[enten was aanwezig bij massa-executie' 3 Aardolietijdperk bijna voorbij Verruiming passende arbeid helpt niet" Goede Raad Film over tien geboden in opspraak Politiek dagje voor eindexamenkandidaten buigen zagen verdachte wel maar hebben hem niet zien schieten >r Twee personen doodgeschoten in Brabant Studenten willen verhoging van studietoelage 'Geen vermindering werkloosheid' /A KW/> 17 MEI 1977 BINNENLAND Trouw/Kwartet Leo Kleyn IRDAM Pieter Men- lanwezig geweest bij de executie ln het vroegere dorp Urycz op 27 augus- ,1, die aan 175 tot 200 i het leven heeft gekost, klaarden gisteren, op de jittingsdag van het pro- jten, twee getuigen die executie wisten te ont- ti.Hoewel ze Menten iun zeggen wel gezien i, hebben ze hem niet n schieten, urchf Jarige ingenieur Michael an, die tegenwoordig in lm woont, vertelde de blj- van de Amster- ,,flkchtbak dat op de bewuste 1 van karabijnen gewapende Oe- politiemannen het dorp wa- Gebetnengetrokken. Sommigen ïtlaan waren te paard, anderen te anva^er hen waren ook drie man- 12.00 #en Duits uniform droegen, idehol hen herkende Hauptman len, die hij drie of vier keer ad gezien. an dacht aanvankelijk aan jrom, gericht tegen Joodse omdat die elders een had plaatsgevonden. rampi vertien jarig neefje en twee .en, rijnannen, vader en zoon Slai- igen")org hij zich op de zolder van pj waarin hij met zijn zusters Een van de Oekralners mijn fcij roepen dat de bewoners ïn ooyorp zich moesten melden in ptaand huls. De indruk werd dat de bijeenkomst lets van ld met tewerkstelling. deren in het dak konden ïan en de andere onderdui- iarnemen wat zich voor de yan het huis afspeelde, ïan zag drie geüniformeerde wkarrf uit een JeeP stappen. Twee Tr<^ herkende hij niet, maar de conderkende hij zeer positief als rouwieigenaar Menten uit het na- PrinjSopot. Tijdens het vooron- heeft hij verklaard: „Als het niet zel* geweest is, was het be, jtengewoon perfecte dubbel- matiT Hb voegde er nu aan toe I geloven dat het Menten niet leid jccrkolven et cr^an zag 0ok dat Menten met n de Oekraïners sprak, waar- ^^ekraïners zich verspreidden nsen uit hun huizen te halen.. huis waarin hij zich verbor-i ^^ld, hoorde hij de politieman- zusje Hella meenemen. Ze rertelde hij, met geweerkol- ontslagen en huilde hartver- md. Uit het nabijgelegen aar de dorpelingen naar toe öt werden, hoorde hij ge jam- De oimen. ils ai s. Mojtfge vertelde verder gezien te [5-7.9 dat een ander zusje van JJjj, Jala, met haar dochterje op 1 toeliep en hem een papier Waarschijnlijk wilde zij Een van de belangrijkste getuigen op de vierde dag van het proces-Menten was de Zweedse ingenieur Michael Hauptman. Hier is hij in gesprek met officier van justitie mr. Habermehl (links). len De officier van justitie, mr. A. F. J. C. Habermehl, deelde gistermorgen mee dat de in Zweden wonende getuige Michael Hauptman telefonisch is be dreigd. Een Duits sprekende onbek ende had Hauptman tijdens het wee keinde te verstaan gegeven dat hij er dom aan zou doen naar Amsterdam te gaan. „Dat kan u duur te staan ko men", kreeg Hauptman te horen. Ook had Hauptman enkele „zwijgende te lefoontjes" gekregen. De Zweedse po litie, tot wie Hauptman zich na de dreigementen wendde heeft de zaak zeer serieus genomen en bepaalde vei ligheidsmaatregelen genomen. Onder meer is zijn huis in Stockholm onder bewaking gesteld. Volgens rar. Haber mehl waakt ook de Nederlandse poli tie over de veiligheid van de getuige. De officier zei het zeer te waarderen dat ondanks de dreigementen Hauptman en zijn vrouw naar Neder land zijn gegaan. Hij noemde de be dreigingen „verachtelijk". De verde diger van Menten, mr. L. van Heijnin- gen, liet weten ook bedreigd te zijn, maar daaraan niet zwaar getild te heb ben, omdat het toch bij dreigementen blijft. De president, mr. J. A. Schröe- der, waarschuwde Menten gisteren voor de tweede maal dat hij uit de rechtszaal verwijderd wordt als hij zonder toestemming het woord blijft nemen. Tot woede van Menten gaf Hauptman er de voorkeur aan zijn verklaringen in het pools, zijn moe dertaal, af te leggen in plaats van in het duits, dat hij ook beheerst. Ook tekende Menten er luidkeels protest tegenaan dat hij, met het oog op de verstaanbaarheid, niet naast de getui ge mocht zitten. „Ik zal het aan de liga van de rechten van de mens doorge ven", riep hij. „Dit is strijdig met de rechten van de mens." Van een onzer verslaggevers DEN BOSGH Twee personen zijn ln de nacht van zondag op maandag ln Noord-Brabant door schoten om het leven gekomen. Een van de slachtoffers, de 27-jarige H. van Deursen, werd dood aangetroffen in Den Bosch, de andere, de achttien- Jarige Belg S. Goret werd ln Haaften door een politiekogel getroffen. Bij het lichaam van het eerste slach toffer vond de politie drie kogels. Toen de politie daar met het onder zoek bezig was reed een Belgische auto met gedoofde lampen langs. De politie vond dit vreemd, zette èen achtervolging in en schoot op de banden. Hierbij geraakte de auto van de weg. Na eerst een waarschuwingsschot gelost te hebben, waar niet op gerea geerd werd probeerde een van de politieagenten op de benen te schie ten. De kogel raakte echter het on derlichaam. Het slachtoffer over leed op weg naar het ziekenhuis. In de auto werden gestolen goederen gevonden. Van onze onderwijsredactie AMSTERDAM De landelijke stu dentenorganisaties in het we tenschappelijk en hoger beroepson derwijs willen dat de maximale rijksstudietoelage wordt opgetrok ken met 8,5 procent prijscompensa tie. De studentenorganisaties heb ben dit onlangs in een gesprek met staatssecretaris Klein (onderwijs) voorgesteld. geraakt zijn. Midden ln de nacht tot bewustzijn gekomen was Hauptman teruggegaan naar zijn huis, waarna hij met de andere onderduikers door de bossen gevlucht was. Als een beest Tijdens een van zijn verhoren heeft Hauptman verklaard: „Als ik de ver halen moet geloven, en ik heb reden die te geloven, heeft Menten als een beest huisgehouden. Hij heeft zijn tegenstanders, en dat waren de me destanders van Pistyner (een andere landeigenaar met wie hij in een za kelijk conflict verwikkeld was LK) meedogenloos afgeslacht". Hij voegde er gisteren aan toe niet te geloven dat alleen de kwestie met Pistyner Menten tot zijn daden heeft gebracht. „Ik ben tot de over tuiging gekomen", zei hij, „dat ras senhaat de beslissende rol heeft ge speeld". •Menten reageerde woedend op de getuigenverklaring van Hauptman. verdedigen. „Als ik niet de gelegen heid krijg deze man aan de kaak te stellen, kom ik hier nooit meer te rug", riep hij. 's Middags in staat gesteld zich te verweren, zei Menten dat in de getuigenverklaring geen enkel vertrouwen gesteld kon worden. iet oi en ei i vrijuit zou moeten gaan. criba) leek haar inderdaad weg te maar even later hoorde iemand anders een schot en zag hij zijn zusje vallen. is Hauptman had hij de in gekregen dat Menten de lei- id bij de executie. Na afloop zag hij Menten en de twee die een Duits uniform droe- ruggaan naar de jeep, waar zij drank openmaakten. Er ver- i Oekraïnse meisjes in kle- :ht die om de auto dansten vootgen. Nedhlj daarop zijn schuilplaats werd Hauptman volgens zijn ring opgemerkt door Oekral- )m de kans op ontdekking van Here onderduikers uit te slul-' u hij met ze meegegaan zijn. zich te herinneren twee scho- loord te hebben, waarna hij iloos was geraakt. Door een schoten zou hij in de hals et velfci; u 1hzl »hc Hij viel Hauptman er vooral op aan tegenover verslaggevers, onder an dere ln een televisie-uitzending, dra matischer verklaringen te hebben afgelegd dan nu. Zo had Hauptman eerder gezegd in de grafkuil te zijn' gevallen, nadat op hem was gescho ten. „Dat verhaal", aldus Menten, „was bespottelijk, maar het publiek heeft het geslikt en meneer Knoop heeft er een hoop profijt van getrok ken". Het bewuste verhaal van Hauptman staat ook te lezen in het boekje dat Hans Knoop over de zaak-Menten heeft geschreven. Een door de 66-jarige ingenieur Abe 1 i •wach nio» ons lijn Ij ader Nooit kan 't geloof te veel verwachten. Gezang 291:1 Heden nam God tot Zich, mijn trouwe vriendin, onze lieve zuster, schoonzuster en tante Catharina Helena Ludikhuize op de leeftijd van bijna 83 jaar. Middelburg: C. du Coux Ermelo: A. L. Ludikhuize A. van Gelder Middelburg: A. Ludikhuize A. Ludikhuize-de Jonge Amsterdam: H. Ludikhuize M. Kemink Eindhoven: C. Kooistra W. J. Kooistra-Sinke Middelburg, 16 mei 1977 L. Stommesweg 1, huize „Swerf-Rust" Correspondentie-adres: A. Ludikhuize, Nw. Oos- tersestraat 13 Middelburg De overledene is opgebaard in de rouwkamer van het Gasthuis. Rouwbezoek van 17.30-18.30 uur. De begrafenis zal plaatsvinden D.V. vrijdag 20 mei 1977 om plm. 12.00 uur op de algemene be graafplaats te Middelburg. Hieraan voorafgaande vindt een rouwdienst plaats voor de familie en belangstellenden in de zaal van huize „Swerf- Rust" die aanvangt om 11.00 uur en geleld wordt door de weleerwaarde heer Ds W. de Bakker. Gelegenheid de familie te condoleren voor aan vang van de dienst om 10.30 uur in de bovenge noemde zaal of na afloop van de teraardebestel ling in de aula op de begraafplaats. Polak afgelegde getuigenverklaring kwam grotendeels overeen met die van Hauptman. Deze nu in New York wonende getuige vertelde met een groep mannen met wie hij aan het werk was, naar het leegstaande huls te zijn gebracht. Vanuit dat huls had hij gezien hoe Oekraïners groepjes van tien tot twaalf man nen, vrouwen en kinderen naar een kuil dreven. Terwijl de ongelukki- gen over planken moesten lopen, werd er op hen geschoten, waardoor zij in de kuil vielen. Via een achteruitgang van het huls was het Polak gelukt buiten te ko men, waarna hij via de bossen had weten te vluchten. Later kwam hij terecht in concentratiekampen. In 1945 werd hij door de Amerikanen bevrijd. In een van de kampen ont moette hij aan het eind van de oor log Slaifer sr. die hem vertelde hoe hij samen met onder anderen Hauptman aan de executie ln Ulycz had weten te ontkomen. Oudejaarsbal Polak zei er „voor honderd procent" zeker van te zijn dat het Menten was geweest die hij bij de executies ln actie had gezien. Ook hij had Men ten zelf niet zien schieten. Ook durfde hij niet te zeggen dat Menten de leiding had gehad. Hij zei Menten enkele malen ontmoet te hebben op het oudejaarsbal dat de politie van Podhorodce placht te geven. Men ten, herinnerde hij zich, had bij zo'n gelegenheid nog eens met zijn vrien din gedanst. Menten reageerde op de verklaring van Polak met de woorden: „Ik heb nog nooit zoveel onzin gehoord. Dit verhaal spant de kroon." Hij zei nooit een bal in Podhorodce bezocht te hebben, omdat de rivier tussen die plaats en zijn woonplaats Sopot 's winters bij gebrek aan een brug niet overgestoken kon worden. Ook noemde hij het „bespottelijk" dat hij op een politiebal ln een „boeren keet" zou zijn geweest. „Ik vierde oudejaar altijd ln het casino ln Lem- berg, met mijn vrienden en kennis sen". Hij kenmerkte de verklaring van Polak als „pure fantasie en franje". Mevrouw Mina Cygielstrejch- Pistyner, die in haar Jeugd ln Podho rodce heeft gewoond, werd gevraagd of het Juist was dat de rivier 's winters onoverbrugbaar was. Zij liet weten dat de rivier dan met ijs be dekt was en Juist makkelijk kon worden overgestoken. Menten liet, wapperend met zijn papieren, weten dat hij de kwestie te bespottelijk vond om er verder over te praten. Gisteravond laat begon de rechtbank met het verhoor van de 58-jarige An toni Domlne. door Piet Hagen AMSTERDAM Voor de v.w.o.-kandidaten van de christe lijke scholengemeenschap Pascal in Amsterdam-west was het gisteren een „politiek" examendagje. Het begon met een schaduw-verkiezing voor scholieren die georganiseerd is door Keesings Onderwijsbladen. De landelijke uitslag van deze verkiezing wordt volgende week aan de vooravond van de echte verkiezingen meegedeeld. Rector K. de Jong heeft de stembiljetten even ingekeken, voordat hij ze op de post deed en zijn indruk is dat er nogal wat WD-sympathisanten onder deze toekomstige kiezers zitten. Het lijstje met tien onderwerpen voor het opstel sloot goed bij deze politieke vingeroefening aan. De eerste titel luidde: „Politiek me neer, mij niet gezien." Dat zou ln ieder geval het meisje aangespro ken hebben, dat me vertelde dat ze niet aan de verkiezingen van Keesing had meegedaan. Met haar politieke voorkeur had de school niets te maken, was haar argument. Er waren meer onderwerpen die met politiek te maken hadden zoals „Wit aan zet, zwart wint" over de Apartheidspolitiek ln Zuid-Afrika, „Ben ik mijns broe ders hoeder?" over Nederlandse protesten tegen buitenlandse wantoestanden. En een citaat van de lijsttrekker van D'66, Jan Ter louw: „De natuur kan uitstekend zonder de mens, de mens niet zonder de natuur." Maar wie echt niet van politiek hield kon ook andere kanten uit: een citaat van Multatuli over de opvoeding of een fragment van Roland Holst over standbeelden of over de titel van een boek van prof. dr. J. van Mierlo: De razende roes naar nergenshuizen". Ook het nu nog experimentele, maar vanaf 1979 alom verplichte examen aardrijkskunde had poli tieke kanten. Onderwerpen als re gionaal beleid, verstedelijking en recreatie zijn in hoge mate actu eel. Zo kregen de v.w.o.- kandidaten een passage voorge legd uit een brief die 26 boeren uit noord-west-Overijssel schreven aan de minister van CRM. Zij klagen over de bewoners van tweede huizen die met hun peper dure kruisers met hele convoolen het gebied binnenvaren" en die de dozen van hun elders gekochte etenswaren voor de boeren ln de omgeving laten liggen. „Onze me ren zijn publieke week-end- toiletten van de randstad Holland geworden." Aan de leerlingen wordt dan gevraagd uit te leggen hoe de verwijten van de boeren samenhangen met het recreatie- beleid. Uit een van de opmerkingen van de leerlingen over het onderdeel de Verenigde Staten lijkt me dat deze dit land ook voor geschiede nis als keuzevak heeft gedaan. En Inderdaad, dat kan. Je kunt on derwerpen van geschiedenis en aardrijkskunde met elkaar com bineren en zo voor je examen een soort expert worden voor dat on derwerp. De opgaven aardrijkskunde voor mavo en havo vertoonden de zelfde opzet als die voor het v.w.o. Ook hier zijn de meerkeuzenvra- gen van vorige jaren vervangen door open vragen. De leerlingen die ik spreek blijken daar wel tevreden mee te zijn. Ze klagen wel over dingen die ze niet wisten, maar over het algemeen valt de reactie vrij positief uit. Weten ze dat er leraren zijn die vinden dat een centraal schriftelijk examen voor aardrijkskunde uit den boze Is? Dat is niet bekend en ze zien ook niet ln wat Je tegen zo'n exa men kunt hebben. Er zijn wel vragen waar Je meer kanten mee uit kunt, maar dat is geen ramp. Conrector J. A. G. Meijer vindt dat de omschrijving van de exa menstof erg beknopt is en boven dien rijkelijk laat (24 september vorig Jaar) aan de scholen is toe gezonden. Dan moet er zeven maanden hard gewerkt worden om het vereiste niveau te halen. Het eigen schoolonderzoek zou zo ln de knel kunnen komen en daar mee de vrije stofkeuze van de leraar. a 3500 i 3000 I 2000 wer«ld«fajg wereld oüepredukiie ronder L arabuche beperking woreld olieproduktie als Arabic njr» r produklielimiet opwerl lol 1250 miljoen ton per jaar ~7~ wart ld olieproduktie als arabuche produktie beperkt blijft tot het huidige gransniveau 1650 miljoen ton per pari 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 .Verschillen tussen vraag en aanbod van aardolie op de vrije vereldnarkt, afhankelijk van Arabische produktiebcperking. Als de Arabieren hun produktie beperken treedt het eerste tekort al vlak na 1980 op. Vervolg van pagina 1 Tot 1985 levert die rekenarij in een aantal gevallen nog bevredigend ogende graflekjes op. Maar dan val len er gaten en tegen 2000 zijn dat grote gaten geworden. Ook wanneer de economische groei bescheiden blijft, ook wanneer de olieprijzen 50 procent oplopen om de vraag af te remmen en wanneer de Arabieren overigens naar vermogen blijven produceren, overtreft de „vraag" naar olie het te voorziene aanbod dan met 750 tot 1000 miljoen ton per jaar, wat neerkomt op 15 procent van het huidige wereldenergie- verbruik. Andere maatregelen Dat betekent niet dat er dan een „tekort" van die omvang is, alleen dat er kennelijk andere maatregelen moeten worden genomen dan er in deze scenario's waren Ingevoerd. Ir. A. C. Sjoerdsma, die een belangrijk aandeel heeft gehad ln de Neder landse inbreng ln de WAES, formu leerde het zo: „De som van de natio nale verlanglijstjes kan gewoon niet." Geen ontwikkeld land kan meer zijn toekomstige energiebeleid rond maken door op papier wat extra olie te importeren. Hoe het er wel uit zou kunnen zien in 2000, heeft de WAES geprobeerd na te gaan door de beschikbare energie zo verstandig mogelijk over de ge projecteerde vraagsectoren te ver delen. Olie wordt dan bijna alleen nog gebruikt als chemische grondstof en voor het vervoer. De rest van de samenleving draait op kolen en elektriciteit. De daarvoor vereiste omschakeling is zo ingrij pend dat we nu al moeten beginnen. Met een nog zuiniger energiegebruik dan we al van plan waren, want het effect van die plannen was al in het scenario opgenomen. En met inter nationale samenwerking om de situ atie technisch en economisch te kla ren. Dr. Van Rhijn: producenten en verbruikers van energiebronnen zijn onderling van eikaar afhankelijk. En als er tekorten optreden, dan zullen in eerste instantie de ontwik kelingslanden het slachtoffer wor den van de economische gevolgen. Het WAES-rapport „Energy: Global Prospects 1985-2000" verscheen bij McGraw Hill, New York. Van onze sociaal-economische redactie AMSTERDAM Verruiming van het begrip „passende arbeid", waardoor werklozen bij het zoeken naar werk met minder genoegen moeten nemen, zal de bestaande werkloosheid niet verminderen. Maatregelen, die het ministerie van sociale zaken in dat verband heeft genomen, moeten worden teruggedraaid. Dit hebben zeventig ar beidsmarktonderzoekers in een open brief aan de Tweede Kamer commis sie voor sociale zaken geschreven. De onderzoekers menen dat de werk loosheid beter bestrèden kan worden door een meer persoonlijke benade ring van met name langdurig werklo zen. Verder zou aan de vacaturemel ding bij de arbeidsbureaus nog veel kunnen worden verbeterd, schrijven zij. De arbeidsmarktonderzoekers vinden dat het ministerie van sociale zaken in zijn beleid met betrekking tot het begrip passende arbeid totaal voorbij gaat aan de resultaten van wetenschappelijke onderzoekingen. stellen aan werktijden, loon en ar beidsvoorwaarden etc. Zij wijzen er ook op dat bij verrui ming van het begrip passende arbeid de werklozen met weinig opleiding een nieuwe probleemgroep gaan vor men. Wanneer immers werklozen met minder genoegen zullen moeten nemen, kunnen de laagst opgeleiden nog slechts terecht bij de meest on aantrekkelijke banen. Volgens de briefschrijvers wijzen alle onderzoeken Ln één richting: de werklozen zijn ln grote meerderheid bereid offers te brengen, zeker wan neer zij langer werkloos blijven. Het vrij lang open blijven staan van een aantal vacatures is zeker niet de schuld van de werklozen. Slechts drie procent van de werkloze sollici tanten zou abnormale hoge eisen DEN HAAG Een staand horloge ter waarde van enkele tienduizen den guldens is het afgelopen week einde ln een woning in Leiden in beslag genomen. De klok komt uit de Prinsenhof, waar in juli 1976 voor ongeveer an derhalve ton bij een inbraak werd weggehaald. Het was de eerste vondst van de recherche dit wee keinde in de gigantische antiekzaak, die vorige week door de politie naar buiten werd gebracht. Ml hoeft niets te kosten. Als u vragen hebl op hel gebied van kook-, verwarmings- of warmwaierapparalen, komt u gewoon even langs. Dan geven wij u eerlijk, duidelijk in gratis advies. Uw Gas- of Energiebedrijf (ook voor advies en documentatie) Simpkins VLAARDINOEN Het Nederlands comité tegen godslastering heeft mi nister Van Agt van Justitie gevraagd stappen te ondernemen tegen de produktie en de vertoning van de komische film, die regisseur Adriaan Ditvoorst wil maken over de tien geboden. In een brief aan de minister schrijft het comité dat het scenario kwetsend is voor de godsdienstige gevoelens en dientengevolge in strijd met de wet. Volgens het comité wijst de keuze van de acteurs en actrices op de satirische bedoelingen: Joost Prin sen, vla de televisie bekend als Eric Engerd, zal de rol van Ood spelen, terwijl Willeke van Ammelrooy de maagd Maria zal uitbeelden. Voorzitter L. A van Zetten schrijft aan minister Van Agt: „ten eerste menen wij dat het spelen van de rol van Ood en van Christus in een film, toneelstuk of iets dergelijks laste ring van God is en kwetsend voor de godsdienstige gevoelens van duizen den christenen. Ten tweede menen wij dat het überhaupt afkeu renswaardig en verfoeilijk is om mld-. dels het gebruiken van godsdiensti ge gegevens de lachlust van de men sen op te wekken en aldus de eigen portemonnee te vullen, een kwestie van innerlijke beschaving". Het Nederlands comité tegen i godslastering kwam begin 1974 tot stand als voortzetting van het comi té van actie tegen de produktie en de vertoning van de Deense film over het liefdesleven van Jezus. Onlangs verklaarde regisseur Dit voorst in een interview dat het niet zijn bedoeling is om ln de film „de mantel der liefde", die vooral ln deze tijd speelt, de tien geboden belache lijk te maken of God en Mozes te veranderen in komedianten. Wel wil hij een komedie maken, „maar geen schokkende". „Meneer, kunnen wé nog eens praten over mijn opslag?" in p§

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 11