'hid-Dordtenaar zou met veel
oods bezit verdwenen zijn
morv Lovins pleit hier
/oor zijn zachte weg"
VIJF EEUWEN BIJBEL
IN HET DAGELIJKSE LEVEN.
Flinke straffen geëist
voor antiekdiefstallen
Esso doet wat Extra...
Verklaringen die
elkaar tegenspreken
idafrikanen vragen inlichtingen verdachte kunstschatten
Jonne- en windenergie en biologische alcohol
GEBED ZONDER END
Zes verdachten voor de rechtbank
tzs
Knutselposter,
slechts fl;
13 Extra's tegelijk!
Slechts fl;
Keiharde, op geld
beluste lieden
ÏRDAG 21 APRIL 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
igna
geld
iana een onzer verslaggevers
ïDRECHT Hoewel min-
'de t ernstig dan de zaak
den, iten kan de dezer dagen op-
i lop oken affaire, waarin de 88-
in Zuid-Afrika wonende
Dordtenaar J. A. van Til-
een rol speelt, daarvan
kjei licht toch een afspiegeling
roeg.Ook in dit geval gaat het
een zeer kostbare kunstver-
ïeling, die samengesteld
'oeic win in de bezettingsja-
ijn c door joodse landgenoten
Me i van Tilburg toevertrouwd
it, of door hem aangekocht
de a1 gelcl ontvangen zou
choi,ben voor toezeggingen jo-
di i een vluchtweg te verschaf-
raat om aan deportatie te ont-
n» nen. De kunstverzameling
*eh op het ogenblik twintig
nil i°en waard zijn.
L van Tilburg, in de oorlogsjaren
cht, houder van openbare werken van
drecht, is in kwaad gerucht ko
ter E i te staan doordat hij het groot-
teld gedeelte van zijn collectie schonk
gei de universiteit van Pretoria, de
;ede I waarin hij sinds 1951 woont. Op
nd van bepaalde informaties wil
sjjde universiteit meer weten over
uatii oorsprong van de collectie, omdat
—«in geen geval een zo kostbaar
chenk zou willen aanvaarden als
ook maar enigermate „besmet"
zijn. Men stelde zich daarom in
ypo^ndlng met de Nederlandse am-
sade Zuid-Afrika, die het ver-
de k om nader ingelicht te worden
dofl ir Nederland doorspeelde. Er zal
i - Z( etwijfeld een onderzoek naar de
,'na{ idel en wandel van Van Tilburg in
led 1 Dordtse jaren worden ingesteld.
dje dit al aan de gang is, kon men ons
g va] t meedelen.
oralsnog beriist de zaak op wan-
uwen jegens de persoon van Van
burg, die in de bezettingsjaren
laald niet zuiver is geweest en op
aanzienlijke toename van 's mans
mogen die onder andere de in de
rlog als commandant van het ver
in Dordrecht opgetreden heer P.
kooiman geneigd is te koppelen
het feit dat in zijn huis op ver-
n plaatsen („in de kelder en
het plafond") joodse bezittin-
ta
gen werden aangetroilen.
„Zij hadden zijn naam in de bezet
tingsjaren op een lijst staan van
mensen die aan de tand zouden moe
ten worden gevoeld vanwege bepaal
de connecties met de Duitsers. Als
eigenaar van een houthandel had hij
voor de bezetters gewerkt en er gin
gen ook wel praatjes over joods be
zit, dat hij in handen zou hebben. Na
drie of vier maanden in voorarrest te
hebben gezeten kwam hij voor het
tribunaal, dat hem wegens heulen
met de vijand tot vier maanden ver
oordeelde. Ik heb hem zelf voor me
gehad
Bezit
Ook het zich toeëigenen van joods
bezit was hem ten laste gelegd, maar
dat werd niet bewezen geacht. Zijn
verweer dat hij de in zijn huis ge
vonden goederen en kunstvoorwer
pen met de beste bedoelingen in
bewaring had genomen, maar nog
niet de kans had gekregen ze terug te
geven, werd geaccepteerd. Hij
schijnt eigendommen van verschil
lende mensen aan henzelf of hun
erfgenamen te hebben teruggege
ven. Wat er met de rest is gebeurd,
weet ik ook niet."
Er zijn op wat ouderen die in het
plaatselijke politieke leven meege
draaid hebben na niet veel
Dordtenaren die zich wethouder J.
A. van Tilburg voor de geest kunnen
halen. Hij was van 1927 tot 1945
raadslid. In 1939 werd hij als wethou
der gekozen. Hij woonde in een voor
die tijd erg mooi huis. vlak bij zijn
houtzagerij aan de Noordendijk.
„Het was een vriendelijke, maar wat
gladde figuur," aldus een oudgedien
de in de Dordtse gemeentepolitiek T.
Bleeker.
„Ik herinner me hem eens voor de
voeten te hebben gegooid dat hij de
indruk gaf de gemeentelijke belan
gen niet altijd van zijn persoonlijke
te kunnen scheiden. Daar lachte hij
smakelijk om!" De heer Bleeker
vond hem een „jongen van de ge
stampte pot".
Bijna failliet?
Of het met zijn houtzaak zo best
ging, meent hij te moeten betwijfe
len. „Ik dacht dat hij tegen een
faillissement aanzat. Ik elk geval
was hij plotseling uit Dordt verdwe
nen. Later hoorde ik dat hij zijn heil
in Zuid-Afrika had gezocht".
Er zijn tot dusver weinig harde fei
ten in het Van Tilburg-verhaal te
vinden. De heer Bleeker denkt dat
het hem niet zo goed ging, enkele
andere oudere Dordtenaren hebben
hem altijd als man in bonus gezien.
Ook andere verklaringen spreken el
kaar tegen.
Van Tilburg zou zeer pro-Duits ge
weest zijn. Hij zou juist „goed" zijn
geweest, maar de moed niet hebben
gehad als wethouder af te treden en
zaken-doen met de Duitsers af te
wimpelen. Hij zou wel degelijk jo
den hebben geholpen...
Het ministerie van justitie heeft een
verzoek om inzage te geven in het in
1946 door het Dordtse tribunaal ge
wezen vonnis afgewezen. Daaruit
zou bewezen of niet iets kunnen
blijken over Van Tilburgs doen en
laten en over manipulaties die nu
genoemd worden. Zo zou hij twee
maal door de Duitsers gearresteerd
zijn. De eerste keer omdat van joden
afkomstige effecten en geld in zijn
bezit zou zijn geweest. En de tweede
maal omdat men hem weer het heb
ben van effecten en bovendien van
een verzameling gouden munten
kon aanwrijven. Telkens zouden de:
ze in die tijd bijzonder ernstige de
licten voor hem met een sisser zijn
afgelopen. Het verzet in Dordrecht
zou er op een bepaald moment van
op de hoogte zijn gesteld dat de
Sicherheitsdients opdracht had ge
kregen Van Tilburg met rust te
laten.
Er worden ook verbindingen gelegd
tussen hem en de in negatieve zin
fameuze Weinreb die zwendelde met
een naar hem genoemde lijst, waar
op joden tegen forse betaling hun
naam konden laten noteren om na
kortere of langere tijd in de gelegen
heid te worden gesteld uit te wijken
naar onbezet Frankrijk.
Van Tilburg zou joden die in deze
val trapten er toe hebben bewogen
hun bezittingen aan hem toe te ver-
trouwea Hij zou tijdens de bezet
ting niet of nauwelijks hebben ge
reageerd op smeekbeden van onder
gedoken of reeds gedeporteerde
joodse mensen geld uit hun eigen
bezit te sturen.
Hoe het allemaal in elkaar zit, zal
moeten blijken. Vast staat in elk
geval dat Van Tilburg bij zijn arres
tatie in mei 1945 in het bezit was van
joodse eigendoihmen en waarschijn
lijk ook van joods kapitaal. De grote
vraag is of. en hoe hij die onder zich
heeft kunnen houden, nadat het tri
bunaal wederrechtelijke toeëige-
ning bewezen had geacht. Een jour
nalistenteam dat de zaak aan het
rollen heeft gebracht, zegt dat Van
Tilburg in 1951 met 94 met
kunstschatten volgepakte kisten in
Zuid-Afrika aankwam. Dat aantal
wilde men met het oog op de invoer
rechten daar niet als een normale
inboedel beschouwen. Er kwam een
proces van, dat hij zeven jaar later
won, op grond van een verklaring
van een Zuidafrikaan dat Van Til
burg kunstverzamelaar was en het
merendeel van zijn collectie voor de
oorlog al in zijn bezit had. Oud-
verzetscommandant Kooiman
niet de enige die in dit opzienbaren
de geval klaarheid wil zien gebracht.
Hij zegt: „Die houthandel ging al
lang niet goed. Het lijkt me niet zo
moeilijk na te gaan wat Van Til
burgs vermogen in 1939 was. Als er
nu gesproken wordt over twintig
miljoen gulden, dan moet hij de
oorlog toch wel als een rijk man uit
gekomen zijn. Dat moet dan ergens
vandaan zijn gekomen. De heer
Kooiman denkt dat Van Tilburg
vooral met bemiddelde joodse fami
lies uit Den Haag en omstreken in
relatie heeft gestaan. Behalve in po
litiek en in hout deed hij namelijk
ook in kunst en antiek. Hij had daar
in Den Haag een winkel voor".
an onze redacteur wetenschappen
MSTERDAM „Ik hoop dat jullie de grondslagen van je energiebeleid zullen herzien", üt
leine Amerikaan zegt het met een rustige vanzelfsprekendheid. Amory B. Lovins, natuurkundige,
9 jaar, de internationale profeet van de alternatieve energie. Geen roepende in de woestijn,
andaag praat hij met de Wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid, daarna met een
andvol ministers (Den Uyl, Trip, Vorrink, Lubbers, Van der Stoel).
ilerdag zal hij gastheer zijn op de
mdelijke manifestatie „Stop
toomplannen" in de Utrechtse vee-
larkthallen. Lovins denkt op lange
rmijn, de wereld zal ook na het jaar
i /eeduizend hanteerbare energie-
ronnen nodig hebben. Olie en gas
aken op. Waar we nu op afstevenen
i grootscheepse vervanging door ko
en (in gigantische installaties tot
as en olie te verwerken) en kerne-
lergie (die alleen elektriciteit ople-
ert). Lovins noemt dat de „harde
l «r. en vindt die weg economisch
n maatschappelijk onbegaanbaar
>e vereiste investeringen zijn niet
lij te benen, waarschuwt hij. De
loodzakelijke strakke, centrale or-
anisatievormen zijn niet fijn om
inder te leven, en het systeem is
i echoisch erg kwetsbaar.
)aar tegenover zet Lovins de „zach-
I e weg", waarbij met zacht „niet be-
i "floeld wordt: vaag. slap, speculatief
snel vergankelijk, maar flexibel,
•krachtig, stabiel en vriendelijk".
;t komt hoofdzakelijk neer op zon-
iergie voor de verwarming van
ïbouwen, alcohol uit biologisch ma-
iriaal als vloeibare brandstof voor
it verkeer, windenergie voor me-
ische arbeid en elektriciteit.
!n vooral een passend gebruik van
jiebronnen. Als je een huis en-
de tientallen graden warmer wilt
laken dan de omgeving, moet je in
ie behoefte voorzien met aangepas-
middelen, niet met een vlamtem-
ituur van duizend graden
gas) of met kerncentrales. Dat
„boter snijden met een ket-
aag" en dat heeft een bedroe-
'end laag rendement. Door energie-
>ronnen en toepassingen beter op
ilkaar te laten rijmen, kunnen we
'olgens Lovins met dezelfde hoeveel-
ïid energie tweemaal zo veel doen.
'iet direct natuurlijk, daar is een
iingsperiode voor nodig,
in vijftig jaar moet dat haal-
zijn.
paring
Op korte termijn moet het sccent
ƒ.1 zwaar liggen op energiebesparing.
Dat is ook aanmerkelijk goedkoper:
°n) een bepaalde hoeveelheid ener-
Kie niet verloren te laten gaan hoef
|J| ta veel minder te investeren dan om
'g die hoeveelheid extra op te wekken
w ta steeds duurder wordende eentra-
tas. Lovins is duidelijk ingenomen
®*t het door president Carter aan
kondigde energiebeleid, „als
begin"
Hij zette zijn ideeën in oktober vorig
jaar uiteein in het gezaghebbende
Amerikaanse tijdschrift Foreign Af
fairs. Het artikel trok sterk de aan
dacht en werd gisteren in Neder
landse vertaling uitgebracht door de
Vereniging Milieudefensie en de Be-
zinningsgroep Energiebeleid. Met
een kenmerkend voorbehoud van de
kant van de bezinningsgroep, die
het met het cijfermateriaal van Lo
vins in vele opzichten niet eens is.
Maar de groep vond zijn visie zo
belangrijk dat toch tot publikatie
werd besloten.
Dat cijferwerk, en daarmee staat of
valt het verhaal voor een belangrijk
deel, zit bij energieproblemen stik
vol voetangels en klemmen. Lovins
vermaarde collega prof. Hans Bethe
liep daar bijvoorbeeld hardhandig
tegenaan toen hij in een ingezonden
brief in het laatste nummer van Fd-
reign Affairs Lovins verweet dat hij
zonne-energie voor verwarming vier
tot vijf maal te goedkoop en kerne
nergie drie maal te duur had bé-
groot, waardoor zijn conclusies wej-
nig verband meer met de realiteit
vertoonden. Lovins bleef in zijn ré-
pliek in het tijdschrift aardig op de
been, en meldde gisteren in Amsteri
dam dat Bethe het inmiddels met
zijn visie op dit punt eens is.
Een ander discussiepunt is het teifi-
po waarin een samenleving kan vér
anderen. Voor de invoering van tfé
gedecentraliseerde energievoorzië-
ning die Lovins voor ogen staat, zijn
ingrijpende maatschappelijke aan
passingen nodig. De Amerikaan
meent dat die met aanmoediging,
voorlichting en belastingmaatrege
len in het vereiste tempo te bereiken
(ADVERTENTIE)
CENTRUM
0,
Een straat in Amsterdam.
Illustratie
uit psalmen
boek (1566).
In 1477 werd de cerve in
liet Nederlands vertaalde
bijbel gedrukt. Sinds die tijd
liecft de bi|bel een enorme
invloed gehad op ons doen
en laten. Niet alleen op ons geestelijk
leven maar op onze hele kuituur.
Denk maar eens aan al die schilde
rijen met bijbelse voorstellingen, gevel
stenen, meubelstukken, schoolboeken
en bijvoorbeeld postzegels. Ook in
namen van schepen, straten, gebouwen
en mensen is vaak iets bijbels terug te
vinden.
Over dat alles hebben C. W. Mönnich
en Michel van der Plas een bijzonder
origineel ki|k- en leesboek samen
gesteld: "Het Woord in Beeld"
184 pagina's met vele, vele prachtige
foto's en kleurrijke illustraties nemen u
mee door bet dagelijkse leven van
Nederland en laten u zien hoe de bijbel
door de eeuwen heen z'n stempel op
onze kuituur heeft gedrukt.
Een werkelijk unieke uitgave, die u
nu voor een speciale, heel lage prijs
wordt aangeboden als Bock van de
Maand. Een bock dat u beslist^
niet mag missen als u
belang stelt in zo'n
boeiend facet van
onze vaderlandse
geschiedenis.
"HET WOORD IN BEELD."
IN SPECIALE BOEK
VAN DE MAAND
OPLAGE F18JO.
NA 7 MEI F29.50.
Deze ;».«nbicxlrn^ is jrcklig t m 7 mei.
fcebfer zohmj» tk' vorirttiJ stftrkr.
Van een verslaggever t
UTRECHT Officier van justitie mr. A. Herstel, heeft voor de rechtbank In Utrecht forse straffen
geëist tegen de verdachten die daar terecht stonden in verband met een omvangrijke serie kunst
en antiekdiefstallen in midden-Nederland. De twee hoofdverdachten, de 26-jarige autohandelaar
R. uit Veenendaal en zijn metgezel, de 35-jarige Utrechter D. V. hoorden vijf jaar met aftrek tegen
zich eisen.
zijn. Anderen zien dat minder zon
nig in.
Volgens het ministerie van econo
mische zaken bijvoorbeeld, zullen
we in Nederland én energiebespa
ring én steenkool én kernenergie no
dig hebben, willen we al niet ln de
jaren tachtig tegen de echte oliecri
sis aanlopen.
Maar Lovins blijft waarschuwen dat
zijn harde en zijn zachte weg elkaar
wederkerig praktisch uitsluiten, om
dat zij zeer verschillende grondhou
dingen van de samenleving nodig
maken, en ook economisch niet ge
lijktijdig te bewandelen zijn. Met de
aantekening dat de harde weg
.waarschijnlijk doodloopt. „Wanneer
we een voortreffelijke regenjas ko
pen, hebben we niet ook nog een
paraplu en een tent nodig én
beïnvloeding van het weer", schreef
hij Bethe terug.
Tegen twee andere verdachten, de
26-jarige T. S. en de 26-jarige H. B.
eiste de officier achtereenvolgens
vier en drie jaar met aftrek.
De serie diefstallen, die de verdach
ten ln de loop van ongeveer een jaar
voor enkele miljoenen guldens aan
antieke schilderijen en klokken ople
verde, was even spectaculair als om
vangrijk. Zo baarde een inbraak in
Bllthoven bij bonthandelaar Chiota-
kes opzien: de schilderijen van deze
diefstal, waaronder een werk van
Rembrandt, kwamen boven water in
de Verenigde Staten. Twee mannen
die daar de kunstwerken aan de man
probeerden te brengen werden ge
pakt door de FBI, waarna de zaak in
Nederland aan het rollen kwam. De
behandeling van de zaak duurde
twee dagen.
De officier van Justitie eiste ook nog
gevangenisstraf van twee maanden
voorwaardelijk met een proeftijd
van twee jaar plus 750 gulden boete
of vijftien dagen hechtenis tegen de
(ADVERTENTIE)
100 x 70 cm, vol mooie bouwplaten
voor de kinderen. Deze tijger is een
van de 10 leuke knip-vouw-plak-
figuren.
Extraatje van formaat voor
(incl. BTW).
U kunt overal tanken. Maar
waar ontdekt u die kleine
extra's? Waar zijn aanbiedingen
riet iets voordeliger? Bij Esso.
Deze extra's vindt u bij
Esso benzinestations met 't
affiche „Esso doet wat Extra".
Zolang de voorraad strekt.
Nieuwste kaart van Nederland.
Gekeurd en gekozen door kritische
konsumenten. Prijs: 1,50.
Nu met 12 evenementencheques
erbij (voor elke provincie één).
(incl. BTW).
vriendin van R. Zij zou onder meer
het schilderij van Rembrandt heb
ben vervoerd. Zes maanden met af
trek hoorde de 27-jarige J. B. tegen
zich eisen. Hij zou de goederen heb
ben geheeld.
Schoon schip
T. 8. fungeerde volgens mr. Herstel
tijdens de zitting zo'n beetje als
kroongetuige. Hij wilde schoon
schip maken en de bewijsvoering
van de officier van Justitie berustte
ook voor een groot deel op zijn ver
klaringen Met de hoofdverdachten
H. R. en D. V. daarentegen viel niets
te schipperen. H. is volgens mr. Her
stel weliswaar een aardige en slim
me, maar ook een sluwe professio
nal. H. had het merendeel van de
tegen hem ingebrachte beschuldi
gingen verontwaardigd van de hand
gewezen. D. gaat volgens de officier
van het standpunt uit: ik zeg niets,
bewijs het maar, dan zie ik wel wat
er uit komt.
Over wat die uitkomst dan wel zou
zijn, liet de officier de partijen al ln
het begin van zijn requisitoir, dat
bijna anderhalf uur in beslag nam,
niet in onzekerheid. „De heren kun
nen hun borst nat maken", zei hij.
„Het gaat om keiharde, op geld en
winst beluste lieden. Het gaat niet
om underdogs".
Het werk van de bende omschreef
mr. Herstel als puur professioneel,
waarbij kosten noch moeite werden
gespaard om zo hoog mogelijke
opbrengsten te krijgen. En zoals ook
elders in het meer bonafide be
drijfsleven, treedt ook ln de crimine
le zaken steeds meer de schaalver
groting op de voorgrond. Mr. Herstel
wees daarbij onder meer op het feit,
dat enkele schilderijen In Los Ange
les op de markt verschenen.
Het openbaar ministerie moet vol
gens de officier het Juiste antwoord
formuleren op deze toenemende
professionaliteit en schaalvergro
ting: nauwe samenwerking, zowel
tussen de arrondissementen als In
ternationaal en een hardere opstel
ling. Overigens prees mr. Herstel het
werk van de Utrechtse politie: „Wat
heerlijk dat er politie is", zei hij
bijna lyrisch. De officier liet er geen
twijfel over bestaan, dat hij geloofde
ln de schuld van H. en D. Hij noem
de hen „harde Jongens, die het for
muleren van de bewijslast uiterst
moeilijk maken". Toch vond hij het
merendeel van de tenlasteleggingen
bewezen.
Parketwachter van
fraude verdacht
DEN HAAO De 4S-Jartfi R.R.C..
parketwachter bij de parketpolitie
in Den Haag. is gearresteerd. Hij
wordt ervan verdacht, dat hij ln 1976
en ln begin 1977 geldboetebedragen,
die door de parketpolitie wordt
geïnd, heeft verduisterd. De parket
wachter verrichtte op het I' e
paleis van justitie kaasiers., k-
zaamheden
SIMPKINS
„Nee, dat is
mijn tele
foonnummer
niet
