lader wapenakkoord
S-Moskou is rond
Zuid-Afrika op weg naar dictatuur?
Vijf Basken verbannen
Carter:
politiek
wijzigen
ïbndale ontmoet Tito
itiek kost
^-stafchef
)rea baan
Young: zwart Z-Afrika
in welvaart laten delen
-omiko nog somber over resultaten
Begin krijgt de
wind van voren
Madrid stuurt gevangenen naar België
Toespraak tot blanke zakenlieden
Commissaris in
West-Duitsland
zou spion zijn
Blanken zoeken ander staatsbestel na bankroet oude politiek
kuchte brief
Lilandzaak
5» vervalsing
*AG 23 MEI 1977
r IVE (Reuter, UPI, AP, AFP) De Verenigde Staten en de Sowjet-Unie hebben overeenstem-
geboekt over het raamwerk voor een tweede akkoord over de beperking van strategische
'apens, het zogeheten SALT-2.
een gezamenlijk communi-
it zaterdag in Genève is uitge-
£>ver de besprekingen tussen
jerikaanse minister van bui-
jlse zaken Cyrus Vance en zijn
ussische ambtgenoot Andrej
'ko zal er verder worden ge-
[ver alle vraagstukken die nog
i afgehandeld met het doel
t een nieuwe overeenkomst te
Het communiqué noemt het
j van Vance en Gromiko „no-
gnuttig". De meningsverschil-
Jer verscheidene onopgeloste
zijn gedeeltelijk over-
persconferentie van Vance
iterdagmiddag dat het raam-
ior SALT-2 drie elementen zal
>n. In de eerste plaats is dat
"rdrag, dat tot 1985 zal lopen, in
de tweede plaats een protocol dat tot
drie jaar na ondertekening geldig is
en in de derde plaats is dat een
beginselverklaring over een derde
SALT-akkoord. Volgens waarnemers
is met het verdrag tegemoet geko
men aan wensen van de Sowjet-Unie
en met de beginselverklaring aan die
van de VS. Regeringswoordvoerders
wilden niet zeggen welke zaken in
het protocol aan de orde komen
maar vermoed wordt dat het zal
gaan over omstreden nieuwe wapen
systemen zoals de Amerikaanse
kruisraket en de Sowjetrussische
Backfire-bommenwerper.
Volgens minister Vance bestaan er
nog wezenlijke verschillen over de
invulling van het raamwerk. „Er is
enige voortgang gemaakt bij de op
lossing van sommige kwesties, maar
er zijn ernstige meningsverschillen
merikaanse vice-president Walter Mondale heeft het afgelo-
Ifeekeinde besprekingen gevoerd met de Joegoslavische presi-
g»,Tito (rechts).
RADO (UPI, AP) De
/Ikaanse vice-president
Jr Mondale heeft gisteren
^veedaags bezoek aan de
plavische president Tito
De Joegoslavische
lent leverde bedekte kri-
»p de Amerikaanse cam-
D voor de mensenrechten.
J^J>ees er namelijk op dat de
K"ilavische regering op dit
'ets te verwijten valt.
Pai
;male noemde zijn gesprek met
cin<fel waardevol en maakte be-
M8at een zaak die irritaties tus-
r naflgrado en Washington heeft
ater
Is hl
bij 4
ietJ 1
ze
(UPI) President
n hei heeft generaal John Singlaub
ij lagen als stafchef in Zuid-Korea
diens kritiek op de Ameri-
ven} plannen tot troepente-
ireefcking. zo heeft het Witte Huis
Singlaub had gezegd
jverfugtrekking van Amerikaanse
ZijP tot oorlog in Korea zou
oori
ingi
„Zej had de oorlogsheld, die her-
ildehjk is onderscheiden, naar
puitte huis ontboden. Het ge-
mldduurde een half uur, waarna
rraghtagon bekendmaakte dat de
ent de aanbeveling van minis-
in fl defensie Harold Brown had
kwaird en Singlaub heeft „over-
udeitst" naar een andere post.
brat
gewekt, namelijk de vertraging in de
levering van onderdelen voor de
eerste kernenergiecentrale van Joe
goslavië, zal worden geregeld. Mon
dale herhaalde dat de VS de onaf
hankelijkheid van Joegoslavië, als
mede de eenheid van het land ten
volle zullen steunen.
President Tito sprak tegenover Mon
dale zijn bezorgdheid uit over de
situatie in het Midden-Oosten en de
dreiging van een escalatie van ge
weld in zuidelijk Afrika. De oorlog in
dit gebied blijft voortduren. Als dit
zo door gaat. dan betekent dit een
groot gevaar voor Afrika en de hele
wereld, aldus Tito.
Mondale verklaarde tijdens een di
ner dat hem werd aangeboden onder
de indruk te zijn gekomen van presi
dent Tito en nu nog beter te begrij
pen waarom de Joegoslavische leider
in de hele wereld zo'n reputatie ge
niet. De Amerikaanse vice-president
is gisteren in Londen aangekomen
voor overleg met de Britse regering
over de situatie in zuidelijk Afrika.
Mondale bracht de Britse premier
Callaghan verslag uit over zijn be
sprekingen met de Zuidafrikaanse
premier Vorster vorige week in
Wenen.
blijven bestaan", aldus Vance. De
twee ministers zijn ook overeengeko
men dat er op ambassadeursniveau
maandelijks overleg zal worden ge
pleegd over het Midden-Oosten.
„Eenzijdig voordeel"
De Sowjetrussische minister Gromi
ko toonde zich bij zijn vertrek uit
Genève minder positief dan Vance.
Gromiko maakte melding van „eni
ge voortgang" maar zei dat er nog
geen vorderingen zijn gemaakt bij
het oplossen van de hoofdprobleem.
'We zijn op weg naar een oplossing
maar er gaapt nog een grote kloof
tussen de VS en ons wat de voltooi
ing van een verdrag betreft. De VS
hebben hun pogingen nog niet opge
geven een verdrag te sluiten dat
eenzijdig voordeel biedt en daar
door de veiligheid van de Sowjet-
Unie bedreigt', aldus Gromiko. Hij
voegde er aan toe dat de Geneefse
conferentie een stap in de goede
richting is maar dat niemand kan
zeggen hoeveel stappen er nog moe
ten worden gezet.
De uitlatingen over de eenzijdige
voordeligheid van een verdrag slaan
volgens Amerikaanse regerings
woordvoerders op het vraagstuk
welke wapens en wapensystemen in
het verdrag moeten worden gevan
gen. Deze kwestie zal nader worden
besproken tussen de onderhande
lingsdelegaties van beide landen in
Genève en tussen de ambassadeurs
in Moskou en Washington, waarna
er een nieuwe ontmoeting van Van
ce en Gromiko zou moeten
plaatsvinden. De Amerikaanse
woordvoerders waren echter al op
gelucht dat er nu beweging zit in het
overleg. De kans is niet groot dat
SALT-2 voor elkaar is voor het
eerste akkoord in oktober afloopt
maar beide staten zouden kunnen
afspreken de termijn te verlengen.
TEL AVIV (Reuter, UPI, DPA) - De
Israëlische Likoed leider, Menachim
Begin die waarschijnlijk de volgen
de premier van dat land wordt, heeft
gisteren de wind van voren gekre
gen. De onafhankelijke Israëlische
krant Haaretz schreef gisteren dat
Begin het tegenovergestelde doet
van wat mensen van goede wil in
dehuidige omstandigheden aanbe
velen. De kritiek richt zich vooral op
het bezoek dat Begin kort na de
verkiezingen bracht aan Kadoem,
een Israëlische nederzetting op de
bezette westelijke Jordaanover. Be
gin zei toen dat er weldra nog meer
Joodse nederzettingen gesticht zul
len worden in bezet gebied.
Begin heeft zich fel te weer gesteld
tegen aantijgingen in de buiten
landse pers. „Sommige media ge
bruiken mij om kinderen bang te
maken maar ze schrijven over Jas-
ser Arafat (leider PLO) als een vrij
heidsstrijder", aldus Begin tot Isra
ëlische leiders.
De kansen op een confrontatie tus
sen de Verenigde Staten en Israël
zijn toegenomen nu Begin ook het
afgelopen weekeinde gebleven is bij
zijn onverzoenlijke uitspraken. Gis
teren sprak Begin met de Ameri
kaanse ambassadeur in Israël, Sa
muel Lewis. Over dit overleg werd
niets meegedeeld. Volgens een
woordvoerder van de Liekoed zou
Begin gepoogd hebben het negatie
ve beeld dat er over hem bestaat wat
recht te trekken. Begin zendt de
voormalige Joodse guerrillaleider Ir-
goen Zwai Leoemi naar de Verenig
de Staten voor nader overleg met de
Amerikaanse autoriteiten.
Vijf Baskische politieke gevangenen zijn dit weekeinde door de Spaanse regering vrijgelaten. Bij hun
aankomst in Bcussel gaven ze een persconferentie. Van links naar rechts Xavier Larena Martinez,
Jokin Gorostidi, Jose Maria Dorronsoro, Eduardo Uriate en Mario Onaindia.
BRUSSEL (ANP, Reuter, AP) De Spaanse regering heeft gisteren vijf Basken die veroordeeld
waren tot levenslange gevangenisstraf vrijgelaten en verbannen. Ze zijn gisteren met de
handboeien nog om in een militair vliegtuig naar België gevlogen.
Op een persconferentie in Brussel
zeiden de vijf Basken, die behoren
tot de Baskische bevrijdingsbewe
ging ETA, dat zij zo spoedig moge
lijk weer naar Spanje willen terugke
ren. Ze beroepen zich daarbij op het
feit dat Spanje de strafverbanning
niet kent.
Het vijftal zal in België de status van
politiek vluchteling moeten aanvra
gen. Als ze dat niet doen, zullen ze
het land moeten verlaten en weer
naar Spanje teruggebracht worden.
Als ze de status van vluchteling aan
vragen. dan zullen ze voorlopig in
België moeten blijven. De vijf wer
den enige jaren geleden tijdens een
proces in Burgos ter dood veroor
deeld maar hun straf werd door de
voormalige Spaanse dictator Franco
omgezet in levenslang.
Het vijftal zei geen antwoord te kun
nen geven op de vraag of door de
huidige toegeving van de Spaanse
overheid de strijd van de Basken zal
luwen. Ze zeiden weinig te weten van
de huidige situatie in Baskenland
omdat ze in de gevangenis volledig
in isolement werden gehouden.
Het Spaanse kabinet zou in principe
bereid zijn ook de overige achttien
Basken die om politieke redenen
nog gevangen zitten, vrij te laten als
deze bereid zouden zijn naar het
buitenland te vertrekken. Er moe
ten echter eerst een aantal landen
bereid worden gevonden deze Bas
ken op te nemen.
Ibarruri
Dolores Ibarruri, de legendarische
Pasionaria uit de Spaanse burger
oorlog heeft gisteren haar eerste toe
spraak gehouden na haar terugkeer
in Spanje uit 38 jaar ballingschap in
de Sowjet-Unie. Tot een juichende
en zingende menigte op een bijeen
komst van de Communistische Par
tij in Bilbao verklaarde zij haar
trouw aan de Sowjet-Unie. Daaren
tegen noemde secretaris-generaal
Santiago Carrilo in zijn rede de Sow
jet-Unie geen enkele keer. Hij zei dat
de partij toegewijd was aan demo
cratie en vrijheid.
Meer dan 10.000 communisten en
andere sympathisanten gaven een
emotioneel welkom aan de 81-jarige
mevrouw Ibarruri toen zij op het
podium verscheen. In haar toe
spraak die tien minuten duurde
noemde de voorzitster van de
Spaanse Communistische Partij
drie keer de Sowjet-Unie. Zij pinkte
tranen weg toen zij sprak over de
Spaanse ballingen die sneuvelden
toen zij tijdens de tweede wereldoor
log met de Russische troepen voch
ten. Haar zoon, luitenant in het Rus
sische leger, kwam om bij de strijd
in Stalingrad.
Haar betoog vertoonde flitsen van
de welsprekendheid die eens de in
woners van Madrid begeesterde tot
weerstand aan het beleg van de troe
pen van generaal Franco. Met stem
verheffing zei ze dat zij ter beschik
king van het Baskische volk was om
het te vertellen hoe haar lange jaren
van ballingschap geweest waren.
Geboren in Baskenland zal zij kan
didaat staan voor haar oude kiesdis
trict in het kolenmijngebied Asturië
bij de verkiezingen van 15 juni.
JOHANNESBURG (Reuter, UPI) Het bezoek van de Ameri
kaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties, de zwarte Andrew
Young aan Zuid-Afrika kreeg gisteren zijn hoogtepunt in de
omarming tussen de ambassadeur en de leider van het zwarte
Zoeloethuisland, Gatsa Boethelezi.
Tijdens een toespraak oefende Gat-
sa Boethelezi ernstige kritiek uit op
het structurele geweld dat door de
blanke Zuidafrikanen in stand wordt
gehouden. Hij eindigde zijn toe
spraak met het inzetten van het
volkslied van de zwarte Zuidafrika
nen „God redde Afrika", dat door de
Amerikaanse ambassadeur werd
meegezongen.
Boethelezi deed een beroep op de
Zuidafrikaanse regering om bespre
kingen te beginnen met de zwarte
leiders, ook met die leiders, die in de
gevangenis zitten. Tijdens zijn twee
daagse bezoek aan Zuid-Afrika heeft
Andrew Young ook steeds gepleit
voor een vreedzame oplossing van de
problemen in zuidelijk Afrika.
In een toespraak tot Zuidafrikaanse
zakenlieden bepleitte Young een po
litieke verandering met econo
mische middelen. Hij deed een be
roep op de Zuidafrikaanse zakenlie
den de zwarte Afrikanen in de wel
vaart te doen delen. Young wees op
het succes van de burgerrechten
campagne van de zwarte Amerika
nen. „Natuurlijk weet ik dat Zuid-
Afrika anders is en dat onze ervaring
hier niet hoeft op te gaan, maar ik
geef die ervaring toch aan u door".
Young bezocht Zuid-Afrika op uitno-*
diging van Mr. Oppenheimer, een
grote ondernemer.
In een rede die hij hield tot studen
ten drong Young er bij hen op aan
druk uit te oefenen op de Zuidafri
kaanse regering om een einde te ma
ken aan de rassenpolitiek, net zoals
de Amerikaanse studenten hebben
gedaan met betrekking tot de Viet-
nam-politiek, die Washington voer
de. Young sprak ook enige kritische
woorden aan het adres van de Britse
regering. „Zuid-Afrika kan binnen
vijftien jaar op GrootrBrittannië
vooruit zijn wat betreft de ras
senkwestie", aldus Young.
Mapoeto
De speciale conferentie over zuide
lijk Afrika die de afgelopen week in
Mapoeto gehouden is. wordt over het
algemeen als een succes beschouwd
zowel door de zwarte als de wersterse
landen. De Westerse mogenheden
waren opgelucht dat er geen zware
aanvallen op hen werden onderno
men. De westelijke deelnemers, de
Verenigde Staten, Canada, Groot-
Brittannië, Frankrijk en West-
Duitsland alsmede de Europese Ge
meenschap hebben zich echter niet
achter alle slotdocumenten van de
conferentie gesteld. Met name de
aanbeveling van een volledig wapen
embargo tegen Zuid-Afrika en het
volledig verbreken van alle verbin
dingen van post en telefoon met
Rhodesië ondervond bij hen verzet.
WASHINGTON (Reuter. UPI)
President Carter heeft giste
ren verklaard dat „een nieuwe
wereld vraagt om een nieuwe
Amerikaanse buitenlandse po
litiek." De Verenigde Staten
moeten „een herzien interna
tionaal stelsel vormen dat een
bredere basis van landen aan
spreekt."
De president voerde het woord bij
gelegenheid van de verlening van
eredoctoraten op de universiteit van
Notre Dame in South Bend, India
na. Hij zei dat de VS sedert de
Tweede Wereldoorlog tot wereldre
putatie gestegen waren en merkte
op dat zij meehielpen de Verenigde
Naties, de Navo. de Wereldbank, het
Internationaal Monetair Fonds en
dergelijke instellingen op te
bouwen.
Dat stelsel zou niet voor altijd onge
wijzigd kunnen blijven. „Het is een
nieuwe wereld die vraagt om een
nieuwe Amerikaanse buitenlandse
politiek, gebaseerd op voortdurend
fatsoen in haar waarden en op opti
misme in de historische blik. Wij
kunnen niet langer een politiek voor
de industriële naties hebben als het
fundament van wereldstabiliteit,
maar wij moeten vertrouwend
voortgaan met onze inspanningen
om te inspireren, te overreden en te
leiden."
Zeggend dat de VS moeten streven
naar verbetering van de betrek
kingen met de Sowjet-Unie en Chi
na. verklaarde hij ook dat „ons be
leid ook alle landen moet aanmoedi
gen uit te stijgen boven enge natio
nale belangen en samen te werken
om enorme wereldproblemen op te
lossen." In het verleden werd de
Amerikaanse politiek geleid door de
beginselen dat de Sowjet-expansie
in bedwang gehouden moet worden
en „het daarmee gepaard gaande
geloof in het belang van een bijna
exclusief bondgenootschap van
niet-communistische landen aan
beide zijden van de Atlantische
oceaan."
Hij zei dat de situatie veranderd
was. „Vertrouwend in onze eigen
toekomst zijn wij nu bevrijd van die
buitensporige vrees voor communis
me die ons er eens toe leidde elke
dictator te omhelzen die onze vrees
deelde." „Wij bestreden vuur met
vuur, er nooit aan denkend dat vuur
beter met water bestreden kan wor
den. Deze benadering mislukte,
waarbij Vietnam het beste voor
beeld was van de intellectuele en
morele armoede van die benade
ring."
De president, die zijn rede be
schouwde als een belangrijke Ame
rikaanse beleidsverklaring, zei: „on
ze politiek moet een internationaal
stelsel vormen dat langer zal duren
dan geheime overeenkomsten."
HAMBURG (DPA) Een hoofd
commissaris van de criminele re
cherche in Hamburg, Rolf Grunert.
is aangehouden op grond van ver
denkingen dat hij zich schuldig
heeft gemaakt aan spionage voor
Oost-Duitsland, zo is in politiekrin
gen vernomen. Grunert, die natio
naal voorzitter is van de bond van
recherchepersoneel. wordt momen
teel door de federale veilig
heidsdienst ondervraagd. Een
woordvoerder van zijn bond ver
klaarde dat geen arrestatiebevel is
uitgevaardigd.
Grunert kwam in november 1974 in
het nieuws toen hij aan zijn
diensttelefoon een afluisterapparaa
tje ontdekte. Wie er afluisterde is
nooit bekend geworden. De commis
saris diende een aanklacht tegen
„een onbekende dader" in.
door Harm Lambertst
Een commissie uit het Zuidafrikaanse kabinet bestudeert de wenselijkheid van een ander politiek
systeem in dat land. Dat gebeurt tegen de achtergrond van de mislukking van de zogenaamde
grote apartheidspolitiek. Het „zelfstandig" maken van een tiental bantoestans, die ten onrechte
ook wel thuislanden worden genoemd, had de oplossing moeten bieden voor de zich bedreigd
voelende blanke minderheid. Die oplossing is een wijkende horizon gebleken
land
hf
(UPI, Reuter) n De Dai-
heeft zaterdag toegegeven
n brief die eerder was aange-
als bewijs dat de regering op
Jgte was van het bestaan van
er L°iaal fonds b'j British Ley-
>or smeergelden een „verval-
n.e ras.
xeio
371
12 r? Barton- een functionaris
u- tish Leyland, die twee inter-
jporten heeft opgesteld over
"a'*sie-betalingen in het buiten-
16 eft tegenover de Daily Mail
i k£ven dat de brief- die zou
stekend door Lord Ryder
odLvan de raad die British Ley-
ïrotendeels bestuurt), zelf
eschreven.
Transkei is nu een onafhankelijke
staat, althans in naam, maar slechts
erkend door Zuid-Afrika. Bijna alle
andere thuislanden voelen weinig of
niets voor zo'n tragikomedie onder
blijvende regie van Vorster. Maar
afgezien daarvan is het een veel gro
tere desillusie voor de blanken dat
hun inmiddels duidelijk is geworden
dat ook al zouden al die tien ban
toestans onafhankelijk worden, er
geen enkel probleem is opgelost, er
hoogstens enkele bijkomen. Want
omdat de Zuidafrikaanse economie
goedkope zwarte arbeidskrachten
nodig heeft, zullen er in Zuid-Afrika
altijd miljoenen zwarten blijven wo
nen. De meesten met hun gezinnen,
tienduizenden als „trekarbeiders",
wonend in barakken aan de rand van
de blanke woonwijken. Eenmaal per
jaar kunnen die gastarbeiders-in-
eigen-land naar huis, de rest van de
tijd leven ze onder erbarmelijke
omstandigheden
Vernietigeno
Dezer dagen is een rapport versche
nen over de situatie van de zwarte
mijnarbeiders in Zuid-Afrika. Voor
de als progressief doorgaande mijn-
magnaat Harry Oppenheimer en
consorten een vernietigend rapport.
Een van de zwarte arbeiders merkte
op: „Als je als een beest behandeld
wordt, ga je je als een beest ge
dragen."
Maar niet alleen de zwarte arbeiders
en hun gezinnen baren de blanken
zorgen, ook „ons bruinmense", zoals
ze in de Zuidafrikaanse pers meestal
paternalistisch worden aangeduid,
blijven voor de blanken „een pro
bleem". Voor hen is er immers geen
thuisland te verzinnen. De commis-
sie-Theron had vorig jaar de regering
geadviseerd de „kleurlingen", men
sen van gemengde afkomst, toe te
laten tot het blanke parlement en de
blanke bestuursorganen en de wet
op gemengde huwelijken en de ont
uchtwet (die seksuele omgang van
mensen met een verschillende
huidskleur verbiedt) voor deze be
volkingsgroep af te schaffen. De re-
gering-Vorster heeft een witboek ge
publiceerd waarin ze reageert op de
voorstellen van de commissie-
Theron. Zeven leden van deze com
missie, onder wie prof. Erika Theron
zelf, hebben het witboek in he.t open
baar fel aangevallen. De regering
had de belangrijkste aanbevelingen
van het rapport niet overgenoemen
en bovendien de teneur volkomen
misverstaan. Er wordt enigszins te
gemoet gekomen aan de verlangens
met betrekking tot de sociaal-
economische positie van de kleurlin
gen. maar wezenlijke veranderingen
blijven uit.
Ander bestel
In een verklaring aan het dagblad
Die Burger zei prof. Theron dat de
ministeriële commissie die onder
zoekt of het Westminster-stelsen nog
wel geschikt is voor Zuid-Afrika nu
maar snel rapport uit moet brengen.
Daarmee doelde zij op de aanhou
dende geruchten dat de regering-
Vorster het parlementaire stelsel, zo
als dat nu in Zuid-Afrika functio
neert, zal afschaffen. In Zuid-Afrika
kiezen de blanken een parlement en
de partij met de meeste zetels vormt
een regering. Nu is de Nationale Par
tij al sinds 1948 onafgebroken aan de
regering en de blanke oppositie heeft
niet alleen geen echt alternatief voor
de apartheidspolitiek, maar stelt ge
talsmatig ook steeds minder voor.
De hoofdredacteur van Die Burger
heeft begin april in zijn wekelijkse
beschouwing in zijn krant gepleit
voor een ander staatsbestel, maar hij
waarschuwde voor overhaaste stap
pen. Het zijn vooral de zogenaamde
verlichten in de Nationale Partij die
vinden dat er nu maar eens spijkers
met koppen geslagen moeten wor
den. Zij hebben ongeveer het volgen
de scenario in hun hoofd. Zuid-
Afrika moet een presidentieel stelsel
krijgen, dat wil zeggen een regerings
systeem zoals dat in Amerika en
Frankrijk bestaat, waar de president
de uitvoerende macht bezit De pre
sident kiest zijn ministers, die niet
per se parlementslid hoeven te zijn
of tot een meerderheidspartij moe
ten behoren. Die ministers zijn ook
in eerste instantie aan hem ver
antwoording schuldig en niet aan
het parlement.
Gekleurde ministers
Zo'n stelsel zou Vorster de kans ge
ven bijvoorbeeld kleurlingen in zijn
kabinet op te nemen, zonder dat die
in het parlement vertegenwoordigd
zijn. De centrale regering zou dan de
macht kunnen uitoefenen in overleg
met de leiders van de verschillende
bevolkingsgroepen, die ieder door ei
gen, dus aparte, volksraden aange
wezen zouden moeten worden. Vol
gens de hoofdredacteur van Die Bur
ger heeft in een veelvormige samen
leving als Zuid-Afrika het voortdu
rend stemmen over allerlei zaken
geen zin. Dat leidt maar tot verscher
ping van de tegenstellingen. Rege
ren op basis van concensus, over
eenstemming, zou veel beter zijn.
In het zondagsblad Rapport heeft
dr. Willem de Klerk, hoofdredacteur
van Die Transvaler, erop gewezen
dat er in Zuid-Afrika steeds meer
gepraaat wordt over de wenselijk
heid van een dictatuur. De regering
zou het parlement voor zeven jaar
naar huis moeten sturen om orde op
zaken te kunnen stellen. Dan zouden
ultra-rechtse stromingen als de Her-
stichte Nationale Partij en aarts
conservatieve mensen als dr.
Andries Treumicht (nu staatssecre
taris in de regering-Vorsten aan de
kant geschoven kunnen worden en
zouden mensen als de nieuwe minis
ter van buitenlandse zaken, Pik Bo
tha, die vinden dat de oude politiek
failliet is, alle kans kunnen krijgen.
Geen staatsgreep
Een staatsgreep is daarvoor trou
wens helemaal niet nodig. De politie
ke commentator van The Star
schreef dat er al een proces op gang
is in Zuid-Afrika dat eindigt bij dic
tatuur. Het parlement heeft nu al
geen enkele macht meer. Zuidafri
kaanse troepen konden Angola bin
nenvallen zonder dat het parlement
er iets van wist en de kranten werd
verboden er over te schrijven.
De hoofdredacteur van Die Burger
weet natuurlijk best dat regeren op
basis van overeenstemming niet mo
gelijk is in Zuid-Afrika zolang de
blanken de macht niet echt willen
delen met de zwarte meerderheid.
En als hij dan pleit voor het afschaf
fen van stemmen bij het nemen van
beslissingen, bedoelt hij in de huidi
ge Zuidafrikaanse situatie het invoe
ren van een dictatoriaal bewind van
min of meer verlichte signatuur.
Prof. J. E. van der Ross, lid van de
Theroncommissie en rector van een
universiteit voor kleurlingen, zei het
zo toen het witboek verscheen: „Hoe
lang kunnen we dit spelletje nog
spelen? Hoe lang kunnen we de
kleurlingen nog speelbal maken,
doen alsof ze kinderen zijn die moe
ten accepteren wat de blanken be
slissen en dan gelukkig moeten
zijn?"
Dat is de kern van de zaak. Voor de
zwarte Afrikanen geldt immers het
zelfde.
