hemie wil
meer orders
in Nederland
Wie is er bang voor het Planbureau?
Haringvloot gaat
mondjesmaat vangen
Koper eigen huis
14 dagen bedenktijd
Adr Yolker gaat ook
in Amerika baggeren
Wall Street slecht
Japan bouwt voor
Nederlandse reder
EMS nog verder
ineen geschrompeld
Reclame steeg het
meest in dagbladen
Initiatief Bouwfonds
TETi
rERDAG 28 MEI 1977
FINANCIËN EN ECONOMIE
Trouw/Kwartet
35
(EN HAAG De Nederlandse chemische industrie wil meer
rerk van haar omvangrijke investeringsopdrachten door de
lederlandse metaalindustrie laten uitvoeren De Vereniging van
ie Nederlandse Chemische Industrie (VNCD, heelt aangeboden
Ji een ronde-tafelgesprek met de metaalnijverheid en de over-
eid te overleggen of er mogelijkheden zijn meer metaalorders
Dor Nederland te behouden.
sée,
zich
>on:
item
p.a.
Iding
bij
tei
mi
1 m
e chemische industrie zal dit jaar
aim twee miljard gulden in ons land
vesteren. Van de hiertoe uit te voe-
orders komt ieder jaar minder bij
Nederlandse metaalindustrie te-
cht. Dit jaar wordt nog maar vijf-
m procent van de orders aan Ne-
rlandse bedrijven gegeven, zo zei
voorzitter van de VNCI, ir. E. W.
ir Horst, vrijdag tijdens de algeme-
e ledenvergadering.
[osten
au de totale investeringsorders in
mie Europese Gemeenschap komt
echts anderhalf procent bij de Ne-
"lerlandse apparatenindustrie te-
techt. De Nederlandse apparatenln-
histrie heeft tè hoge kosten en haar
ivertijden zijn tè lang, aldus ir. Ter
;orst. Hij drong er bij de apparate-
industrie op aan zich grotere in-
panningen te getroosten op het ge-
ied van ontwikkeling van onder-
oek om te kunnen voldoen aan spe-
ifieke verlangens van de chemische
ndustrie.
lij pleitte ook voor meer samenwer
king tussen de apparatenbouwers
inderling, zodat zij complete fa-
irieksinstallaties of grote brokken
laarvan kunnen leveren. De che-
nische industrie is zeker bereid
meer orders in Nederland te plaat
sen, maar zij kan daarbij natuurlijk
niet haar eigen relatief sterke positie
op het spel zetten door EHBO-
■verlening aan anderen. De overheid
en de metaalindustrie zelf moeten de
roorwaarden scheppen, die het mo-
;elijk maken dat meer orders in ons
d blijven, zo zei ir. Ter Horst.
voorzitter van de VNCI oefende
in zijn rede kritiek op de Wet Inves
teringsrekening, die voor de che
mische industrie niet goed zal wer
ken. De chemische industrie is na
melijk zeeT kapitaalintensief: gemid-
ded wordt per werknemer meer dan
ECHT De maatregel van de
opese Gemeenschap om BTW
op edelstenen In te voeren, is dc
nekslag voor het werk in de diamant
industrie. Zowel districtsbestuurder
Coersen van de Industriebond NW
als directeur Asscher van een der
grootste slijperijen in Amsterdam
menen, dat deze maatregel de
werkgelegenheid van de ongeveer
vierhonderd diamantbewerkers in
gevaar brengt.
één miljoen gulden geïnvesteerd.
Het aantal werknemers binnen de
chemische Industrie is daardoor re
latief gering.
Bulten de chemische industrie zijn
er ruim driemaal zoveel werknemers,
die van haar afhankelijk zijn. Alles
bij elkaar verschaft de chemische
industrie op deze wijze werk aan
450.000 mensen, wat ongeveer tien
procent van het totale werkne
mersbestand in ons land is. Omdat
er zoveel werknemers buiten de che
mische industrie van haar afhanke
lijk zijn, verwerpt zij het criterium
van de arbeidsplaatsen, dat in het
ontwerp Wet Investeringsrekening
wordt gehanteerd.
Dat ontwerp stelt voor investerin
gen, die direct meer werkgelegen
heid opleveren, meer premie in het
vooruitzicht dan voor kapitaalinten
sieve investeringen. Gezien de uit
stralende werking van de chemische
industrie noemde de heer Ter Horst
deze premieregeling kortzichtig.
De chemische Industrie in Neder
land heeft het jaar 1976 goed
doorstaan, zo blijkt uit het jaarver
slag van de Vereniging voor de Ne
derlandse Chemische Industrie. De
omzet steeg van 17 miljard gulden in
1975 tot 21,7 miljard gulden. Terwijl
in tal van bedrijfstakken de werkge
legenheid inkromp, handhaafde de
chemische industrie als geheel haar
100.000 arbeidsplaatsen.
Naar schatting is vorig jaar in de
chemische bedrijfstak ongeveer 200
miljoen gulden uitgegeven aan mi-
lieubeschermende maatregelen. Dat
is tien procent van de totale investe
ringen. In een toelichting op het
jaarverslag heeft ir. Ter Horst ge
zegd, dat de chemische industrie nog
geen duidelijke tekenen ziet om opti
mistisch te zijn over verbetering van
haar rendement. De Nederlandse
concurrentiepositie is niet de
gunstigste.
Er zijn in Nederland geen nieuwe
monstervestigingen van chemische
bedrijven meer te verwachten. Wel is
er ruimte voor uitbreiding en ver
nieuwing. Trouwens: er is ook niet
zoveel vestigingsplaats meer in ons
land. Eigenlijk alleen nog bij Delfzijl.
Verwacht wordt, dat binnen afzien
bare tijd het Midden-Oosten zich als
nieuwe grote concurrent voor de
Westeuropese chemische industrie
zal melden.
Van onze economische redactie
DEN HAAG De ruim veertig schepen van de Nederlandse
haringvloot zullen van dinsdag 31 mei acht uur 's morgens af
mogen uitvaren naar de Noordzee.
Reders en vissers hebben dit zo afge
sproken. Verder zullen ze zich moe
ten houden aan de EG-vangstbeper-
kingsregeling, zoals die door het Ne
derlandse ministerie van Landbouw
en Visserij en het produktschap voor
Vis en Vlsprodukten nader in het vat
is gegoten. Dit betekent onder meer
dat er niet voor woensdag 1 Juni
haring mag worden gevangen.
Nederland is, zoals gemeld, het enige
EG-land dat van de EG-minister-
raad in de maand juni in de Noord
zee haring mag vissen, en wel maxi
maal 1.500 ton. De minister van
Landbouw heeft de medewerking
van het Produktschap gevorderd
voor de verdeling van die hoeveel
heid en het Produktschapsbestuur
heeft daarvoor inmiddels een rege
ling aanvaard.
Schepen zonder diepvriesinstallatie
moeten, als ze 150 kantjes van hon
derd kilo hebben opgevist, hun
vangst naar de wal brengen voor ze
opnieuw mogen gaan vissen. Voor
kleinere schepen gelden maxima
van 113 en 75 kantjes. De haring
moet gezouten en gekaakt zijn.
Schepen met diepvriesinstallaties
mogen per reis niet meer dan 16.500
kilo aanvoeren, diepgevroren en/of
gezouten, als alles maar gekaakt is.
Mocht blijken dat de hoeveelheid
van 1500 ton niet voor het eind van
de maand zal worden volgevist, dan
De beurs van New York blijft
maandag 30 mei wegens „Memorial
Day" gesloten.
mag de voorzitter van het Pro
duktschap de maxima per schip ver
hogen. Mocht daarentegen blijken
dat de 1509 ton al voor het eind van
de maand binnen is, dan kan de
voorzitter de Noordzee-haring-
visserij stopzetten. De gezouten of
diepgevroren haring, die alle voor
menselijke consumptie bestemd
dient te zijn, mag van 1 Juni af in ons
land worden verkocht. Over de prij
zen is niet veel meer bekend, dan dat
de eerste haring duur zal zijn en
wellicht ook zal blijven. Dé eerste
Hollandse nieuwe zal naar verwach
ting tussen de vier en vijf gulden
kosten. Met name de kleinhandel
vreest dat daardoor de aanvoer van
zure haring en bokking minimaal zal
zijn.
ROTTERDAM De Nedlloyd
Groep (de voormalige Scheepvaart
Unie) heeft twee rij-op/rij-af schepen
bij een Japanse werf besteld. De
order heeft een waarde van ruim
100 miljoen.
De twee schepen zullen worden in
gezet tussen Europa en het Midden-
Oosten. Oplevering wordt verwacht
in september 1978 resp. januari i979.
De schepen zijn ongeveer van de
zelfde grootte als de eerder dit Jaar
in Nederland bestelde rij-op-rij-af-
schepen.
Samen met twee in aanbouw zijnde
containerschepen en vier zoge
naamde alles-laders staan er nu or
ders voor tien schepen uit, waarvan
acht in Nederland.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De afbouw van de
EMS is het afgelopen Jaar evenals
in de eerste maanden van dit Jaar
gestaag doorgegaan. Het voormali
ge Zwols man-imperium is daarmee
verder ineen geschrompeld en de
beëindiging van de nu nog in liqui
datie zijnde maatschappijen kan
voor het eind van dit Jaar worden
verwacht.
De raad van commissarissen meent
de belangen van de aandeelhouders
het best te dienen door een zo groot
mogelijke terugbetaling op de aan
delen. Het plan bestaat, in het ko
mend najaar een voorstel in te die
nen tot wijziging van de statuten om
zo een terugbetaling op de aandelen
van tenminste 14 per aandeel van
nominaal 50 mogelijk te maken.
Intussen zijn, zoals bekend, twee
biedingen op de EMS uitgebracht,
namelijk door Van Wijk Si Heringa
en door Sumabel. Op 6 juni worden
deze biedingen bekeken, waarna zo
spoedig mogelijk mededelingen aan
de aandeelhouders zullen worden
gedaan. Opgemerkt kan nog worden
dat het eigen vermogen per aandeel
EMS op 1 mei bijna 18.30 bedroeg.
DEN HAAG De reclame voor
merkartikelen en -diensten in
dagbladen zijn in het afgelopen Jaar
met 21 procent gestegen. Dit na een
stijging van 16 procent in 1975 en
tien procent in 1974, aldus het Bu
reau voor Budgettencontrole. Dit
was naar verhouding meer dan de
totale stijging van de reclamebeste
dingen in pers, radio en t.v. bij el
kaar. die met 13.6 procent toenamen
van 558 miljoen in 1975 tot ruim
610 miljoen in het afgelopen jaar.
Van een onzer verslaggevers
HOEVELAKEN Met ingang van woensdag 1 juni gaat het
Bouwfonds Nederlandse Gemeenten de kopers van nieuw
bouwwoningen het recht geven op veertien dagen be
denktijd. Deze bedenktijd gaat direct na ondertekening van
het koopcontract in.
Dit (uitstekend) initiatief houdt
in, dat de koper in alle rust bin
nen deze twee weken kan overwe
gen of hij een juiste beslissing
heeft genomen. Wil de koper op
zijn besluit terugkomen, dan kan
hij dat binnen de vastgestelde
bedenktijd zonder opgave van
redenen schriftelijk aan het
Bouwfonds kenbaar maken. Hier
aan zijn geen kosten verbonden.
Het Bouwfonds voert deze rege
ling in. omdat het meent dat de
koper van een eigen huls extra
bescherming verdient in een Ujd
van een overweldigende vraag
naar en gering aanbod van nieuw-
bouw-koopwoningen. Maar al te
vaak blijkt dat mensen onder
druk van de grote belangstelling
voor het eigen huis te snel hun
handtekening onder een koop
contract zetten zonder de gevol
gen geheel te overeten.
Bovenstaande regeling is gisteren
in Zoetermeer bekendgemaakt
door drs. W. Dljksterhuis, lid van
de Raad van Bestuur van het
Bouwfonds, bij de officiële ope
ning van een woningbouwproject
van 64 koopwoningen van deze
instelling.
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM Adriaan Volker Baggermaatschappij in Rot
terdam en de Amerikaanse C. F. Bean Corporation in New
Orleans gaan gezamenlijk een sleephopperzuiger bestellen voor
baggerwerkzaamheden in de Verenigde Staten. Een dag of
veertien geleden sloot Bos Kalis Westminster een dergelijke
overeenkomst met het Amerikaanse bedrijf Zapata.
Het schip van Volker/Bean, de ..Eag
le 1" wordt in Amerika gebouwd. Het
schip wordt gebruikt voor onder
houdswerk in de kustwateren en in
open zee, zodat daarmee tegemoet
kan worden gekomen aan nieuwe
mogelijkheden op de Amerikaanse
baggermarkt. De „Eagle 1" betekent
tevens een aanzienlijke uitbreiding
van de capaciteit van de baggerin
dustrie bij de aanleg van nieuwe
zeehavens die men in de Verenigde
Staten verwacht nodig te hebben.
Wat C. F. Bean Corp betreft kan nog
worden opgemerkt, dat dit concern
een grote internationale aannemer
van baggerwerken is; op uitgebreide
schaal werkzaam aan de zuid- en
oostkust van de VS.
DIKKERS: Dit bedrijf (afsluiters,
staalgietwerk) heeft in 1976 een ver
lies geleden van 0,2 miljoen, nadat
1975 nog werd afgesloten met een
wist van 1.9 miljoen. Voor 1977
wordt in tegenstelling tot eerder
geuite verwachtingen een aan
zienlijk verlies verwacht. De vooruit
zichten op lange termijn worden in
het jaarverslag hoopgevend geacht.
D. O. HOUT: De omzet steeg in
1976 tot 28.7 23.6) miljoen en de
nettowinst tot 1.15 0.69) miljoen.
Het dividend wordt gebracht op 25
(20) procent, voor 1977 is de direc
tie „redelijk optimistisch".
GOUDA GAREN: Bij een omzet
van 5.3 4.9) miljoen, steeg de
winst tot 237.046 218.587) Hier
uit wordt een onveranderd dividend
van 10 procent betaald. Voor 1977
lijkt een „gepast optimisme" op zijn
plaats.
SPINNERIJ TWENTHE: Door de
slechte gang van zaken in de spinne
rij werd in 1976 een verlies geleden
van 1.5 1.9) miljoen, bij een om
zetstijging van 15 procent tot 82.1
miljoen. Voor 1977 is het van groot
belang, in welke mate de overheid,
bereid is de verliezen in de spinnerij-
sector te compenseren. Vandaar dat
een voorspelling over het resultaat
in 1977 nog niet mogelijk is.
WYERS: In de jaarvergadering is
ongezouten kritiek geleverd op de
inhoud van het jaarverslag-1976 (de
Jaarstukken werden goedgekeurd
met de stemmen van eenderde van
de aanwezigen tegen) Ook vielen
harde woorden over de „miskleu
nen" met de overnemingen van
Elektrotechniek (verlies 1.4 mil
joen) en Ums-Pastoe (verlies 0.5
miljoen). Sommige aandeelhouders
wilden het bestuur van Wyers nog
wel wat vertrouwen geven, maarniet
meer voor Jaren.
door Mark Kranenburg en Ger Jochems
Voor de tweede maal binnen een jaar is het Centraal Planbureau vanuit de universitaire wereld ter
discussie gesteld. September vorig jaar beschuldigden de Rotterdamse economen Bomhoff en
Korteweg het Planbureau ervan politiek in de cijfers te stoppen en van een verkeerd model uit te
jaan. Twee weken geleden verscheen, één dag vóór de presentatie van het Centraal Economisch
[Plan (CEP) voor 1977, kritiek van een aantal Groningse economen op het bureau in de pers.
Niet alleen de universiteiten bekriti
seren het Planbureau maar ook men
sen uit het bedrijfsleven, vakbewe
ging en politiek stellen zo nu en dan
vraagtekens bij de werkwijze en de
positie van het CPB. Het Centraal
Planbureau een objectief instituut
of een politiek instrument?
Het CPB is nu alweer meer dan der
tig jaar één van de belangrijkste
adviesorganen op economisch ge
bied van de regering. De eerste aan
zet tot de oprichting van een Planbu
reau werd gegeven in 1945. Het kabi
net Schermerhorn-Drees, dat een
maand na de oorlog optrad, schreef
in haar regeringsverklaring: „Herstel
en opbouw van het Nederlandse pro-
luktievermogen zal alleen doeltref-
end kunnen geschieden op de
ïondslag van een algemeen sociaal-
tconomisch-financieel plan. Zulk
een plan dient te worden ontworpen
na aanwijzingen door de minister
raad. door een in te stellen we
tenschappelijk Planbureau."
Dit noodkabinet dat geen andere
taak had dan de ergste puinresten
van de oorlog op te ruimen en de weg
vrij te maken voor vrije algemene
verkiezingen, had op alle voor de
sociaal-economische politiek be
langrijke posten socialisten zitten.
Eén van die ministers was Hein Vos.
Vóór de oorlog was hij als directeur
van het wetenschappelijk bureau
van de SDAP samen met ondermeer
Jan Tinbergen een van de be
langrijkste mensen achter het ver
maarde Plan van de Arbeid.
Vos formuleerde als hoofdzaken van
het Plan: „Het overwinnen van de
crisisnood, het beheersen van de
uitbreiding van het produktie-
apparaat, de ordening". Het Plan
gold toen voor de beheersing van de
crisis van de dertiger jaren, maar
was, volgens Vos, even goed toepas
baar op de crisis die de Tweede We
reldoorlog had veroorzaakt. Het is
dan ook niet verwonderlijk dat het
wetsontwerp van 1946 om tot de op
richting van een Planbureau te ko
men, en als eerste ondertekenaar
Hein Vos had, veel sporen droeg van
het vóóroorlogse Plan van de Arbeid.
Niet ongeschonden
Zijn wetsontwerp kwam niet onge
schonden door de Kamer. Een meer
derheid van de Tweede Kamer was
vooral bevreesd voor een blijvende
geleide economische politiek, ook na
het herstel van Nederland. Het uit
eindelijke wetsontwerp dat in 1947
door het parlement werd goedge
keurd, bevatte weinig meer van de
socialistische doelstellingen van het
Plan van de Arbeid. Degene die de
voorbereidingen voor zo'n bureau in
1945 was gestart. Jan Tinbergen,
werd als directeur aangesteld. Voor
naamste taak van het Bureau was
het produceren van een jaarlijks eco
nomisch plan waarin een evenwich
tig samenstel van schattingen en
richtlijnen met betrekking tot de Ne
derlandse volkshuishouding zou
staan.
De plangedachte is verdwenen. Ei
genlijk is de naam planbureau ook
niet meer juist, zegt men op het
CPB. Het zou beter zijn het een
„prognosebureau" te noemen.
Tegelijk met de Miljoenennota in
september verschijnen de Macro-
Economische Verkenningen van het
CPB. Hierin wordt een voorlopige
raming gegeven van de vooruitzich
ten van de Nederlandse economie
van het jaar daarop. Ruim een half
jaar daarna, rond april verschijnt
dan een definitieve voorspelling in
de vorm van het Centraal Econo
misch Plan (CEP). In tegenstelling
tot de Macro-Economische Verken
ningen (MEV) is aan de pubükatie
van het CEP overleg voorafgegaan
met vertegenwoordigers van een
groot aantal departementen Dit
overleg vindt plaats in de centrale
plancommissie. Deze commissie kan
niets aan de cijfers veranderen. Zij
kan alleen maar een paar verander
ingen in (je begeleidende tekst aan
brengen. Een situatie waar lang niet
alle commissieleden gelukkig mee
zijn.
Achterhaald
De meest recente kritiek op de cij
fers van het Planbureau kwam van
de Groningse universiteit. Deze kri
tiek richtte zich vooral op het ge
bruikte model van voorspellen. Vol
gens de Groningse economen onder
leiding van prof. M. A. Kooyman is
dit model achterhaald. Zij ontwik
kelden een eigen model en vergele
ken vervolgens de uitkomsten met
die van het CPB. Hun cijfers waren
pessimistischer.
Op het CPB ligt men niet wakker
van de kritiek van de Groningers.
Volgens drs. P. B. de Ridder van de
hoofdafdeling korte-
termijnplanning van het CPB is het
model van het CPB geenszins verou
derd en wordt het nog telkens aange
past. Hij vindt het model van de
Groningers uit het oogpunt van de
economische theorie een slecht mo
del. De Ridder: „Ze zouden hun leer
boekjes waaruit ze zelf college geven
nog eens moeten doornemen."
De directeur van het Planbureau
Prof. C A van den Beid gaat nog
verder in zijn oordeel: „Ik had het
verscheurd". Hij mist bijvoorbeeld
in het model van de Groningers de
invloed van de importprijzen op de
prijsbeweging.
Het meest kwalijk vind hij echter
dat het CPB beticht wordt van poli
tiek in de cijfers. Dit laatste sugge
reerden vooral de Rotterdamse eco
nomen Bomhoff en Korteweg, die
zelden dat het CPB een politieke
keus had gemaakt door de lonen
mede als verklarende factor van de
prijsbeweging te nemen, waarmee
de schuld van de grote prijsstijging
bij de vakbeweging komt te liggen
De Rotterdamse critici zijn van de
monetaire school wat ruwweg in
houdt. dat zij de schuld van de infla
tie veel meer zoeken bij de overheid
en De Nederlandsche Bank die on
machtig zijn om de geldhoeveelheid
in de hand te houden.
Op het CPB is het model Bomhoff
helemaal nagerekend maar alleen
hun prijsvergelijking, die gericht
was op de geldhoeveelheid, eruit ge
laten en daarvoor in de plaats de
prijsvergelijking van het CPB gezet,
die sterk op de kosten gericht was.
Er bleken praktisch dezelfde cijfers
uit te rollen. Andere kritiek van de
Rotterdammers is dat de cijfers uit
het model van het CPB politiek ge
manipuleerd worden. De loon- en
prijsramingen worden volgens hen
onder druk van de regering de
laatste Jaren systematisch onder
schat.
Verwijten
Hierin worden zij bijgevallen door
dr. J. G. Post, economisch deskundi
ge van de ABN tevens directeur van
de regio Hilversum van de bank.
Ook hij meent dat de cijfers van het
CPB die uit de computer rollen niet
zonder meer in de MEV en het CEP
worden opgenomen, maar eerst be
werkt worden in de onderraad van
het kabinet, de Raad voor Econo
mische Aangelegenheden (REA),
waar de directeur van het CPB uit
hoofde van zijn functie zitting in
heeft. Deze verwijten worden bij
hoog en bij laag ontkend op het
CPB en het ministerie van econo
mische zaken waaronder het CPB
ressorteert.
Drs. W. A. Kimman, stafmede
werker van de directie algemene
economische politiek van dat minis
terie. zegt: „Een belangrijk element
bij de prijsvoorspelling is de schat
ting van de invoerprijzen, waarbij je
eerst moet kijken of de jaarlijkse
raming van de OESO goed is. Als die
er systematisch onder blijven, dan
dank Je de koekoek dat het CPB ook
systematisch met te lage prijzen zit.
Een derde deel van het prijspeil
wordt bepaald door de importprij
zen. Dat heeft niets te maken met
cijfers drukken. Bovendien zit je
nog met de wisselkoers van de gul
den, die je niet van te voren kunt
voorspellen. Als Je dit allemaal
constateert, is al een heel stuk van
het verwijt onterecht".
Regelmatig fout
Hoe het komt dat cijfers fout ge
schat worden blijft onderwerp van
discussie. Feit blijft dat er regelma
tig fout voorspeld wordt. Dit erkent
het planbureau ook. In een interne
publikatle waar de voorspellingen
en realisaties tussen 1963 en 1973
beschouwd worden, staat te lezen:
„Bij nadere beschouwing van het
cijfermateriaal zien we zowel bij de
lonen als de prijzen zij het in iets
mindere mate vrij grote afwijkin
gen tussen raming en realisatie. De
ze afwijkingen bestaan vooral uit
onderschattingen".
Hoe kijkt het bedrijfsleven nu tegen
deze cijfers aan? De heer Haverhals
van het VNO vindt voornamelijk de
prognoses van lonen en prijzen van
grote betekenis voor het be
drijfsleven. Aan de andere voorspel
lingen van het CPB zoals ramingen
van in- en uitvoer en de wereldhan
del hecht hij veel minder betekenis.
Hij vindt die cijfers meer een kli-
maatsbepalende factor dan dat ze
ertoe zullen leiden dat de bedrijven
hun afzetramingen bijstellen.
Overigens werkt het bedrijfsleven
niet alleen met cijfers van het CPB.
Vertegenwoordigers van enkele gro
te Nederlandse bedrijven waaronder
Akzo Philips. DSM, Unilever, ABN,
Hoogovens. RABO bank en VMF
komen drie tot vier keer per Jaar
bijeen om hun economische ver
wachtingen voor de komende jaren
uit te wisselen. Het zijn samen
komsten waar men zo min mogelijk
ruchtbaarheid aan wenst te geven.
De heer Weisglas van Unilever ont
kent zelfs het bestaan van zo'n infor
meel overleg en noemt het „totale
kul". Dat die groep inderdaad be
staat wordt bevestigd door drs. M.
H. P. Starren, adjunct hoofd van de
afdeling economische research van
de ABN. die zelf deel uitmaakt van
dat overleg.
Een andere belanghebbende bij de
cijfers van het CPB is de vakbewe
ging. Het CEP bevat vaak elemen
ten die voor de werknemersorgani
saties moeilijk te verteren zijn. Er is
de laatste jaren door het CPB nogal
eens de nadruk gelegd op de loon
kosten die een belangrijke oorzaak
zouden zijn voor de werkloosheid en
de prijsstijgingen. Wim Kok, voor
zitter van de FNV, zei twee jaar
geleden al tijdens een NW vergade
ring dat het toen pas verschenen
CEP een politiek stuk was.
Vandaag de dag houdt de vakbewe
ging deze kritiek nog recht overeind.
Drs G. J. van der Hoeven, medewer
ker van de sociaal economische be
leidsgroep van de FNV, vindt dat
het CPB politiek waarde-oordelen
geeft. Hij bestrijdt de indruk die bij
velen bestaat als zou het CPB een
heilig onaantastbaar iets zijn. De
eenzijdige benadering van het CPB
is, volgens hem op extreme wijze tot
uitdrukking gekomen bij de zoge
naamde arbeidskostentheorie van
de CPB medewerkers Tjan en Den
Hartog. Deze studie die in het voor
jaar van 1975 verscheen wees de
loonkosten aan als de grote boos
doener van de werkloosheid en voor
spelde dat elk procent loonsverho
ging 5000 werkelozen meer zou bete
kenen. Er ontbrandde een heftige
discussie over de waarde van die
studie. Van der Hoeven vindt de
adviezen gebaseerd op een maat
schappijvisie. die zeer duidelijk uit
gaat van de bestaande maatschap
pelijke orde. Het CPB is volgens
hem niet zo creatief om uit te gaan
van andere maatschappelijke uit
gangspunten. Als hij voorstellen in
die richting doet, wordt hem voorge
houden dat de gevolgen voor de
economie niet meetbaar zijn.
Van den Beid hierover: Wij gaan uit
van de bestaande maatschappelijke
ordening, wat niet wil zeggen dat we
ons uitspreken vóór die ordening
Politie
Belangrijke afnemers van de cijfers
van het CPB zijn natuurlijk de poli
tici. De heer Dolman, lid van de
Tweede Kamer voor de PvdA be
speurt een rechtse teneur in het
begeleidend commentaar van de cij
fers van het CPB. „De winsten wor
den zeer hoog opgespeeld, maar er
wordt haast niets van gezegd, dat de
inflatie onder dit kabinet bijna ge
halveerd is." De WD er Van Aar-
denne kan zich voorstellen dat bij
het bedrijfsleven de macro-
economische cijfers niet zo zwaar
wegen. De individuele ondernemin
gen gaan veel meer uit van mlcro-
gegevens. Hij vindt dat hij als ka
merlid de cijfers moet kunnen relati
veren. De cijfers gaan volgens hem
vaak een geheel eigen leven leiden.
„Maar", zegt hij „men heeft nu een
maal behoefte aan voorspellen en
richtinggeven."
Hoewel er nogal wat kritiek is. wil
niemand het CPB helemaal kwijt.
Iedereen ziet de noodzaak in van het
schetsen van een economisch toe
komstperspectief. Alleen over de
manier hoe dit het beste kan gebeu
ren verschilt men van mening. Het
verst gaat de FNV'er Van der Hoe
ven: „Ik vind dat het CPB nu maar
eens af moet van de schijn van on
partijdigheid. Het CPB zou veel
meer een beleidsondersteunende in
stantie moeten zijn onder ver
antwoordelijkheid van de ministers
uit de sociaal-economische drie
hoek. Hierdoor worden de betrok
ken ministers politiek aanspreek
baar voor de werkzaamheden van
het CPB. Aan de andere kanto me
ten we niet overdrijven en denken
dat het CPB nu een instantie is die
het hele regeringsbeleid aan het for
ceren is en de vakbweging wel eens
klem zal zetten. WIJ voeren ons be
leid toch wel uit; of er nu een Plan
bureau is of niet."
De Rotterdam econoom Bomhoff
zegt: „Onze oplossing is niet het
veranderen van de wet. maar zorgen
dat het CPB een concurrent krijgt."
Duitsland
De heer Kimman van het ministerie
van economische zaken vraagt zich
af wat je daar mee wint. „In Duits
land heb je bijvoorbeeld vijf bu
reaus." Wat moet je dan als be-
leidsman als je vijf verschillende
ramingen hebt? Dan prik je ook'
maar."
Het CPB is niet meer weg te denken
uit het economisch gebeuren in Ne
derland. Iedereen aanvaardt het ook
als zodanig. De discussie of het CPB
nu wel of niet een politiek instru
ment is zal voorlopig blijven be
staan Veel hangt ook af van toe
komstige regeringen en van toe
komstige directeuren van het CPB
De huidige baas van het Planbu
reau. de heer Van den Beid, erkent
dat een directeur een sterke man
moet zijn die niet in de REA over
zich heen laat lopen. Ministers wil
len hun beleid nu eenmaal graag
met „gunstige" cijfers verkopen, het
kan natuurlijk zijn dat men in de
toekomst van de aanstelling van een
directeur van het Planbureau een
politieke benoeming gaat maken.
Het is een kabinetsbeslissing. Want.
en dat wilde Van den Beid niet ont
kennen, de directeur van het CPB
blijft een ambtenaar met meer dan
gewone invloed.
Mark Kranenburg en Oer Jochems
zijn leerlingen van de School voor
de Journalistiek. Het artikel is hun
etndexamenioerfcsfuk.
