Nunspeets
gemeentehuis
Pleinvrees" rond
hileense vrouw staat voor dubbele strijd'
ïdys Diaz zet strijd
jen Pinochet-terreur
Europa voort
lachten bij bestemmingsplan werken door bij burgemeester, raadsleden en winkeliers
Nazorgdiensten
voor vrouwen na
borstamputatie
Taxichauffeurs
willen plaats van
kinderen innemen
24 mei 1977 Trouw/Kwartet RHS 17
Perspectieftekening voorzijde
ontwerp gemeentehuis
Nunspeet.
het college van B&W), van de VVD
en van gemeentebelangen.
Begin deze week is het bestuur van
de plaatselijke PvdA-afdeling met
een alternatief plan voor een ge
meentehuis gekomen. Dat zou onge
veer de helft kosten van het door
burgemeester en wethouders voorge
stelde: circa zes miljoen gulden. Een
ontwerp van MACO-Bouw, in de
eerste plaats bedoeld om gereali
seerd te worden aan de Laan tegeno
ver het oude raadhuis, waar nu al
een dependance staat. Ook prof. dr
H. Gerding te Nunspeet, rustend
dÊ
■WW®,..
W
Burgemeester H.J.Smith.
n verslaggever
Op veel plaatsen in
d organiseren de Kruisveren-
een dienst, die nazorg ver-
an vrouwen wanneer zij na
rstamputatie het ziekenhuis
B n. Verder werkt de Nationale
B ereniging aan het opbouwen
HLen dergelijke nazorgdienst
B^el Nederland.
B delijke Kruisvereniging heeft
endgemaakt naar aanleiding
B erlei plaatselijke initiatieven
t oprichten van „opvang-
vrouwen, die zelf een
iputatie hebben ondergaan.
i de nationale Kruisvereni-
iet samenwerkingsverband
van de Kruisorganisaties, ontstaan
deze clubs veelal vanuit de gedach
te, dat de gevestigde ge
zondheidszorg op dit gebied niets
doet.
De vereniging wijst er echter op, dat
alle provinciale Kruisverenigingen
speciale districts-verpleegkundigen
in dienst hebben, die zijn belast met;
kankerbestrijding, zowel in de pre
ventieve fase als bij de nazorg. Zij
zijn de vraagbaak voor de bijna vier
duizend wijkverpleegkundigen, die
zich bezighouden met de begelei
ding van kankerpatiënten, aldus de
Nationale Kruisvereniging.
De vereniging stelt, dat het voor
patiënten die met een bepaald pro-'
bleem zitten, belangrijk is om con
tact op te nemen met de wijkver
pleegster. Als zij dat zouden doen,
alvorens tijd en energie te steken in
het oprichten van weer een club of
actiegroep, blijkt dat via de Kruis
verenigingen snelle en deskundige
hulp kan worden geboden. Boven
dien voorkomt het langs elkaar heen
of tegen elkaar in werken, aldus de
nationale Kruisvereniging.
ic Lelsz
™jPEET De tijden zijn er
gemoedelijker op gewor-
n 1850 viel in Ermelo hjet
t om voor drieduizend
een gemeentehuis te
p in Nunspeet. Gedepu-
van Gelderland maak-
aren, maar de raad
ar niet zo erg aan. Het
itehuis kwam er tóch,
urgemeester H. H. Vi-
betaalde het eenvoudig
■•ïn zak. Na het gemeente-
ffcrtig jaar aan de gemeen-
rpjhuurd te hebben, ver-
djiij het aan haar voor een
de prijs.
zal burgemeester
nubith niet uithalen nu er op-
ee< een gemeentehuis in
et moet worden gebouwd,
fanaal zijn er moeilijkheden,
treffen de plaats waar het
Dmen, de vraag of niet beter
taande accommodatie kan
uitgebreid en ook het punt
ecp kosten: twaalf miljoen
rij^derdvijfenvijftig gulden.
wede donderdag komt het plan
in de raad.
z
^Jus-symbool"
i is er een en ander veran-
£dat hiervoor meer dan hon-
gevochten is, werd
fct per 1 januari 1972 een
iige gemeente, los van Er-
Jtuim vijf jaar geleden dus.
tester Smith: „Maar samen-
Van gemeenten blijkt gemak-
dan splitsen. Alles wordt ge-
ji, maar de taken niet. Daar
ijij dat die laatste jaren nog
nzijn toegenomen. We zitten
oog op het personeel en met
g op het publiek erg on
gunstig. Het is hard nodig dat we een
nieuw gemeentehuis krijgen."
De weg, die naar het nieuwe gemeen
tehuis moet leiden, wordt door de
Nunspetenaren niet enkel met rozen
bestrooid. In de raad viel meer dan
eens het woord „status-symbool".
Sommigen verklaarden dat ze een
ton per ambtenaren stoel te gek von
den. De heer A. W. Renauld, een van
de ingezetenen die tegen is, want het
is niet alléén een gedeelte van de
raad dat zich verzet, zegt: „Burge
meester Smith heeft de wethouders
om zijn vingers gewonden." Hij voor
spelt dat er nog voor de raadsverga
dering van aanstaande donderdag
een pakket handtekeningen contra
bij het gemeentebestuur wordt gede
poneerd. Hij laakt ook het feit dat,
zoals hij zegt, de fractie-voorzitters
bij het vooroverleg geheimhouding
is opgelegd.
Hoewel men van tevoren zelden kan
voorspellen of er niet op het laatste
ogenblik nog één uit de boot valt,
denkt men dat in het algemeen de
confessionele fracties in de raad van
Nunspeet wel vóór zullen zijn. Tot nu
toe is het meeste verzet gekomen
van de PvdA/PPR (hoewel de wet
houder van die kant solidair is met
hoogleraar in de geneeskunde, heeft
in het regionaal periodiek „Natuur
en Milieu" al eens gepleit voor bou
wen aan de overzijde, waarbij het
oude gemeentehuis als hoofdvesti
ging van het raadhuis zou kunnen
worden gehandhaafd.
Voorkeur
Burgemeester en wethouders staan
op het standpunt dat aan het plan
van het architectenbureau Bier en
Gelderblom de voorkeur moet wor
den gegeven. Het voorziet volgens
hem beter in de behoefte, die het
gemeentelijk apparaat stelt. En die
zijn na de splitsing Ermelo-
Nunspeet niet gering gebleken, te
meer omdat de laatste jaren steeds
meer taken naar de gemeente zijn
toegeschoven: niet alleen op het ge
bied van planologie en ruimtelijke
ordening maar ook op dat van alge
mene bijstand en onderwijs. Boven
dien is in de sector welzijnszorg een
uitbreiding van de werkzaamheden
te verwachten.
Begin maart heeft de gemeente een
Raad-huis-krant huis aan huis laten
verspreiden. In dat royaal geïllus
treerde blad werden de plannen uit
een gezet. Het geschrift kondigde
drie voorlichtingsavonden aan, die
ook gehouden zijn, maar waarvan
men thans vindt dat ze weinig te
maken hebben gehad met wat als
echte inspraak kan worden be
schouwd. Eén van de eerste dingen,
die de Nunspetenaren in het ge
meentelijk proza konden lezen, was
psychologisch niet zo handig beke
ken. Er stond dat het nieuwe huis
der gemeente het centrum van
Nunspeet „een heel ander aanzien"
zou geven.
Dat kun je zelfs in Amsterdam niet
maken, laat staan in een mooi en
karakteristiek maar behoudend Ve-
luws dorp. Reacties bleven dan ook
niet uit. Sommigen hebben het ge
voel dat het Marktplein, waar het
gemeentehuis is geprojecteerd, gro
tendeels wordt opgeofferd. En het is
niet alleen een kwestie van het be
bouwen van een nogal forse ruimte
midden in Nunspeet, het heeft ook
consequenties voor de markt, voor
het verkeer, voor het parkeren, voor
de bejaarden enzovoorts, die
misschien verder zullen moeten
lopen.
Winkeliers
Een organisatie die ook een flinke
partij meeblaast in de kritiek, is de
winkeliersvereniging Nunspeet
(voorzitter E.J. van de Ham). In een
schrijven van deze week wordt be
zwaar gemaakt tegen uitvoering van
het plan krachtens artikel 19 van de
Wet op de Ruimtelijke Ordening. De
bezwaren worden breed uitgespon
nen. Ze betreffen de procedure.
Maar ook de kosten worden aange
vallen. Verwacht wordt dat ze uit
eindelijk uitdraaien op 15 miljoen
gulden (een der wethouders sprak,
zij het met alle voorbehoud, aanvan
kelijk van 4 miljoen gulden). Getwij
feld wordt aan de 5 miljoen gulden
reserve, die de gemeente zegt te be
zitten, want deze zal zich toch niet in
een „oude sok" bevinden, maar be
nut zijn voor een of ander doel.
Rekening worclt gehouden geduren
de 40 jaar met een kapitaalslast van
meer dan 1 miljoen gulden per jaar.
En voor de burgers met een aanzien
lijke verzwaring van de onroerend-
goed-belasting.
Burgemeester Smith zegt dat
Nunspeet er met zijn gemeentehuis
financieel niet ongunstig uitschiet
vergeleken met soorgelijke projec
ten elders op de Veluwe. „Het is
geen overdreven plan. De Vereni
ging van Nederlandse Gemeenten
heeft een programma van eisen op
gesteld. Diverse instanties hebben
gevraagd: „u bouwt toch niet te
klein?"
Ook de provinciale planologische
commissie is ermee akkoord gegaan
en had waardering voor de
kleinschaligheid. De welstandscom
missie merkte op dit wat de bouw
op het Marktplein betreft dat het
de kern van het dorp zal complete
ren. Als we een parkeerprobleem
hadden het is er niet dan zou
dat door de bouw van het raadhuis
niet groter worden", aldus burge
meester Smith.
Tegenover degenen die verwachten
dat het Marktplein „naar de knop
pen gaat" stelt de stedebouwkundi-
ge W.C. Zon. die de gemeente advi
seerde, dat gedeeltelijke bebouwing
de verhoudingen juist ten goede zal
komen. Er kan engte- of ruimtevrees
optreden bij onjuiste verhoudingen.
In de nieuwe situatie wordt het te
grote plein in twee kleinere ruimten
verdeeld. De ruimte wordt in de
nieuwe situatie zodanig dat
Nunspeet er een gezellig plein aan
over houdt, waar men zich zal
„thuis" voelen.
GRONINGEN Stakende Gro
ningse taxichauffeurs boden giste
ren aan, de plaats van de gegijzelde
kinderen in de school te Bovensmil-
de in te nemen. De staking van de
chauffeurs ging gisteren haar vijfde
week in.
Er meldden zich 75 taxichauffeurs,
omdat het hier om kinderen gaat.
Zij hadden niet de bedoeling, aldus
een woordvoerder van de Vcr-
voersfederatie NKV-NVV, de plaat
sen van de treinpassagiers in te
nemen.
Amnesty International heeft vori
ge week een rapport uitgebracht
met de namen van enkele honder
den mensen die de afgelopen drie
jaar in Chili zijn verdwenen. Sinds
de staatsgreep van 11 september
1973 tegen de weetige regering van
Salvador Allende zijn volgens de in
de regel terughoudende cijfers van
Amnesty overgeer 100.000 mensen'
gearresteerd. Meer dan 5000 van
hen zijn geëxecuteerd en tiendui
zenden moesten het land verlaten.
In het vorige week uitgebrachte
rapport staan de namen en de fo
to's van 218 verdwenen Chilenen.
De bedoeling is de aandacht te
vestigen op mensen die weliswaar
zijn gevangen genomen maar van
wie de Chileense autoriteiten ont
kennen dat ze in de gevangenis
zitten. .Het gaat hierbij vaak om
mensen die zich nauwelijks met
politiek hebben ingelaten.
Het bestaan van geheime kampen
is een mogelijke verklaring voor de
„verdwijning" van deze mensen.
Dat veel van de verdwenen perso
nen worden vastgehouden is ko
men vast te staan dank zij getuige-
nisverklaringcn van mensen die
uit deze geheime kampen zijn ont
slagen of werden overgebracht
naar officïlc gevangenissen.
Amnesty International roept iede
reen op tijd en geld te besteden een
het lot van de politieke gevangenen
in Chili. De voortdurende druk van
de internationale publieke opinie
kan ertoe bijdragen dat aan de
martelingen, verdwijningen en
executies een einde komt.
De Chileense junta liet eind vorig
jaar onder druk van de internatio
nale publieke opinie een aantal
politieke gevangenen vrij. Gla
dys Diaz bevond zich bij de politie
ke gevangenen die eind vorig jaar
zijn vrijgelaten.
Herman Amelink
lsinV>EN Gladys Diaz
helemaal geen aange-
ndruk. Deze Chileense,
fia twee jaar doorbracht
hgenissen en concentra-
heeft daar niets
strijdbaarheid verlo
kt grote zelfbewustheid
|in Europa het gevecht
Chileense dictatuur
|at haar in haar moeder-
de rand van de dood
iiaz bekleedde ten tijde van
ig van de Unidad Popular
ttig gekozen president Sal-
lende een vooraanstaande
Beweging van Revolutio-
(MIR) Na de staatsgreep
snber 1973 behoorde ze al
n van de meest gezochte
Ze dook onder om in de
It de strijd tegen de militai-
lur aan te binden. Op 20
1975 werd ze toch door de
geheime dienst (DINA) ge
samen met haar vriend,
Jaars van de regering hoop-
rmatie van haar los te krij-
r het verzet tegen de junta,
een vrouw dus dat moest
|k kunnen. Na haar arresta-
1 ze drie dagen achtereen
gemarteld onder meer met
van electrische schokken
r ze tweemaal een acute
tand kreeg. Ondanks een
frdrinking en een behande-
hypnotica liet ze niets los.
eember van het vorig jaar
Dnder druk van de internati-
frontwaardiging vrijgelaten.
festatie van de werkgroep „Vrouwen
in Latijns-Amerika", een afdeling
van de Emancipatie en socialisme-
groep van het Derde-
Wereldcentrum. De Chileense, ten
tijde van Allende onder meer voor
zitter van de Chileense vereniging
van journalisten, sprak op deze ma
nifestatie over de strijd van de Chi
leense vrouw.
Vrouwen
Gladys Diaz: „Het heeft wel enige
tijd geduurd voordat de vrouwen
binnen het verzet een enigszins gelij
kwaardige positie konden innemen.
Aanvankelijk mochten de vrouwen
alleen secundaire taken verrichten
zoals administratie en koe
riersdiensten. Geleidelijk is de in
vloed van de vrouw in het verzet
groter geworden en er zitten nu ook
vrouwen op leidinggevende posities.
Daar kunnen we met recht heel trots
op zijn."
Eigenlijk voeren de vrouwen in La
tijns-Amerika een dubbele strijd. Ze
vechten niet alleen tegen het on
rechtvaardige bestel dat weinigen
rijk en velen arm maakt. Binnen die
strijd moeten ze ook nog optornen
tegen de mannen die vinden dat
vrouwen zich niet met politiek moe
ten bemoeien.
•Gladys vertelt dat binnen de zogehe
ten moedercentra en buurthuizen in
Chili activiteiten worden ontplooid
om vooral de vrouwen die nog tevre
den zijn met hun positie als moeder
en goedkope huisknecht bewust te
maken van hun positie. Dit soort
werk hoeft nog niet in de illegaliteit
te gebeuren. Pas gevaarlijk wordt
het wanneer contact wordt opgeno
men met door de junta verboden
organisaties.
ten met Gladys Diaz toen zij
^eek in Nijmegen was in ver-
it een daar gehouden mani
Argentinië
met haar gearresteerd werd verkeert
Gladys nog steeds in het onzekere.
Ze vertelt: „Medio juli 1975 werd in
het Argentijnse plaatsje Pilar bij Bu
enos Aires een lijk gevonden met de
naam en de geboortedatum van mijn
vriend. Zijn ouders zijn toen naar
Argentinië gereisd. Toen ze het lijk
zagen waren ze er echter van over
tuigd dat het niet het lichaam van
hun zoon was. We hebben daarna
nooit meer een teken van hem verno
men. De Chileense autoriteiten ont
kenden later zelfs hem ooit gearres
teerd te hebben."
De vriend van Gladys is een van de
2500 tot 3000 Chilenen die sedert de
machtsovername door generaal Pi
nochet verdwenen zijn. Gladys ver
telt dat van minstens 1500 van hen
bekend is dat zij in de martelkamers
van de geheime politie zijn geweest.
Gladys Diaz werkte mee aan het
samenstellen van de lange lijst van
namen die onlangs door Amnesty
International, de organisatie die zich
inzet voor het lot van politieke ge
vangenen in de hele wereld, is uitge
bracht. Verschillende van de „ver
dwenen" politieke gevangenen die in
het rapport genoemd worden, kent
ze persoonlijk.
Ze wijst me de foto aan van Carlos
Alberto Carrasco Matus.
Dienstplichtig soldaat meldt het
Amnesty-rapport van hem. Gladys:
„Hij werd gearresteerd in maart
1975. Veertien dagen zat hij in de cel
De gevangenen in het kamp
Tres Alamos stellen zich hier op
vlak voor hun vrijlating.
naast mij. Hij was in dienst van de
DINA maar werd ervan beschuldigd
informatie naar de gevangenen te
hebben doorgespeeld. Hij is nooit
verhoord. Bovendien was hij voort
durend geboeid. Als hij naar de w.c.
moest kwam hij springend langs.
Samen met Adolfo Mancilla Rami
rez haar vinger wijst een andere
foto van een „vermiste" aan is hij
weggevoerd. We dachten naar Libre
Platica, een ander kamp. Maar te
gen zijn moeder hebben ze gezegd
dat hij gevlucht is. Niemand weet nu
waar hij is en of hij nog in leven is."
Samenwerking
Gladys vertelt dat er tal van aanwij
zingen zijn dat er nauwe samenwer
king is op het gebied van politieke
gevangenen tussen de verschillende
Over het lot van haar vriend, Juan
Carlos Perelman Ide, die tegelijk
militaire regimes in het zuidelijk
deel van Zuid-Amerika: „Bij mij in
de gevangenis zaten drie vrouwen
die overgebracht waren uit Bolivia.
Een andere kameraad, Jorge Fuen-
tes, werd in april 1975 in Paraguay
gearresteerd. Hij werd daar gemar
teld door Chileense folteraars en is
sedert die tijd nog door verschillen
de mensen gezien. Sinds januari
1976 is hij echter spoorloos. Noch de
regering van Paraguay noch de rege
ring van Chili geeft toe dat ze hem
gearresteerd hebben."
De methoden van de militaire rege
ring worden steeds driester, aldus
Gladys Diaz: „Tot september vorig
jaar was het een roulette of je zou
blijven leven of doodgaan wanneer
je in handen van de DINA viel. Van
af die datum is er verandering geko
men in het beleid van de junta.
Pinochet zegt nu dat er geen politie
ke gevangenen meer zijn en dat
klopt: alle politieke gevangenen
worden gedood. Ze zijn er inderdaad
niet meer."
Europa
ze telkens langs ons heen in het
vliegtuig en keken dan heel drei
gend of maakten gebaren naar ons."
Nu woont Gladys in Duitsland en ze
gelooft dat ze nu buiten bereik van
de junta is. „Ik heb een manier om
te voorkomen dat ze achter mijn
adres komen."
Appels
De activiteiten van de Chileense
junta blijven niet tot het Zuidameri-
kaanse continent beperkt. Zo heeft
de Chileense luchtvaartmaatschap
pij die maar heel weinig op Europa
vliegt, de laatste tijd Juist in dit
werelddeel steeds meer mensen in
dienst genomen. Het is een van de
manieren om de in Europa werken
de DINA-mensen onder een schijn
baar keurig dak te brengen, aldus
Gladys Diaz. „Toen ik in het vlieg
tuig zat dat ons naar Europa bracht,
zaten er zeven functionarissen van
de DINA in het vliegtuig. Tot Zürich
vlogen ze mee. We waren eerst bang
dat ze een aanslag op ons zouden
plegen. Maar dat was niet zo. Ook
werden we niet bespioneerd. Het
ging er alleen maar om ons bang te
maken. Ze wilden laten zien dat ze
ons in Europa ook best konden be
reiken. Om ons te intimideren liepen
Gladys benadrukt de betekenis van
het schrijven van brieven en het
boycotten van de koop van de Chi
leense appels. De winst gaat naar de
grote ondernemingen en alleen de
betalingsbalans wordt er beter van,
wat de positie van de junta ver
sterkt. Ook zou er een boycot op de
uitvoer van koper moeten komen, zo
meent Gladys. Over de internatio
nale steun zegt ze echter: „Hulp uit
het buitenland is goed, maar het is
slechts hulp. Het belangrijkste is de
bevrijding van het volk van binnen
uit.
Op mijn vraag of er binnen het leger
geen verzet begint te ontstaan tegen
de praktijken van de juntaleiders
zegt Gladys Diaz dat er bij de lagere
militairen grote angst heerst. „Ze
zien wat er van komt als je in verzet
komt Een echte oppositie binnen
het leger is er niet. Wel gebeuren op
geïsoleerde schaal allerlei dingen.
Het verzet is zelfs in de geheime
dienst al doorgedrongen. DINA-
functionarissen bellen soms, zonder
hun naam te noemen natuurlijk, fa
milieleden op van mensen die ge
vangen genomen zijn. Ook van de
kant van de bewakers hoor je soms
vertrouwelijke mededelingen. Bin
nen de martelcentra zijn steeds de
zelfde bewakers actief. Er vindt daar
weinig doorstroming plaats. De be
doeling die hierachter zit is dat de
bewakers een zekere band met de
gevangenen krijgen waardoor ze
misschien meer informatie van hen
los kunnen peuteren Een van mijn
bewakers vertelde mij dat hij eigen
lijk wel weg zou willen, maar dat het
onmogelijk was."
