lolukkers blijven bij eisen
Psychologische gevolgen zullen meevallen"
3
Gijzelingen van dag tot dag
assd
m
psychiaters Mulder en Smit hoopvol door grote saamhorigheid in dorp:
ju Arbeidsbureau
ndentueel met vier leerkrachten naar Schiphol
iitiebewaking bij
doI na tip over
imolukkers
EZ
M
Hk
„Vrije Zuidmolukse
jongeren" nemen
afstand van bericht
Geen woede-reacties
Commissie doet beroep op bevolking
Als je vroeg komt,
kom je verder.
WApAG 28 MEI 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
er dei
line
Dick Ringlever
UtJ
N Met spanning wordt afgewacht welke tactiek de Zuidmolukse overvallers
Innen en Bovensmilde bij verdere onderhandelingen zullen volgen, na de
"oe^ting van *'e kinderen. Inlichtingen, afkomstig uit de school, wijzen erop dat de
riemjallers de vier nog gegijzelde leerkrachten twee onderwijzers en twee
oomrwijzeressen willen meenemen naar Schiphol als aan hun eisen niet wordt
ieoe^an.
geheel passen in de plannen
[hebben aangekondigd in hun
in het ministerie van Justitie
persmedia. Daarin werd ge-
over verdeling van de gijze-
drie groepen. Eén groep zou
naar Schiphol moeten wor-
^bracht. de twee andere naar
ïgveld Eelde, van waar deze
lar Schiphol zouden moeten
gevlogen om zich daar aan te
bij de eerste groep. Aangeno-
tn nu worden, dat de Moluk-
twee laatste groepen zullen
uit de 56 gijzelaars in de
niet in zicht
er geval lijkt wel vast te staan.
scj1t einde van de kaping nog niet
doelr1 is en ei6enlijk pas in het
verkeert waarin de actie in
ccesidesti^ds beS°n Dit bl»ikt ook
reer de °PsteUinS van de kapers.
0jje iden onverkort vast aan hun
i t de 21 gevangen gehouden
'hooicers en de &ijzelaars Per vlieg-
i haai^ar een door hun op te 5even
_«ii Jj iming te worden gevlogen,
ion bij de onderhandelingen is
rat harder geworden in verge-
met de afgelopen dagen.
:e Haagse redactie
[HAAG Een anonieme tip
togelijk acties van Zuidmo-
heeft ertoe geleid, dat de
van Geertruidenberg een
in deze gemeente onder be-
'ig heeft gesteld. Het betreft de
£toniusschool. De bewaking is
lag begonnen. Berichten als
tn aantal Zuidmolukkers in
iburige Raamsdonksveer aan-
iden zijn, worden door het mi
le van Justitie in Den Haag als
bestempeld.
Dat ook minister Van Agt weinig
optimistischer is dan voor de vrijla
ting van de kinderen blijkt wel uit
het feit. dat hij het „hachelijk" zegt
te vinden te antwoorden op de vraag
of de oplossing wellicht dichterbij is
gebracht.
Met de vrijlating hebben de Moluk-
kers overigens wel een belangrijk
pressiemiddel prijs gegeven. Steeds
hebben zij volgehouden de kinderen
te beschouwen als bescherming van
hun eigen veiligheid. Dat zij dit mid
del niet langer meer in handen heb
ben hoeft niet per se een gevolg te
zijn van de infectieziekte. Ten slotte
is nog niet de helft van de kinderen
ziek geworden. Veeleer kan worden
aangenomen, dat de Nederlandse
onderhandelaars hen hebben bewo
gen voor de vrijlating de ziekte aan
te wenden om op die manier ge
zichtsverlies te voorkomen.
De verklaring voor de vrijlating van
onderwijzer Simon van Beetz uit
Assen is mogelijk de vrees van de
Molukkers numeriek in de minder
heid te raken.
Bussen klaar
Hoewel dit officieel niet wordt toe
gegeven. zijn er aanwijzingen dat
het beleidscentrum in de nu ontsta
ne patstelling met alle mogelijkhe
den rekening houdt. Zo zouden in
Assen de door de kapers geëiste
geblindeerde bussen klaar staan,
terwijl KLM en NLM (Eelde) vlieg
tuigen in gereedheid zouden hebben
gebracht.
Intussen zijn ook gisteren weer nor
maal voedseltransporten uitgevoerd
naar zowel de trein als de school.
Hieruit mag blijken dat de kapers er
niet vanuit gaan dat de infectieziek-
Prinses Beatrix bracht donderdag een bezoek aan Bovensmilde en
Groningen. Hier praat zij met familieleden van gegijzelde treinpas-
sagiers in een opvangcentrum in het Groningse station.
te via het voedsel van buiten in de
school is gebracht. De situatie rond
school en trein was rustig. Enkele
keren werden voor niet geblindeerde
ramen van de trein de hoofden ge
zien van twee Molukkers, die rustig
naar buiten keken.
Ten aanzien van de nazorg van de
vrijgelaten kinderen heeft het Rode
Kruis de ouder£ aanbevolen de kin
deren voorlopig niet te veel te eten
te geven en hen de indruk te geven
dat ze een slecht schoolreisje achter
de rug hadden.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Het secretariaat
van de „Vrije Zuidmolukse jonge
ren" zegt niets van doen te hebben
met een „boodschap aan het Neder
landse volk", zoals wij die gisteren
op onze krant hebben ontvangen.
In deze brief wordt al bij voorbaat
de verantwoordelijkheid voor het
mogelijk vallen van onschuldige
slachtoffers bij deze gijzelingen ge
legd bij het Indonesische gene-
raalsbewind en zijn „handlanger",
de Nederlandse regering.
„De Nederlandse bourgeoisie"
wordt in deze boodschap het recht
ontzegd om Zuidmolukkers gevan
gen te houden en ook het recht om
een oordeel te hebben over de vrij
heidsstrijd van de Zuidmolukkers,
omdat Nederland met honderden
miljoenen guldens helpt „het con
centratiekamp van het regime van
Suharto" in stand te houden.
De brief, waarin de vrijlating van 21
gevangen Zuidmolukkers wordt ge
vraagd. eindigt met de zin: „Of Ne
derland is een deel van het pro
bleem, of ze zijn een deel van de
oplossing; daartussen is niets."
De gestencilde brief is op 26 mei
1977 afgestempeld op het postkan
toor in Venlo. De woordvoerder van
de Vrije Zuidmolukse jongeren wei
gerde, na kennis genomen te hebben
van de brief, commentaar. Hij ont
kende ook dat het secretariaat van
zijn vereniging de brief had ver
stuurd.
Na vijftig uur werd gisteren eindelijk weer een lorrie met voedselpaketten door de treinkapers in
Glimmen geaccepteerd. Hier duwen politiemannen de lorrie in de richting van de trein.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De commissie
van overleg Zuidmolukkers-
Nederlanders heeft gisteren in
een verklaring een beroep op
„alle mensen van goede wil"
gedaan om woede-reacties
naar aanleiding van de gijzelin
gen in Bovensmilde en De Punt
te voorkomen. De terreurda
den verwekken afschuw bij het
Nederlandse volk en bij bijna
alle Zuidmolukkers in Neder
land, aldus de commissie, die
zegt van verschillende kanten
berichten te hebben ontvangen
over Nederlanders, die hun
woede over de gijzelingen wil
len koelen op willekeurige le
den van de Zuidmolukse ge
meenschap.
„Als commissie van overleg
werken wij in grote eensgezind
heid aan een toenadering tus
sen Nederlanders en Zuidmo
lukkers. Wij vragen steun van
beide partijen om voortzetting
van dit werk mogelijk te
maken".
De Indonesische ambassadeur
in Den Haag, Sutopo Yuwono,
heeft gezien de groeiende anti-
Ambonese gevoelens in Neder
land alle hier verblijvende In
donesiërs een brief gestuurd,
waarin hij enkele richtlijnen
geeft voor gedrag gedurende de
gijzelingen.
In de brief vraagt de ambassa
deur begrip voor de gevoelens,
„want alleen met begrip kunt u
de beproevingen doorstaan die
veroorzaakt zijn buiten onze
schuld". Hij raadt de Indone
siërs aan vooral rustig te blij
ven, zich niet te laten beïnvloe
den door provocaties en duide
lijk te maken dat ze niet beho
ren tot de mensen die ver
antwoordelijk zijn voor de
overvallen.
ASSEN De gebruikelijke
kerkdiensten die 's zondags in het
kerkelijk centrum „Open Hof" te
Assen worden gehouden, kunnen
niet doorgaan zolang de gijzelingen
nog aan de gang zijn en dit centrum
is ingericht als perscentrum. De
dienst van Pinksterzondag is deze
keer in de sporthal „De Spreng"
tegenover het centrum.
ir0VlJan Sloothaak
euri-
nmaPE De psychologen en
ïiders in het opvang-
mfojm te Smilde verwachten
dat de gijzeling in de
izen tot wraakacties tegen
ewoners van de Zuid-
tse wijk zal leiden, „maar
h ^moeilijkheden zijn wel te
jchten." Drs. G. W. Mul-
gtraP dr- J- H. Smit hebben
e ouders zelf betreft nau-
ERDs aanwijzingen in de rich-
wraak.
M^ijdens de gijzeling van de
tinderen zijn er individueel
contacten geweest tussen
Tlandse en de Zuidmolukse
-ïgsgroepen", aldus dr. Smit.
- bij de Nederlanders ook be-
lernegat de gijzeling niet wordt
ten keurd door alle bewoners van
de lettmolukse wijk."
de
eid kan men niet geven en
len look geen commentaar geven
hun fraag hoe de verhouding tus-
blanke en gekleurde bevol-
'oepen zich verder zal ontwik
kelen en of een zo dicht naast elkaar
leven nog redelijk mogelijk blijft.
De begeleiders zijn van mening dat
de nazorg van de gegijzelde kinderen
en hun ouders van totaal andere
aard is dan die van de ex-gegijzelden
van de treinkaping bij Beilen en de
gegijzelden die in de trein bij Onnen
worden vastgehouden. In Smilde
komt het er vooral op aan hoe de
eigen dorpsgemeenschap hen zal op
vangen. Zowel de heer Mulder als de
heer Smit vinden dat er een grote
saamhorigheid is gebleken. Daaruit
putten zij veel hoop. Hoopgevend is
ook dat de ouders zich eigenlijk
nooit tot paniek hebben laten leiden.
Slechts één keer was er een lichte
paniek. Dat was tegen de tijd
(woensdag) dat het ultimatum afliep
en toen de gegijzelde kinderen zon
gen „Van Agt, wij willen leven".
Er was toen een snelle loop naar de
dranghekken. Verwacht wordt dat
de psychologische gevolgen zullen
meevallen, zeker als de dorpsge
meenschap goed reageert. De komst
van prinses Beatrix is volgens de
begeleiders voor de ouders een be
langrijke steun geweest. Bij deze
ontmoeting mochten alleen de ou
ders en hun diverse hulpverleners
aanwezig zijn.
(ADVERTENTIE)
We weten allemaal dat de banen
tegenwoordig niet voor het
opscheppen liggen Alle reden
dus om extra actief te zijn.
Oe mensen op het arbeidsbureau
helpen je graag zoeken Ze weten
een heleboel over beroepen,
opleidingen en regelingen
Ze kennen meer mogelijkheden.
»r bedrijven, meer personeel-
i chefs dan jij, da s nogal wiedes
I En hoe eerder ze weten wat je
bedoelt, hoe beter het is
Want als je hun meer tijd geeft,
heb jij meer kans van slagen
Daarom met uitstellen1
Direct doen Nog vóórdat je met
vakantie gaat
En als je tóch op het
arbeidsbureau bent. pak dan
meteen het boekje "Wegwijzer
voor werkende jongeren" mee
1A A
Voor het geval de kinderen vrijgela
ten zouden worden, was er vooraf al
een draaiboek gemaakt. Alle ouders
verzamelden zich in het centrum,
hoewel de ontmoeting met hun kin
deren geen massaal gebeuren was.
De ontmoetingen gebeurden achter
eenvolgend in beperkte groepjes.
Voor de ouders was de hoop gaan
gloren toen het eerste patientje werd
vrijgelaten en toen men te weten
kwam dat het om een besmettelijke
virus-infectie ging.
Als de Zuidmolukse kapers ook be
smet worden zal dat hen zeker ern
stig verzwakken, maar of ze inder
daad ziek worden hangt af van de
vraag of ze de aandoening al eens
eerder hebben gehad.
Van de kinderen hebben er vijftig de
ziekte onder de leden. Zesentwintig
van hen zijn naar het ziekenhuis
gebracht. In de tot Rode Kruispost
Ingerichte gereformeerde kerk werd
door middel van een medische en
psychologische test uitgemaakt wel
ke kinderen naar het ziekenhuis
moesten en welke direct naar huis
konden. De kinderen zagen allemaal
bleek en sommigen hadden een ap
pel in de hand die ze uit school
hadden meegenomen. In het kader
van een directe nazorg zijn de ou
ders en hun kinderen gisteren nog
bezocht door artsen en maatschap
pelijke werkers.
Vreugdevolle ogenblikken beleefde
Smilde toen gistermorgen in alle
vroegte een propvolle bus met ken-
Van een onzer verslaggevers
BOVENSMILDE/ASSEN
Hieronder volgt een overzicht
van de belangrijkste gebeur
tenissen rond de school in Bo
vensmilde en de trein bij De
Punt van de afgelopen week:
Maandag 23 mei
Tussen 09.00 en 09.30 uur bezetten
gewapende Zuidmolukkers in alle
stilte de openbare lagere school in
Bovensmilde en nemen ze 120 kin
deren en vijf onderwijzers in gijze
ling. Een aantal kinderen en een
onderwijzer ontkomen. Ongeveer
tegelijkertijd brengt een andere
groep gewapende Zuidmolukkers
bij De Punt (gemeente Vries) de
intercity-trein naar Groningen tot
stilstand en neemt 56 of 57 passa
giers in gijzeling. Een aantal passa
giers en de machinist ontkomen of
worden vrijgelaten. In Bovensmil
de mogen vijftien Zuidmolukse
kinderen na enige tijd uit de school
vertrekken. Vanaf 10.00 uur wordt
op het ministerie van Justitie in
Den Haag een crisiscentrum ge
vormd; minister Van Agt neemt de
leiding op zich. Alle lijsttrekkers
van de politieke partijen besluiten
hun verkiezingscampagne af te
breken. Zowel vanuit de trein als
uit de school wordt geschoten, ken
nelijk om nieuwsgierigen op een
afstand te houden. In Bovensmilde
en Groningen worden opvang
centra ingericht; in Assen wordt
een beleidscentrum gevestigd. In
de middag brengt een Zuidmolukse
maatschappelijk werkster voedsel
en limonade naar de school. Pre
mier Den Uyl en minister Van Agt
doen een beroep op het Neder
landse volk de kalmte te bewaren.
„Laten we onszelf beheersen en
waardig en kalm in deze situatie
tonen dat we dit aankunnen," al
dus Den Uyl, die er verder op wees
dat in Nederland een zekere tradi
tie is ontstaan van het overwinnen
van bruut geweld met geduld. In de
avond worden lunchpakketten en
dekens naar de school gebracht.
Over eventuele eisen is niets
bekend.
Dinsdag 24 mei
Rond 09.00 uur worden zes schoten
gelost vanuit de school: één schot
slaat in op de eerste verdieping van
een aangrenzende woning. Een half
uur later, wanneer twee Zuidmo
lukse vrouwen met voedsel onder
weg zijn naar de school, wordt op
nieuw geschoten, waarop de vrou
wen onverrichterzake terugkeren.
Met de ochtendpost wordt op het
beleidscentrum in Den Haag en bij
een aantal publiciteitsmedia (waar
onder Trouw) een brief bezorgd
met de eisen van de bezetters. Zij
willen met 21 gevangen Zuidmo
lukkers en de gijzelaars vanaf
Schiphol in een Boeing 747 met
onbekende bestemming vertrek
ken. Iedere bemiddeling wordt af
gewezen. De eisen moeten vóór
woensdag 14.00 uur zijn ingewil
ligd, anders zullen gijzelaars wor
den gedood. In de middag wordt
voedsel en drinken naar de school
en de trein gebracht, evenals ge
neesmiddelen. In de trein bevindt
zich een zwangere vrouw, die een
schildklierafwijking heeft. In de
middag halen twee in onderbroek
geklede politiemannen een geeste
lijk gestoorde vrouw weg bij de
school, die kans heeft gezien de
afzetting te doorbreken en op wie
enkele keren is geschoten. Verschil
lende Zuidmolukse groeperingen
keuren de acties af. Premier Den
Uyl en minister Van Agt laten we
ten dat eerst de kinderen moeten
worden vrijgelaten voor er sprake
kar zijn van onderhandelingen
over de eisen. Een poging kinderbe
dden naar de school te brengen
.nislukt. De Zuidmolukse oud-
leraar Th. O. Kuhuwael komt "s
avonds in Assen aan om te probe
ren contact te leggen met de bezet
ters van de school.
Woensdag 25 mei
Twee Zuidmolukse vrouwen bren
gen voedsel naar de school; de
treinkapers weigeren die dag voed
sel. Met de bezetters wordt onder
handeld over de eis van de regering
de kinderen vrij te laten. Om 10.45
uur wordt uit de school met een
megafoon geroepen: „Trekt u zich
alstublieft terug van de school, in
het belang van de kinderen". Di
rect daarna roepen de kinderen ge
durende tien minuten: „Van Agt,
wij willen leven". De bezetters ver
klaren via de telefoon grote bezwa
ren te hebben tegen een eventuele
vrijlating van de kinderen, omdat
die een waarborg zijn voor de vei
ligheid van de gijzelaars. Om 12.30
uur spreekt een oudere Zuidmoluk
se man de bezetters toe via een
megafoon en in de buurt wordt een
Zuidmolukse zang- en ge
bedsdienst gehouden. Er wordt
overeenstemming bereikt over de
aanleg van een telefoonverbinding
tussen de school en de trein. Het
ultimatum van de overvallers loopt
af zonder dat er iets gebeurt. De
telefoonverbinding is tegen vieren
tot stand gebracht. In Den Haag
wordt een zekere bemoediging ge
put uit het feit dat zich geen ernsti
ge gebeurtenissen hebben voorge
daan. In het begin van de avond
neemt de spanning echter weer toe.
wanneer twee geblinddoekte men
sen met een touw rond de nek bui
ten de trein worden gezet Na een
half uur worden ze weer binnenge
haald. De actie wordt opgevat als
een uiting van machtsvertoon van
de zijde van de treinkapers.
Donderdag 26 mei
Om 08.30 uur wordt weer iemand
buiten de trein gezet. Nadat de
bezetters van de school toestem
ming hebben gegeven, wordt om
12.35 een ziek meisje door een am
bulance uit de school opgehaald. In
de middag bezoekt prinses Beatrix
de opvangcentra in Groningen en
Bovensmilde. In het begin van de
avond wordt voedsel naar de trein
en de school gebracht; de mensen
in de trein hebben sinds dinsdag
middag geen nieuw voedsel en
drinken meer gekregen. Om 20.30
uur wordt een tweede kind uit de
school gehaald; de ziekenauto
wordt onder schot gehouden. Om
23.30 wordt een derde kind (een
hartpatiëntjei opgehaald; kort na
twaalf uur een vierde kind.
Vrijdag 27 mei
Nadat nog vier kinderen zijn vrijge
laten. bellen de bezetters om 03.45
het crisiscentrum en zeggen: „Alle
kinderen komen vrij. kunnen jullie
voor transport zorgen". Onder de
kinderen ls een besmettelijke ziek
te uitgebroken: ongeveer vijftig
van hen lijden aan diarree. Kort na
vieren komen de kinderen één voor
één naar buiten en worden met
twee tegelijk afgevoerd door ambu
lances. In totaal 26 kinderen wor
den opgenomen in het Wilhelmina-
ziekenhuis in Assen. Tegen zes uur
.wordt de operatie stopgezet; broe
ders uit een ambulance moeten
uitstappen waarna ze worden toe
gesproken door de bezetters. Zij
rijden weg zonder kinderen. Tegen
half zeven arriveert een bus. waarin
de overgebleven kinderen en één
van de vijf leerkrachten stappen en
wegrijden. Na de vrijlating van de
kinderen krijgen de passagiers in
de trein in de ochtend en in de
middag opnieuw eten en drinken
In de middag blijven de treinka
pers in het contact met de autori
teiten in Assen dezelfde eisen stel
len die dinsdag bekend werden.
nelljk doodvermoeide, maar wui
vende kinderen hun ouders tege
moet reed. Er werd teruggewuifd
door juichende mensen bij
dranghekken, door toeschouwers,
politie, militairen. Journalisten. En
kele uren daarvoor was de eerste
ambulance voorgereden om te be
ginnen met het weghalen van de
door de Infectie getroffen zieken.
's Nachts werd duidelijk dat er iets
aan de hand moest zijn. De voor
gaande dag was al een eerste patiën
tje met buikklachten weggevoerd,
in de loop van de avond kwam er
nog een drietal bij en 's nachts was
het aantal opgelopen tot in totaal
acht. Ondertussen werd er steeds
onderhandeld. Tegen vier uur bel
den de kapers zelf op met de mede
deling dat alle kinderen mochten
worden weggevoerd. Dat was niet
zomaar gegaan, aldus minister Van
Agt. Er waren vrij zware onderhan
delingen aan vooraf gegaan. „De na
tuur heeft ons echter wel een handje
geholpen", aldus de bewindsman
die ontkennend antwoordde op vra
gen of het beleidscentrum op haar
beurt de natuur wellicht een beetje
had geholpen. Volgens hem is de
suggestie dat er opzettelijk een vi
rus in het voedsel is aangebracht om
de kinderen ziek te maken bezijden
de waarheid.
Het beleidscentrum was deson
danks wel voorbereid. De ziekte
verschijnselen van het eerste pa
tiëntje wezen al op een besmettelij
ke ziekte en daarom werden alvast
voorbereidingen getroffen, zo is offi
cieel verklaard. Bovendien is minis
ter Van Agt de gehele nacht opge
bleven in het beleidscentrum te Den
Haag
Woensdagavond een dag van te
voren dus was er voor het laatst
eten naar school gebracht: soep,
aardappelen, bonen en yoghurt.
Tussen vier en zeven uur gistermor
gen reden onophoudelijk ambulan
ces. Tegen zes uur ontstond enige
consternatie. Twee ziekenbroeders
met een kind op een brancard moes
ten stoppen en werden onder schot
gehouden door een open raam. Oor
zaak zou zijn geweest dat de Moluk
kers in één van de huizen een foto
graaf hadden ontdekt. Deze werd
verwijderd.
Na het ziekentransport kwam de
autobus om de overige niet of
minder zieke kinderen weg te bren
gen. Ook de onderwijzer Simon van
Beetz uit Assen, mocht mee. Een
deel van de kinderen kwam in de
kens gehuld het schoolplein op, an
deren hadden gewoon Jassen aan.
Enkele kinderen werden door hun
ouders meteen mee naar huis geno
men. Van Agt zei „blij en ontroerd"
te zijn, maar tegelijk nog geen reden
tot vreugde te zien omdat er nog
zoveel mensen in gijzeling zijn.
