lelie botsingen in akend Baskenland Mozambique geeft westen kans in zuidelijk Afrika Polen hekelt betogingen Washington behandelt Vorster met zachtheid jtie rabbi Kahane ligs Jordaan belet IRA stelt officier Brits leger terecht ii?rkeersleider Joegoslavië jjgt 7 jaar Franse president verwenst £anse regering bezorgd ionkfep wilde zich illegaal vestigen Weer gevechten in Libanon Na „ontmaskering" 'Dood student wordt uitgebuit' "ïdanks verbaal geweld van Andrew Young Acties tegen onrust Azoren Prinses Beatrix roemt zuinigheid van Chinezen i 17 MEI 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet ddi lag ouden rd dof aag, ling endi ïrvoi as ul midi >or en dijk. O (Reuter, UPI, APP) De Spaanse oproerpolitie heeft gisteren in nland demonstranten met traangas en rubberkogels uit elkaar gejaagd. De ene staking die gisteren uit protest tegen de dood van vier betogers de •pen dagen, werd gehouden heeft het noorden van Spanje lamgelegd. aanse ministerie van binnen zaken is bezorgd dat de on- het geweld in Baskenland het on rond de op 15 juni te houden ie d%!e verkiezingen zal verstoren a£at de betogingen het werk )en „extremisten". In een offi- ziededeling zegt het ministerie „■gering overweegt meer poli- evangenen vrij te laten, dit tomstig de wens van de de- ïten. Daarnaast wordt ech- _aard dat streng zal worden ien tegen verstoring van de openbare orde en pogingen de ver-, kiezingen te saboteren. In Bilbao, de industrie-havenstad van Baskenland, wierpen betogers straatversperringen van auto's op voordat zij onder een hagel van rub berkogels wegvluchtten. In Pamplona verdreef de politie drie duizend demonstranten met rubber- kogels en belette een menigte de lijkmis bij te wonen van een vorige week doodgeschoten man. Volgens de stakingsleiders hebben gisteren ïlfsti n eei Behi uitsl zingi »srul (ethoi rea"^VTV (Reuter, UPI) Israëlische veiligheidstroepen heb- e leider van de Joodse defensieliga rabbi Meir Kahane en i van zijn geestverwanten gisteren belet de fundamenten te 1 voor een illegale nederzetting op de berg Gerizim, even Nabloes op de bezette westelijke Jordaan-oever. De is de heilige plaats van een kleine moslemse secte. i Lei Ve' gel ie m eren i vee gebi lëlische troepen verdreven zijn groep van de tg, nadat de rabbi ver had een stichtingssteen te gaan leggen. Al eerder deze J1 was Kahane met dertig vol- 'Sn aangehouden toen zij op aren naar een andere nederzet- Ij Nabloes. De rabbi deed giste- n beroep op de Israëli's deel te j aan een actie van burgerlijke }enporzaamheid als de regering Q '^sluiten tot teruggave van één "le gebieden, die in de juni- ev] van 1967 werden veroverd. Hij 9 9d'at bet eebied in de Bijbel aan rtgeif vobc is beloofd. ïtvufmallah op de westelijke Jor- 'tw. j ht lvaai 1 Ie *EB (Reuter) Een rechtbanl ramiigreb, West-Joegoslavië, heeft en „jen de 28-jarige verkeersleider Jesipir Tasic tot zeven haar ge- erdeilnisstraf veroordeeld wegens an détzaamheid die leidde tot de jeeldbigbotsing in de lucht op 10 conpiber vorig jaar in de buurt van >-ers b waarbij alle 176 inzittenden (amen. idere zeven verkeersleiders die lem terechtstonden, zijn vrijge- :en van de beschuldiging dat zij woordelijk waren voor de bot- jvan de Britse Trident en het [Slavische chartervliegtuig >9 op 10.000 meter hoogte het dorp Vrbovec. Tot de offers behoorden 107 tjluitse vakantiegangers. daan-oever zijn gisteren weer de monstraties gehouden tegen de Is raëlische bezetting van de oever. Mi litairen verdreven de menigte met traangas. Er is geen melding ge maakt van slachtoffers. Verkiezingen Israël maakt zich inmiddels op voor de spannendste verkiezingen sinds de vestiging van de staat in 1948. Volgens een in het dagblad Yediot Acharonot gepubliceerde opiniepei ling, die 48 uur voor de verkiezingen in opdracht van de Arbeiderspartij is gehouden, zullen de socialisten van daag slechts één zetel meer behalen dan de oppositionele Likoed, 39 te gen 38 zetels. De nieuwe beweging van professor Jadin zou 12 zetels krijgen en de nationale religieuze partij 10. Ongeveer een kwart van de' kiesgerechtigden zou zijn keus nog niet hebben bepaald. Volgens verschillende Israëlischei kranten is Israël de afgelopen maan dag bezig geweest met het ontwikke len van een zware tank, die zodanig is gepantserd dat hij ondoordringe- baar is voor bestaande granaten en anti-tank-wapens. De kranten cite ren bronnen bij het ministerie van defensie. De tank heet 'Merkeva' (strijdwagen), weegt 56 ton, wordt voortgedreven door een Amerikaan se motor, kan tien mensen vervoe ren, is volkomen van de buitenwe reld af te sluiten tegen bijvoorbeeld gas-aanvallen, gaat bijna twee mil joen gulden kosten en moet tot de beste ter wereld worden gerekend. De tank wordt uitgerust met het Israëlische standaard 105 millimeter kanon. Er zijn al een aantal prototy pes gebouwd maar de tank is niet in produktie genomen wegens geldge brek. Dat geld komt nu van de Ver enigde Staten, aldus de kranten. ongeveer een half miljoen mensen meegedaan aan de stakingen in de provincies Guipuzcoa, Vizcaya, Ala- va en NavarTe. De stakingsoproep volgde na een „week van strijd" waartoe de Bas- kische politieke partijen hadden op geroepen om aan te dringen op vrij lating van de laatste politieke gevan genen, van wie velen Basken zijn. Volgens de regering zijn sommigen vrijgelaten, maar blijven 27 gevan gen. Volgens de regering zijn tijdens de afgelopen dagen vijf burgers om gekomen en 57 mensen, onder wie 24 politiemannen, ernstig gewond. Zie kenhuiskringen deelden mee dat minstens 10 van de gewonden schot wonden hebben. Broodtekort In Bilbao en andere Baskische ste den en plaatsen kwamen gisteren de arbeiders niet op het werk of verlie ten zij het werk om bijeenkomsten bij te wonen waarop de sprekers vrijlating van de gevangenen eisten. Scholen, winkels en banken sloten hun deuren. In San Sebastian ston den de huisvrouwen in de rij om voedsel te kopen. Er is onder meer tekort aan brood. De meeste kranten verschijnen niet. Veel radiostations zenden plechtige muziek uit die alleen door korte nieuwsbulletins onderbroken wordt. Bij de begrafenisplechtigheden van slachtoffers beschuldigden priesters in hun toespraken de politie ervan dat haar ruwe optreden de voor naamste oorzaak van het geweld was. De vakbonden zelden dat de regering „gewapend optrad terwijl zij democratie predikt". Het geweld in Baskenland waar bijna 100 arrestaties verricht wer den was het ergst sedert de dood van Franco anderhalf jaar geleden. De Basken willen hun traditionele autonome rechten herkrijgen die Franco ontnam omdat zij zich tij dens de burgeroorlog tegen hem ver zetten. BEIROET (Reuter) Bij gevechten tussen rechtse Libanezen en Sy rische militairen zijn de afgelopen dagen 29 Syriërs en een rechtse strij der gesneuveld, aldus rechtse zegslieden in Beiroet. Dat gebeurde bij het bergdorp Billa 20 km ten zuidoosten van Tripoli. Van Sy rische zijde kon geen opgave van het dodental worden gegeven. Volgens de rechtse versie van het incident hadden de Syriërs het ver dwijnen van een hunner als voor wendsel voor het Innemen van stel lingen waar zij tevoren nog niet wa ren geweest gebruikt. De onder zwaar vuur van de militie van Ca- mille Chamoun en de Falangistische strijdkrachten te liggen. De Syriërs beschoten daarop Billa en omgeving met mortiergranaten. Het is er nu rustig. VN-conferentie Mapoeto begonnen MAPOETO (AFP, UPI) „Welkom in het grensgebied tussen mensenrecht en fascisme," zo sprak president Samora Machel van Mozambique gisteren tot de deelnemers aan de speciale conferentie over zuidelijk Afrika in de Mozambikaanse hoofd stad Mapoeto. De conferentie wordt gehouden onder ver antwoordelijkheid van de Verenigde Naties; er nemen bijna negentig landen en bevrijdingsbewegingen aan deeL Een groep van 200 tot 300 automobilisten heeft gisteren de toegangswegen tot het New Yorkse vliegveld John F. Kennedy geblokkeeerd als protest tegen de uitspraak van de federale rechter dat er geen bezwaren waren tegen landings rechten voor het omstreden Frans-Britse vliegtuig de Concorde. Eén van dc automobilisten gaf de Franse president een verwensing in een „vliegterm" mee: „Giscard d'Estaing, val dood". BELFAST (Reuter, UPI) De Britse officier kapitein Robert Nairac, die zaterdag in Noord-Ierland werd ontvoerd is volgens een mededeling van het Ierse Republikeinse Leger (IRA) te rechtgesteld, omdat hij lid zou zijn geweest van de terroristenbe- strijding. Britse legerautoriteiten hebben dit ontkend. Nairacs lichaam is nog niet gevonden.' De bedoeling is de strijd tegen de blanke minderheidsregiems in Rho- desië en Zuld-Afrika wat aan te moe digen. De vijfdaagse conferentie zal waarschijnlijk eindigen met het aan nemen van een resolutie waarin alle bestaande sancties en andere maat regelen tegen Zuid-Afrika en Rhode- sië nog eens zullen worden opge poetst. Gastheer Machel, leider van één van de landen die rechtstreeks zijn be trokken bij de guerrilla in Rhodeslë, begon de conferentie met een opval lend gematigde rede. Hij liet niet na er op te wijzen dat er in zuidelijk Afrika in feite al jaren een oorlog woedt en dat het daarom „een ver gissing is om van een vreedzame oplossing te spreken." Maar aan de andere kant maakte hij duidelijk wel iets te zien in de pogingen van Groot-Brittannië en de Verenigde Staten om voor Rhodeslë een rege ling aan de onderhandelingstafel te bereiken. Door de guerrilla en de internationale druk is de situatie „rijp voor een oplossing door onder handelingen," aldus Machel. Hij on derstreepte daarbij weer de bijzon dere verantwoordelijkheid van En geland, waar formeel gesproken het gezag over Rhodeslë nog steeds be rust. Machel zei dat de dekoloniali- satie van Afrika altijd is geregeld tussen de koloniale heersers en de autochtone bevolking. Daarom moet de kwestie-Rhodesië ook worden ge regeld door onderhandelingen tus sen Engeland en de zwarte bevrij dingsbewegingen. Er is geen reden om de blanke Rhodesiërs een specia le status toe te kennen, meende Machel. gaan de westerse landen onder de neus te wrijven dat zij de hand lich ten met de maatregelen die door de Verenigde Naties zijn afgekondigd tegen Zuid-Afrika en Rhodesië. Hij herinnerde er aan dat westerse lan den nog steeds wapens leveren aan Zuid-Afrika, niet meewerken aan een economische boycot tegen dat land en de boycot tegen Rhodesië ontduiken. Verder vestigde hij er de aandacht op dat westerse landen hun ingezetenen toestaan huurlin gen te ronselen voor de strijdkrach ten van blank Rhodesië. Positief was Machel daarentegen weer over de stappen die de ambas sadeurs van de Verenigde Staten, Canada, Frankrijk, Engeland en WestrDuitsland hebben onderno men voor Namibië. Zij hebben in een speciaal onderhoud met de Zuidafrikaanse regering aangedron gen de macht in Namibië uit handen te geven. Dit kan volgens Machel bijdragen tot de spoedige vestiging van een meerderheidsbewind in Na mibië. De Mozambikaanse presi dent nam met die verklaring duide lijk afstand van Sam Noejoma, de leider van de bevrijdingsbeweging voor Namibië (de SWAPO) die zich zeer kritisch heeft uitgelaten over de stappen van de westerse ambassa deurs. Waldheim Verwijten De IRA meldde het ombrengen van Nairac in mededelingen aan ver schillende nieuwsmedia. „Het eerste baltajon van de afdeling Zuid- Armagh van het Ierse Republikeinse leger" zei dat het kapitein Nairac zaterdagavond had ontvoerd op het terrein van een officiersclub net aan de Britse zijde van de grens met de Ierse Republiek. Het is een terrein waar Britse soldaten en de Ulster politie nauwelijks durven patrouille ren vanwege het grote gevaar van hinderlagen. Nairac waagde zich in dit gebied in burgerkleding en slechts voorzien van een pistool. In de verklaring van gisteren zegt de IRA dat zij Nairac terechtgesteld heeft nadat hij in een verhoor had toegegeven lid te zijn van de speciale Britse eenheid ter bestrijding van het terrorisme, de SAS. De SAS wordt door de IRA zeer gevreesd omdat zij al diverse IRA-leden on schadelijk heeft gemaakt. De IRA- eenheld zou Nairac hebben herkend van een serie foto's van SAS- medewerkers. De Britse legerleiding zegt dat de kapitein verbindingsoffi cier was. Het incident komt als een geschenk voor de militante Noord- ierse protestanten van dominee Ian Paisley, die vorige week met een mislukte algemene staking trachtten strengere maatregelen te gen de IRA af te dwingen. De radicale president van Mozambi que liet de gelegenheid niet voorbij De eerste spreker op de VN- conferentie in Mapoeto was Kurt Waldheim. secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Hij beschuldig de Rhodesië van agressie tegen de omringende staten. Waldheim zei het te betreuren dat de pogingen om in Rhodesië een oplossing te vinden worden tegen gewerkt door het „ille gale regime" dat weigert „de werke lijkheid te erkennen". WARSCHAU (Reuter, UPI) De Poolse autoriteiten hebben gisteren fel gereageerd op de onrust, ontstaan na de dood, onder vreemde omstandigheden van de 24-jarige student Stanislaw Pyjas in Krakau. Pyjas, wiens lijkmis en begrafenis gang zondag werd bijgewoond door ongeveer 5000 studenten, is volgens de Poolse studentenbeweging en het dissidente Comité ter verdediging van arbeiders, waarvoor de student werkte, vermoord. De autoriteiten zeggen nu dat de hoofdwonden, waa raan Pyjas overleed, veroorzaakt zijn bij „een ongeluk dat het gevolg was van alcoholgebruik". In een ver klaring via het officiële persbureau PAP wordt gezegd dat „politieke avonturiers" de dood van de student uitbuiten om een politieke strijd met de autoriteiten aan te gaan en zo het menselijk ongeluk gebruiken voor politieke provocatie. Pyjas was medewerker van het comi té, dat vorig jaar september werd opgericht om steun te geven aan werknemers, die gevangen zaten na de voedselrellen van die zomer. Hij was één van de opstellers van een document van de universiteit van Krakau, waarin studenten er bij het parlemtnt op aandrongen een onder- door Rimmer Mulder De Amerikaanse regering demonstreert deze week op twee manieren dat haar veel gelegen is aan Afrika. Terwijl Andrew Young, ambassadeur bij de Verenigde Naties, aandacht probeert te trekken voor zijn bezoek aan zuidelijk Afrika, bereidt vice- president Walter Mondale zich voor op zijn ontmoeting met Zuid-Afrika's sterke blanke man John Vorster. de en Young beiden in Lissabon; boven vice-president met de Portugese president Eanes; onder VN- adeur Young met verslaggevers. Young heeft direct nadat hij was aangewezen als Jimmy Carters ver tegenwoordiger bij de VN laten we ten een bijzondere belangstelling te hebben voor Afrika. HIJ is zelf lange tijd slachtoffer geweest van rassen-' discriminatie en is daardoor van huis uit een verklaard tegenstander van de apartheid, zoals die in zuide lijk Afrika door blanke regiems wordt gepredikt. In de Jaren zestig was hij een actieve navolger van Martin Luther King en Young wil de idealen van deze inspirerende zwarte leider niet verloochenen. Kort na zijn benoeming bij de VN zei hij dat 'de dromen van Martin Luther King' werkelijkheid moeten worden 'ln alle uithoeken van de wereld.' Sindsdien heeft Young hard aan de weg getimmerd. In tal van verklarin gen heeft hij zijn diepe afkeer van de blanke minderheidsregiems in Rho deslë en Zuld-Afrika uitgesproken. Maar hij liet het niet bij getuigenis sen. Als hoge vertegenwoordiger van de Verenigde Staten (de VN- ambass adeur is lid van het kabinet) heeft hij al een hele reeks zwarte leiders ln zuidelijk Afrika ontmoet. Op zijn eerste officiële reis sprak hij de regeringen van de zogenaamde frontlljnstaten. Dat zijn de vijf Afri kaanse landen die het 'front' vormen tegen de blanke regering ln Rhode slë. Tezelfdertijd heeft de diplomaat ook contacten gelegd met de zwarte verzetsbewegingen die ln Rhodeslë en Namibië (bezet door Zuld-Afrika) een guerrilla voeren. Belangen van VS Over de bedoeling van dit optreden is Young nooit onduidelijk geweest. Hij hoopt op die manier het vertrou wen van zwart-Afrika in de Verenig de Staten te winnen, zodat de Ameri kaanse belangen ln dat werelddeel ook ln de toekomst veilig zullen zijn. „Als we niets doen aan de rechten van de mens in Zuid-Afrika hoeven we er niet op te rekenen dat Nigeria ons olie zal blijven leveren en heb ben we ln alle Internationale bijeen komsten automatisch 47 landen te gen ons," aldus Andrew Young. Het idee, dat met steun aan anti communistische krachten (of die nu blank of zwart zijn) automatisch de Amerikaanse belangen het best zijn gediend werpt Young verre van zich. „De meeste nlet-blanke mensen ln de wereld zijn niet bang voor het communisme. Het is misschien wel verkeerd, maar communisme Is voor mij nooit een bedreiging geweest. Ik heb geen sympathie voor communis me, ik zou nooit een communist kun nen zijn en ik zou dat systeem nooit kunnen steunen. Maar het is nooit een bedreiging geweest. Racisme is altijd een bedreiging geweest en is mijn hele leven een vijand geweest," zo beleed Young voor de Amerikaan se televisie. De boodschap is duidelijk: de VS moeten zich bij hun strijd tegen ra cisme niet laten afleiden door de traditionele angst voor het commu nisme. Young herinnert er daarbij aan dat de Amerikanen met hun geld en enorme economische macht toch altijd een voorsprong hebben op de Russische beer. „Er is geen groep opstandelingen die niet bij de VS zou aankloppen voor econo mische samenwerking als ze een maal de macht heeft gekregen," vat te hij de situatie eens samen. Maar bij een actieve bestrijding van het racisme stuiten de VS al ln de allereerste fase op het machtige blanke regiem In Zuld-Afrika. Young heeft de blanke regering in Pretoria 'onwettig' genoemd. Maar een on wettige regering is nog geen machte loze regering en dat beseft zelfs Young. Hij voorspelde dat het blan ke minderheidsregiem in Zuld- Afrika waarschijnlijk binnen tien Jaar zal zijn vervangen door een meerderheidsregering. Maar hij voegde daar direct aan toe dat blank Zuid-Afrika op dit moment nog sterk genoeg is om elke aanval (van bin nen uit en van bulten) het hoofd te kunnen bieden. Geen boycot Deze taxatie is voor het Amerikaan se Afrika-beleld minstens even be langrijk als Youngs afkeer van apartheid. Zolang de regering-Carter premier Vorster en de zijnen erken nen als een machtsbasis zal Was hington blank Pretoria met grote omzichtigheid behandelen. Daarom is er voorlopig nog geen sprake van een Amerikaanse economische boy cot tegen Zuld-Afrika, om maar iets te noemen. En daarom ook is waarschijnlijk het zwaartepunt van Carters Alrlka-beleld niet bij Andrew Young komen te liggen. Niet Young maar vice-president Walter Mondak Is aangewezen als de coör dinator voor het regeringsbeleid in zak» zuidelijk-Afrika. In deze functie zal Mondale donderdag voor het eerst een gesprek hebben met pre mier John Vorster. Mondale heeft gezegd dat hij de Zuidafrikaan ondubbelzinnig te ver staan zal geven dat het afgelopen moet zijn met de rassenscheiding. Dat is mooi voor de buitenwacht maar Vorster weet dat hij nog lang niet is uitgespeeld in het diplomatie ke spel dat de VS ln zuidelijk Afrika opvoeren. Eerst is zijn collega Ian Smith van Rhodesië aan de beurt. Om Smith weg te krijgen denken de Amerikanen hulp van Vorster nodig te hebben. Zuld-Afrika is voor de economie van Rhodesië immers van levensbelang. Mondale heeft gezegd dat de VS streven naar vrije verkie zingen in Rhodeslë voor het eind van 'volgend Jaar. Hij zal proberen Vorsters steun te winnen voor dit streven. Dat is op dit moment kenne lijk de eerste zorg van Washington en in dat opzicht is er niet zoveel veranderd sinds Carter president werd en Henry Kissinger het beheer van Amerikaanse buitenlandse be langen, ook die in Afrika, aan andere mensen moest overdragen. Ook Kis singer probeerde via Vorster een vreedzame machtswisseling in Rho desië te bereiken. Alleen Kissinger liet het bij deze praktische, pragmatische benade ring. De huidige Amerikaanse rege ring heeft daarnaast kennelijk ook nog behoefte aan wat getuigenis politiek. Daar mag anti-apartheids- apostel Young dan voor zoreen tij dens zijn tochten door zuidelijk- Afrika. zoek in te stellen naar gewelddadig optreden van de politie. Naar aanlei ding daarvan is hij volgens studen tenkringen de afgelopen tijd her haaldelijk bedreigd en daarom zijn zij er zeker van dat Pyjas geen na tuurlijke dood is gestorven. Negen leden van het comité, die za terdag werden aangehouden vlak voor zij op de trein zouden stappen om in Krakau de begrafenisplechtig heden bij te wonen, zijn gisteren weer op vrije voeten gesteld. PONTA DELOADA (Reuter) Le ger- en politieëenheden zijn gisteren de hoofdstad Ponta Delgada van het eiland Sao Miguel op de Portu gese Azoren binnengetrokken om een opstand van separatisten, die de onafhankelijkheid van de eilan dengroep eisen, de kop in te druk ken. Het marine-radiostation werd door een bomexplosie vernield, eve nals een legervoertuig in Angra do Heriosmo op het eiland Terceira. Generaal Galvao de Figueiredo, Portugees minister in de semi- autonome archipel, noemde de schietpartijen en bomaanslagen de ernstigste Incidenten tot nu toe ln de campagne van de separatisten voor totale onafhankelijkheid. De politie heeft meegedeeld dat een grote groep gewapende mensen haar hoofdkwartier heeft bestormd. Met traangas werden zij verdreven. De politie zei niet op de aanvallers te hebben geschoten, maar in de lucht. Vijf politiemensen en vier burgers moesten met schotwonden in een ziekenhuis worden opge nomen. Van een verslaggever SHANGHAI - Prinses Beatrix heeft gisteravond tijdens een ge sprek met de Nederlandse journalis ten, die het bezoek van het prinse lijk paar aan China meemaken, ge zegd te zijn getroffen door het be wustzijn dat bij het volk van China leeft om bewust en zuinig te leven. De Chinezen gooien, zo heeft de prinses geconstateerd, niets weg dat nog enigszins kan worden gebruikt. Als Je een vergelijking wilt trekken tussen de Chinese cn de Neder landse samenleving valt het de prin ses op. zo vertelde zij, dat aan Chine se zijde zo sober wordt geleefd en dat men alles voorzichtig doet, stap voor stap, om tot volledige ontwik keling te komen:

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7