2829303112
'Dorp in opstand
Stegen een tiran
Schrijven in spreektaal
is meer dan nostalgie
[Clark Terry
iet slecht
KUNST
Schitterendconcert
Emmylou Harris
Jonge
Romantiek
bij Kamer
orkest
HET ATHENE VAN INDIA
WEDERVERKOPER
UI i I i I bouwbeurs, Utrecht
Theater speelt Lope de Vega
„Literatuur op de grens" Van Groningen tot Limburg
Twee keer terug voor toegift
Filmprijs voor Martin Franssen
f^AAI
NDAG 28 MAART 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
25 maart t/m 2 april 1977
JllZJIJIZ' openingstijden:
Obnm 9 00 uur-17.00 uur
zondag 27 maart gesloten
"**KT
whkkuhu w.iwkr.».
door André Rutten
NIJMEGEN De toneelgroep Theater gaf vrijdagavond in de schouwburg van Nijmegen haar
eerste voorstelling van 'Dorp in opstand' (Fuente Ovejuna) van de Spaanse schrijver Lope de Vega
(1562-1653).
De Vega schreef dit stuk 1614, toen
het grote rijk van Karei V onder
Filips III aan het aftakelen was,
maar hij kiest gebeurtenissen uit de
periode, waarin Ferdinand van Ara-
gon en Isabella van Castilië het nog
aan het opbouwen waren. Met harde
efficiënte middelen, die Machiavelli
ten tijde van Karei V in zijn 'D Prin
cipe' (De vorst) systematisch zou be
schrijven, met als praktische stelre
gel: het gezag is niet gehouden aan
enige ethiek, maar bepaalt zelf wat
voor zijn instandhouding nuttig en
noodzakelijk is.
In het gespeelde stuk komt het dorp
niet tegen Ferdinand en Isabella in
opstand in tegendeel, het stelt
zich tenslotte vrijwillig onder hun
gezag. Het keert zich tegen zijn di
recte heer, Feman Gomez de Guz
man, die de mensen in het dorp
tiranniseert, als lijfeigenen behan
delt, zich met geweld hun bezittin
gen en in het bijzonder hun vrouwen
toeëigent. Het dorp verzet zich, on
der aanvoering van zijn burgemees
ter, niet zozeer tegen het gezag, als-
wel tegen de volstrekte willekeur
van een gezagsdrager, die natuurlijk
wel een Machiavellische figuur is.
Duidelijk
Het stuk is opgebouwd zoals Shake
speare (twee jaar jonger dan De Ve
ga, die weer twaalf jaar ouder is dan
Cervantes) zijn stukken opbouwt;
vele korte scènes op wisselende
plaatsen. De belevenissen van het
dorp zijn daardoor duidelijk te over
zien en dus goed te volgen. De inge
weven scènes, die de toenmalige
Spaanse geschiedenis invoegen kun
nen enige moeilijkheden opleveren,
omdat het eigenlijk maar geheu
gensteuntjes zijn voor wie die ge
schiedenis al kent, zoals de Vega van
zijn tijdgenoten mocht verwachten.
René Lobo heeft er een beweeglijke
voorstelling van gemaakt, die de er
toch in aanwezige humor alle moge
lijkheden biedt, maar haar ook heel
simpel gehouden, samen met zijn
ontwerper Jan Kieboom. Een schuin
oplopend houten speelvlak, dat niets
bepaalds voorstelt, met halverwege
enkele rechthoekige openingen, die
originele opkomsten mogelijk ma
ken, maar ook een beekje of een
diepte kunnen aanduiden. De kle
ding is natuurgetrouw, geïnspireerd
vermoedelijk op schilderijen uit die
tijd. Het wordt niet 'realistisch' ge
speeld, al zitten er wel 'realistische'
details in: het uitwringen van de was
doet echt water stromen. Typerend
op de manier van Breughel: reële
elementen in een niet-reële ruimte.
Het is een goede manier om de harde
ambivalente werkelijkheid van die
tijd zichtbaar te maken.
Het stuk is in de twintiger jaren van
deze eeuw in de Sovjet-Unie wel ge
speeld als eerste proletariërsdrama:
de onderdrukten verzetten zich te
gen de onderdrukker en zijn tegeno
ver de rechter solidair: onder folte
ringen endervraagd verklaren drie
honderd dorpelingen eenparig, dat
Fuente Ovejuna (het dorp dus) de
daad gepleegd heeft. Ferdinand van
Aragon spreekt hen dan vrij wegens
gebrek aan bewijs.
De burgemeester (Jan Teulings) en zijn dochter (Pauline van Rhenen) in 'Dorp in opstand'.
door Jac Lelsz
door Rud Niemans
DEN HAAG Trompettisten als Clark Terry en Dizzy Gillespie
mogen dan, gemeten naar hun beider invloed op de jazzontwik-
keling nauwelijks vergelijkbare grootheden zijn, toch is er op tal
van sekundaire punten van frappante verwantschap sprake. Ze
zijn generatie-genoten, bezitten een onmiskenbare eigen stijl,
een onbedwingbare sense of humor, gevoed vanuit een ronduit
optimistisch gedragspatroon en zijn beiden hopeloos en le
venslang verliefd op het leiden van big bands. Waar Dizzy, clown
naast bloedserieus, uitzonderlijk begaafd musicus, zijn stempel
drukte op de turbulente bop-jaren 40, staalde Terry weinig
opvallend een bijkans ijzeren ervaring in de twee beste leerscho
len die daarvoor maar denkbaar waren: Basie (48-51) en El
lington (51-60).
reisklubje was juist Ernie Wllkins
vervangen door wijlen the Duke's alt
Norris Tumey en dat was aan de
kleur van de uitstekende saxsektie,
voorts met Bill Saxton, Herman Bell,
Charles Davis (bariton) en de absolu
te uitblinker Chris Woods op alt best
te merken. Wllkins (architekt van de
Basie-band in de jaren 50) was echter
in de geest van de lekker doorzichti
ge en monter swingende muziek zo
tussen the Count en Ellingtonia in-
nadrukkelijk aanwezig. Het meren
deel van de 19 stukken droeg zijn
naam. De klasse van Richard Wil
liams (trompet) en de van de West-
coast afkomstige alt Chris Woods
kreeg met de minuut duidelijker re
liëf. De laatste schilderde steeds met
die felle, Sprekende kleuren, die me
jl. najaar al zo aanspraken toen ik
hem bij Ted Curson in „Boomer's"
(NY) hoorde blazen. Een man, die in
staat is Hodges te eren (Jeep's Blues)
zonder dat je ogen dicht nu
meteen Hodges zelf ziet staan. In
andere werkjes, zoals „Modus Ope
randi" werd via simultaan saxsolo-
werk wat gestoeid met free Jazz
elementen, maar wel „with discipli
ne. of course", aldus de leider. Terry
zelf bleef aanvankelijk wat op de
achtergrond, liet pas in een latere
fase het hem kenmerkende dartel
jolijt uit zijn beugel komen, ju
weeltjes muziek in bekende morse
sein-stijl, zeer staccato, zeer swin
gend ook. Nou. de uitsmijter kunt U
raden. Terry maakte wel weer een
mooi mompel-verhaal, maar wie was
uitgelachen kon nog net horen, hoe
18-karaats de toegift klonk, „C Jam
Blues".
DOETINCHEM Op de zaterdag In het kader van de Boeken
week gehouden manifestatie „Literatuur op de grens" is gepleit
voor een volwaardige streekliteratuur binnen de Nederlandse
literatuur, en niet ten onrechte. Een man als prof. dr. Hendrik
Entjes heeft in de loop der Jaren bij herhaling gewaarschuwd
tegen dialectschrijverij als synomiem van oubolligheid. En één
van Nederlands voortreffelijkste streekdichters, wijlen Johanna
van Buren uit het Overijsselse Hellendoorn, die over het ge
woonste leven in het dorp schreef, moet eens hebben geklaagd
dat de mensen altijd iets van haar wilden lezen waarom ze
konden lachen.
Clark Terry.
Doetinchem wil van de „Literatuur
op de grens" bijeenkomsten, dat
bedoeld is voor Nederlanders en
Duitsers, een jaarlijkse traditie ma
ken. Vorig Jaar, toen het de eerste
keer was, stond de poëzie centraal.
Nu ging het gezelschap op de pro
zaïsche toer. Het gebied, dat er bij
betrokken was, bleek uitgegroeid,
Terry overleefde de down beat-jaren
zestig via werk met een veelheid van
middle jazz-stylisten, steeds als
warm pleitbezorger van de traditio
neel harmonische struktuur, de dar
tel swingende melodie met bopinjek-
ities. Tot zijn eigen verbazing werd
een tot dan onopvallend, zij het
[steeds gunstig beoordeeld platen-
iuvre, in '64 plotsklaps bekroond
een kraker met hit-potenties
:„Mumbles" Bij zowel deze als die
andere scat-vocal „Incoherent
lues" was er sprake van ronduit
leugende monologen, waarin ook
in regiment een luidruchtige blues-
louters (vaak na enkele regels tekst
[li onverstaanbaar) zijn eigen, rake
ikatuur herkende. „Mumbles"
leef aan Terry kleven, hij kwam er
!nlet meer van los, maar het zette zijn
lichaapjes enigszins op het droge.
[Terry, gemakzucht afwisselend met
briljante momenten, werd een expo
nent van de zogeheten happy Jazz-
nujvat dat dan ook precies inhouden
vi moge-, richtte zijn werk als muziek-
aa docent op colleges en clincs en stuur-
de soms bij voorkeur een eigen, se-
mi-permanente bigband de wei in,
i zodra het weer festivallen geblazen
«as (Monterey, Montreux enz.).
tj
Alle enthousiasme over al die leer-
gierige studenten ten spijt, Terry
m ging liever met een paar routiné's en
anivé's op stap zulks in kontrast tot
Kenton, Rich. Woody Herman, ha-
nen die als bandleider koning kraai
en in een jonge kippenren. Terry
stelt zijn big „Bad" bands samen
met solisten, die op de loonlijsten
yVan Basie en Ellington staan. In de
v intieme ambiance van de Carrousel-
.j zaal van Haagse kongrescentrum
hoorden enkele honderden zaterdag-
y avond jl. zo'n Terry-band bepaald
niet „bad" spelen. Minstens zes van
öjn zeventien musici gaven al jaren
«erder aan Clark's orkest-ambities
1 gestalte. Onder hen Vic Sproles
(bas), Sonny Constanzo, John Gor-
don (trombone) Ed Soph (drums) en
Basie-trompettist Richard Williams.
Mijn impressies, opgedaan bij
kaarslicht, bier, een sigaretje en een
"at ongemakkelijk stoel, kunnen
Hukken positiever luiden dan bij het
Voorgaande Haagse geweld van kil-
'er Rich en Peter Eigenheimer In
Terry's veel spelplezler uitstralende
door Kees de Leeuw
AMSTERDAM De Amerikaanse country-zangeres Emmylou
Harris is in betrekkelijk korte tijd zeker in Nederland
uitgegroeid tot een vedette, zoals dat in wielertermen wordt
genoemd. Ontdekt door de helaas te vroeg gestorven Gram
Parsons, met wie ze juweeltjes van duetten zong, is zij er in
enkele jaren in geslaagd middels drie platen naam te maken als
de vertolkster van het gevoelige luisterlied in de platte
landssfeer. Dit heeft er mede toe geleid, dat Emmylou veelvuldig
wordt gevraagd anderen vocaal bij te staan, zoals bijvoorbeeld
Bob Dylan op zijn laatste elpee „Desire".
het strekte zich dit maal uit van
Groningen tot Limburg.
Onderscheid
Hoewel het mooie van regionale lite
ratuur is, dat ook zondagsschrijvers
op die manier aan het woord kunnen
komen, vond de neerlandicus dr. Tj.
W. R. de Haan uit Wassenaar, die ais
discussieleider optrad, dat het uit
moet zijn met het onderscheid dat
lectuur voor de massa is en litera
tuur voor een kleine, selecte groep.
Men moet op de bres staan voor de
ene, ondeelbare literatuur. Een mus
behoeft geen kanarie genoemd te
worden, maar volgens De Haan
wordt het hoog tijd, dat ook streek
taal schrijvers evenals die in het
Algemeen Beschaafd Nederlands
van overheidswege additionele ho
noraria kunnen ontvangen. Er is op
het ogenblik langs de grenzen nog al
wat literaire beweging gaande.
Misschien, aldus De Haan, worden in
de Randstad wel meer toppen ge
vonden, maar ook daar geven de
laagvlakten de toon aan.
Dialect
Intussen blijkt dat degenen, die
schrijven finders dan In het Neder
lands, nog steeds tegen allerlei vor
men van vooroordeel moeten optor
nen. De Fries E. Dam vertelde dat
hij, toen hij overging naar het schrij
ven in het Fries, de grootste degra-
datiegevoelens kreeg opgedrongen,
ook vanuit Friesland zelf. Hij achtte
het voor het behoud van een streek
taal noodzakelijk dat meer schrij
vers met hun onderwerpen buiten de
eigen gemeenschappen durven tre
den en eventueel er ook gebruik van
maken voor onderwerpen van alge
mene aard. Het was een stelling die
bij een gedeelte van de aanwezigen
weerklank vond. Dialect schrijven,
vond men, ls meer dan het oproepen
van een nostalgisch sfeertje.
Eén uitgever zei de indruk te hebben
dat thans meer dialect wordt gelezen
dan een Jaar of tien geleden. Er blij
ven echter zwakke plekken in het
veld van de streektalen. Het blijkt
dat velen een dialect wel kunnen
spreken, maar niet kunnen lezen.
Dikwijls vinden kinderen het dialect
best leuk, maar de onderwijzers heb
ben er nauwelijks begrip van. Moe
ders, die het dialect beheersen, doen
er goed aan het te blijven spreken.
door W. H. Wolvekamp
ROTTERDAM In de serie
Jonge Romantiek heeft het Ne
derlands Kamerorkest vrij
dagavond onder leiding van de
gastdirigent Guido AJmone-
Marsan een programma van
weinig gekende negentiende
eeuwse muziek ten gehore ge
bracht. Begonnen werd met
een der zes sonates die Rossini
op twaalfjarige leeftijd schreef.
Rossini had toen nog geen
compositieles genoten maar
blijkbaar zijn oor goed te luis
teren gelegd bij Haydn. Boven
dien was hem een volstrekt ga
ve vormgeving (evenals iets la
ter de geniale Mendelssohn)
kennelijk aangeboren.
Het hierop aansluitende werk van
Johannes van Bree (1801-1857). Alle
gro voor vier strijkkwartetten, is vele
jaren geleden al eens in Rotterdam
uitgevoerd. De hernieuwde kennis
making was bepaald aangenaam.
Deze muziek ls van opvallend dege
lijk makelij en herinnert sterk aan
Mendelssohn. Gerekend naar de tijd
van ontstaan moeten de twee vol
gende programmaonderdelen ook
tot de Jonge romantiek worden gere
kend: Divertimento Brillante van de
Russische componist Glinka op mo
tieven uit Bellini's opera „La Som-
nambula" en Liszts in 1830 gecompo
neerde en tien jaar later herziene
„MalédicUon."
De Japanse pianiste Hanae Naka-
jima speelde ln beide werken een
belangrijke solopartij, belangrijk
althans wat het technische aspect
betrof. Want Glinka's Divertimento
bevat volstrekt oninteressante sa-
lonmuziek. Dit geldt zeker niet voor
Liszts „MalédicUon." waarin de com
ponist harmonisch zowel als modula-
torisch zijn tijd ver vooruit was. He
laas doet dit stuk meer gemanië
reerd dan geïnspireerd aan. Hanae
Nkajima schijnt een fabelachtig
groot klavier-repertoire te beheer
sen. Maar tijdens dit cencert kwam
slechts één facet van haar stellig
grote pianistische begaafdheden tot
uitdrukking: een spectaculaire
techniek. De keuze van deze twee
stukken voor strijkorkest en klavier
leek ons niet gelukkig.
De dertigjarige Guido Ajmone-
Marsan heeft zich de gehele avond
een kundig en accuraat dirigent ge
toond. Zijn beste troeven kon hij wel
uitspelen in de muzlkanteske Sere
nade voor strijkorkest op 22 van
Dvorak. Dit was natuurlijk geen Jon
ge, maar late romantiek, muziek die
sterk aanleunt tegen Brahms. De
vijfdelige suite, van lyrisch zowel als
dansachtig karakter, genoot onder
leiding van de dirigent een weergave
die klonk als een klok.
Uitgerust met een stem als eeti
„zweepslag" kan zij zich verheugen
in een ongekende populariteit, die
alleen in Nederland al garant staat
voor zo'n zes uitverkochte concerten,
waarvan twee zaterdagavond in de
Amsterdamse RAI en één zondag
avond in Groningen. Vakkundig bij
gestaan door haar begeleidingsgroep
The Hot Band verzorgde ze haast
moeiteloos een optreden, dat stond
als een huis en niets te wensen over
liet. Hoewel enigszins geplaagd door
een lichte keelaandoening beschikt
ze over zoveel techniek, dat hier
met behulp van af en toe een slokje
thee tussen de nummers door
niets van te merken was.
The Hot Band zelf was op één plaats
gewijzigd. Veteraan James Burton is
teruggekeerd naar zijn voormalige
werkgever Elvis Presley. Zijn plaats
werd ingenomen door Albert Lee, die
met zijn gitaarllcks dermate overtul-
'Jantje maakt amok'
Van een verslaggever
DEN HAAG Martin Franssen (25)
uit Mook (L.) heeft met zijn twintig
minuten durende film 'Jantje maakt
amok' de prijs gekregen voor de
beste filmacademie-film van 1976
Filmregisseur Paul Verhoeven van
Turks Fruit reikte hem zaterdag in
Den Haag de prijs uit, te weten een
geldbedrag van duizend gulden.
Deze fllmverklezlng ls een initiatief
van de club Cine-Q. die maandelijks
een contactmiddag in Den Haag or
ganiseert voor degenen die in het
filmbedrijf werkzaam zijn. Bedoe
ling is om de aandacht te vestigen
op jonge filmtalenten. De twaalf in
zendingen zijn voornamelijk exa
menfilms van studenten van de Ne
derlandse filmacademie in Am
sterdam.
gend overkwam, dat zeker van een
aanwinst kan worden gesproken.
Emmylou Harris bracht een welover
wogen selectie van haar repertoire,
bestaande uit nummers, die er stuk
voor stuk puntgaaf uitkwamen. Ais
eerste hoogtepunt van de vele die
het concert telde, kon de gevoelige
tranentrekker „Coat of many co
lours" worden genoteerd, gevolgd
door het ingetogen „Sleepless
Nights" met een schitterende stem
van steunpilaar Rodney Crowell. Tij
dens haar optreden viel weer eens op
uit welke klassespelers haar groep
bestaat met als uitblinkers Glen D.
Hardin op piano, Emory Oordy op
bas en niet te vergeten Hank De Vito
op de pedal steel.
Met name nummers van haar laatste
elpee, zoals het flitsende .Luxury
Liner", het baliade-achtlge „Poncho
Lefty" en het vierstemmig ver
tolkte „Hello Stranger" (wat mooi)
brachten de zaal tot groot enthou
siasme. Maar ook met de Chuck Ber
ry-hit „You never can tell" en „Tulsa
Queen" wist zij de handen meer dan
eens op eikaar te krijgen. Het was
dan ook duidelijk, dat Emmylou
Harris die één van haar beste concer
ten tot nu toe gal, er ook al liep het
tegen enen niet zomaar vanaf
kwam. Tot twee keer toe liet ze zich
terugroepen voor een toegift, voor
dat het publiek dankbaar en vol
daan de zaal verliet. Mensen die dit
gebeuren gemist hebben, kunnen
dat alsnog goed maken door op 7
april naar Sittard af te reizen, waar
deze „Queen of country" haar Neder
landse tournee zal afsluiten.
EEN ONVERGETELIJKE KLEURENFILM
Tegen aan achtergrond ven een diop
Ingewortelde Hlndootredltle riet u de
geweldige kracht ven het Evangelie.
(Prachtige opnamen uit India)
op DINSDAG 29 MAART a.s. 8 uur n.m.
EVANGELIECENTRUM
ZULSINQEL 2 - LEIDEN
EEN FILM OIE U NIET MAG MISSEN
TOEGANG VRIJ! IEDER WELKOM'
ZAKENFLITSEN
Onze laatste BONTMANTELS,
bonthoeden. Bijv. van 795.-
nu te geef slechts 349.-. Bijv,
van 1075,- nu te geef slechts
598,-. Div. bontmantels v.
halve prijzen! Kredietservice
mogelijk. Volle garantie. De
grootste en goedkoopste
bontzaak v. Nederland De
Bontkoning, Hoogstraat 97.
Rotterdam-C. Extra, bij koop
reisgeld terug (ook benzine au
to). Vri|dags tol 21 uur geo
pend! Parkeerterrein v. zaak
Wij zouden het er wel in willen
pompen voor SCHRIJF-, tel
en rekenmachine* eerst kij
ken bij Aveha. Meer dan 500
machines in voorraad. Prijzen
v a 95. Aveha kantoormachi
nes import B.V.. verkoop en
technische dienst Schieweg 50,
R'dam. Tel. 248437, ook zater
dags geopend.
3/4 Bisam bontmantels van
1098, weg ermee 498. De
laatste BONTMANTELS,
bonthoeden gaan weg voor
zeer lage pakmee-prijzen!
garantie. Kredietservice moge
lijk. Het Bontpaleis, Hoog
straat 153, Rotlerdam-C, Als
extra reklame: bij koop rersgeld
terug (ook benzine auto). Vrij
dags tot 21 uur open!
ROOS CO HEEFT HET
Gas. kolen en oliehaarden,
open haarden. Gasvuren voor
open haarden, glas en mica
Gloeiblokken. nieuwe kolenka-
chels, antieke gas- en kolen
haarden. Reparatie en schoon
maken van alle haarden, ge
bruikte haarden
BIJ ONS SLAAGT U
Zaagmolenstraat 153 Tel 010-
247883.
VOELT U VOOR EEN
ZELFSTANDIG BESTAAN 777?
Als u
- Graag met mensen omgaat
- Een goede gezondheid geniet
- Met geld kunt omgaan
- De leeftijd heeft van 25 - 45 jaar
- Kunt organiseren
- Graag zelstandig werkt
- Doorzettingsvermogen heeft
- In het bezit bent van rijbewijs B-E
- Iets van verkopen afweet
Dan zou U wel eens een goede
in tijdschriften en boeken kunnen worden.
Wij bieden U:
- Een voorbewerkte verkoopwijk
- Vaste abonnementenkring
Volledige dagtaak
- Een bedrijfsauto
en basisopleiding
- Inkomen minimaal 30.000,--
Bruto per jaar
Wij hebben wijken beschikbaar In
DEN HAAG e.o.
U kunt onderstaande coupon opsturen naar
Dhr. H. Besselink, postbus 9079, Rotterdam.
Waarna u snel nadere informatie ontvangt.
Na 17.00 uur kunt u mij ook telefonisch
bereiken. (010-824540)
coupon (hier alknippen)
Naam:
Adres:
Woonplaats:
Leeftijd:
Telefonisch te bereiken:
