Britse serie over
koninklijk bezit
Hetdal
der
Graddocks
2e pinksterdag 30me(
Ergernis
Kosten komen op twee miljoen
Radioprogramma's
naar Prix Italia
piet klerkx waalwijk
zanddonkby.
Nieuwsgaring door
omroepen voor
teletext toegestaan
2e PINKSTERDAG <30 me» naar "OP WEG"
^Evangelische Omroep
DONDERDAG 26 MEI 1977
RADIO EN TELEVISIE
Trouw/Kwartet
3 door Ton Hydra
ASTERIX IN HISPANIA
Er bestond gisteravond in het
algemeen geen helder beeld van de
mate waarin de verfoeilijke acties
van twee kleine groepen Molukse
Jongeren van invloed zijn geweest
op de verkiezingen. Op punt
echter is de inwerking heel scherp
aan de dag getreden. Het effect acht
ik zells zo verontrustend dat alle
redelijk denkende Nederlanders
zich niet alleen ernstig bezorgd
dienen te maken maar er ook iets
tegen zullen moeten doen!
Aan het begin van het door de
gezamenlijke omroepen verzorgde
verkiezingsprogramma, kwamen er
uiteraard slechts enkele uitslagen
binnen. Te weinig om daarmee
constant ln beeld te blijven. Er
moest dus worden gegrepen naar
enig vulwerk. Iemand in de studio
had gekozen voor opnamen van
pop-artiesten. Niet alleen het genre.
maar vooral de geluidssterkte van
de muziek werd in veel huiskamers
als onaangenaam ervaren. Ik werd
gebeld door lezers die zich erover
beklaagden dat zij voortdurend uit
hun stoel moesten wippen, omdat er
geen behoorlijke balans bestond
tussen het volume van de sprekers
en de weergave van de popmuziek.
Een begrijpelijke ergernis, als je oor
verscheidene keren achter elkaar
geteisterd wordt door een overdosis
aan geluid. Aangezien de
organisatoren van deze
televisie-uitzending hadden
besloten om vanwege de
gijzelingsacties alle franje buiten
beeld te laten, had een rustig
tussenmuziekje meer ln de lijn
gelegen dan het gespartel van lege
liedjes blèrende popfiguren.
Het effect van deze psychologische
niet gelukkige keuze blijkt echter in
veel huiskamers nog iets anders te
hebben veroorzaakt dan
geluidslrritatie. Laat ik het maar
meteen in ronde woorden zeggen: er
is bij het zien van gekleurde
pop-artiesten een relatie gelegd met
de Molukse overvallers. Dit
veroorzaakte een uitbarsting van
rassenhaat.
De drie telefonistes van de N08
hebben daarvan gisteren in de
vooravond een onthutsende portie
te verwerken gekregen. Zij zijn er
daar wel een beetje aan gewend dat
ln normale omstandigheden altijd
wel een paar stomme heethoofden
een telefoniste aansprakelijk stellen
voor wat ln feite de
verantwoordelijkheden van
programmamakers zijn. Nu echter
brak er een lawine boven hun
hoofden los. AUe lijnen in de
NOS-centrale hebben geruime tijd
roodgloeiend gestaan. De
telefonistes zijn geschrokken van en
ook persoonlijk gegriefd door de
liederlijke opmerkingen die zij
moesten aanhoren.
Zeer veel scheldkanonnades waren
regelrecht racistisch. En dat ln een
land dat eeuwenlang werd gerekend
tot de meest tolerante gebieden op
deze wereld. Zeer velen van ons zijn
thans bezig om een, overigens
begrijpelijke, woede tegen
enkelingen op een afschuwelijke
manier te veralgemeniseren. Je
hoort het op straat en je merkt het
ln winkels.
De overheid èn de media zullen
tegenwichten moeten aanvoeren.
Minister Dulsenbergzei gisteravond
in de studio dat de grote opkomst
van de kiezers kan wijzen op het
bestaan van een volwassen
democratie. Ik plaats vraagtekens,
zolang lk niet weet. hoe groot de rol
is geweest die onzekerheid, angst en
wrevel hebben gespeeld. Deze
verkiezingen verdienen vooral
psychologisch te worden
geanalyseerd. Ik vermoed dat we
ons dan over aanzienlijk minder
volwassenheid zullen kunnen
verheugen.
Van onze radio- en tv-redactie
LONDEN In Engeland is een televisieserie gemaakt ter
gelegenheid van het zilveren regeringsjubileum van koningin
Elisabeth II. Daarin wordt een beeld gegeven van de zoals het
wordt genoemd „ontzagwekkende rijkdom die 900 jaar mo
narchie in Engeland heeft opgeleverd.'
ADVERTENTIE
Het gesproken commentaar wordt
onder meer door de Koningin en
haar gezin verzorgd. Het openings
beeld van ..Royal Heritage", ofwel
koninklijk erfgoed, toont koningin
Elisabeth die ongedwongen praat
over de onschatbare imperiale
rijkskroon. Onder de koninklijke ac
teurs die meedoen is de 94-jarige
prinses Alice, gravin van Athlone.
Het ambitieuze idee voor de film is
van koningin Elisabeth zelf. die haar
volk Inzage wilde geven in het enor
me erfgoed van de koninklijke bouw
heren. verzamelaars en bevorderaars
van kunsten.
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM - Vier Nederlandse
radloprodukties zijn ingezonden
naar het 29e radio- en televisiecon
cours om de Prix Italia, dat van 12
tot 25 september in Venetië wordt
gehouden.
In de categorie hoorspelen zijn dat
„Die Umkehrung Amerika's" van
Mauricio Kagel, een coproduktie
van de KRO en de WDR. en ..Ge
sprek met een kastbewoner". een
TROS-produktie van Harry Bronk
met de acteur Kees Brusse.
In de categorie documentaires wor
den Ingezonden het NOS-
radioprogramma „Het blijft natuur
lijk knokken geblazen" van Bob
Uschi over een blind jongetje en het
AVRO-programma „De liefde ligt
op straat" van Frans van Houtert
over sex ln Amsterdam.
De VARA-radloducumentaire
.Angst? Nee. hij had geen angst"
van Gabrl de Wagt wordt door de
NOS ingezonden naar het radio- en
televisieconcours Premios Ondas
1977 van de Spaanse omroep In Bar
celona, dit najaar.
ADVERTENTIE
'n winkel vol (deur.
Radio vi
andaag
HILVERSUM I OSS B ca FM-k*MleiO.
NCRV 7 00 Nieuwe 7 02 Het levende
Woord. 7 08 (S) Te Deum Laudamus 7.30
Nieuws. 7 41 (S) Vandaas dondtrdas
(7 41 Hier en Nu.) 8 24 Werk-woord 8 30
Nieuws. 836 (S) Gymnastiek voor de
huisvrouw. 8 45 (S> Tot uw dienst klassieke
en moderne muziek. 9 45 (S) Onder de hooc-
tezon 10 30 Nieuws 10 33 (S) In t silver.
12 00 (S) De Kill ma Hawiiuns Show. 12 15
Boer en tuinder. 12 28 Mededelingen t b v.
land- en tu.nbouw 12 30 Nieuws. 1141 (S)
Hier en Nu. 1155 (S) MiddagpauzediensL
13 15 (S) Metropoleorkest 13.30 (S) Globaal:
gevarieerd programma (13.30 Nieuws.)
17 30 Nieuws 17.32 (S) Hier en Nu 18 00 De
kerk vandaag 18 19 (S) Van onze correspon
denten 1830 Nieuws Wereldpanorama.
18 53 Zojuist verschenen boekbespreking.
19 00 (S) Leger des Heilskwartier. 19 15 (S)
De wereld zingt Gods lof versoekprogram-
raa van gewijde muziek 20 00 (S) Goed
gestemd lichte vocale muziek 20 40 Een.
twee uit de maal 21.00 Liever geen bezoek,
geen bloemen maar daarna? (8)2120 (S)
Kerkorgelconcert 21 45 (S) Spraak maken
22 25 Av ondoverdenking 22-30 Nieuws.
22 40 (S) Hier en Nu 23 00 (S) Rondom het
woord 23 25 (S) Jazztime. 23 55 24 00
Nieuws
HILVERSUM II (482 m ea FM kaoaleoi.
AVRO 7.00 Nieuws 7 11 Ochtendgymnas
tiek. 7 20 Op blote voeten vraag en
antwoordspel (S 00 Nieuws l il, 8 25 Radio-
Dat betekent weelderige close-ups
van kronen en klokken, schilderijen
en kastelen en een van de grootste
kunstverzamelingen ter wereld. Ver
teller en mede-auteur is sir Huw
Wheldon, zojuist afgetreden als di
recteur-generaal van de BBC-
televisie.
Onder de primeurs die de serie biedt
zijn volgens de BBC de eerste blik
van de buitenwereld in de ko
ninklijke residenties als Sandrin-
gham house. Balmoral Castle. Het
maken van de serie heeft bijna twee
jaar geduurd en ruim twee miljoen
gekost.
Verwacht wordt dat door verkoop
aan het buitenland een veelvoud
wordt terugverdiend.
:*<ToPde
nederlands grootste interieurverzorgingscentrum
Van een verslaggever
DEN HAAG De bezwaren die
uitgevers van dagbladen hebben te
gen een zelfstandige nieuwsvoorzie
ning via de teletext door de omroe
pen deelt minister Van Doorn van
CRM niet. Dit heeft hij geantwoord
op vragen van leden van de Tweede
Kamer van het CDA over het voor
stel de omroepwet te veranderen.
De bezwaren van de uitgevers zijn
aangevoerd door de Vereniging de
Nederlandse Dagbladpers (NDP).
Kamerleden van KVP. ARP en CHU
stelden naar aanleiding daarvan
vragen. De minister merkte op dat
het publiek voorzien van nieuw en
andere Informatie ook nu al de taak
is van de omroepen.
Dat zij die taak vervullen naast de
dagbladen, deels concurrerend,
deels aanvullend, is uit oogpunt van
verscheidenheid in de informatie
voorziening een groot goed. Bij een
toekomstige regeling van teletext
zal gewaakt moeten worden dat de
verscheidenheid ln stand blijft.
Teletext is een systeem waarbij de
tekst op een beeldscherm zichtbaar
wordt gemaakt
journaal) 8 50 Morgenwijding. 9.00 De mor
gen na een opwindende avond. Commenta
ren en impressies n.a.v de verkiezingsa
vond. 9 35 Waterstanden. 9 40 Schoolradio.
10.00 Radio Lawaaipapegaai, kinderpro
gramma. 10.10 Arbeidsvitaminen, ver-
zoekplatenprogramma (11.00 Nieuws. 1103
Radiojournaal11.30 Rondom twaalf. Een
uur allerlei. 1230 De Derde Kamer, caba
retprogramma 13.00 Nieuws. 13 II Radio
journaal. 13.25 Beursj
dagje Avro muziek, i
(18.00 Nieuws 18 03 Radiojournaal.) 17.00
(S) 13-Speciaal. kinderprogramma. OVER
HEIDSVOORLICHTING 17.40 De politie
nu VARA: 17.35 Mededelingen. 18.00
Nieuws 18 11 Radiojournaal. IKON 18 30
Kleur. Informatie en commentaar over za
ken van kerk en samenleving. AVRO: 19.00
AVRO's Sportpanorama. 20.00 Nieuws.
20 05 (S) Hollands Glorie, hoorapelserie
(slot). 21 07 (S) Alert Op het vlak van mu
ziek en maatechappij Componeren in Ne
derland 21 30 (S) Nederlands Koorfestival
1977 22 08 (S) Radio Kamerorkest klassie
ke muziek 22 20 Aspecten., kunstrubriek.
NOS 23 00 (S) Met het oog op morgen, met
om 23 05 Actualiteitenoverzicht; 23.10 De
krant van morgen. 2330 Den Haag vandaag
en 23 52 Even ontspannen voor het slapen
gaan yoga 23 55-24.00 Nieuws
HILVERSUM III (445 m ea FM kanalen.)
TROS 7 02 (S) Vaak s ochtends. 9.03 (S) De
Hugo van Gelderen she w 11 03 (S) Gerard
de Vries draait op verzoek. 12 03 (S) Boter.
Klaas en prijzen. 14.03 (S) Polderpoppara-
de 18 03 (S) Europarade NOS: 18 03 De
vacaturebank. 18-10 (S> NOS-maaL TROS:
19 02 (S) Poster 20 02 (S) Soul Show, 21 50
Speciaal vandaag
Berichten van het front is een
VPRO-visie op de Kamerverkie
zingen.
Ned. 1, 19.50
De Zwitserse televisie maakte
een documentaire over Angola een
jaar na de soevereiniteits
overdracht.
Ned. 1, 20.55
De gijzelingsacties en het resul
taat van de verkiezingen staan
centraal in Nader Bekeken van de
EO (Ned. 1, 21.50) en Brandpunt
van de KRO (Ned. 2, 22.10).
Over Abraham en de kleitablet
ten van Elba gaat het in de EO-
serie De Bijbel Open.
Ned. 1, 22.10
De Nederlandse pianist Willem
Brons speelt werk van Brahms en
Debussy.
Hilv. 4, 09.10
Van het luisterspel Hollands
Glorie, naar het boek van Jan de
Hartog, wordt de laatste aflevering
uitgezonden.
Hilv. 2, 20.05
Na het achtste programma over
rouwverwerking kan men in
Spraakmaken luisteren naar reac
ties op deze NCRV-serie (21.45).
Hilv. 1, 21.00
(ADVERTENTIE)
LUISTER OP:
Een speciale uitzending
voor autoradio-bezitters.
"Op Weg" met verkeers
informatie, aktuaiiteiten en
fijne muziek. Echt de moeite
waard om naar te luisteren.
Vanaf vijf uur 's middags
op 2e Pinksterdag - Hilversum I
(S) Aktua-jport 22.02 (S) Sesjun. 23.02 (S)
Close-up. 0.02 (S) De Hugo van Gelderen
Show 1 03-7 00 <S) De Nachtwacht.
HILVERSUM IV (FM-kanalen) KRO: 7 00
Nieuwa. 7.02 (S) Badinerie, kamer- en or
kestmuziek 9.00 Nieuws. 9.02 (S) Aan woor
den voorbij. 9.10 (S) Willem Brons, piano.
9.30 Ik sta hier niet voor de banken te
praten. 10.00 (S) Aubade, kamer- en or
kestmuziek 12.00 (S)
Rondom Offenbach. 14 00 Nieuwz. 14.02
Hoogachtend 15 00-17.00 (S) Kollage, van
all «daags en zeldzaam.
NEOERLANOI
10.45 NOS: Schooft*ievww
14.00 SchoofteWvwW
15 .00 E.O.: Van hart tot hart
10.45 NOS:Bart>apapa
1S.55Joumaai
10.05 VPRO: Popeye de Zeeman
IS. 10 landgenoten
103$ Mary Hartman. Mary Hartman, teve-aene
19.50 Benchten van het front vertuezmgsrubnefc
20.30 Ma»y Hartman. Maty Hartman
20.55 Angola een |aar later, documentaire
2135 NOS:Journaal
21.50 EO:Nader bekeken
22.1 ODe bi|belopen
22.35Journaal
NEOERLANO II
15.00 KRO/RKK.-Euchansfievienng vanuit de
Kathedrale basiliek St Jan m Oen Bosch
10.45 NOS:Toenstische Tips
1S.55 Journaal
10.05 KRO.'Tom A Jerry, tekenfilm
1030 Peppf enKoklo kinderserie
1935 Cijfers en letters, spetprogramma
20.00 NOSiJoumaai
20.25 KRO:Comedy Hour komische films 1) Billy
de bluffer. 2) Sanford en Zoon
21.15 Artiestengaia
22.10 Brandpunt
22.55 KRO/RKK: Levensloop, gesprek
23.20 Oen Haag vandaag
23.55 NOS:Journaai
35: De merkwaardige gestalte, die
zich op dit ogenblik door de bossen
begaf, behoorde toe aan de heer
Opopol Istletof uit Humbuksk.
Humbuksk was en is nog steeds de
hoofdstad van het machtige land
Barreberië. dat ver weg ligt achter
de grens, waar geen mensen meer
wonen. De inwoners van dat land
heten de Barreberen en dus was de
heer Opopol Istietof zelf óók een
Barrebeer. „Kijkeens aansk!" pre
velde de heer Istietof in zijn
landstaal. „Wathoor ikdaarsk? Een
edelman, die in termen van onder
drukking en uitbuiting spreekt! Dat
moet wel een ontzettend verschrik
kelijke schurk zijn! Een onderdruk-
kert! Een uitbuitert!" Nu is het
een feit, dat de inwoners van Barre
berië goedmoedige mensen zijn, die
geen kip kwaad doen, tenminste zo
lang ze niet aan onderdrukkers en
uitbuiters denken. Komen deze ter
sprake, dan worden ze woest. Geen
wonder dus, dat Opopol Istietof ook
woest Werd en zich achter een dikke
boom opstelde. Knarsetandend
wierp hij een blik op de vijver, ken
nelijk bereid drastisch en metter
daad in te grijpen. Het eigenaardige
knuppeltje in zijn handen voorspel
de tenminste niet veel goeds. Dat
knuppeltje, bij de Barreberen van
oudsher een folkloristisch slagwa
pentje, luister naar de naam „goei-
endagsk" en het dient de inri
van Barreberië om er hun gelij
te bewijzen. Zo stond del10'
Opopol Istietof daar achtegin
boom en hij was bereid levfct.
bloed te geven voor eigen
vooropgesteld natuurlijk, dat
ven en bloed aan een andere e
culier toebehoorde. Maar piot |aj
ontglipte de „goeiendagsk"
Opopol's hand en hij ste
„Goeie helpsk! Een wereldk
oenski!" En deze uitdn s
gold de kleine Kareltje, die op
in sportieve strijd gewikkeUe 1
met de jonge Egerick va4ui|
selsteyn van Wellemonde
- 183 -
De rel voor het parlementsgebouw
ngm grote vormen aan. Politie te
paard mengde zich onder de krijsen
de, opdringende menigte en agenten
te voet trachtten al vechtend en
duwend het terrein voor het
standbeeld vrij te houden waar al
twee arrestantenwagens met wijd
geopende deuren klaarstonden. Op
een gegeven ogenblik riep een van
de adjudanten, een Jonge, ongedul
dige kerel: „Vooruit, ga op ze af,
mannen en gebruik Je vuisten."
Het werd een afgrijselijk
schouwspel, oneindig erger dan de
foto's van James. Een aantal be
hoorlijk geklede vrouwen stelde zich
heftig te weer tegen het gezag, dat
beslist niet fatsoenlijk te werk ging.
Vuisten sloegen meedogenloos rond,
"hoeden en flarden van kleren wer
den onder paardehoeven vermor
zeld en agenten rolden met heftig
tegenstribbelende vrouwen over de
vuile grond een wirwar van blauwe
tunieken en witte onderrokken.
Op een gegeven ogenblik werd
Pauls aandacht getrokken door een
vrouw ln het grijs, die op handen en
voeten overeind trachtte te krabbe
len. Ze was haar hoed kwijt en had
de grootste moeite de hoeven van
een vlakbij haar trappelend poli-
tiepaard te ontwijken.
Het was Grace. Hij herkende haar
voordat een Jonge agent zonder
helm haar bij de schouders greep en
optilde. Paul rende naar bulten,
drong tussen de klauwende, schop
pende, boksende menigte door en
slaagde er op een of anders manier
nog net op tijd ln, haar uit de han
den van de agent weg te rukken.
Grace viel plat op de grond, maar hij
wist haar overeind te hijsen en mee
te slepen, naar het standbeeld, waar
hij haar ln de kleine ruimte tussen
de achterkant van de arrestanten-
wagens en het voetstuk op de been
hielp. Op hetzelfde ogenblik kwam
er een Inspecteur van politie aan. die
zich langs de wagen naar hen toe
werkte.
Paul ging voor Grace staan en zei
„Laat ons met rust. Wij hebben hier
niets mee te maken. Wij zijn bij een
parlementslid op bezoek geweest."
Hij haalde Grenfells visitekaartje
voor de dag, dat hij toevallig van
diens bezoek nog ln zijn zak had
zitten. „Ik schaam me. Engelsman
te zijn. Is ledereen hier gek ge
worden?"
„Het komt door die vrouwen, sir,"
zei de Inspecteur. „Het gebeurt bij
na dagelijks, maar we hadden het in
de kroningsweek niet verwacht. Is
uw vrouw gewond?"
Op dat ogenblik verscheen James
eveneens en toen de Inspecteur het
Earlementslld zag naderen, kroop
U ln zijn schulp. „Wilt u mij hier
R. F. Delderfield
„De Boekerij. Baarn"
alstublieft niet verantwoordelijk
voor stellen, sir?" vroeg hij. „Ze liep
toevallig net waar het het drukst
was. Het ls een hopeloos karwei de
troep vrouwen op een afstand te
houden. En we hebben ze zo vaak
gewaarschuwd." Schielijk
waarschuwde hij een agent, dat deze
een rijtuig moest zien te vinden en
dit bij de achteringang van het ge
bouw moest laten wachten.
Grace was in Pauls armen flauwge
vallen. Onder hoede van de Inspec
teur brachten belde mannen haar
naar de achteringang, waar Clalre
zich bij hen voegde. De agent was er
inmiddels in geslaagd een rijtuig te
vinden.
„In orde," zei James, „u kon het niet
helpen, inspecteur, dat heb ik met
eigen ogen gezien." Op dat moment
opende Grace even haar ogen. Geza
menlijk tilden de mannen haar ln
het rijtuig, waar Paul, Clalre en Ja
mes haar zo gemakkelijk mogelijk
op een bank neerlegden. Paul gaf de
koetsier het adres van hun ho
langzaam reden ze in de richtir
Whitehall.
Terwijl het rijtuig voortschom
begon Grace bij te komen,
keek ze wezenloos rond,
richtte zich na enkele ogenbl
op. Toen ze Clalre, Paul en
zag, was ze kennelijk verl
maar dit weerhield haar niet oi
voor hun tussenkomst te beda
Vervolgens begon ze haar haai
op orde te brengen.
Paul kon zijn ogen niet van
afhouden. Ze was een stuk ma|
dan toen hij haar voor het laat
ontmoet en zag er ondervoe
Haar kleren waren deerlijl
scheurd en kapot. Zacht zei h
het nu wel zo nodig het op
manier aan te pakken? Kan Ik
anders, Grace?"
„Het ls op alle mogelijke mai
geprobeerd, maar vergeefs." g
mes inplaats van Grace
antwoord, en Paul zag de bli
verstandhouding die zij wisse
Toen het rijtuig stilhield bij h
tel vroeg Clalre aan Grace, ev<
te komen en een kop thee te
ken. Dan zou ze zich meteei
kunnen opknappen. Grace na^
aanbod na enig bedenken
dus bleven de bei<je mannen!
den in de hal zitten en bestelf'
stevige whisky terwijl Claire
ce naar boven gingen.
Terwijl Grace zich stond te
verstelde Clalre snel de schi
haar bovenkleding en toen zei
mee klaar was, beijverde ze
stof uit de plooien van de
borstelen en de vlekken te
deren. Wordt v<
Even puzzelen
Horizontaal. 1. bedekking van een
gebouw, 5. geest van de rijstcultuur.
8. zangvogel, 10. kleurstof, 12. Inleg,
14. plaaggeest, 15. boom, 17. bevel.
18. meer ln Finland, 20. doornachti
ge sierplant, 21. vertrouwelijk, 22.
zetel, 24. verstandig (barg.), 28. kip
penloop. 27. honlngdrak, 29. vreem
de munt. 31. bontjas, 32. zwart glim
mende harde stof. 33. Engels bier,
34. mak.
Verticaal. 2. putemmertje, 3. voer
tuig, 4. uitgestotene, 5. snoer van
een hengel, 8. uitstap. 7. paard. 9.
vrouw van Jacob. 11. hoenderachti
ge vogel, 13. voorwerp om een zeis
aan te zetten, 15. eenjarig dier. 16.
kieskeurig (gew). 18. plaats ln de
N.O.P., 19. vordering. 23. uit Dene
marken. 24. bitter vocht, 25. vlug, 27.
vaste brandstof, 28. Europeaan, 30.
Jongensnaam, 31. hoofddeksel
Oplossing vorige puzzel. Hor. 2. ri
ant, 7. telen, 8. oeral, 9 kei
rem. 12. ros, 13. mes. 15.
taart. 19. re. 20. Dr 21.
tenor. 26. rol. 27. nor. 29.
Rigel, 32. genet. 33. deren. 34. Ij
Vert. 1. nevel, 2. rek, 3. Inert. 4 q
5. ten, 6. nader. 10. radar. 11. i
13. Marae,. 14. stere, 16. ren, ifl
22. rodeo, 23. Anita, 24. tred
orgel. 28. Og, 30. rel, 31. les.