850 een stad met een overwe
gend Joodse bevolking. „ZIJ die spre
ken over een Arabische meerderheid
ln het oorspronkelijke Palestina, die
nen dan ook de joodse meerderheid
in Jerusalem te erkennen" (blz. 60).
„Israël is de testcase der wereld" (63).
Van onze redacteur wetenschappen
ARNHEM Nederlands meest bui
tenissige kernreactor is na drie Jaar
onderzoek volgens plan bulten wer
king gesteld. Het is de KEMA sus
pensie-testreactor (KSTR) op het
terrein van de samenwerkende
elektriciteitsbedrijven in Arnhem.
De reactor werkte volgens een nooit
eerder beproefd systeem waarin de
splijtstof, in de vorm van heel kleine
korreltjes, in het koelwater zweeft
en mee wordt rondgepompt. De gro
te inspirator van het ontwerp, waar
van de kansen zeer verschillend wer
den beoordeeld, was de intussen ge
pensioneerde KEMA-directeur prof.
dr J. J. Went Het testmodel KSTR
kwam op 22 mei 1974 ln bedrijf,
nadat het verlenen van een vergun
ning door actiegroepen langdurig
was bestreden. Het maximale ver
mogen van 1000 kilowatt was niet
Interessant om elektriciteit mee op
te wekken, en werd in de vorm van
warm water ln de Rijn afgevoerd.
Het project werd door de elektrici
teitsbedrijven uit eigen middelen,
dus uiteindelijk via de elektrici
teitstarieven, gefinancierd. Eventu
ele verdere ontwikkeling van het
principe zou een zo omvangrijk pro
ject zijn dat dit alleen in internatio
nale samenwerking zou kunnen wor
den aangepakt. Daarop lijken geen
vooruitzichten te bestaan. Volgens
een verklaring van de KEMA heb
ben de elektriciteitsbedrijven dank
zij het project ruime kennis opge
daan op het gebied van de
kerntechniek, materialenkennis,
kwallteltgsbewaklng en het werken
met en behandelen van radioactieve
stoffen. Met een afsluitend oordeel
over het onderzoek zal nog enige tijd
zijn gemoeid.
VRAGEN uitsluitend in envelop eturen nser postbus S07. Voorburg
Per vroeg sen gulden in postzegels het liefst In woorden vsn SS en
45 ets bi|voegen. en beslist niet son de buitenkom opplskken
Geheimhouding verzekerd Brletkssrlen worden teai|de ge'egd
tAAG: Ik heb een werkje van
>uis Apol. Als dit een bekende
ihilder was, van wie werk in een
useum te zien is, in mijn buurt
totterdam) zou ik dat graag eens
lan bekijken.
NTWOORD: Lodewijk Franciscus
Sndrlk (Louis) Apol (1850-1936)
is een zeer bekend en gewaar-
erd schilder en veel van hem is in
isea te zien. In Boymans is een
nerlandschapje van hem en in
t Mar. Mus. Prins Hendrik, beide
Rotterdam is een schilderij, voor-
ilende de Noordelijke IJszee met
Hem Barendsz 1888). Apol werkte
ruime tijd op Spitsbergen en op
le andere plaatsen in Europa,
aar hij medailles verwierf. Hij was
erling van J. J. Hoppenbrouwer en
Startenbeker. Onze vra-
instelster maakte haar veront-
ïuldigingen over haar hand-
irlft: Ze is 80 en dan gaat het wel
ns moeilijk. Ik ben er best tevre-
an over: och, als alle briefschrijvers
1 duidelijk zouden schrijven, al was
it alleen maar hun naam en adres!
IAAG: In: Brieven van lezers d.d.
mei schrijft een abonnee over
itelbranden. Ik neem. zo stelt de
lonnee. in mijn koffer altijd een
uw mee. maar vanwege de zwaarte
ln het voor mij niet langer dan 6 m.
In In het stukje van ds. Mees
Drdt echter verteld over lichter
ateriaal. Hoe heet dit en waar is
ït verkrijgbaar?
NTWOORD: Touwladders van ny-
nmateriaal (zaken voor bootacces-
►ires) zijn te kort en te zwaar. De
randweer gaf me een paar adressen
m firma's van kleine redmiddelen.
Pie firma's bleken helemaal niet op
t materiaal ingesteld tc zijn Bij
de firma Neef, Raadhuisstraat 32-40
te Amsterdam, tel. 020-242570 of
020-244005, heeft men een berg be-
klimmerstouw. Pe meter ƒ4,25 of
3,75 te koop in stukken van 30 en 40
m. Daar hoort dan nog wel zo'n
ijzeren driehoekje bij voor de ven
sterbank dat komt van de ijzer
winkel. De toestand, waarin men
zich naar beneden kan laten zakken,
vergt driemaal zoveel touw. Beide
methoden vereisen veel oefening
(geplaatst 15 oktober 1976).
VRAAG: Is het mogelijk de oor
sprong en de tekst van het liedje
.Wittington, keer weerom", uit te
zoeken?
ANTWOORD Omstreeks 1400 ging
een kleine Londense jongen de wij
de wereld in met z'n enige eigendom,
een poes, op zijn schouder. Toen hij
in de buurt van Highgate Hill geko
men was. kon hij alleen nog maar
heel stil aan de kant van de weg
zitten en de poes aaien. Boven hem
begonnen de Bow bells te lulden (St
Mary de Arcubus, de eerste kerk in
Londen die gebouwd is op „arcus" of
„bows" stenen bogen). „Turn again.
Wittington, Thrice Mayor of Lon
don". En Dicky had genoeg gezien
van de wereld, keerde terug, vond
een beschermer, werkte hard en
werd op den duur Sir Richard en
Inderdaad driemaal (anderen zeg
gen viermaal) Lord Mayor. Op de
plaats, waar hij gezeten heeft, werd
een monumentje opgericht (1964)
voor Dicky en z'n poes. Er valt in die
buurt nog meer te bekijken: Crom
well House, waar Oliver woonde.
Arundel House, de woonplaats van
Francis Bacon en het kerkhof, waar
het graf van Karl Marx te vinden is,
kortom: men kan daar geen stap
doen, zonder het verleden tegen te
komen. Lang geleden liepen we als
kleine kinderen met een wandelstok
en onze poes in de tuin; een broertje
sloeg met een stok op een teil en
zong: „Wittington, keer weerom,
Burgemeester zul je worden, Burge
meester zul je zijn, Wittington, Lord
Mayor van Londen". Andere cou
pletten zijn me niet bekend, want op
dat ogenblik begon de kat te krab
ben en moesten we ophouden met
het lawaai. Kleinkinderen kunnen
(net als wij vroeger) eindeloos vra
gen over dat jochie metz'n poes en
ik moet u wel bekennen dat we alle
gefantaseerde lotgevallen die we bij
het naar bed brengen vertellen niet
graag in deze rubriek zouden willen
afdrukken.
VRAAG: Dit jaar valt Pinksteren op
29 ei. 30 Mei. Op welke jaren in het
nog verse verleden en in de nog
nabije toekomst is dit weer zo?
ANTWOORD: In 1898, 1955, 1966. in
dit jaar. Daarna hebben we een
beetje zitten rekenen en kwamen uit
op 2039, 2050, 2061 en 2072.
VRAAG: We kregen een wandelende
tak. Waar komt dit insect vandaan
hoe leeft het en hoe plant het zich
voort?
ANTWOORD: Dit insect wordt on
geveer 75mm lang, heeft geen vleu
gels. Alle poten zijn even lahg. Leeft
op Acacia, elk, kerseboom en
klimop. De orde van de Phasmati-
dae, waartoe de W.T. behoren, telt
meer dan 2000 soorten, die bijna alle
in tropische of subtropische streken
thuis horen. Als ze in Europa voor
komen, dan werden ze geïmporteerd
met planten. Dat is het geval met
een lid van de familie, die veelvuldig
op de Scilly's voorkomt Het diertje
dat u heeft is waarschijnlijk de Ca-
rausius Morosus, een uit de tropen
geïmporteerde variëteit De W.T. is
vader en moeder tegelijk (Pharthe-
nogenetisch) cn laat de eitjes zo
maar vallen, bij tientallen tegelijk.
Na een paar maanden komen de
jongen eruit. Ze vervellen een paar
keer tijdens de groei en lijken pre
cies op de volwassen exemplaren.
Zet uw jampotje maar open ln een
terrarium. De benodigde takken en
bladeren zijn gemakkelijk te vinden
en de natuur zorgt voor de rest
VRIENDELIJK VERZOEK: Nu U
dit leest, hopen wij ver van huis,
verder te revalideren en vacantie te
houden. Vakantie komt van Vacare:
leegmaken en leeg zijn. Ook van
problemen. Onze assistente heeft In
structie, slechts de dringende brie
ven na te zenden, maar heeft ver
klaard, gillend weg te lopen, als er
iets levends uit een brief komt. Wij
kunnen haar niet missen. Wil u daar
aan denken? Uw brieven blijven op
ons wachten tot de laatste week van
Juni Hartelijk danken wij voor de
mooie bloemen, kaarten en vriende
lijke brieven, die wij tijdens onze
ziekte en ook in de voor ons gezin zo
bijzonder feestelijke tijd van u heb
ben ontvangen.
VRAAG: Enige tijd geleden kochten
wij bij een antiquair een antieke
schaal met bijbehorende vaas, vol
gens hem van zilver. WIJ hebben
onze bedenkingen: Er staan geen
zilvermerkjes op. Wel het woord
„Handarbeit" en 800. Zegt dit iets
over het gehalte?
ANTWOORD: Inderdaad is de
schaal van zilver, echter niet van het
gehalte dat ln Nederland gebruikt
wordt. Hier wordt nl het gehalte
855-900 gebruikt. Het woord: „Hand
arbeit" zegt wel waar uw schaal van
daan komt
VRAAG: Ik voel er veel voor na het
beëindigen van mijn studie een paar
jaar naar een ontwikkelingsland te
gaan, b.v. Kenya. Maar voor ik me
verbind, zou ik er graag eens van te
voren gaan kijken. Heeft u enig idee,
wat zoiets gaat kosten?
ANTWOORD: Er bestaat een Kenya
Voluntary Development Associati
on. Deze KVDA organiseert
werkkampen, waarbij de deelne
mers zich verplichten twee kampen
van 2 tot 3 weken elk, met een
tussenruimte van twee weken mee
te maken. Het eerste kamp is een
acclimatisatlekamp en tamelijk Eu
ropees. Na twee weken van individu
eel, of met een paar kennissen
rondtrekken komt het tweede kamp
waar een verhouding van ongeveer
drie Kenyanen tot een Europeaan is.
Men bouwt In ver afgelegen dorpjes
aan scholen. Ik raad u aan, als u
belangstelling heeft voor deze kam
pen. eens contact op te nemen met
het SIW (8t. Internationale
werkkampen) Willemstraat 7
Utrecht. Ook de Stichting Neder
landse Vrijwilligers. Muzenstraat 30.
Den Haag, kan u inlichtingen ver
strekken over uitzending als vrijwil
liger.
VRAAG: Met veel genoegen las ik
laatst in Trouw het artikel: De gijn
van Hanna. Mijn vraag: Zijn er in
het Nederlands boeken over het Jid-
dlsj of de Invloed van het Jiddisj op
onze taal?
Antwoord: Met evenveel genoegen
constateerden we, dat u een Interes
sant artikel heeft bewaa WIJ zien
altijd met een mengeling van ver
driet en ergernis al die stapels kran
ten, met een touwtje erom, klaar
staan voor de kraakwagen. Nog af
gezien van het feit, dat er nog iets'
zeer nuttigs wordt gedaan met oud
papier, verdwijnen daarmee stapels
informatie, studie en. zonder meer.
interessante artikelen, die in een
plakboek verzameld, van groot be
lang kunnen zijn. Er bestaat een
Ned-Jiddlsch woordenboekje van H.
Been uit 1967. Van dezelfde schrij
ver is verschenen bij v. Gorcum.
Assen, „Jiddische zegswijzenDeze
boekjes vonden we in onze eigen
openbare bibliotheek. In een
Centrale openbare bibliotheek van
een grote stad zal men ongetwijfeld
wel meer kunnen vinden.
Vraag: Naar aanleiding van een oude
bijbelverklaring uit 1725 door Jo
hannes Blreman. In de Christelijke
Encyclopedie wordt zijn naam niet
genoemd.
Antwoord: Johannes Bireman, 1675-
1721, predikant te Boetzelaar en
Kervenhelm (bij Kleef). 1704 hoogle
raar te Herborn. 1710 predikant te
Middelburg en professor aan de il
lustere school aldaar. Hij behoorde
tot de „Groene Coccejanen".
Merkwaardig dat dit niet ln de chr.
encyclopedie staat. Voor goede in
formatie kan het geen kwaad dan
maar eens in de „heidense en room
se" handboeken te duiken. Wij be
ginnen daar vaak mee. In dit geval is
er nog meer te vinden ln de Neder
landse biografieën.
