Francaix brengt muzikale glimlach
Accent-fotograaf
Verrassende meningen De neef
uit achttiende eeuw Rameau
Schitterend Webern
Boulez-concert
Philips batterijen
die gaan lang mee.
van
Meer winst
Gist-Brocades
Amsterdamse raad
twijfelt niet aan
oprechtheid diensten
Drie doden
PHILIPS
Voor alles dat heel goed
spelen draaien bewegen verlichten moet....
Zomers in oosten
MAANDAG 2 MEI 1977
KUNST
T rouw/Kwartel7
TILBURG Twee Jonge acteurs van het Zuidelijk Toneel
Globe, Theu Boermans en Hans Hoes, spelen onder regie van
Ger Thijs de première was vrijdagavond in de Studio-Zaal van
de stadsschouwburg „De neef van Rameau" van de achttien-
de-eeuwse Franse schrijver-filosoof-encyclopedist Denis
Diderot.
Theu Boermans als de neef van Rameau, Hans Hoes als de filosoof
(Diderot)
Het is een dialoog, gebaseerd op ge
sprekken van Diderot met Jean-
Frangols Rameau, neef van de be
roemde componist Jean-Phlllppe
Rameau. in het café de la Régence
bij de Opera. Een wonderlijke man,
van wie een tijdgenoot o.m. schreef:
„Hij herleidde alle wonderbaarlijke
ideeèn, alle geniale vondsten tot
maagvulling". BIJ Diderot wordt hij
helemaal een schitterende figuur,
verpersoonlijking van de decadentie
van zijn tijd, niettemin sympathiek.
In het café laat Diderot zijn dialoog
zich ook ontwikkelen.
Hij zelf hij noemt zich „de filo
soof" komt er op zijn gebruikelijke
middagwandeling binnen, al pra
tend tegen het publiek, en zo Ra
meau inleidend, die in een hoek zit te
dommelen. Hij maakt hem wakker
en brengt hem tot praten. ZIJ drin
ken er het een en ander bij. Zij
hebben het over velerlei zaken; geni
aliteit, opvoeding, wetenschap,
deugd en ondeugd, geluk, muziek,
hun samenleving.
Op al die dingen hebben zij uiteenlo
pende visies: Diderot praat uit een
moralistisch optimisme, Rameau uit
een opportunistisch materialisme.
De eerste is dat stijfjes, met zich zelf
ingenomen, de tweede is geneigd
voor nar te spelen en met zichzelf de
spot te drijven, alhoewel ook met
zichzelf ingenomen.
Van deze reéle gegevens zijn regis
seur en spelers uitgegaan bij het
ontwikkelen van hun voorstelling.
Zij is een persoonlijke benadering
van een werkelijkheid, waarbij de
uiteindelijke middelen minimaal
zijn: een blank-houten plankier en
blank-houten rechte meubelen. De
stijl van de tijd is even aangeduid in
de kleding en soms als Rameau de
eigentijdse manleren komisch paro
dieert.
In zekere zin is het een grote clowns-
act van Theu Boermans, waarbij
Hans Hoes als intelligente uitdager
optreedt. Maar het is van beiden
tegelijkertijd zeer menselijk, er
wordt vanuit een persoonlijke affini
teit met de figuren gespeeld, en dat
is het wezenlijk boeiende ervan: het
is een duel tussen twee overtuigin
gen, die dikwijls verrassend actueel
blijken. Het is toneel dat leeft.
Een van de opmerkelijkste dingen is
de manier waarop Theu Boermans
aan Rameaus muzikaliteit doet gelo
ven. In het origineel heeft Rameau
een viool bij zich, waar hij ook op zou
moeten spelen. Meestal wordt dat
viool spelen maar weggelaten, om
dat er zelden een acteur voorhanden
is dat dat voldoende zou kunnen.
Hier haalt TYheu Boermans een
stokbrood uit zijn vioolkist „is in
de lommerd", zegt hij en imiteert
met zijn stem de vioolgeluiden, zoals
hij ook zangers en zangeressen imi
teert en delen uit opera's.
Het is om met ingehouden adem
naar te kijken en te luisteren, alhoe
wel ik gemerkt heb dat het bij som
migen in het verkeerde keelgat
schiet. Uit het applaus af te leiden
had hij een groot succes.
door Adr. Hagen
DEN HAAG De Franse componist Jean Francaix verstaat de kunst de doodernstige sfeer in de
Concertzaal enigszins te doorbreken, hij steekt er zelfs de draak mee.
Hij lapt de ontwikkelingen in de
toonkunst aan zijn compositorische
laars, hij gaat zijn eigen weg en hij
verbaast het publiek, dat niet weet
dat vandaag de dag ook nog wat
anders wordt geschreven dan „ge
piep en valse klanken". Francaix ci
teert zijn grote voorgangers en doet
dat ook naar hartelust in „La ville
mystérieuse" een fantasie naar het
verhaal van Jules Verne, in 1973 ge
componeerd. Ontwapenende muziek
in de sfeer van La Valse van Richard
Strauss met allerlei ongewone gelui
den, met een stukje chaos zonder
dirigent, met een verrukkelijke solo
voor twee fagottisten, kortom mu
ziek waar men plezier in heeft. Het
was de Israëlische gastdirigent Uri
Segal die dit werk met het Residen
tie Orkest uitvoerde en daarmee suc
ces oogste. Wellicht niet de meest
fijnzinnige weergave Segal is daar
in niet zo sterk doch wel vermake
lijk.
Orkestlid Jolle de Wit speelde weder-,
om het fluitconcert van Hans Henke-
mans en hij smaakte het genoegen
de dank te oogsten van de in de zaal
aanwezige componist. Het publiek
beloonde hem al even zeer en de
vertolking rechtvaardigde volledig
het enthousiasme. De opmaat van
het programma werd gevormd door
„Benvenuto Cellini", de ouverture
van een vergeten Berlioz-opera. Een
door Jac. Kort
Het laatste concert van de Serie C van het Concertgebouw orkest
was geheel gewijd aan het werk van twee componisten; Anton
Webern en Pierre Boulez.
forse aanpak, veel effect en een wat
gemakkelijk behaald succes.
Stijfjes
Tweede solist op deze avond was de
in Maastricht opgeleide bariton
Wout Oosterkamp, die men de ver
tolking van de liederen van „Don
Quichotte Dulclnée" van Ravel
toevertrouwde. Geschreven voor een
nooit voltooide film met FJodor
Schaljapin behoort deze 45-Jaar ou
de cyclus tot de hoogtepunten van
het bariton-repertoire. Wout Ooster
kamp bracht de liederen wat stijfjes,
vocaal was deze weergave echter
wonderschoon en prachtig van sfeer.
Uri Segal rondde het programma af
met enkele orchestrale werken van
Ravel. „Alborado del Gracloso" als
een wat overbodig tussenvoegsel en
Rapsodie Espagnole als kleurrijke
afsluiting. Segal is een dirigent die
niet tot de perfecte afwerking komt
en de weergave van Haydns orato-
Burgemeester Samkalden van Amsterdam heeft zaterdagmorgen de nieuwe Waterloopleinmarkt
geopend. De verhuizing van de wereldbekende lompenmarkt naar de Valkenburgerstraat was nodig in
verband met de bouw van het nieuwe Amsterdamse stadhuis. Op de foto zet het echtpaar Samkalden
zijn eerste stappen op de nieuwe markt, nadat de burgemeester een deur (met daarop een foto van de
oude markt) had geopend.
Vervolg van pagina 1.
Fotograaf De Jong zei niet te weten
waarom Knoop hem destijds had
gevraagd dit te doen. „Ik kan er geen
zinnig woord over zeggen. Ik ga voor
Knoop geen meineed plegen". De
verklaring tegenover de rijksre
cherche had hij gegeven in het kader
van het onderzoek naar de onbeken
de tipgever die Menten mogelijk zou
hebben ingelicht over zijn op handen
zijnde arrestatie. De verklaring die
De Jong onlangs bij de rechter
commissaris heeft afgelegd gebeur
de in het kader van de zaak-Menten.
De Jong werd als getuige decharge
gehoord op verzoek van Mentens
verdediger mr. L. van Heijningen.
De dirigent was Michel Tabachnik.
Solistische medewerking werd ver
leend door de Engelse sopraan Doro
thy Doron. In twee composities deed
het Nederlands Kamerkoor zich
horen.
Het concert begon met lm Sommer-
wind, Idylle voor groot orkest (1904)
van Webern. Het betrof hier een
eerste uitvoering van de compositie,
die Arnold Schönberg deed beslui
ten, de 21-Jarige Webern als leerling
aan te nemen. Geen wonder, want
niet alleen het meesterschap dat de
ze reeds toen b.v. op het gebied van
de instrumentatiekunst bezat, maar
ook als „muzlekvlnder" vertoonde,
zou iedere leraar tot een dergelijk
besluit hebben gebracht. Hoewel uit
een geheel andere hoek afkomstig,
zou ik dit korte werkje willen verge
lijken met de Prélude l'aprèsmldl
d'un faune van Debussy. Behalve
dat deze laatste reeds is bijgezet in
de „galerij der groten" en Webern
nog niet, kan ik geen reden beden
ken waarom de Prélude duizend keer
is gespeeld in de driekwarteeuw, dat
dit werkje op zijn eerste uitvoering
moest wachten.
Ook de Fünf Sfitze opus 5 voor strij
korkest (1929) beleefde een eerste
uitvoering, maar dan alleen in deze
versie. Als strijkkwartet uit 1909 ge
niet het reeds grotere vermaardheid.
Het derde werk van Webern, dat
deze middag werd uitgevoerd was
Cantate nr. 1 opus 29, voor sopraan,
gemengd koor en orkest (1940) op
tekst van Hildegard Jone. Een indru
kwekkende compositie, ook zonder
dat men de technische problemen
die er achter en eronder liggen tot op
de bodem peilt.
Boulez aan wiens werk de tweede
belft van bet programma was gewijd,
is van 1925, ruim veertig jaar later
dan Webern. Hij heeft diens stijl
principes verder uitgewerkt, gelijk
men kon horen in Improvisation op
tekst van Mallarmé (1958) voor sop
raan en orkest, dat als middendeel
van „Pli selon pli" bekend is. Nieuw
was Rltuel (1975) ter nagedachtenis
van Bruno Maderna voor zeven groe
pen spelers en (zeer veel) slagwerk.
Er zitten ongetwijfeld geniale
vondsten in dit stuk, maar het is te
betreuren dat de-componist dit werk
heeft uitgebouwd tot een compositie
van twintig minuten, hetgeen tot ge
volg heeft, dat effecten die in het
begin frapperen, na vele herhaling
obsederen.
De uitvoering van het gehele pro
gramma stond oap buitengewoon
hoog peil, dank zij de eminente di
rectie van Tabachnik en de schitte
rende zang- en spelkwallteiten van
alle medewerkers.
DELFT De resultaten over het
eerste kwartaal van 1977 van Gist-
Brocades zijn hoger geweest dan die.
over de overeenkomstige periode
van vorig Jaar. Mede gezien de pro
gnoses kan 1977 met vertrouwen te
gemoet worden gezien.
Intussen was de ontwikkeling van
1976 ook al gunstiger dan in 1975.
Hoewel de omzet slechts met ruim 7
(vj 15) procent steeg van 863,5 min
tot 925,6 min, verbeterde het be
drijfsresultaat met 36,6 procent tot
44,9 min. doordat de kosten min
der dan evenredig toenamen. De
nettowinst steeg met 39 procent van
15,1 tot 21.1 min.
Eerder werd al een dividend voorge
steld van 22 pet. in contanten of,
naar keuze, een uitkering van een
nieuw aandeel op 20 bestaande aan
delen. Over 1975 werd 20 pet. divi
dend uitgekeerd, geheel in contan
ten of naar keuze een nieuw aandeel
op 25 oude aandelen.
rium „Die Jahreszeiten" op 6 en 7
mei zal leren of men hem wat al te
veel concerten heeft toevertrouwd.
In een land met zoveel koorcultuur
wekt het toch wel verbazing, dat een
dergelijk oratorium zo nodig gepre
senteerd moet worden door een bui
tenlandse dirigent en een buiten
lands koor. Gelukkig zijn de solisten
Karin Ostar, Hein Meens en Ro
bert Holl wel afkomstig uit Neder
land. Hoe dan ook, een concert om
de aandacht op te vestigen.
AMSTERDAM De fractievoorzit
ters in de Amsterdamse gemeente
raad hebben zich dit weekeinde in
navolging van b en w volledig gedis
tantieerd van de vorige week door
het wijkcentrum d'Oude Stadt geui
te beschuldigingen aan het adres
van verschillende gemeentelijke
diensten.
D'Oude Stadt verweet deze diensten
in het Amsterdamse wallengebied
met twee maten te meten: bonafide
bedrijven zouden worden achterge
steld bij exploitanten van „twij
felachtige" bedrijven (sexshops en
dergelijke). Het wijkcentrum sluit
corruptie niet uit en vroeg de
rijksrecherche een onderzoek in te
stellen.
„Meenemen"
De Haagse officier van Justitie, mr.
C. van Steenderen, die met het on
derzoek naar de tipgever is belast,
zei zaterdag dat hij die door De Jong
afgelegde verklaring in zijn onder
zoek zal „meenemen". In het kort na
de mislukte arrestatie van Menten
uitgebrachte rapport staat onder
meer dat commissaris Peters van de
rijksrecherche Knoop zou inlichten
ais de arrestatie op handen was.
Daarover was op initiatief van
Knoop een gentleman's agreement
met de commissaris overeengeko
men. „De heer Peters heeft daaraan
gevolg gegeven op zondagavond 14
november te 22.30 uur", aldus het
rapport.
Later bleek dat Menten die zondaga
vond al was vertrokken. Fotograaf
De Jong zei zaterdag dat Menten
hem had verteld die zondagavond
om half acht te zijn vertrokken. Hij
had Menten dit zelf gevraagd toen
hij bij de rechtercommissaris was
voor het afleggen van zijn verklaring
over het informatietijdstip van de
arrestatie.
Commissaris Peters verklaarde za
terdag zich voor dit moment van
commentaar op de verklaring van
fotograaf De Jong te onthouden,
omdat hij aanneemt dat de officier
van Justitie Van Steenderen of de
rechtercommissaris Van Duuren
daarop nog zullen doorgaan. Men
ten schreef na zijn arrestatie in
Zwitserland op 6 december vorig
jaar dat een niet met name ge
noemde medewerker van Accent
hem in de nacht van zaterdag 13 op
zondag 14 november in zijn huis in
Blaricum had bezworen dadelijk te
vertrekken „daar hij elk moment,
uiterlijk maandagochtend mijn ar
restatie vreesde". Deze Accent
medewerker is volgens Menten zijn
tipgever geweest.
Onderzoek
De Russische autoriteiten hebben
de Nederlandse justitie toestem
ming verleend voor het bijwonen
van een aanvullend Russisch onder
zoek in het dorpje Urycz in verband
met de zaak-Menten. Half juni zal
opnieuw een delegatie, bestaande
uit officier van justitie mr. A. F. J. C.
Habermehl, commissaris G. G. J.
Peters en inspecteur D. Pasterkamp
van de rijksrecherche en tolk Veder,
naar Rusland gaan. Eerder heeft de
delegatie, waar ook rechter
commissaris mr. H. J. W. van Duu
ren deel van uitmaakte, in februari
in Rusland en Polen al een onder
zoek ingesteld, waarbij ook getuigen
werden gehoord.
De Russische autoriteiten hebben
verder bericht dat de zes getuigen,
die door de bijzondere strafkamer
van de Amsterdamse rechtbank zul
len worden gehoord, niet kunnen
komen voor de in mei vastgestelde
zittingen, als de eerste fase van het
Menten-proces begint. De termijn is
daarvoor te kort en er wordt nu
overlegd over een nieuwe datum. De
eerste van de zes voor mei vastges
telde zittingen van de bijzondere
strafkamer van de Amsterdamse
rechtbank begint maandag 9 mei.
Het proces zal niet voor de zomer
kunnen worden beëindigd en zal in
het najaar, september of oktober,
worden voortgezet.
Van een verslaggever
SCHERPENZEEL Drie mensen
zijn om het leven gekomen en een
raakte gewond toen in de nacht van
vrijdag op zaterdag twee auto's
frontaal tegen elkaar botsten bij het
Gelderse Scherpenzeel. De slachtof
fers zijn een 34-Jarige inwoner van
Ede, zijn negenjarig zoontje en een
automobilist uit Scherpenzeel. De
29-Jarige echtgenote van het slach
toffer uit Ede raakte ernstig
gewond.
(ADVERTENTIE)
HET WEER door Hans de Jong
Weerrapporten
Simpkins
©PIS
„Geen sorg.
Uw vrouw ia al
leen maar met
eten bezig."
De zon deed het op Koninginnedag
uitstekend, vooral op het begin van
de dag. Later was er hier en daar een
bui met onweer, onder meer in de
streek Hazerswoude/Gouda en dat
tussen zeven en acht uur 's avonds.
Op 1 mei werd het weer overal ver
stoord door uitgebreide samenge
stelde wolkenlagen en regen. Die
breidde zich van het zuiden uit over
Nederland. Mede daardoor meldden
Maastricht en aangrenzend noord-
oost-Belglë gistermiddag de meeste
neerslag: tien millimeter over de
voorafgaande zes uur, tekende Spa
voor acht, de Bilt zes, Rotterdam
vijf, Eelde vier millimeter. In Essen
en Keulen was de stand toen vijf
millimeter. Als we kijken naar de
grondwind (tijdelijk noordoost tot
noord) zou het aloude rijmpje „re
gen uit het oosten, 48 uur zonder
vertroosten" van toepassing kunnen
zijn. Dat gezegde slaat namelijk op
toestanden waarbij de vochtigheid
geleverd wordt (net als nu) door een
warme hoogste stroming uit het
Middellandse Zee-gebied, die
opglljdt tegen en over een koude
grondlaag.
Bij dit soort situaties zijn niet
zelden retrograde depressies betrok
ken. Lage drukken, die tegen de
draad in van oost naar west of zuid
oost naar noordwest bewegen en
daarbij vaak zoveel weerstand on
dervinden dat er vertragingen ko
men en de nattigheid langer dan
„normaal" neerdruppen. Soms ont
staat er een status quo en wanneer
de stromingen daarbij niet aan
kracht Inboeten kan dat natte weer
wel eens een tot twee etmalen ach
tereen voortduren. Op dit ogenblik
kunnen we spreken van wat meer
variatie. Er zijn storingen uit een
lagedrukgebied van 1003 millibaar
die van de Alpen doorgaan naar de
Noordzee. Ze worden van elkaar ge-
schelden door droge zones met
opklaringen. Vandaag profiteert Ne
derland daar ook van nadat zich
gistermiddag bij Luxemburg de
eerste droge verschijnselen hadden
voorgedaan die zich later naar het
noorden verplaatsten.
Een ander maximum van 1033 milli
baar ten zuiden van IJsland houdt
boven de Britse Eilanden nog altijd
een vrij koude noordelijke
grondwind gaande. Hoewel op 5.000
meter hoogte de wind daar gister
middag zuidoostelijk was geworden,
werd er nog altijd een temperatuur
tussen -30 tot -34 graden gemeten
(gevolg: buiten met onweer in de
middag en vooravond).
Veel minder koud was de atmosfeer
op het zelfde niveau toen al boven
onze omgeving: -24 graden boven
Brussel, -21 Nancy, -19 Frankfurt,
16 Hannover, -18 boven Berlijn en
Kopenhagen. Tussen een hogedruk-
gebled boven midden-Rusland (1033
mb) en de alpine depressie heerst er
in oost-Europa in uitgebreide gebie
den zomerweer met temperaturen
tussen 25 en tegen de 30 graden. De
warme zomerlucht was gistermid
dag doorgedrongen tot de randsta
ten, waar het plaatselijk 27 graden
werd. iets verder noordelijk was het
toen nog maar tien tot twaalf. De
Balkan en een land als Tsjechoslo-
wakije (Praag 27 graden) alsmede
Oostenrijk liggen binnen de warme
sfeer maar in het grootste deel van
Duitsland wees het kwik gisteren
nog negen tot twaalf graden. In
zuid-Scandinavië steeg de tempera
tuur tot vijftien zeventien graden
en Denemarken acht een kwikstand
van 20 graden haalbaar. Ook in ons
land zal bij de nu belangrijk opge
warmde bovenlucht, de tempera
tuur een beetje vlotter kunnen stij
gen wanneer in het binnenland de
zon doorbreekt.
Het kan dan ook daar vijftien tot
zeventien graden worden. Met een
beetje geluk kan er in het noordoos
ten misschien een eerste twintigje
op de lijst verschijnen. Maar... de
stabiliteit van het weer blijft te wen
sen overlaten en hou dus rekening
met enkele buien. De zuivere zomer
se lucht van 25 graden of warmer
zien we nog niet direct bij ons bin
nen komen. Ook wanneer deze er in
zou slagen Nederland te bereiken,
dan zou zij vermoedelijk over de
Oostzee wel aan warmte hebben in
geboet. Het water daar is namelijk
nog flink koud.
Aprilweer in Roosendaal: gemiddel
de etmaal temperatuur 7.1 graden
Celslus (normaal 8.7), afwijking -1.6
graden C. Uitersten: achtlen en -drie
graden. Gemiddelde luchtdruk 1013
mb (1015) Afwijking -twee mb.
Nachtvorstdagen: dertien, gemld-
*Mmp9«rt«B IT «M
Am* teraam
regen
S
De Bilt
regen
8
Deelen
motr
7
Eelde
regen
8
Eindhoven
geh. bew.
9
Den Helder
regen
7
Rotterdam
regen
9
Twente
regen
7
Vllsslngen
zw. bew
10
Zd Limburg
geh bew.
9
Aberdeen
xw bew.
10
Athene
onbew
25
Barcelona
licht bew
16
Berlijn
geh bew.
17
Bordeaux
half bew
12
Brussel
regen
10
Frankfort
zw bew.
12
Oentve
geh. bew.
9
Helsinki
licht bew.
12
Innsbruck
regenbul
17
Klagenfurt
half bew.
22
Kopenhagen
regen
half bew.
10
Lissabon
17
Locamo
regenbul
14
Londen
regenbul
12
Luxemburg
zw bew.
8
Madrid
xw bew.
19
Malaga
Hebt bew.
22
Mallorca
licht bew.
18
MQnchen
zw bew
12
Nice
half bew.
14
Oslo
zw bew.
15
Parijs
zw bew.
14
Rome
zw bew.
20
8pllt
onbew
24
Stockholm
zw. bew.
14
Wenen
half bew.
26
ZOrtch
zw. bew.
S
Casablanca
zw bew.
IS
Tunis
gw. bew.
19
Hoogwater dinsdag 3 mei VUsslngen 1-34-14 47
HartngvUeteluizen 2 «2 15 04 Rotterdam 4.24-
17.01 Schevenlncen 3.38-10.02 IJmulden 4 11-
10.35 Den Helder 0 43,2107 Harllngen 11.01-
23 12 Delfzijl 0.13-12 50.
delde luchtvochtigheid 62 procent
(normaal 77) afwijking veertien pro
cent Voorkeursrichting van de
wind: zuidwest met 44 procent ge
volgd door noordwest met 33 pro
cent; aantal hageldagen tien.
Tenslotte... de gemiddelde etmaal-
temperatuur van De Bilt was 6.7
graden C. (normaal 8.5) afwijking
-18 graden Celsius.
door André Rutten
