'De houten Pomp'was zeker waagstuk
IHrnjTEnPnnpl
Droom Jacques Borel
had abrupt einde
4
Winst Philips ruim
50 procent hoger
Kinderverzorging
en opvoeding
Franse hotelmagnaat moet veld ruimen
Hoverllovd
vlaartu spotgoedkoop
in 40 avontuurlijke minuten
naar Engeland
Gesprek over
ICI gevraagd
Enkele uitspraken
In eerste drie maanden van dit jaar
Politie verijdelt
wapendiefstal:
vier arrestaties
Het nieuwe baby- en kinderboek
T/r« j heet Jolly
Dr. Hugh Jolly
\an Het Spectrum bij de boekhandel
'0
i
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
46=
Deze week verscheen de
geschiedenis van „De Houten
Pomp" het
anti-revolutionaire
carlcaturistische weekblad,
dat van 1922 tot 1930 een
kwijnend bestaan heelt
geleden, maar nu In zijn
Ingebonden Jaargangen een
curieuze weerspiegeling blijkt
te zijn van het politieke reilen
en zeilen van die dagen.
Het boekje ls geschreven door
Koos van Werlngh, die het
merendeel zijner dagen
doorbrengt als hooglereaar in
de criminologie aan de
Universiteit van Amsterdam.
maar een zeer groot deel van
zijn vrije tijd besteedt aan de
studie van de politieke prent
en haar geschiedenis.
Als resultaat van die vrije
tijdstudie verscheen al eerder
van zijn hand o.a. de blografie
van Albert Hahn. de tekenaar
van het socialistische
weekblad „De Notenkraker".
„De Houten Pomp" ls vooral
opgericht om tegenvuur te
geven aan die Notenkraker.
Eén van de hoofdpersonen uit
het nieuwe boekje is Hein
Kray de tekenaar van „De
Houten Pomp" (en dus de
tegenvoeter van Albert
Hahn).
De tekst hieronder ls het
(iets bekorte) slothoofdstuk
uit het boek van Van
Werlngh. Ook de Illustraties
zijn daaraan ontleend.
Het boekje is te bestellen
door overmaking van 7,50
gulden op giro 22.98.961 ten
name van T. Wierema in
Amsterdam.
door Koos van Werlngh r*vo""l®«"* propaganda aan en» Universiteiten.
S>t Houten Pomp" was een poging
van een groepje anti
revolutionairen zich op het gebied
van de politieke karikatuur te wa
gen. Vanuit het oogpunt van de a.r.
partij was het zeker een waagstuk,
zoals duidelijk is gebleken. 8teun
was er niet of nauwelijks en het blad
stierf door weinigen betreurd, in het
voorjaar van 1930 een stille dood
Karikatuur werd door de anti
revolutionairen in feite als een niet
te gebruiken middel van politieke
strijd gezien. Een beetje kon er nog
bij door. maar in geen geval mocht
het zoals in „De Notenkraker", een
blad. dat in anti-reolutionaire ogen
beledigde, spotte, ontheiligde en
kwetste aan de lopende band Kray
zegt over zijn eigen tekenwerk tegen
Ben van Kaam (Flex): 'Ik werd sterk
in mijn tekeningen gehandicapt om
dat ze niet al te karikaturaal moch-,
ten zijn. Ik moest meer de brave
humor van Braakenslek volgen, zei
men mij. Zelfs van Colijn kreeg tk
een duidelijke wenk. dat ik de ge
zichten van de tegenstanders niet te
sterk mocht vertekenen'. Bekijken
we Kray's werk vanuit deze uit
spraak. dan moet geconstateerd
worden, dat hij in redelijke mate
daaraan heeft voldaan. De tekenin
gen in De Houten Pomp zijn meer
illustraties bij het politieke gebeu
ren dan een karikaturale benade
ring daarvan. Oezichten van politici
worden zelden of nooit gechargeerd
om Juist door die overdrijving te
laten zien met wat voor iemand we
hier te maken hebben. Sommige fi
guren krijgen soms onaangename
trekken mee: een arbeider, een Rus.
Wijnkoop. De afkeer van het com
munisme ('het bolsjewisme') is zo
groot, dat het een enkele keer lijkt
alsof de mensen die dit politieke
systeem aanhangen niet tot het
menselijk ras behoren. Als het Inter
nationaal Vakverbond in 1925 bij
voorbeeld met de Russen gaat sa
menwerken, tekent Kray een prent,
waarop het Russische vakverbond,
meer als aap dan als mens afge
beeld. het IW de tanden parlemen
tarisme en democratie uittrekt
Een voorbeeld van een sterk verte
kend gezicht, dat mlnder-
Wtljz! SlaJrnUn ityo
Een vin de voorbeelden uit de Houten Pomp van sterk vertekende gezichten
(van de tegenstander).
aangename associaties oproept,
staat in „De Houten Pomp" van 25
Juni 1926 De tekening ls gemaakt
naar aanleiding van een manifest
dat onder studenten is verspreid.
Het volgende staat er, onder meer.
in te lezen: 'Nu het meer en meer
duidelijk wordt dat de kapitalis
tische maatschappij in haar verval-
perlode ls gekomen en een betere
maatschappelijke orde op komst is
wil men aan die komst trachten mee
te werken door het vereenigen van
alle intellectueelen, die gelooven
aan een radicalen ommekeer in de
bestaande toestanden en bereid
zijn. om de klasse der arbeiders en
boeren daarbij te helpen. Als een der
eerste stappen daartoe is gedacht
aan de vorming eener vereeniging
van revolutionair denkenden aan
onze hogescholen'.
De prent van Kray bij dit (actuele)
verhaal spreekt voor zichzelf. Het ls
één van de weinige voorbeelden in
dit genre van het negatief verteke
nen. waarbij niet zozeer de revoluti
onaire denkbeelden als wel de men
sen die deze denkbeelden aanhan
gen persoonlijk getroffen worden.
Verreweg het grootste deel van
Kray's werk in De Houten Pomp
ademt een vriendelijke gemoedelij
ke sfeer, zoals dat ook bij Braaken
slek het geval is. De mensen onder
houden zich op rustige toon over
politieke kwesties, waarbij de emo
ties slechts nu en dan hoog kunnen
oplopen. Het werk van Kray is be
schrijvend en illustratief. Het doet
vaak denken aan de tekeningen van
Van Oeldorp in het rooms-
kathoileke dagblad De Tijd in de
eerste decennia van deze eeuw.
Kray geeft de politieke gebeurtenis
sen weer zoals ze zich voordoen. Het
'omkeren' van een politiek of ander
gebeuren, wat in de karikatuur een
vaak gebruikt middel is, laat hij, een
uitzondering daargelaten, achter
wege.
Ondanks het ontbreken van karika
tuur bij de anti-revolutionairen, be
staan er verschillende overeen
komsten tussen „De Houten Pomp"
en „De Notenkraker", met name wat
betreft de prenten, waarin de eigen
beweging wordt aangemoedigd haar
taak voort te zetten en tot een goed
einde te brengen.
Albert Hahn noemde de prenten die
hij maakte ter gelegenheid van de
eerste mei e.d. „hallelujah-prenten".
Dat zijn optimistische voorstellin
gen met rijzende zonnen die het
licht van het socialisme over steeds
grotere delen van de aarde versprei
den of gebalde vuisten die zich uit
de donkere aarde losmaken om de
vijanden te waarschuwen. Ook bij
Kray treffen we deze voorstellingen
aan. De arm uit de aarde, maar dan
met de bijbel, zijn we al tegengeko
men. En op 1 mei 1925, juist op de
socialistische dag van de arbeid,
verdrijft de rijzende zon van de
„A.R. Actie" de donkere wol-
kenschaduwen boven het Haagse
Binnenhof. Die schaduwen bestaan
uit een bedrag van 40.600 gulden uit
het SDAP-verklezingsfonds, een be
drag. dat door de anti
revolutionairen zeker zal worden
overschreden.
Op de prenten van Kray ontrollen
zich eveneens talrijke banieren,
vaandels en vlaggen, die door ern-
stig-kijkende, veelal met kleden ge
drapeerde figuren worden vastge
houden. Deze figuren symboliseren
de zuiverheid van het beginsel. Ook
in de socialistische prentliteratuur
komen ze bij tientallen voor.
Beide bladen behoren tot groeperin
gen die elk voor zich menen het
laatste woord te kunnen spreken.
Zij vertegenwoordigen systemen
van sociaal-politiek denken, die in
principe het antwoord kennen op de
zich voordoende problemen. Zij we
ten hoe de maatschappij behoort te
worden ingericht. Het verschil is,
dat de socialisten nog nauwelijks
tot enige vorm van erkenning zijn
gekomen. Ze lopen storm tegen een
orde, die mede door de invloed van
de anti-revolutionairen tot stand is
gekomen. De plaatsen die zij met
„De Notenkraker" aanvallen, wor
den door „De Houten Pomp" verde
digd. Als Colijn wordt „gepakt",
slaan de anti-revolutionairen terug,
of door Colijn te verdedigen door
het omgekeerde te laten zien („nie-
tes-welles") of door iets tegen Troel
stra of Albarda te doen. De socialis
ten signaleren elke onenigheid tus
sen de christenen onderling, de anti
revolutionairen doen hetzelfde bij
de socialisten.
Sympathie
Soms kan men zich echter niet aan
de indruk onttrekken, dat de hou
ding die beide groeperingen ten op
zichte van elkaar hebben, niet
uitsluitend op afkeer berust, maar
ook op gevoelens van een zekere
sympathie. Te wijzen valt op de gre
tigheid, waarmee een gunstig
woord, dat de ander spreekt of
schrijft, wordt overgenomen in de
eigen pers.
Troelstra mag dan vanuit het anti
revolutionaire beginsel op weg zijn
naar een fata morgana, als hij af
treedt wordt „als aandenken" een
„prachtige plaat" van Jordaan over
genomen. Niei alleen bestaat er res
pect voor „On2e Leider", maar toch
ook voor „Hun Stuurman". Zoiets
zou niet gebeuren als men verheugd
zou zijn als deze duivelse raddraaier
eindelijk van het politieke toneel zal
Iedere Aoti-Rivoliitioiair
li» aetletfl, »l»l «ine»
„De Houten Pomp"
I.-R. CerketurUttxl RctkkM
<W*eewti0r|e t IJl $m twrteet.
eelMeel
Oaall ••ne«« aaiir*
••maal* humar
U Cfcr. Para aie itrijd aankeftlea.
IIWMSTMIT n IUUM
Met deze advertentie probeerde de
Houten Pomp meer abonnees te wer
ven. De zinsneden „In de Chr. Pers
als om strijd aanbevolen" moet met
een korreltje zout genomen worden.
De omslag vart het boekje over de Houten Pomp, verschenen in de serie „Dt
Engelbewaarder".
verdwijnen. Zo zijn er meer zaken,
zoals de gezamenlijke afkeer van
„De Telegraaf" en de AVRO of „De
neutraliteit".
Beide groeperingen hebben een
eigen gezicht en stellén er in de
jaren twintig veel prijs op dat te
laten zien. Later is dat misschien
anders als allerlei verbeten trekjes
verdwijnen en vormen van samen
werking mogelijk worden. Of deze
zullen standhouden, gezien de ont
wikkelingen in de Jaren zeventig, die
tot het CDA hebben geleld, moet
worden afgewacht.
Wat de politieke karikatuur betreft
is'het gezicht van de socialisten aan
zienlijk geprofileerder. Zij voelden
zich minder geremd en gereser
veerd, hoefden uitsluitend aan
vallen en hadden een veel langere
ervaring, die gerijpt was in een artis
tieke traditie. De schoten van „De
Houten Pomp" werden afgevuurd
door een onervaren schutter, die zijn
wapen nog nauwelijks kende en ook
niet de mogelijkheid kreeg het te
leren kennen. Niettemin haalde hij
de trekker met overtuiging over.
De droom van Jacques Borel
(49), president-directeur van de
Franse hotel- en restau-
rantgroep Jacques Borel Inter
national, is uit. Even snel als
zijn ster de laatste jaren steeg
ls hij gevallen.
„Om persoonlijke redenen", zo zegt
een officiële communiqué, is hij af
getreden. Zijn rijk van hotels en res
taurants overlatend aan zijn drie
mede-directeuren. Wat Jacques Bo
rel (met zijn familie) nog blijft is een
belang van acht procent in de twin
tig Jaar geleden opgerichte onderne
ming. die thans 17.000 werknemers
telt en ruim 800 restaurants en 35
hotels exploiteert En een groot aan
tal vijanden, want daaraan had de
kleine, donkere, besnorde man geen
gebrek
Of zij uiteindelijk zijn val hebben
bewerkstelligd ls niet bekend. Jac
ques Borel zelf was daar kennelijk
wel van overtuigd. Nog niet zo lang
geleden liet hij zich nl. ontvallen, dat
er sprake was van een samenzwering
tegen hem.
Twintig Jaar geleden zette de voor
malige verkoper van computers, met
de kennis omtrent management en
organisaUe, die hij bU IBM had ver
worven. de eerste«tap op het gebied
van de horeca. In snel tempo bouwde
hij in de volgende jaren zijn rijk van
wegrestaurants (welke landgenoot
kent ze niet aan de Franse autorou
tes?) en hotels op. Niet alleen naar
Europa strekte Jacques Borel zijn
tentakels uit, ook andere delen van
de wereld hadden zijn belangstel
ling. Tussen 1971 en 1975 beleefde
zijn horeca imperium gouden
tijden. De omzetten, winsten en aan
delenkoersen rezen de pan uit.
Het geluk was met Borel totdat hij In
1975 de controle verwierf over de in
moeilijkheden verkerende (vier-
sterren) hotelketen Bof 1 tel. Insiders
trokken ernstig in twijfel of Borel
dat wel zou redden. ZIJ kregen gelijk.
Als zo'n 8 uur varen u tc lang duurt gaai u
toch zeker vlaren! Een belevenis. Boven dc golven
scheren, op een veilig luchtkussen, breeduit zitten
met een bclastingvru drankic in uw hand.
pakt dc snelle autoweg naar Galais.
In 40 minuten brengt Hoverlloyd u in X 0*^,
Ramsgate U betaalt alleen voor dc auto
Vanaf dat moment ging het nl. met
Jacques Borel International bergaf
waarts. De winsten keerden in verlie
zen en de aandelen bereikten op 13
augustus van het vorige Jaar een
dieptepunt.
Borel „ik ben in zaken om geld te
verdienen en niet om vrienden te
maken" heeft nu (gedwongen) het
veld moeten ruimen. Wat er met zijn
„natenschap" zal gebeuren, zal op 30
Juni tijdens de Jaarvergadering onge
twijfeld onderwerp van gesprek zijn.
Hoe het zal gaan met de activiteiten
van Jacques Borel International in
Nederland moet worden afgewacht.
Vooralsnog lijkt het er op, dat het
verdwijnen van Jacques Borel geen
invloed zal hebben op de activiteiten
van de gToep in ons land, die. zoals
bekend, ln de loop van september
a s. ln Maastricht een hotel zal
openen.
Wegens dreigend ontslag
UTRECHT. De Industriebonden
NW en NKV hebben gisteren de
ministerraad in een telegram ge
vraagd om een gesprek te beleggen
met de directie van het chemisch
bedrijf ICI over het dreigende ont
slag voor 115 werknemers bij de
vestiging ln Kerkrade
Het gesprek zou vooral moeten gaan
over de belangstelling, die een En
gels bedrijf heeft getoond voor de
gedeeltelijke overname van de pro-
duktie in Kerkrade. Volgens de In
dustriebonden stellen de Engelsen
als voorwaarde, dat ICI ook voor een
deel betrokken blijft bij de Lim
burgse vestiging.
De bonden vinden, dat ICI bereid
heid moet tonen de werkgelegen
heid ln Kerkrade te behouden.
NAARDEN INTERNATIONAL
en 8hell Chemie voeren onderhan
delingen over de oprichting van een
gezamenlijke onderneming die aro-
ma-chemlcaliên gaat maken. Deze
worden gebruikt voor de produktle
van zeepgrondstoffen, wasmidde
len. toiletartikelen, cosmetica en
parfumerie De nieuwe onderne
ming zal zich niet bezighouden met
de andere terreinen waarop Naar-
den en Shell actief zijn-
Jacques Borel
Jacques Borel stond bekend om
zijn uitspraken, die aan duide
lijkheid niets te wensen overlie
ten. Enkele daarvan zijn:
„Als Ik een biefstuk serveer, die
vijf gram te licht is, verlies ik
een klant. Serveer ik echter
één, die vijf gram te zwaar is,
dan verlies ik geld".
„De beste manier om mensen,
die iets van je weten willen te
misleiden is: vertel ze de waar
heid, lang van te voren".
„Voor het maken van mijn af
spraken kies ik altijd ongelijke
minuten. Anders denkt men dat
het niet op een minuutje aan
komt".
EINDHOVEN Philips heeft de eerste drie maanden van het
lopende jaar afgesloten met een nettowinst van 159 miljoen
gulden. Vergeleken met het eerste kwartaal van 1976, toen de
nettowinst 104 miljoen gulden bedroeg, betekende dit een stij
ging van ruim 50 procent.
De omzet van het concern kwam
over de maanden januari/maart van
dit Jaar uit op 7.013 miljoen gulden,
tegen 6.926 miljoen gulden een jaar
geleden. Volgens de raad van be
stuur nam het volume van de omzet
ln het eerste kwartaal in mindere
mate toe dan de voor het gehele jaar
verwachte stijging van 8 9 procent.
Hierbij moet in aanmerking worden
genomen dat de verkopen in het
eerste kwartaal van 1976 krachtig
werden gestimuleerd door de in
haalvraag.
De toeneming van het in guldens
uitgedrukte omzetbedrag bedroeg 1
procent in vergelijking met de over
eenkomstige periode van 1976. Dit
stijgingspercentage werd in on
gunstige zin beïnvloed door wijzigin
gen in de valutaverhoudingen.
Inhaalvraag
mentenartikelen, waarvan de omzet
enigszins lager was dan in het eerste
kwartaal van 1976. De omzetten van
de produktsectoren bedrijfsappara-
tuur en industriële toeleveringen ga
ven echter wederom een toeneming
te zien. Geografisch steeg de omzet
het sterkst in Noord-Amerika.
Door het hogere niveau van de acti
viteiten werd de capaciteit beter be
nut dan ln het eerste kwartaal van
1976. wat een belangrijke oorzaak is
dat het bedrijfsresultaat in het
eerste kwartaal van dit jaar 534
miljoen) duidelijk beter was dan in
de overeenkomstige periode van
1976 405 miljoen). De stijging van
het bedrijfsresultaat deed zich ln al
le produktsectoren voor en was het
meest markant in de sector indus
triële toeleveringen.
Het effect van het wegvallen van de
Inhaalvraag manifesteerde zich het
sterkst in de produktsector consu-
Werknemers
De aandeelhoudersvergadering van
Philips werd gisteren ook bijge
woond door de voorzitter van de
Tweede Kamer dr A. Vondeling, die
zich „een simpele gemachtigde"
noemde. Hij wilde dat Philips een
oppositie zou organiseren, door on
dermeer werknemers in de raad van
commissarissen te benoemen. Dit
verzoek werd door de voorzitter van
de raad van commissarissen dr ir F.
J. Philips afgewezen.
Op de vraag van Vondeling waarom
Philips de salarissen van perso
neelsleden die meer dan een ton
verdienen niet publiceert antwoorde
president jhr J. van Riemsdijk van
de raad van bestuur, dat we ln Ne
derland daaraan nog niet toe zijn.
Hij voegde hieraan toe dat het pu
bliceren van dergelijke gegevens,
wat de huidige demissionaire rege
ring graag wil, alleen maar onrust en
.grote naijver veroorzaken.
Va
Al
vo
ne
dii
Ec
„Li
hei
mil
we
prc
pei
Het aantal werknemers buiten de
Amerikaanse Philips Trust vermin
derde in het eerste kwartaal van dit
jaar met 2.550. van wie 900 in Neder
land. In de tot de U.S. Philips Trust
behorende maatschappijen steeg
het aantal werknemers met 300.
Eind maart telde Philips 389.200 per
soneelsleden tegen 391.500 aan het
begin van 1977, van wie 86.600
(87.500) in Nederland.
Voor geheel 1977 handhaaft de raad
van bestuur de eerder uitgesproken
verwachting dat de rentabiliteit ten
opzichte van 1976 een verdere lichte
verbetering zal tonen.
ADVERTENTIE
Van een verslaggever
MAASLAND De marechaussee
heeft een poging om w%pens te ste
len uit het mobllisatlecomplex te
Maasland verijdeld. De vier daders,
die op het punt stonden met dertien
kisten vuurwapens te vertrekken,
heeft de marechaussee op heter
daad kunnen betrappen. De ingere
kende vier zijn: de 30-Jarlge J.M.H.
uit Dinteloord, de 35-Jarige H.W. van
H. uit dezelfde plaats en de 21-Jarlge
C. van H. en de 23-Jarige P.P. van D..
betden uit Rotterdam. Volgens de
marechaussee gaat het hier voor zo
ver bekend om een „ordinaire
diefstal ln de criminele sfeer."
Jolly, het Europese
antwoord op
Amerikaan
Spock.
656 blz. geillus-
Irecrd.
Paperback 25.-.
gebonden 32.50
4
Va
R(
aa
zie
tie
va
ke
ric
Va:
der
ïmj
te I
het
eer
ger
me
ker
var
het
var
nee
cit
