In Libanon is het machinegeweer altijd binnen bereik 23 APRIL 1977 BUITENLAND T rouw/Kwartet21 "wee jaar burgeroorlog zijn aan Libanon niet onge merkt voorbijgegaan. De sfeer in Beiroet is verziekt, 'an ontwapening is geen sprake. Openlijk ver- chijnt men op straat en elders met een pistool op de ieup en een automatisch machinegeweer binnen landbereik. De hoofdverkeerswegen van de zwaar ernielde stad staan onder controle van de voorna- nelijk uit Syriërs samengestelde Arabische vredes- nacht. Maar in de wijken hebben de diverse politiek irganisaties het voor het zeggen. Indanks het standhouden van de latste wapenstilstand. dank2ij de anwezigheid van de dertigduizend jyriërs, Soedanezen, Jemenieten n Saoedi's, is het leven in Beiroet jeslist nog niet genormaliseerd. Vie van Ras-Beiroet, dat door de (nkse krachten wordt gecontro- eerd naar het rechtse bolwerk ischrafija wil rijden moet zich •aak enige moeite getroosten om en taxi te vinden of zal het wisse- en van taxi bij de groene lijn op de toop toe moeten nemen. De vele lyrische straatblokkades, waar waar bewapende soldaten, de dentiteitspapieren nauwkeurig lontroleren. vergemakkelijken de it geenszins. n Aschrafija staat het twaalf eta- |es hoge hoofdkwartier van de Na- aonale Liberale Partij van oud- jresident Camille Chamoen. Slechts na het passeren van de fveneens zwaar bewapende bewa king van het gebouw, samenge- iteld uit gedeeltelijk geüniformeer de leden van de eigen militie mag men het gebouw binnen. Chamoen lelf laat zich op zijn tochten door Beiroet door vier jeeps vol lijfwach ten met mitrailleurs begeleiden. Geen hoge dunk Voor de Chamoenisten zijn de Pa- lestijnen de wortel van het kwaad In Libanon. Perschef Rodolfo heeft geen hoge dunk van het begripsver mogen van journalisten. ..Jullie Journalisten begrijpen geen lor van wat er hier gebeurd is. Waarom zeggen de Palestijnen dat het een burgeroorlog was? Omdat ze heel goed weten dat men dc Verenigde Naties niet kan inschakelen bij een burgeroorlog. Ik heb uit Tel al Zaa ier (het tijdens de oorlog met de grond gelijk gemaakte Palestijnse vluchtelingenkamp in het zuidoos ten van Beiroet) de geniale plan nen van de Palestijnen om Libanon te veroveren meegenomen. Weten jullie wat Tel al Zaater was? Alles behalve een Palestijns vluchtelin genkamp. Het materiaal dat zij in Tel al Zaater hadden, was voldoen de om tegen zes staten te vechten." ,Als Camille Chamoen mij ontvangt hij in een slechte bui. Zoëven [hoorde hij dat de Palestijnen bij de [gevechten in Zuid-Libanon het dorpje Taibeh hebben veroverd. Chamoen is alleen bereid om de Palestijnen in Libanon te dulden tot hun conflict met Israël is opge lost. wanneer zij al hun wapens aan de Arabische vredesmacht over dragen. Van gewapende Palestijn se acties tegen Israël vanaf Liba nees grondgebied, zelfs in overleg met de Libanese autoriteiten wil Chamoen niets horen. „Onder geen enkele voorwaarde. Zij zullen en zij kunnen militair niets bereiken. Het zou de situatie alleen maar bemoei lijken. Er zou geen vrede komen maar Israël zou ons land bezetten, j Wij hebben de Palestijnse invasie lin Libanon al gehad, wij willen niet nog eens een Israëlische invasie". -! beidskrachten nodig heeft. Het zou heel makkelijk zijn om de Palestij nen over de Arabische wereld te verspreiden en om hun een fatsoen lijk leven te bieden". Er op opmerkzaam gemaakt dat deze stelling vaak in het verleden door Israël werd geponeerd zegt Dori Chamoen: „Dat kan mij niet schelen. Je hebt in Israël naar Beet hoven kunnen luisteren. Je kunt er ook hier naar luisteren". Dori Cha moen verschilt in dit opzicht wei nig van mening met Bechir Gema- jal, militair bevelhebber van de fa- langisten. „De Palestijnen moeten weg, waarheen is hun probleem. Laat Kaddaffi hen opnemen als hij zo dol op ze is." Revolver in de rug Chamoenlsten-woordvoerder Ro dolfo steekt zijn opvattingen over de Palestijnen eveneens niet onder stoelen of banken: „Ik ging vroeger vaak met mijn vriendin in een nachtclub dansen. Op een gegeven avond voel ik tijdens het dansen een revolver in mijn rug. Achter mij staat een Arabier met een kafiah (een Arabische hoofddoek) en vraagt me om een bijdrage van tienduizend, nee tien Libanese pon den voor de Palestijnse zaak. Ik draai mij om en zeg: „Ik heb jullie al meer dan tien pond gegeven, ik heb Jullie het grootste deel van mijn land gegeven. Dat is hun sys teem. Als zij straks een eigen staat hebben zullen zij elkaar opvreten. Ik vind het onjuist dat toen Tel el Zaater zich overgaf duizend men sen gewoon werden afgemaakt, maar ik kan het wel begrijpen. Elke keer als een Libanees een moord beging in Libanon zocht hij toe vlucht in het kamp. In het gebied rondom het kamp dat door de Pa lestijnen werd gecontroleerd ligt 40 procent van de Libanese industrie. De Libanese ondernemer daar kon geen Libanese arbeiders in dienst nemen. Hij moest Palestijnen in dienst nemen of zijn bedrijf zou worden opgeblazen. Huiseigenaren konden niet aan Libanezen verhu ren, zij moesten aan Palestijnen verhuren die niet eens de huur be taalden." Vergissing Toestand verslechterd Camille Chamoens ongeveer veer tigjarige zoon, Dori, die binnen de Nationale Liberale Partij met bin nenlandse zaken belast is, gaat in zijn standpunt ten aanzien van de Palestijnse aanwezigheid in Liba non veel verder: „Wij zijn vandaag aan het punt gekomen, waarop de economie en de binnenlandse toe stand dermate zijn verslechterd dat elke aanwezigheid van een gro te groep buitenlanders voor onze gezondheidstoestand slecht is. Neem een land als Zwitserland, dat omgeven is door staten die men beschaafd kan noemen en dat in elk opzicht gezond is. Zwitserland laat het aantal buitenlanders in het land nooit meer dan zes procent van de bevolking worden. WIJ zou den niet meer dan 0,6 procent van onze bevolking aan buitenlanders moeten toelaten". Dori Chamoen wil de oplossing van de problemen in Libanon losgekop peld zien van de oplossing van het conflict in het Midden-Oosten. „WIJ kunnen ons een dergelijk verband niet meer permitteren. Als de Ara bische staten werkelijk om de Pa lestijnen geven en als zij Libanon werkelijk als een Arabisch land be schouwen zouden zij drie of vier dorpen voor de drie- vierhonderd duizend Palestijnen in Libanon bouwen. Deze dorpen zouden in gebieden kunnen worden gebouwd die nog ontwikkeld moeten worden en waar men goedkope ar Hoe langer Rodolfo aan het woord is, des te meer windt hij zich op en des te fantastischer wordt zijn filip pica tegen de Palestijnen: „Het Li banese leger wist heel goed dat de Palestijnen door Israël betaald werden om problemen in ons land te veroorzaken. Jasser Arafat en George Habasj staan op de Israë lische loonlijst. Ik was de eerste die Tel al Zaater na de overgave bin nenging. De Palestijnse arts in het kamp vertelde mij toen dat de wer kelijke Palestijnse revolutie in 1973 gestorven was. Op mijn vraag: „hoe zo" antwoordde hij dat Arafat de Israëli's, die in april 1973 drie Pales tijnse leiders vermoord hebben, van Saida naar Beiroet had ge bracht". Als ik iets later aan Rodolfo vraag of hij werkelijk gelooft dat Arafat een Israëlisch agent is ontkent hij dit te hebben gezegd. Na het terug horen van de band roept hij ver baasd: „Zeik ik dat? Dan heb ik een fout gemaakt". Enkele minuten la ter echter verklaart hij opnieuw dat de Palestijnen door Israël wor den gefinancierd en dat Arafat hierop geen uitzondering vormt. „Maar met name degenen die links zijn worden betaald. Wij zijn niet tegen links als het maar Libanees links is. De dood van de linkse voorman Kamal Joemblat was het beste wat dit land kon over komen". Geen verdeling Ondanks de militaire nederlagen die de rechtse krachten in het zui den van Libanon de afgelopen we ken hebben geleden, gedragen ze zich alsof zij het al voor het zeggen hebben in het land. Hierbij stellen de rechtse leiders voorop dat zij geenszins de verdeling van Liba non nastreven. Maar aan de identi teit van de rechtse christenen en aan hun bevoorrechte positie in het land mag niet worden getornd. Camille Chamoen is voorstander van een „politieke decentralisatie" van Libanon. „Er zijn zoveel ver schillen in Libanon dat het beste wat wij doen kunnen is het volgen van het Zwitserse voorbeeld alle groepen leven hun eigen leven bin- door James Oorsey Onder het goedkeurende toezicht van een geestelijk leider vernielt een strijder van de nasseristische Mourabitoen beweging het in Beiroet tijdens de oorlog zwaar omstreden Holiday Inn Hotel. Mourabitoen zal op deze affiche bijzonder trots zijn. Deze affiche staat geplakt op een muur voor het overgebleven geraamte van het inmiddels totaal uitgebrande hotel. nen één grote staat. Maar de presi dent van het land moet altijd een maronietische christen zijn. Dit is ons land, ons huis sinds tweedui zend Jaar. Dit is een christelijk land sinds Paulus Europa vanuit Liba non ging bekeren. Wij zijn nog steeds de meerderheid in dit land." Behalve verdeling heeft Chamoen geen alternatief. Volgens falangisten-leider Pierre Gemajal die samen met Chamoen deel uitmaakt van het rechtse Li banese Front is een dialoog over de toekomst van Libanon pas moge lijk als de Palestijnen vertrokken zijn. Libanon is naar zijn mening bezet geweest door bandieten, moordenaars, dieven, verraders en spionnen. Daarom moesten de Sy riërs, die niemand graag in Libanon ziet, te hulp worden geroepen. De oude Gemajal heeft er zijn hoop op gevestigd, dat Libanon volgens de formule van het nationale handvest van 1943 zal worden her bouwd. Maar ook in deze formule worden het confessionalisme en de bevoorrechte positie van de chris tenen gehandhaafd. Gemajal juni or voelt meer voor de gedachte van de politieke decentralisatie. De christelijke identiteit kan volgens hem alleen worden gewaarborgd wanneer de christenen een eigen infrastructuur (bestuursapparaat) hebben. Bechir Gemajal wil in feite zijn eigen staat binnen de staat hebben. In tijd van nood moeten de christenen zich bijvoorbeeld tegen Kaddaffi kunnen weren. Verouderd systeem Lijnrecht tegenover de al van el kaar verschillende standpunten van de beide Gemajals staat het standpunt van de ideoloog van de falangistlsche partij, Kariem Pa- kradoeni. Naar zijn mening zal poli tieke decentralisatie het kwaad in Libanon alleen maar vergroten „Het probleem was niet een alles overheersende staat, het was juist het gebrek aan een sterke staat. Ook het huidige systeem (geba seerd op het nationale handvest van 1943) is verouderd en achter haald. „Pakradouni, die met bijna rekenkundige nauwkeurigheid zijn standpunt weet uit te leggen pleit voor de instelling van een „presi dentiële democratie, een gerationa liseerde democratie". ÏTfl asen In etappes zou Libanon moeten worden gedeconfessionaliseerd. In de eerste fase, meent Pakradoeni, moet het huidige stelsel ge handhaafd worden. „De oorlog heeft de afstand tussen de twee grote religies vergroot. Om die af stand te overbruggen moet dit sys teem met een maronietische presi dent, een sunnletische premier en een shi'ietisch parlementsvoorzit ter bewaard blijven". Als de situatie eenmaal gestabili seerd is wil Pakradoeni het rege ringsapparaat en later ook het poli tieke apparaat gedeconfessionali seerd zien. In tegenstelling tot an dere rechtse leiders, ziet Pakradoe ni in de derde fase van zijn plan ook geen bezwaar meer tegen een presi dent die moslem zou zijn. Pakradoeni wiens boekenkast vol boeken staat die door vooraan staande Israëlische politici ge schreven zijn en die bovendien drie automatische machinegeweren bij de hand heeft gelooft dat in de afgelopen twee Jaar er drie oorlo gen in Libanon werden gestreden. „Op de eerste plaats de meest be langrijke, de strijd tussen christe nen en moslems die gemakkelijk geregeld had kunnen worden. Als dit de enige strijd was geweest dan had verdeling een oplossing kun nen zijn". De tweede oorlog in Liba non was de strijd tussen Libanezen en Palestijnen. Pakradoeni stelt uitdrukkelijk dat het hier gaat om de militaire organisatie van de Pa lestijnen. Van een verdrijving van de Pales tijnen uit Libanon kan volgens hem geen sprake zijn „Wij hebben geen enkele moeite met hun strijd voor de bevrijding van Palestina. Maar dan wel Palestina en niet Libanon. Het Palestijnse verzet heeft zich in onze binnenlandse aangelegenheden gemengd. In het eerste geval, namelijk de bevrij ding van Palestina Is het Palestijn se verzet onze bondgenoot, in het tweede geval onze vijand en dat betekent oorlog." Agent» en de Verenigde Staten was om de Palestijnen zo te verzwakken dat ze gedwongen waren te veranderen van een afwijzings'front in een meer tot compromis geneigd front. De Sowjet-Unie wilde een progressief regiem gellerd aan Moskou, geves tigd zien. Maar ook zij wilden de Palestijnen verzwakken, want ook de Sowjet-Unie is voor een vrede in het Midden-Oosten door onderhan delingen. Een ingewikkelde zaak dus, maar interessant." Ontwapening De oplossing van het probleem met de Palestijnen ligt volgens Pakra doeni in de uitvoering van het ak koord van Cairo van 1969. Dit ak koord, waarvan de preciese tekst geheim is, vormt één van de kernpunten in de strijd in het zui den van Libanon. Wanneer de meeste falangisten en chamoenis ten die in het zuiden militaire steun vanuit Israël ontvangen het over het akkoord van Cairo hebben, dan hebben zij het over de volledige ontwapening van de Paléstijnen en over het volledig staken van alle militaire acties tegen Israël vanaf Libanees grondgebied. Ook Pakradouni wil dat de Pales tijnen naar ontwapende kampen terugkeren. „Het moeten geen ka zernes maar woonplaatsen zijn". Wel is hij bereid om een Palestijnse politie in de kampen toe te staan. Bovendien moeten de Palestijnen zich van elke bemoeienis met Liba non onthouden. Palestijnse acties vanuit Libanon tegen Israël wijst hij niet bij voorbaat van de hand. Maar dan moet er hierover een Ara bisch akkoord komen. „Het is ab surd dat het aan alle fronten in Egypte, Syrië en Jordanië rustig is en dat vanuit Libanon acties wor den uitgevoerd." Dieptepunt De derde oorlog die in Libanon volgens Pakradoeni werd uitge vochten was een internationale oorlog. „Israël was de katalysator, die elke keer als het rustig werd, de strijd opnieuw deed opleven. Het had bij christenen en moslems, bij rechts en links, zijn agenten. Na tuurlijk ook in onze partij, alhoe wel wij ze niet kennen, anders had den wij ze terechtgesteld. De twee de katalysator waren Irak en Libië, het zogenaamde Afwijzingsfront, dat Fatah wilde verzwakken en de Libanese regering omver wilde wer pen om daardoor ook Syrië te treffen. Op de derde plaats was er het Ame rikaans-Russische spel, waarbij ie dere keer als de één succes boekte de andere het vuur weer aanwak kerde. Het belangrijkste doel van Terwijl rechts zich sterk voelt, be vindt links zich duidelijk op een dieptepunt. De Palestijnen hebben in Libanon zware klappen moeten incasseren en lijken nu inderdaad hun krachten op het verkrijgen van een onafhankelijke Palestijnse staat te willen concentreren. Links Libanon moet bovendien het ver lies van haar leider Kamal Joemblat, die op 16 maart werd vermoord, verwerken. Joemblat's zoon Oealid lijkt niet de persoon lijkheid en de politieke ervaring te bezitten om in zijn vaders voetstappen te kunnen treden. Ver der ligt de Nasseristische voorman Ibrahiem Kolayat met een maagzweer in bed. Voor de radikale Palestijnen. die de huidige koers van de Palestijnse Bevrijdingsbeweging (PLO) afwij zen gaat de bevrijding van Palesti na via een van de hoofdsteden van de aan Israël grenzende landen. 'Een „Arabisch Hanoi" streeft het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina in eerste instantie na. Maar voorlopig is de kans op het veranderen van Beiroet in Hanoi vrijwel nihil. Complot van de eeuw Zoehalr Hafez, lid van het centraal comité van de onafhankelijke Nas seristische beweging Mourabitoen, die tijdens de oorlog een belangrij ke militaire rol speelde, noemt de gebeurtenissen van de afgelopen twee jaar het „complot van de eeuw". Dit complot was erop ge richt de Palestijnen alles te laten accepteren. „Drie jaar geleden spraken de Palestijnen over een seculaire democratische staat in Palestina, nu spreken zij over een nationaal bestuur in leder stuk be vrijd gebied, over een vaderland. Waarschijnlijk zullen de Palestij nen straks weer over Palestijnse vluchtelingen en niets meer praten." In dit verband stelt Hafez de Pales tijnse leiders verantwoordelijk voor de overgave van het vluchte lingen kamp Tel al Zaater. „Het was een politieke beslissing want hoe kun Je de Palestijnen een ge matigd beleid verkopen terwijl Tel el Zaater een situatie van duizen den rechtse aanvallers overleeft. De Palestijnse leiders hebben Tel al Zaater laten vallen. Vertel mij nou eens, een guerrillastrijder, die op klaar lichte dag het Savoy Hotel in Tel Aviv weet binnen te komen, zou niet tot het belegerde Tel al Zaater kunnen doordringen?" Luisterend naar Hafez kan geen enkel Arabisch land beweren dat het niet bij het complot tegen de Palestijnen en linkse krachten be trokken is geweest „De Syriërs zijn de uitvoerders van het Amerikaan se plan met stilzwijgende Rus sische toestemming. De Arabische landen willen naar Geneve, des noods op hun knieën. De Syriërs zijn niet in Libanon uit vrije wil. ZIJ werden gedwongen door de Saoe di's en andere Arabische regimes. Die vechten om de gouden beker waarbij Syrië een aanvullende rol speelt. Ook Libië en Irak spelen een vuil spel. Libië financierde de Sy rische aanwezigheid in Libanon om de ruzie tussen Syrië en Egypte aan te wakkeren. De Iraki's zijn geen haar beter". Nasserisme Tëë7t™""™" Voor de Mourabitoen is het „Nasse risme niet dood, want Nasser ver woordde de aspiraties van het volk". De Mourabitoen bouwt aan een algemene massabeweging die voor het socialisme en de Ara bische eenheid, in navolging van Nasser, strijdt. Schimpend op marxisten zoals Volksfrontleider George Habasj die het Nasserisme „kleinburgerlijk" noemt zegt Ha- fez: „Als de Arabische massa's alle maal kleinburgerlijk zijn dan heeft hij gelijk." Voor de Mourabitoen. die cellen heeft in verschillende Arabische landen is niet de klas senstrijd maar de afhankelijkheid en de verdeeldheid van de Ara bische wereld het grootste pro bleem. Daarom moet er gestreefd worden naar een eenheid van het volk en niet van staten „want daar geloof ik niet in". Tegen deze achtergrond is het ook niet verwonderlijk dat de Mourabi toen de gedachte van een politieke decentralisatie van Libanon van de hand wijst. „Het is een verborgen vorm van verdeling", aldus Hafez. „Wij zijn voor de eenheid. De hele bevolking van Libanon is slechts zo groot als die van een wijk van Cai ro. Tegen een administratieve de centralisatie zouden wij geen be zwaren maken. Wij zijn voor een sterke centraal gezag dat gelijke kansen en bescherming voor iede reen biedt. Maar wij hebben liever de anarchie dan een sterke staat die zich repressief opstelt." Van een maronietische president als regel wil de moslem Hafez niets horen. „Waarom moet het een maroniet zijn? Als we een presidentieel sys teem willen en het volk mag kiezen dan moet iedereen een kans krij gen. Als de president een maroniet moet zijn dan moeten zijn be voegdheden worden beperkt. Maar dat willen ze niet, ze willen alles tegelijk". Machtsbasis De huidige president van Libanon, Ellas Sar kis heeft maar één machtsmiddel waarover hij kan be schikken: het Syrische leger. Bar kis, die zelf maroniet is, probeert nu zijn eigen machtsbasis te ver sterken door het Libanese leger op nieuw op te bouwen. 8arkls steunt hierbij op die groepen binnen de Libanese strijdkrachten die zich tijdens de oorlog niet bij één van de strijdende partijen hebben aange sloten. Erg gelukkig is men in rechts Libanon met deze inspan ningen van Sarkis niet. Deze me ningsverschillen kwamen enkele weken geleden duidelijk naar vo ren toen Sarkis een nieuwe opper bevelhebber voor de Libanese strijdkrachten benoemde. Camille Chamoen: „Het is te vroeg. Eerst moeten wij de besluiten van de Arabische topconferenties van Riad en Cairo uitvoeren. Hiervan Is nog niets terecht gekomen. De Pa lestijnen hebben hun wapens nog niet ingeleverd en zijn nog niet naar hun kampen teruggekeerd. Wij moeten in eerste instantie de Arabische vredestroepen gebrui ken, want waar zijn ze anders voor. De rest komt later wel." De Falan gisten vinden dat eerst over eenstemming over een politieke op lossing van de Libanese problemen moet worden gevonden voor dat aan de opbouw van een sterke staat begonnen kan worden. Een uitzondering binnen rechts Li banon vormt Kariem Pakradoeni: voor hem is 8arkis de aangewezen man op dit ogenblik. „Wij hebben behoefte op dit ogenblik aan één man, één bondgenoot en één pro gramma. Er moet een bondgen ootschap komen tussen 8arkis. de Kataeb (falangistlsche partij) en 8yrië." Door een speciale relatie met Syrië zal de weg van Libanon naar de Arabische wereld zich ope nen en de weg naar de wereld vol gens Pakradoeni loopt dan via de Arabische landen. Te veel fronten Voorlopig lijkt de politieke dialoog in Libanon niet op gang te komen. Uit de handen van president Sarkis is nog weinig gekomen. Toezeggin gen voor steun bij de heropbouw van het land heeft Sarkis reeds gekregen. Maar het geld laat op zich wachten. Vermoedelijk omdat gezien de huidige toestand in Liba non men een nieuwe ronde van de oorlog beslist niet uitsluit. Voor zo ver het slagvaardig blijven voor de nieuwe ronde het toelaat, heeft het leven in Beiroet zich genormali seerd. Typerend voor de nog verre gaande verdeeldheid van Libanon was de taxichauffeur die ons naar het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina zou brengen. Ver twijfeld omdat hij niet wist welke politieke organisatie ik bedoelde, riep hij: „Er zijn hier te veel volksfronten."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 21