leugens en vuige laster'
André Hazes: 'Ik ben
een sentimenteel mens'
De Witte Leeuw zonk
bij Sint Helena
ie grappigheid van
Iscar Wildes Ernst
|i Tilburg over beschuldigingen oorlogsverleden:
Personeel van bedrijf
eist ondernemingsraad
Vanavond weer met liedje 'Mama' op de tv
Unieke veiling bij Mak van Waay
'de Favoriet van Onafhankelijk Toneel
Universiteit in
Utrecht wil
saneringsfonds
APRIL 1977.
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
door Barend Mensen
ECHT De oud-
Ier van Dordrecht, J. A.
Jurg (88), wiens zaak nu
soort Mentenkwestie
te groeien, zegt hevig
te zijn over de be
ngen die deze week
bui op zijn hoofd zijn
omen. In een telefoon
met Pretoria verna-
van hem dat hij aan
maakt daartegen in
te komen.
iegt te beginnen met ge
le stappen tegen het Zuld-
e dagblad The Star, omdat
«gen hem gerichte „vuige
fcit de Nederlandse bladen
•genomen. Tegen die Ne-
kranten zelf zal hij niets
ien. „De dingen in Holland
•en me niet," zegt hij.
ham van Tilburg wordt
[enen die hem hebben ge-
og met hem in relatie staan
zakenman" genoemd. Hij
f geen doekjes om dat hij
d is. Hij wijst echter met
rontwaardiging van de hand
ilch wederrechtelijk toeëige-
Joodse bezittingen tot zijn
heeft bijgedragen. De
oud-wethouder L. van Bohe-
i zijn zo in opspraak geko-
ibtgenoot uit het verleden
ks heeft gekend, zegt niette-
verrassing te hebben gele-
7an Tilburg in goede doen is.
begin van de jaren zestig
amelijk uit Zuid-Afrika voor
:de maal het verzoek hem
5 het .genot* vanhetwethou-
sioen te stellen. Dat kwam
iver alsof hij het hard nodig
Iet gemeentebestuur van
ht heeft overigens ook dat
Ie verzoek niet Ingewilligd
d van de bezwaren die in de
gsjaren tegen de man be
en vooral ook omdat hij zich
ten had aan de Nederlandse
Schap," aldus wethouder
hemen.
t
Iburg zei in het telefoonge-
iet ons: „De beschuldigingen
and zijn verschrikkelijk. Het
n schandalige opzet. Er is
1 die geld of wat dan ook van
Ded heeft. Als er mensen zijn
len dat dit wel het geval is,
dat mij dan meedelen. Wie
ig iets schuldig blijk te zijn,
italen. Mijn hele leven ben ik
dtgegaan dat Je je verplich
tingen nauwgezet moet nakomen."
U ontkent dus alle beschuldigin
gen, ook die welke niet alleen over het
betalen van schulden gaan?
Van Tilburg: „Ja natuurlijk. Ik
heb in mijn Dordtse tijd geen Joods
bezit in handen gehad, althans niet
definitief. In feite is er maar een man
met wie ik na de oorlog te doen heb
gehad. Dat is de telkens in de publi-
katies voorkomende Piretz Wang,
een houtimporteur met wie ik zaken
had gedaan en met wie ik bevriend
was. Over hem heb ik echter drie
gerechtelijke uitspraken, dat hij vol
ledig voldaan is."
Waarom hebt u uw kunstcollectie
aan de universiteit van Pretoria ca
deau gedaan?
„Om de doodeenvoudige reden dat
ik die niet aan mijn kinderen kan
geven. Ze kunnen zo'n verzameling
niet onderhouden en niet bij elkaar
houden. Dat betekent een grote last.
Ik heb eerst het idee gehad voor de
instandhouding ervan zelf voorzie
ningen te treffen, later vond ik het
beter de hele collectie onder bepaal
de voorwaarden aan de universiteit
ten geschenke te geven."
En toen kwam de universiteit op de
gedachte dat er met dit kostbare ge
schenk iets mis zou kunnen zijn?
„Hoe komt u daarbij? Dat onzinnige
idee komt uit Holland. De universi
teit trekt zich daar overigens niets
van aan. Men heeft geen enkele be
denking. De universiteit zegt: wij
hebben het goed van de heer Van
Tilburg aanvaard -en er is geen stuk
bij waarop een ander een claim zou
kunnen leggen."
Ambassade
Van Tilburg verklaart niet waarom
het universiteitsbestuur zich tot
de Nederlandse ambassade in Zuid-
Afrika wendde voor informatie. De
ambassade zou de verzekering heb
ben gegeven, dat er ambtelijk niets
op de herkomst van de kunstcollec
tie, bestaande uit werken van mees
ters uit drie eeuwen (waaronder een
betwiste Rembrandt) kostbaar an
tiek en porselein viel aan te merken..
De ambassade zou Van Tilburg op
haar beurt hebben gevraagd waar
om hij de verzameling niet aan Ne
derland schonk. Hij zou gezegd heb
ben dat niet te kunnen en ook niet te
willen vanwege de belastingkwestie
die hem na 1945 het leven vergalde
en die de aanleiding is geweest tot
zijn emigratie naar Zuid-Afrika.
Een Haagse relatie van Van Tilburg
die onvoorwaardelijk achter hem
staat vanwege de hulpverlening aan
Joden noemt als oorzaak van de emi
gratie dat Van Tilburg zich na de
bevrijding erg vernederd en teleur
gesteld voelde. Hij was, evenals zijn
burgemeester en collega-wethou
ders, aangebleven om „nog zoveel
mogelijk ten goede te kunnen
doen". Desondanks kwam hij voor
het tribunaal dat hem tot vier maan
den veroordeelde.
Niet zozeer wegens collaboratie als-
wel wegens toch wel goed merkbaar
geweest zijnde „Deutschfreund-
lichkeit".
Van Tilburg zelf: _,Ik ben in 1951
inderdaad naar Zuid-Afrika gegaan
vanwege een conflict met de belas
tingdienst. Dat kwam doordat de
Duitsers in maart 1945 een trommel
met 550 duizend gulden uit mijn
huis hadden gestolen en de Neder-t
landse fiscus later met allerlei vor
deringen kwam omdat mijn vermo
gen in de oorlog zo zou zijn toegeno
men. Men wilde niet accepteren dat
ik niet aan Hollanders kon geven
wat Duitsers, van me hadden ge
stolen."
Vermogen
Er staat in publikaties dat u na de
oorlog over een groot vermogen be
schikte, aanzienlijk groter dan te ver
klaren was.
Jazeker, dat was zo. Maar Is dat
een „bewijs" van het feit dat ik me
vergrepen heb aan joodse eigen
dommen? Ik heb vrij kort na de
oorlog mijn bedrijven een houtza
gerij in Dordt en een soortgelijk
bedrijf in Brabant van de hand
gedaan. Ik heb ook nog voor drie
honderd duizend gulden aan schil
derijen verkocht. Allemaal doeken
die ik allang had. Van alle stukken
in mijn verzameling die ik uit Dordt
naar Pretoria heb meegenomen heb
ik voldoende getuigen die ze kunnen
identificeren. Dat zijn mensen die 25
tot dertig Jaar voor me hebben ge
werkt. Er is geen sprake van dat ik
ze op onoirbare wijze zou hebben
verworven. Maar wat wilt u, als er
eenmaal een lastercampagne tegen
je op touw is gezet. Dan heeft dat
zo'n invloed dat je eigen verklarin
gen nauwelijks meer aan bod ko
men. Maar ik hab al gezegd dat ik
'daar iets aan ga doen".
De Haagse relatie van Van Tilburg,
die alleen genoemd wil worden als er
in een eventueel in te stellen offici
eel onderzoek verklaringen moeten
worden afgelegd, Juicht dat toe.
„Met ontsteltenis heb ik van alle
beschuldigingen kennis genomen.
Ik vraag me af waar eigenlijk de
bewijzen voor dit alles blijven. Van
Tilburg was al bezig kunst te verza
melen toen hij 24 jaar was. Kan hij
dan nu niet een kolossale collectie in
zijn bezit hebben?"
Weinreb
Hoe dan ook,er blijven vraagtekens.
Is er bijvoorbeeld een relatie ge
weest tussen Van Tilburg en Wein
reb? Van Tilburg ontkent dat, Wein
reb herinnert zich de oud-
Dordtenaar. Als het waar is dat het
Rijksinstituut voor Oorlogsdocu
mentatie kan bevestigen dat de sa
menstellers van het Weinreb-rap-
port ook op Van Tilburg zijn gestuit
en dat deze een vermogen zou heb
ben verdiend aan de deportatie van
joden door de nazi's, dan is het wel
dringend geboden dat het Rijk
sinstituut daarmee voor de dag
komt. Weinreb zou een goede beken
de zijn geweest van Wang, de man
met wie Van Tilburg het volgens zijn
eigen verklaringen na de oorlog aan
de stok heeft gehad over de terugga
ve, althans vergoeding, van in de
bezettingstijd aan hem toever
trouwde goederen. Via Wang zou
Van Tilburg met Weinreb in contact
zijn gekomen. Dat is dan de
nieuwste beschuldiging tegen Van
Tilburg.
Het lijstje komt er daarmee als volgt
uit te zien: het met onzuivere bedoe
lingen in bewaring nemen van Jood
se goederen en geld en het bij men
sen, die dachten de nazi's te kunnen
ontlopen, aandringen op afgifte
daarvan;
het aannemen van betalingen voor
„vluchtmogelijkheden" naar onbe
zet Frankrijk:
manipulaties met geld en kostbaar
heden die hem niet de kop hebben
gekost maar waarvoor hij „vrij man
daat" zou hebben gekregen doordat
de Sicherheitsdienst bevel kreeg
hem met rust te laten;
het niet reageren op verzoeken van
ondergedoken of in kampen verblij
vende joden om uit hun eigen bezit
geld te sturen;
betrokken geweest zijn bij klandes-
tiene geldzendingen naar onbezet
gebied ten behoeve van uit Neder
land gevluchte joden waarvan dan
grote bedragen niet op de juiste
plaats terechtkwamen;
ten slotte wordt nog verraad ge
noemd dat noodlottige gevolgen zou
hebben gehad.
„Allemaal verschrikkelijke leu
gens", zegt Van Tilburg in Pretoria,
die weinig meer van Nederland moet
hebben maar die nog altijd Neder
lander is omdat hij in de 26 Jaar die
hij nu al in Zuid-Afrika verblijft
nooit de behoefte heeft gehad zich
te laten naturaliseren.
Andié Hazes en zijn hond Whiskey: nuchter blijven.
door Willem Schrama
AMSTERDAM De vader
landse smartlappenlndustrie
de wereld van J. Hoes en V.
Abraham dus moet zich eind
vorig jaar een hoedje zijn ge
schrokken toen een volbloed
Amsterdammer als een wervel
wind de nationale hitladders
bestormde met een eigenaar
dig kerstlied over een man die
in het gevang de kerstdagen
doorbrengt, terwijl zijn vrouw
de bloemetjes buiten zet met
een ander.
„Eenzame kerst" was, kortom, een
smartlap van het zuiverste water,
Van een verslaggever x
AMSTERDAM In 1613 werd het admiraalsschip „De Witte Leeuw" van een kleine vloot schepen
van de Verenigde Oost Indische Compagnie in een vuurgevecht met Portugezen bij het eiland Sint
Helena tot zinken gebracht. Sindsdien heeft het wrak onaangeraakt ter plekke op de zeebodem
gerust.
lampjes en dergelijke zaken die een
beeld kunnen geven van de dagelijk
se gang van zaken aan boord, werden
vaak geheel onbeschadigd terugge
vonden. Van de meer dan een dozijn
kanonnen die het schip had zijn drie
bronzen lopen teruggevonden.
^eel van de collectie Chinees porselein uit het Admiraalsschip
Witte Leeuw" dat in 1613 bij het eiland Sint Helena zonk.
De Belgische archeoloog dr Robert
Stenuit begon in 1976, na een gron
dig onderzoek in Portugese en Ne
derlandse archieven met de lokalisa
tie van het gezonken schip. Zeven
maanden was een expeditie onder
zijn leiding bezig met het in kaart
brengen, beschrijven en (met een
speciale „zandzuiger") blootleggen
van de overblijfselen van het schip.
Men vond er resten van de ruim
15.000 balen peper die tot de lading
van het op de thuisreis zijnde schip
hoorden. Maar men vond er ook,
veelal geheel intact, diverse borden,
kopjes, theepotten en kommen van
Chinees porselein die ook tot de la
ding van het schip hadden beh'oord.
Ook gebruiksvoorwerpen zoals aar
den kruiken, voorraadpotten, olie-
149 nummers
Een deel van deze vondsten wordt
nu woensdag 27 april 's avonds 19.30
uur bij Sotheby Mak van Waay aan
het Rokin te Amsterdam geveild. Er
zijn 149 nummers waaronder twee
bronzen scheepskanonnen, veertien
gegoten bronzen katrolschijven, een
zilveren bootsmanfluitje, diverse
zeer fraaie zogenoemde
Baardmankruiken, tinnen kannen,
trechters en bekers, een bronzen
scheepsbel, tinnen lepels en borden
en zelfs twee struisvogeleleren.
Opmerkelijk is de collectie Chinees
porselein waarvan de meeste stuk
ken zo puntgaaf zijn, dat het lijkt
alsof ze gisteren gemaakt werden.
Deze zeer bijzondere verzameling
voorwerpen is een onderdeel van de
grotere veiling van schilderijen, zil
ver, tapijten en kunstvoorwerpen
(waaronder zich merkwaardigerwijs
ook een Rotterdamse
handbrandspuit, te bedienen door
veertien pompers, uit het jaar 1880
bevindt) die op dinsdag 26 april be
gint De voorwerpen zijn vanaf van
daag (vrijdag) tot en met zondag 24
april te bezichtigen elke dag van
10.00 tot 16.00 uur.
André Rutten
ITERDAM „De zaal ls electrisch verlicht" vermeldt het programma van het Onafhankelijk
lel, dat nu Oscar Wildes „triviale komedie voor ernstige mensen", getiteld „The Importance of
I Earnest" speelt geheel in het Nederlands, vermeldt het programma ook.
roep heeft zich Immers ge
it in de situatie, waarin de
gezelschappen verkeerden,
Ir nog van geen subsidie sprake
zij studeert In veertien dagen
luk in en speelt het dan een
Eigenlijk is dat nog een tame-
uxe, want de werkelijkheid was
fir dat er overdag gerepeteerd
'avonds gespeeld werd.
nafhankeiijk Toneel heeft daar
bekende stukken voor geko-
flie zij samenvat onder de titel
Drieten". Na Ibsens „Hedda Ga
de Mussets „Fantasio'VJudlth
ergs „Crancky Box" en Tsje-
I „De Meeuw" nu dus Wildes
el-succes, waarbij de al langer
inde vertaling van Fred Ster-
g (De ernst van Ernst) gebruikt
«tuk is volstrekt irreëel, maar
Zeer grappig en eigenlijk een
I satire op de Engelse omgangs-
len in de betere kringen aan het
Ean de vorige eeuw, die hier op
1 manleren met de voeten ge
worden in een briljant taalge
bruik, dat op zichzelf een spitse pa
rodie is van de conventionele om
gangstaal.
Lichte toets
„Er is getracht zegt het program
ma-mapje het stuk ernstig te spe
len," zoals Fred Stemeberg hen In
een brief ook aanried: „Met een lich
te toets, als een ballet-Je. zonder op
gelegde grappigheid, heel serieus."
Zij acteren eigenlijk ook niet. De
mannen leunen wel tegen de
schoorsteenmantel, als de schrijver
dat voorschrijft, zij komen wel op
tijd op en gaan op tijd af (met een
vriendelijk knikje naar het publiek),
maar doen geen enkele moeite om op
Wildes Engelsen te lijken, niet in hun
manieren, niet in hun houding. Zij
bewegen tamelijk weinig, praten zit
tend of staand met hooguit wat ge
baartjes die meer de speler dan de
figuur eigen zijn. De ietwat plechtige
teksten met hun Ingewikkelde for-
muleriingen zeggen zij simpel en met
duidelijk begrip. ZIJ krijgen ook nog
al eens de slappe lach, wat erg aan
stekelijk werkt
Hier is een groep bezig, die theater
maken enig vindt, maar beslist wei
gert er een artistieke plechtigheid
van te maken. Niettemin werken zij
serieus: hun spontane reacties op de
gekozen stukken proberen zij met
elkaar uit, brengen ze met elkaar in
evenwicht maar wel zo dat de spon
taneïteit bewaard blijft.
Het ls ongelooflijk hoe helder dat
een stuk maakt, ook nu weer: Je
herkent voortdurend de lichte satire
op Wildes samenleving, die nu ook
een lichte parodie wordt op het pre
tentieuze toneelspelen, dat voor Wil
de doorgaans in acht werd genomen.
Misschien is dat vooral voor ervaren
theatergangers bijzonder verfris
send.
Over drie weken Shakespeares
„Hamlet".
De huidige voorstelling ls vanavond-
in de Lantaarn in Rotterdam en mor
genavond in de Toneelschuur in
Haarlem.
voorzien van meditatieve ellende als
„ik stal voor m'n gezin, maar dat had
toch geen zin" en „de straf die ik
verdiend heb zit ik uit". Dit alles
bleek goed voor een verkoop van
70.000 exemplaren in drie weken tijd.
De man achter dit levenslied is de
25-jarige André Hazes, een mollige
Mokummer met een gegranold stem
geluid. Een diëtist mag enig bezwaar
tegen zijn omvang hebben, feit ls dat
hij uit volle borst een loei van een
hoge C tevoorschijn tovert. Dat is
andermaal te horen op zijn tweede
plaatje „Mama", dat ook alweer als
een komeet omhoog schiet en waar
mee André vanavond op het scherm
te zien ls („BIJ ons in Medemblik",
19.05 uur, Nederland I).
André heeft tot diep in de nacht
staan zingen, en is daarom nog niet
geheel fris als we hem 's middags
opzoeken. Een regen van tele
foontjes wordt door zijn vrouw An
nie vakkundig afgedaan. André
duwt een zware Van Nelle tussen zijn
lippen. Dit leven bevalt hem wel. Hij
was bloemenbesteiler, lichtmatroos,
schoorsteenveger, slagersknecht,
fietsenmaker, grondwerker, bouw
vakker, sloper, marktkoopman en
barkeeper, maar dit is te grijs. Voor
de tweede keer in TopPop, en kind
aan huis bij „Op losse groeven". Hoe
kon het zo ver komen?
André: „Ik ben eigenlijk ontdekt
door Johnny Kraaykamp, toen ik
nog een kind was. Mijn moeder ls op
6 mei Jarig, en op 5 mei was het altijd
feest op de Albert Cuypmarkt. Daar
stond ik dan te zingen met een hoed
op de grond. Zodoende verdiende ik
geld om voor mijn moeder een ca
deautje te kopen. Zo werd ik door
Johnny Kraaykamp ontdekt".
Eerste l.p.
Binnenkort zal André's eerste lang
speelplaat uitkomen, getiteld „Zo is
het leven", met titels als „Witte ro
zen", „Kleine verschoppeling" en
„Waarom". Daarop staat ook het
liedje „Droomschip", dat hij op
achtjarige leeftijd samen met Kraay
kamp opnam. Thans zeventien
Jaar later ls zijn droom werkelijk
heid geworden.
„Nu staat er een professionele artiest
voor Je", stelt hij vast. „Deze tijd Ls
eigenlijk een overgangstijd, omdat
het allemaal zo vlug ging, maar per 1
mei ga ik het land in. Geld verdie
nen, pakken wat ik pakken kan. Het
artiestenvak bevalt me. Ik blijf ge
woon mezelf. Als collega's bij me
komen zitten, is het altijd goed.
Doen ze het niet, ook best. Gewoon
nuchter blijven, al is dat moeilijk,
qua drank, hlhi. Maar even serieus.
Wat moet ik er anders van denken.
In twee weken tijd stond „Eenzame
Kerst" op nummer één. Dat ls nog
nooit gebeurd sinds de Beatles. Nu,
van mijn elpee, zijn er al zeseneenh
alfduizend exemplaren in bestelling.
Dat gaat goud worden".
Perspectief
De weg naar roem werd medio vorig
Jaar in feite geplaveid door Willy
Alberti, die André bij de platenbazen
van Phonogram Introduceerde. Of
liever gezegd: een bandje liet horen
dat André samen met zijn neef had
opgenomen. De tekst moest wat wor
den opgepoetst („ik ben geen talen
wonder"), maar de heren zagen er
onmiddellijk perspectief in. De tot
huilens toe bewegende songs van
André moesten wel aanslaan.
André: „Ik schrijf die teksten zelf. Ik
zeg wat ik voel. Ik ben eep sentimen
teel mens. Soms kan ik wel huilen
om de mentaliteit, die zo achteruit
gaat. Dat kun je in een smartlap
bezingen. Ik schaam me er heus niet
voor, nee, ik sta er Juist volledig
achter".
En als het allemaal eens van korte
duur blijkt te zijn? André: „Heel
simpel. Ik heb geleerd mijn handen
te gebruiken. Dan ga ik weer kel
neren". Hij draait nog een zware.
Oscar Wilde 1856-1900
Van onze sociaal economische
redactie
KRIMPEN AAN DEN IJSSEL
Ongeveer de helft van de
ruim tweehonderd werknemers
bij het chemisch installatie- en
onderhoudsbedrijf Fabricom
ln Krimpen aan den IJssel
heeft ln een petitie van de di
rectie geëist, dat op korte ter
mijn een ondernemingsraad in
het bedrijf wordt geïnstalleerd.
De petitie is aan de directie overhan
digd door bestuurder H. Peperkamp
van de Industriebond NKV. Bij die
gelegenheid liet de directie blijken
vast te houden aan het standpunt,
dat de wet op de ondernemingsraden
voor bedrijven als Fabricom de on
dernemingsraad niet verplicht stelt.
Volgens Peperkamp gaat de Fabri-
com-lelding er ten onrechte van uit,
dat een ondernemingsraad niet
hoeft te worden ingesteld, omdat het
personeel verdeeld over verschillen
de werkplaatsen in het land werkt.
De industriebonden stellen daar te
genover, dat de werknemers wel alle
maal ln dienst zijn bij één bedrijf en
dat de vestigingen ln het land geen
onafhankelijke onderdelen zijn. Om
dat het totale personeelsbestand
groter is dan honderd moet er een
ondernemingsraad komen, zo rede
neren de bonden.
Peperkamp heeft aangekondigd dat
hij de bedrijfscommissle voor de me
taalnijverheid een uitspraak over de
kwestie zal vragen, waarmee hij dan
naar de rechter zal stappen. De sug
gestie van de directie in verschillen
de vestigingen overlegorganen in het
leven te roepen wijst de vak
bondsbestuurder van de hand. om
dat dergelijke overlegstructuren
vrijblijvend zijn door het ontbreken
van een reglement en het ontbreken
van rechtsbescherming voor de
werknemers die ln een dergelijk
overlegorgaan zitten.
Van een verslaggever
UTRECHT Het bestuurscollege
van de Utrechtse universiteit acht
het onmogelijk om het wetenschap
pelijk onderwijs anders op te zetten
(studieduurverkorting bijvoorbeeld),
zonder dat daarvoor ln de overgangs
fase extra geld wordt uitgetrokken.
Het ministerie moet volgens het be
stuur erkennen dat met een derge
lijk grote operatie een aanzienlijke
hoeveelheid geld zal zijn gemoeid. Er
moet daarom een saneringsfonds
voor het wetenschappelijk onderwijs
komen.
Het college van bestuur schrijft ln
het voorwoord van de begroting van
de universiteit, dat het ministerie
hierbij een voorbeeld kan nemen aan
het bedrijfsleven. Daar worden aller
lei structurele maatregelen gefinan
cierd en daardoor sterk bevorderd.
Het bestuurscollege vindt dat het
samerlngsfonds een apart onder
werp van onderhandeling moet wor
den tussen de minister van onder
wijs en financiën.
