4
machtsstrijd
na aftreden Rabin
Carters spraakzaamheid
komt betrekkingen ten goede
Overleg mogelijk vertraagd
Sadat in
de sneeuw
Persvrijheid bestaat
nog niet in Spanje
Allernieuwste bestseller:
"NS-vakantiereizen'77"
Arabieren reageren op aftreden Rabin
Adviseur Brezinski probeert bureaucratie te omzeilen
Washington
verkeek
zich op reis van
Vance naar
Moskou
Fidel Castro
en Arafat uit
Moskou weg
Chili wil geen
onderzoek naar
verdwijningen
Rapport Amnesty International:
TERDAG 9 APRIL 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
dot
en I
zichE^L. AVIV (Reuter, UPI, AP) Het besluit van de Israëlische premier Jitzhak
i aïpabin om af te treden als leider van de Arbeiderpartij heeft deze partij opnieuw in
;en hevige machtsstrijd gestort. De 55-jarige premier maakte zijn ontslag bekend,
;oen duidelijk geworden was dat het ministerie van financiën een onderzoek zou
di natellen naar een bankrekening van de premier in de Verenigde Staten.
of
be premier en zijn vrouw houden er
s (beiden een bankrekening op na in
iet Washington. Deze dateren nog van
sefye tijd dat Rabin Israëlisch ambas-
mobadeur in de Verenigde Staten was.
^er het is Israëli's bij de wet verboden er
L° n het buitenland bankrekeningen
1 mi >p na te houden met buitenlandse
ost valuta.
Jistermorgen had premier Rabin
en onderhoud met de Israëlische
(resident, Efraïm Katzir. Rabin zou
(verwegen om zo snel mogelijk terug
treden. Dit is momenteel wettelijk
vai mmogelijk omdat de premier aan
n j iet hoofd van een zakenkabinet
t (j itaat, dat volgens de wet moet aan-
aa, (lijven tot de verkiezingen van 17
,n jnei. Mogelijk kan hij met verlof
5+. ;aan en daarmee zijn functie in feite
m, (pgeven. In dat geval zou de 58-
arige vice-premier en minister van
yan (uitenlandse zaken Allon, tijdelijk
on( ls plaatsvervangend premier kun-
.gaj ïen optreden,
ievi
Beraad
Binnen de arbeiderspartij is gisteren
druk beraad begonnen over de op
volging van Rabin als partijleider,
r g( Dit overleg duurt voort totdat mor-
r genmiddag het centrale comité van
i in de partij bijeen komst om te beslis-
cht sen over de opvolging. Tijdens de in
t ge februari gehouden partijconferentie,
ai waaraan 3000 gedelegeerden deelna-
i men, won premier Rabin met een
gl verschil van 41 stemmen van minis-
>n i ter van defensie Sjimon Peres. Het
ziet er naar uit dat de tegenstanders
van Peres nu alle krachten mobilise
ren om de kandidatuur van minister
van buitenlandse zaken Allon te
steunen.
De aanhangers van premier Rabin
or t>eschouwen Allon als de erfgenaam
ïinfvan de politieke denkbeelden en de
ile« wijze van besturen van Rabin. De
op
iac
j
DU
rstf
C
jnl
<f\
Minister van defensie Sjimon Peres
leek gisteravond de beste papieren te
hebben voor de opvolging van pre
mier Rabin Peres, die in februari met
41 stemmen verschil de strijd om het
partijleiderschap van Rabin verloor,
zou de steun hebben gekregen van de
voornaamste partijbonzen. Minister
van buitenlandse zaken en vice-
premier Yigal Allon zou tot de verkie
zingen van 17 mei als premier funge
ren en in een nieuwe regering weer
vice-premier kunnen worden.
leiding van de MAPAM (de linkse
tak van de verenigde Arbeiderspar
tij) heeft haar dreigement herhaald
dat ze de partij zullen verlaten als
Peres tot opvolger van Rabin geko
zen wordt. Oolda Meir, die in juni
1974 werd opgevolgd door Rabin,
heeft inmiddels ook haar gewicht in
de schaal gelegd ten gunste van
Allon.
De leiding van de MAPAM heeft
evenals eerder in tijden van impasse
de naam van oud-minister van bui
tenlandse zaken Abba Eban, ge
noemd. In de strijd tegen Rabin
slaagde Peres er in februari in de
steun van Eban te krijgen.
Verkiezingen
De huidige gebeurtenissen zullen ze
ker hun weerslag hebben op de op 17
mei te houden verkiezingen. De bin
nenlandse politiek vormt een van de
voornaamste strijdpunten bij de
verkiezingen. De MAPAI werd de
afgelopen tijd getroffen door een
grote reeks corruptieschandalen.
Asjer Jadlin bekende voor de
rechtbank dat leiders van de MA
PAI hem in zijn functie van direc
teur van het ziekenfonds onder druk
hadden gezet zwart geld voor de
partij ter beschikking te stellen. De
minister van huisvesting, Abraham
Of er, pleegde zelfmoord na een
reeks van beschuldigingen van mal
versaties aan zijn adres.
Voor zijn gesprek met president
Katzir had premier Rabin een on
derhoud met de ministers Peres en
Allon. Peres vertelde dat het een
zeer vriendschappelijk gesprek ge
weest was en dat het aftreden een
droeve zaak was. Allon liet na afloop
weten dat hij er serieus over dacht
zich kandidaat te stellen voor de
post van partijleider. Hij vertelde
verslaggevers dat een groot aantal
van zijn aanhangers hem hadden
gevraagd zich kandidaat te stellen.
Het ministerie van finahciën heeft
meegedeeld dat zowel premier Ra
bin als zijn vrouw Lea bankrekenin
gen hadden in de Verenigde Staten.
Het totale bedrag waarover ze op
een bepaald moment konden be
schikken bedroeg 14.832 dollar plus
2.382 dollar rente. Van dit totale
bedrag maakten de Rabins in totaal
10.618 dollar naar hun Israëlische
rekening over. Omdat er nu nog
maar een gering bedrag staat op de
Amerikaanse rekening zal
waarschijnlijk worden volstaan met
een boete. Wel zal er een officieel
onderzoek worden ingesteld door de
openbare aanklager. Deze aan
klacht zal gedaan worden aan me
vrouw Rabin, omdat de Amerikaan
se rekening op haar naam staat.
De illegale bankrekening van de Ra
bins werd ontdekt door de Ameri
kaanse correspondent van het Israë
lische blad Hadretz, Dan Margalit.
Hij publiceerde op 1 maart in zijn
krant het bericht, een dag na de
terugkeer van Rabin van zijn be
zoek aan de Verenigde Staten. Het
artikel was duidelijk bedoeld om het
prestige van Rabin aan te tasten.
WASHINGTON (UPI, AP) Het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken heeft nog geen
officiële reactie op het aftreden van premier Rabin van Israël gegeven, maar functionarissen die aan
het vraagstuk Midden-Oosten werken stonden perplex en enkelen van hen waren bang dat dit zijn
weerslag op het tijdstip van onderhandelingen zal hebben.
Een van hen zei dat het er aan ligt of
Rabin snel en soepel wordt vervan
gen en wat voor gevolgen dit zal
hebben voor de Arbeidspartij bij de
verkiezingen in mei.
Zou Rabin worden vervangen door
een gelijkgezinde, zoals minister van
defensie Sjimon Peres, dan zal dat
geen blijvende uitwerking hebben
door Victor Zorza
Als de Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken Cy
rus Vance zich heeft verkeken
op zijn reis naar Moskou, hoe
dan wel?
Vance meent dat niemand kan zeg
gen dat hij nooit misrekeningen
maakt. Volgens sommigen doelt hij
daarmee op het Witte Huis. Het
ministerie van buitenlandse zaken
zou voor de reis naar Moskou de
strategie hebben gevolgd die was
opgesteld door Zblgniew Brezinski,
de adviseur van president Carter
voor nationale veiligheid. Als er
een beoordelingsfout is gemaakt,
dan was het daar.
jaj De grootste bedreiging voor de ver
houding tussen Brezinski en Vance
en mogelijk voor de hele buiten
landse politiek van de Verenigde
Staten is de fluistercampagne
die in Washington gaande is. En die
zal een nieuwe impuls krijgen na
wat nu in Moskou is gebeurd. De
ambtenaren op buitenlandse zaken
zijn tegen de manier waarop presi
dent Carter zich met het buiten
landse beleid bemoeit. Na het ver
trek van Kissinger hoopten zij weer
de vrijheid te krijgen die hij hen
jaren ontnomen had. Die verwach
ting blijkt nu niet uit te komen en.
de bureaucratie op buitenlandse
zaken wil daar wat aan doen.
Onlangs gaf Brezinski toe zich be
wust te zijn van de kritiek van
ambtenaren op het ministerie van
buitenlandse zaken maar hij zei
erbij dat zijn persoonlijke verhou
ding met Vance zo goed was dat
iedere poging een wig tussen hen te
drijven zou stranden. De poging
politieké problemen terug te bren
gen tot persoonlijke conflicten is
één van de minder aantrekkelijke
tijd verdrijven in Washington.
Redelijk
Een paar vragen blijven over na de
missie naar Moskou, los van de
persoonlijke zaken. Waren de voor-
stellen van Vance redelijk en wer
den ze op een redelijke manier ge
bracht? Het antwoord op beide vra
gen is „nee", althans vanuit het
gezichtspunt van Moskou. Er was
geen redelijke kans dat de voorstel
len in de Sowjet-Unie aanvaard
zouden worden, en Washington
wist dat.
De Verenigde Staten hoopten eoh-
ter op een heel proces van onder
handelingen waarin de Sowjet-
Unie zou kunnen worden duidelijk
gemaakt wat de nieuwe elementen
in het SALT-overleg (over de beper
king van strategische kernwapens)
zijn. Dit, zo hoopte Washington,
zou uiteindelijk leiden tot begrip
voor de voordelen die èn de Sowjet-
Unie èn de Verenigde Staten zou
den hebben van de nieuwe benade
ring van „forse ingrepen" (in de
bewapening), voorgesteld door pre
sident Carter.
Hoe redelijk de voorstellen ook zijn
op lange termijn, de manier waarop
in Moskou beslissingen worden ge
nomen moesten wel leiden tot een
mislukking op het ogenblik. Om de
afwijzing zo mild mogelijk te ma
ken stippelde Brezinski een strate
gie uit om de haviken in Moskou te
isoleren of in ieder geval hun in
vloed te beperken. Washington liet
Moskou zijn SALT-voorstellen niet
van tevoren weten zoals in Kissin
gers tijd gebeurd zou zijn. Bre
zinski maakte het op die manier de
haviken onder de Sowjetrussische
militairen moeilijk bij voorbaat al
het Politburo onder druk te zetten.
Hij hoopte een deel van de bureau
cratie in Moskou buiten spel te
plaatsen, even goed als ambtena
ren in Washington menen dat Bre
zinski hen probeert te isoleren.
Aandacht
Brezinski meent nu dat de Ameri-
Klachten
Ambtenaren op het ministerie van
buitenlandse zaken klagen over
Carters spraakzaamheid en initia
tieven inzake het Midden-Oosten
en de Sowjet-Unie. Zij menen dat
zijn tactiek een ordentelijk buiten
lands beleid in de weg staat en hun
eigen macht aantast. Als Carter
één maal in het openbaar een
standpunt heeft ingenomen is het
moeilijk voor hem dat weer terug te
draaien. De bureaucratie werkt lie
ver in het duister, buiten oogbereik
van het publiek.
Het verwijt dat Carter zo maar zijn
mond open doet zonder zich
goed voor te bereiden dat wat
hij zegt als een verrassing komt
voor zelfs de hoogste ambtenaren
op het ministerie van buitenlandse
zaken, is de eerste plaats een ver
wijt aan het adres van Brezinski.
Carter heeft geen enkele verande
ring in het buitenlandse beleid
doorgevoerd, zonder deze eerst
goed te bespreken met zijn advi
seur voor nationale veiligheid.
Ambtenaren op het ministerie heb
ben zitten wachten op een fout.
zodat zij de president kunnen dui
delijk maken dat dit niet de juiste
manier van handelen is. De misluk
te reis van Vance naar Moskou is de
eerste gelegenheid die zij kunnen
aangrijpen om duidelijk te maken
dat Brezinski gefaald heeft, en dat
de misrekening waarover Vance
sprait-er één van Brezinski was.
De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Vance (links) praat nog
even na met zijn Sowjetrussische ambtgenoot Gromyko, vlak voor het einde
van zijn weinig succesvolle reis naar de Sowjet-Unie.
kaanse voorstellen voor wapenbe
perking niet genoeg aandacht heb
ben gekregen in Moskou, omdat de
Sowjet-Unie geen „wapenbureau"
heeft voor de SALT-besprekingen,
in tegenstelling tot de Verenigde
Staten. Er zijn geen invloedrijke
groepen in de Sowjet-Unie, zegt hij,
die zich met wapenbeperking bezig
houden
De voorstellen van de Verenigde
Staten worden beoordeeld op het
Sowjetrussische ministerie van de
fensie. „Wij voelden," aldus Bre
zinski, „dat het niet goed zou zijn
een uitgewerkt voorstel te sturen"
wat dan door het ministerie van
defensie zou worden uitgekleed en
vergezeld van kritiek naar het Po
litburo zou gaan.
Mogelijk hoopte hij dat de duiven
in het Kremlin als het alleen aan
hen zou liggen welwillender zouden
reageren. „Wij wilden dat de
hoogste Sowjetrussische leiders
zich met de zaak zouden bezig
houden."
De voorstellen die Vance in Mos
kou op tafel legde werden achter
onmiddellijk doorgestuurd naar de
Sowjetrussische militairen die in
derdaad zo negatief reageerden als
Brezinski verwacht had. Hij had
zich verkeken op de mogelijkheden
van de duiven in het Kremlin en in
het bijzonder op die van Breznjew
zelf zelfs maar te luisteren naar de
voorstellen van Vance zonder
„hulp" van de militairen.
Goed begin
Maar in de grond is de zienswijze
van Brezinski Juist; zo lang de be
oordeling van de Amerikaanse
voorstellen voor SALT wordt over
gelaten aan kleine groep be
roepshalve gebonden militaire ha
viken op het Sowjetrussische mi
nisterie van defensie is ieders wa
penbeperking onwaarschijnlijk.
Net zo goed als dat het geval zou
zijn als aan de Amerikaanse kant
de beslissingen werden overgelaten
aan het Pentagon.
Er moet een manier worden gevon
den om niet aan alleen de Sowjet
russische leiders op dit punt voor te
lichten, maar ook het publiek, en
daarmee is al een goed begin ge
maakt. Minister van bi^ltenlandse
zaken Gromyko is door de open
heid van Carter gedwongen in de
Sowjet-Unie het standpunt van het
Kremlin uit te leggen en te verdedi
gen. Zijn onverwachte persconfe
rentie gaf meer informatie aan het
Russische publiek over wapenbe
perking in tachtig minuten dan
daarvoor in acht Jaar 't geval was.
We gaan een nieuw tijdperk binnen
van diplomatieke spraakzaamheid
aan beide kanten en veel bureau
craten aan beide kanten zullen dat
niet leuk vinden, maar het kan wel
leiden tot werkelijke vooruitgang
in de internationale betrekkingen,
zonder twijfel samen met onvermij
delijke teleurstellingen zoals on
langs in Moskou Maar die prijs
moet betaald worden
op de onderhandelingen. Wanneer er
echter een radicale omwenteling zou
komen in de Israëlische politiek en
leiding, zou de voorbereiding voor de
onderhandelingen in Genève, die nu
halverwege is. opnieuw moeten be
ginnen. Algemeèn was al aanvaard
dat de onderhandelingsconferentie
in september een aanvang zou moe
ten nemen.
Een woordvoerder van de Egyp
tische regering noemde het aftreden
van premier Rabin een symptoom
van de toenemende desintegratie
van de Israëlische samenleving.
Voorts sloot hij niet uit dat het aftre
den mogelijk bedoeld was als een
manoeuvre om de Israëlisch-
MOSKOU (AP) De Cubaanse pre
mier Fidel Castro is gisteren vanuit
Moskou naar Havanna vertrokken,
nadat hij een ontmoeting had gehad
met de leider van de Palestijnse
Bevrijdingsorganisatie (PLO). Jas-
sar Arafat en de Chileense verban
nen communistische leider Luis
Corvalan, aldus heeft de Cubaanse
ambassade in Moskou verklaard.
De ambassade weigerde enige de
tails te geven over de ontmoeting.
Castro heeft een week doorgebracht
In Moskou en had een ontmoeting
met topfunctionarissen van het
Kremlin, onder wie de Russische
leider Leonid Breznjew. Hij kwam
maandag aan. nadat hij een reis
door Afrika had gemaakt.
Over het bezoek van Castro aan
Moskou is een gezamenlijk commu
niqué uitgegeven waarin staat dat
van Sowjet-zijde de activiteiten in
de buitenlandse politiek van Cuba
hoog worden aangeslagen, alsmede
de uitbreiding van de banden van
Cuba met vele staten. Over een
groot gebied van problemqn bestaat
volledig gelijk Inzicht tussen de
Sowjet- en Cubaanse leiders. Indi
rect stellen van kunstmatige eisen
in onderhandelingen en interventie
in de binnenlandse aangelegenhe
den van andere landen.
Ook de Palestijnse leider Jasser
Arafat is gisteren uit Moskou ver
trokken. Arafat beschreef de eerste
publieke ontmoeting die hij deze
week met partijleider Brenznjew
had als een gebeurtenis van histo
risch belang voor de Palestijnse
zaak. Hij sprak van een succesrijk
en vruchtbaar overleg.
Arabische vredesbesprekingen te
vertragen. De Egyptische autoritei
ten hebben verder laten weten dat ze
hopen dat de opvolger van Rabin
yen nieuw pakket vredesmaatrege-
len zal helpen tot stand te brengen.
Onder Rabin heeft Israël steeds ge
weigerd de rechten van de Palesttj-
nen op een eigen staat te erkennen.
Verandering gezicht
Een woordvoerder van de Palestijn
se Bevrijdingsorganisatie PLO ver
klaarde dat het aftreden van Rabin
geen gevolgen zal hebben voor de
huidige impasse in het onderhande
lingsproces in het Midden-Oosten.
Rabins aftreden is alleen de vervan
ging van een gezicht, maar verandert
niets aan de zionistische positie, zo
verklaarde de PLO-woordvoerder in
Beiroet Op de vraag of het aftreden
van Rabin ook Invloed zou hebben
op de stabiliteit van de Joodse staat,
verklaarde de PLO-man daarop
niets te willen zeggen. „We bemoeien
ons niet met hun binnenlandse aan
gelegenheden", zo zei hij.
De Egyptische president Anwar Sa-
dat kijkt vanaf het balkon van zijn
kamer in zijn hotel in het Zwarte
Woud naar de vers gevallen sneeuw.
Hij houdt enige dagen vakantie in het
Zwarte Woud nabij Baden-Baden om
wat bij te komen van de vermoeienis
sen van de reizen die hij de afgelopen
weken heeft gemaakt.
SANTIAGO De Chileense Justitie
heeft definitief geweigerd een onder
zoek in te stellen naar mensen, die
sinds de staatsgreep in september
1973 zijn verdwenen. Dat is In de
Chileense hoofdstad Santiago be
kend gemaakt
Een maand geleden hadden familie
leden van 501 sindsdien verdwenen
mensen het opperste gerechtshof
gevraagd de regering opdracht te
geven een aantal agenten van de
geheime dienst te arresteren In ver
band met de verdwijningen. Er zou
een onderzoek moeten komen.
\fan een onzer redacteuren
AMSTERDAM Persvrijheid bestaat er nog steeds niet in
Spanje ondanks de toegenomen vrijheden sedert de dood van
genraal Franco. Activiteiten van journalisten worden nog regel
matig aan banden gelegd en tijdschriften worden dorde censuur
getroffen. Dit blijkt uit een door Amnesty International uitge
bracht rapport.
Op 4 februari van dit Jaar werden
twee medewerkers van het Bas-
kische weekblad Garaia, José Aran-
jabal en Inmaculada Ezqula, gevan
gengezet na een artikel over het
optreden van de Guardla Civil, de ln
Baskenland zeer gehate militaire po
litie. Het artikel was gebaseerd op
een rapport dat was uitgebracht
door de gemeenteraad van San Se
bastian. Volgens de 8paanse
grondwet mag iedere Spanjaard zijn
gedachten vrijelijk uiten mits die
gedachten geen aanval Inhouden op
de principes, waarop de staat is ge
grondvest.
De uit 1966 daterende wet op de pers
formuleert de beperkingen. Deze wet
bepaalt dat alle publikaties respect
moeten tonen voor de wet. voor de
principes van de (inmiddels opgehe
ven) nationale beweging. De wet op
de militaire justitie bepaalt boven
dien dat artikelen geen afbreuk mo
gen doen aan het leger, waartoe ook
de Ouardia Civil wordt gerekend.
Het kritische artikel ln Oarala stelde
kwalijke praktijken van de Ouardia
Civil aan de kaak en dat bevordert
de goede naam en faam van het
militaire apparaat niet.
Belemmerd
Dit voorval is een van de tientallen
ln het rapport van Amnesty Interna
tional die weergeven dat Journalis
ten nog steeds op allerlei manieren
ln hun werkzaamheden belemmerd
worden. Verslaggevers van de de
monstraties worden geslagen door
de politie. Journalisten die informa
tie vertrouwelijk hebben gekregen
worden gedwongen hun bronnen be
kend te maken. Doen ze dat niet dan
worden ze gevangen gezet. Tal van
Journalisten worden bedreigd door
extreem rechtse terreurorganisaties,
zonder dat de autoriteiten erin sla
gen de leden van deze organisaties te
pakken te krijgen. In zijn conclusie
dringt het rapport aan op betere
wettelijke waarborgen voor een vol
ledig vrije pers. Zeker ln een land
waar de democratie nog geen feit Ls
geworden, is dit meer dan elders
noodzakelijk.
ADVERTENTIE
Een greep uil de inhoud.
Geheel verzorgde reizen
Eigen land
Ardennen
Moezel
Fichtclgebergte
Denemarken
Gedeeltelijk verzorgde reizen
Eigen land (8-daagsc fietsvakantie v.a. f 288,-),
Zuid Lapland (15 dagen vanaf f 916,-).
De bestseller NS-vakantiereizen 77
is gratis tc krijgen op de stations,dc NS-reis-
cn inlichtingenburo's.dc ANWB,dc meeste
rcisburo's en de Rabobankcn.
En vraag daar dan meteen even naar
Vierwoudstcdenmccr (15 dagen v.a. f 1216,-). bet reisprogramma van de Franse Toeristen
Vaudoiser AJpcn (15 dagen vanaf Service, met o.a. reizen naar: Pknis (2 t/m 7
f 1437,-), dagen vanaf f 130,-) en reizen per Zon Expres
Karinthic met Venetië (17 dagen vanaf naar dc Riviera, bijvoorbeeld Boulouris
f 1108,-) (10,17 en £1 dagen vanaf f 365,-).
(8 dagen vanaf f 292,-),
(8 dagen vanaf f 498,-),
(8 dagen vanaf f 480,-),
(8 dagen vanaf f 566,-),
(8 dagen vanaf f 746,-),
AilgSu,hct AJpcnvoorland (10 dagen
vanaf f 684,-),
Vicrwoudstcdenmcer (8 dagen vanaf f 728,-),
