andhi stapt op PLO kan alle kanten nog op ritse regering nauwelijks meer te redden iaire: Cubanen iij invallers IG-landen regelen noodhulp Gemengde reacties op plan-Breznjew Ruzie om water tforgen nieuwe regering in India itmoeting Castro-Podgornij? Congres in Cairo koos niet Israël afwijzend, Egypte positief VS: Japan in veiligheidsraad il van Callaghan zou sluitstuk van verlammingsproces worden H ENSDAG 23 MAART 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartel 7 I een onzer redacteuren t meningen op de ruim week oude lerconferentie in het Argentijnse i del Plata zijn verdeeld. Het gaat ïoral om een steunfonds voor de tervoorziening in de derde wereld ontwikkelingslanden onderling verdeeld over een 'waterfonds', wijl de rijke landen er zeker niet r voelen. Zuidamerikanen en Azi- i menen dat een fonds voor water- voorziening niet nodig is en niet aan sluit bij hun eigen plannen. De Afri kaanse landen daarentegen dringen er sterk op aan. Het westen meent dat geld belangrijk is om het waterpro bleem in de derde wereld op te lossen, maar het is niet doorslaggevend. Een betere watervoorziening is in de eerste plaats afhankelijk van de poli tieke wil, zo zeggen zij. Goed en ge noeg water in ontwikkelingslanden is een wezenlijke voorwaarde voor ge zondheidszorg, voeding, bevolkings beleid, landbouwontwikkeling en zo meer. Een werkgroep praat op het ogenblik over een Afrikaans voorstel voor een .waterfonds'. DELHI (Reuter, UPI, AP) „Rasjtrapatiji (geliefde president): na de bekendmaking van het ïltaat van de algemene verkiezingen bied ik hierbij het ontslag aan van mij en van de hnisterraad t deze brief aan waarnemend pre nt Jatti bevestigde de Indiase lier Indira Gandhi gisteren het den van haar regering, na de pletterende stembusnederlaag. zoon Sanjay, die evenals zijn der zelfs in het eigen kiesdistrict verslagen, zal zich terugtrek- i uit de politiek. Hij toonde zich teleurgesteld over zijn aandeel |Jde verkiezingscampagne, dat vol- waarnemers mede heeft geleid tot het verlies van mevrouw Gandhi's Congrespartij. Met haar ontslag en het terugtreden van Sanjay is een einde gekomen aan een landurige heerschappij van de familie Nehroe over de Congres- partij. Indira, een dochter van de vroegere Indiase premier Jawaharlal Nehroe, heeft elf jaar lang gegolden als één van de machtigste vrouwen in de wereldpolitiek. ?b,!NSJASA (Reuter, AP) Volgens president Moboetoe van jj lire zijn er wel degelijk Cubanen betrokken bij de inval in zijn di nd. ndanks krachtige ontkenningen i de Cubaanse premier Fidel Ca ll is het duidelijk dat de invallers militaire en ideologische oplei- pg hebben gekregen van Cubanen, ir dioboodschappen aan het front s rden niet alleen uitgezonden in ,h Swahili, maar ook in het Portu- ei is en Spaans", aldus Moboetoe. k zouden dezelfde Russische wa als bij de burgeroorlog in het igrezende Angola worden ge likt. d in 't front in de Zairese provincie aba (het vroegere Katanga) wor- jr n ondertussen geen nieuwe mili- rkfre ontwikkelingen gemeld. Be lten dat Zaire vliegtuigen de stad ilo zouden hebben aangevallen len in de hoofdstad Kinsjasa bevestigd. De opstandelingen in streven onafhankelijkheid a de koperrijke provincie en mó gelijk de val van president Moboetoe na. Deze zei gisteren verder dat Cuba en de Sowjet-Unie Zaire proberen 'te omringen met onveiligheid'. Koren op de molen van Moboetoe is het bezoek dat de Russische president Podgomy en de Cubaanse leider Ca stro onafhankelijk van elkaar aan verschillende Afrikaanse landen brengen. Wel zullen zij elkaar vol gens het Mozambiquaanse persbu reau ontmoeten in Mozambique, waar Castro al is. Podgorny is thans in de Tanzaniaanse hoofdstad Dar es Salaam, en bezoekt vervolgens be halve Mozambique, Zambia. Castro werd daar al eerder verwacht, maar liet verstek gaan. Wel zou hij nog een bezoek brengen aan Angola, waar de bevrijdingsbeweging MPLA de bur geroorlog won mede dankzij Cu baanse steun. De Indiase oppositie ondertussen (grotendeels verenigd in de Janata- partij) krijgt een twee-derde meer derheid in de Indiase volksvertegen woordiging. Dat is genoeg om alle door mevrouw Gandhi onder de noodtoestand genomen maatregelen ongedaan te maken. Morgen kiest de Janata-partij naar alle waarschijn lijkheid een nieuwe voorman en daarmee eerste minister. Dan krijgt ook de Congrespartij -nu oppositie een leider in 't parlement. Mevrouw Gandhi zal daarbij niet aanwezig zijn. De belangrijkste kandidaten voor haar opvolging als permier zijn op het ogenblik de vroegere vice- premier Morarji Desai en de oud minister Jagivan Ram. De 81-jarige Desai lijkt op het ogenblik de beste papieren in handen te hebben, als voorman van de Janata-partij. Sa men met het Congres voor democra tie van Ram tot voor kort één van de volgelingen van mevrouw Gandhi had de Janata-partij gisteren 294 van de 416 zetels in het Indiase lager huis. Steun van kleinere partijen zou nog eens veertig zetels extra kunnen betekenen. De Congrespartij die bij de verkiezingen van 1971 meer dan twee derde van de zetels had gekre gen zakte terug naar 147 zetels en de met haar samenwerkende Moskou communisten van 23 naar 7. De grote Indiase kranten juichten het verlies van mevrouw Gandhi gis teren toe als een overwinning voor de democratie; Opvallend was dat de commentaren zich veeleer toe spitsten op de politieke toestand, dan op het sociale en economische beleid van mevrouw Gandhi en de verwachten politiek van een Janata- regering. De Statesman schreef dat de Indiërs hun hoofd nu weer opge richt kunnen houden, terwijl de Indi an Express het had over het „mooi ste uur voor de democratie". USSEL (ANP) De landen van de Europese Ge- yfcenschap zullen hun noodhulp in de toekomst veel a«er op elkaar af gaan stemmen dan tot nu toe het geval Daarover is in de Europese ontwikkelingsraad in d^ussel overeenstemming bereikt. dit besluit is een vooral Nederlandse wens in 'ulling gegaan. Drs. Pronk, de Nederlandse minister ir ontwikkelingssamenwerking, heeft hierover, gerui- tijd geleden, al een memorandum bij de Europese listerraad op tafel gelegd. Nederlandse minister vond het een dwaze geschiede- dat, zodra er ergens in de wereld een ramp gebeurde, EG-land op eigen houtje hulp ging verlenen. Er moet een inventaris gemaakt worden van de hulpverlenings mogelijkheden van elk EG-land, zodat de gemeenschap als geheel weet wat voor hulp ze kan bieden. Als er dan hulp nodig is dient erop Europees niveau een coördina tor te zijn, zodat er zo efficiënt mogelijk gewerkt kan worden, zo luidt het Nederlandse standpunt. Een Nederlandse wens was ook dat de ge meenschapshulp zich zou uitstrekken niet alleen tot natuurrampen, maar ook tot rampen „die door mensen veroorzaakt worden". Voorbeelden daarvan zijn hulp tijdens de burgeroorlog in Libanon en de financiële steun die verstrekt werd aan de buurlanden van Rhode- sië, toen die landen moeilijkheden ondervonden door de boycot van Rhodesië. Breznjew stelde maandag tijdens een rede voor het Sowjet vak bondcongres voor dat Israël zich stap voor stap uit de bezette gebie den zou terugtrekken en dat er gede militariseerde zones rond Israël zou den moeten komen, die internatio naal worden beheerd, bijvoorbeeld door de Sowjet-Unie, de Verenigde Staten en Frankrijk. Volgens Avineri ziet Isrël wel enige veranderingen in de traditionele houding van Moskou ten opzichte van het Midden-Oosten maar de ba sisbeginselen blijven bestaan. De veranderingen betreffen bijvoor beeld het weglaten van een rol voor de Palestijnse bevrijdingsbeweging (PLO) en het bezigen van mildere termen als Israël wordt bedoeld. De Egyptische president Anwar Sa- dat heeft de voorstellen van Breznjew positief ontvangen. Er zou den volgens hem nog wel besprekin gen nodig zijn om een aantal details nader uit te werken. Het Egyptische dagblad Al Achram, dat gezien wordt als de officieuze spreekbuis van de regering schreef gisteren dat men ontgoocheld was over het ont breken van het Palestijnse vraagstuk in de verklaring van Breznjew. „Dit Is nu juist waar het om gaat", aldus Al Achram. Het Amerikaanse ministerie van bui tenlandse zaken beschouwt de uit spraken van Breznjew bij een eerste onderzoek als gedeeltelijk de opvat tingen van de Verenigde Staten overlappend. Het is volgens functio narissen van het ministerie een se rieuze poging van Breznjew een bij drage te leveren tot de oplossing van het Midden-Oostenvraagstuk. De uitspraken van de Sowjetleider zul len zeker aan de orde komen tijdens het bezoek dat minister van buiten landse zaken Cyrus Vance dit week einde aan Moskou zal brengen. Van ce zal de eerste van een aantal topge- sprekken voeren over de betrekkin gen tussen de VS en de Sowjet-Unie. door James Dorsey Het Palestijnse nationale congres is in Cairo geëindigd met een politieke verklaring die ondanks de gebezigde harde taal de Palestijnse bevrijdingsbeweging PLO in staat stelt om alle kanten op te gaan. De Sowjet-premier Alexej Kosigin is gisteren zijn bezoek aan Finland begon nen met een pleidooi voor het stoppen van de bewapeningswedloop. „We bedreigen niet iedereen", zei hij over de Sowjet-Unie tijdens een banket, waar hij een bewapeningswedloop vergeleek met de vuurgod Moloch, aan wie kinderoffers werden gebracht. Kosigin (op de foto rechts) brengt een vijfdaags bezoek aan Finland en werd gisteren ontvangen door president Urho Kek konen. JERUZALEM (Reuter, UPI, AFP) De Israëlische regering beschouwt het vredesplan voor het Midden-Oosten van de Sowjetrussische partijleider Leonid Breznjew als een poging opnieuw invloed te krijgen in het gebied. Dit heeft de woordvoer der van het Israëlische ministerie van buitenlandse zaken Sjlo- mo Avineri bekend gemaakt. Voor velen heeft het Palestijnse nati onale congres aan de verwachtingen niet voldaan. Men hoopte op veran deringen in het omstreden naUonale handvest van het PalesUjnse verzet maar daarvoor kon geen sprake zijn op dit moment. „Als wij nu ons handvest zouden veranderen, dan zal de indruk ontstaan dat wij aan Amerikaanse chantage zouden toe geven." aldus een Palestijn. En dus werd een politieke verklaring opgesteld waarin het opvoeren van de militaire strijd in de bezette ge bieden en het principe van geen ver zoening met of erkenning van de staat Israël een belangrijke rol spe len. Maar in diezelfde verklaring eist de PLO het recht op aan elke inter nationale conferentie deel te nemen die zich met de Palestijnse zaak be zig houdt als een onafhankelijke en gelijkberechtigde partner. En ten slotte kreeg PLO-leider Jasser Ara fat het mandaat van het Palestijnse nationale congres om zelfstandig be slissingen te kunnen nemen zonder dat het Palestijnse naUonale congres opnieuw bijeen moet wor den geroepen. Met andere woorden: A arafat kan zelf over Palestijnse deelname in Genève besluiten. Geen breuk Met deze laatste formule is vermoe delijk gepoogd om een deflniUeve breuk in de PLO te voorkomen. Tac tische meningsverschillen binnen de PLO spelen in de volgende stap in de strijd een zeer grote rol. De meerder heidsfractie in de PLO is ervan over tuigd dat er op dit ogenblik weinig anders op zit dan streven naar deel name aan de Geneefse vredesconfe rentie over het Midden-Oosten en naar de stichting van een Palestijnse staat op de door Israël nu bezette westelijke Jordaanoever en de Gazft- strook. Maar het uiteindelijke doel blijft de stichUng van een democra- Usche staat voor joden, christenen en moslims in geheel PalesUna. Dit wordt overigens door PLO- functionarissen openlijk toegegeven. Dubbele bodems Zodra men echter dieper gaat doorvragen stuit men op dubbele bodems en tegenstrijdige uitspra ken. De meeste Palestijnen willen duidelijk gesteld hebben dat de süchting van een mini-staat nooit als een definitieve oplossing van het Palestijnse vraagstuk gezien mag worden Sommigen menen dat de PLO het recht moet houden om ook na de stichting van een mini- Palestina gewapender hand haar ui teindelijke doel na te streven. Hier tegenover staat dat andere Pales tijnse functionarissen in privé ge sprekken te kennen geven dat in het kader van een vredesoplossing die met de Palestijse rechten rekening houdt, beloofd zal worden om de militaire strijd te staken en dat de PLO zich bij de feitelijke situaUe in het Midden Oosten zal neerleggen. Voorlopig lijken de inspanningen van de PLO toch gericht te zijn op de deelneming aan de Geneefse vre desconferentie De gebezigde harde taal in de poliUeke verklaring wordt gezien als een tactische zet. De Pa- lesUjnen willen met name door de Verenigde Staten erkend worden. Er is al Ujdens het PalesUjnse congres een wat indirecte dialoog op gang gekomen tussen de PLO en de Ame rikaanse regering. De basis daarvoor zijn de uitspra ken van president Carter dat de Palestijnse vluchtelingen recht heb ben op een eigen vaderland, en het feit dat Carter op een recepUe van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties Kurt Waldheim de hand heeft gedrukt van de PLO- vertegenwoordiger. Dat is in de Egyptische pers groot gebracht. Jas ser Arafat reageerde eveneens posi tief door te verklaren dat de uit spraak van Carter een eerste stap is voor beter begrip van het Ameri kaanse volk voor de Palestijnse zaak. En in een televisie-interview heeft de Amerikaase televisie CBS zei Arafat dat hij „Carter vertrouwt en gelooft met hem te kunnen sa menwerken." Op korte termijn echter lijkt de uit komst van de zitting van het Pales tijnse naUonale congres de parUjen in het conflict in het Midden Oosten niet nader bij elkaar te hebben ge bracht. De op het congres gedane uitspraken zullen de regering in Je ruzalem dienen als bevestiging van hun standpunt dat de PLO een ter- rorisUsche organisaUe is die streeft naar de vernieUging van de staat Israël. WASHINGTON (Reuter) Presi dent Carter van de VS wil dat Japan een permanente zetel krijgt toege wezen in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Het Amerikaanse staatshoofd stelde dit voor Ujdens een diner in het Witte Huis ter ere van de Japanse premier Takeo Foe- koeda, die een bezoek van enkele dagen aan de Verenigde Staten brengt. Carter beloofde tevens dat Amerika nooit meer aan Japan zal voorbijgaan als er initiatieven wor den genomen op het gebied van de buitenlandse politiek. „We hebben ons verbonden op de nauwste en Innigste wijze wij zijn echte partners in de ware zin van het woord", aldus Carter in een heildronk of Foekoeda. „We hebben beloofd dat we Japan nooit meer zullen passeren als we een verplich ting aangaan". Bert van Panhuis ïtl regering van de Britse premier James Callaghan zal vanavond waarschijnlijk ten val worden wacht. De directe aanleiding is een hele kleine opmerking van de premier aan het adres van de iangrijkste oppositieleider, de conservatieve Margaret Thatcher. „Doe het zelf maar" schamper- Callaghan toen Thatcher hem vroeg de vertrouwenskwestie te stellen. )Sudurft toch niet, moet hij hebben acht. Maar Margaret Thatcher !de wel En tot verrassing van ia heel politiek Engeland durfden de andere oppositiepartijen. rmee het lot van de minder- Isregering van Labour op het zettend. In feite is dit kabinet vallen gedoemd. De oorzaak is de ;rlaag onlangs van de regering de kwestie van het beperkte stuur voor Schotland en Wales, meerderheid van het parlement, ider hen een kleine 40 partij ge- van de premier zelf, bracht de oorstellen om zeep. Callaghan hieruit geen consequenties ir dat deden wel de naUonalisten 8chotland en Wales en de twee scheiden Schotse socialisten. Onbesloten mee te werken aan de Navolgende poging van de Conser- en de regering ten val te bren- >rd Dat lag voor de hand want de Glonalisten hadden steeds ver- Callaghan slechts te steunen Cdlat zij verwachten dat hij het ïestuur erdoor zou weten te Ikken. Ze leken wat dit betreft i enkel heil te hoeven verwach- van de Conservaüeven, die in .ff* meerderheid tegen de devolu- •als het zelfbestuur wordt ge- i, zijn gekant. Met het torpede- van de voorstellen was het mo- van de nationalisten om Callag- te steunen vervallen. adelijk :ering heeft zich sindsdien van iet naar conflict gesleept en een smadelijke situaties meege- Zo moest een deel van het wetsvoorstel voor de nationalisatie van de scheeps- en reparatiewerven worden teruggenomen en werd een aantal ontwerpen voor de zekerheid maar niet ingediend. Gênant was vorige week het gedoe rond het be zuinigingspakket, dat gekoppeld zat aan de lening van het Internationale Monetaire Fonds. De linkerkant van de socialistische parüj gaat deze be zuinigingen te ver en de opposiUe gaat ze niet ver genoeg. Een stem ming zou weieens verkeerd kunnen uitpakken en dus werd het pakket niet in stemming gebracht. Toen de oppositie een stemming wist af te dwingen weigerden de socialisten en bloc te stemmen. De tartende op merking van de regering om de ver trouwenskwestie maar te stellen viel daarna finaal verkeerd. We laten ons niet chanteren door een regering, die niet meer in staat is zichzelf op de been te houden, was de reactie van de oppositiepartijen, die nog wei eens de neiging hebben zich bij doorslaggevende stemmingen te onthouden. Zieken Hoe ziet de situatie er voor de La- bourregering uit als de motie van wantrouwen vanavond om tien uur in stemming wordt gebracht. Callag- hans Labourfractle telt momenteel 310 stemgerechtigde leden maar de premier is slechts zeker van 306 van hen. Eén van de socialisten heefteen hartaanval gehad en zijn vrouw wei gert hem naar het Lagerhuis te laten gaan. Overigens zijn er nog vier zie ken maar deze zullen in de beruchte ziekenwagenparade naar het Lager huis worden gebracht, zodat ze kun nen stemmen. De drie andere onze kere gevallen zijn twee mensen van de rechtervleugel, die het niet met de regeringspolitiek eens zijn en een linkervleugelman, die het niet langer ziet zitten. Maar stel dat de Labourgelederen gesloten blijven dan heeft Callaghan nog zes stemmen nodig want de op positie (315 leden) is voltallig. (De Conservatieve leiding wilde dit zo houden en besloot tot een jachtver- bod voor haar parlementariërs voor het afgelopen weekeinde.) Eén van die zes heeft de premier al in een Noordierse socialist, die altijd met hem meestemt. Maar dan houdt het op want de rest wil niet overstag gaan. Dat geldt voor de afgescheiden Schotse socialisten, die tot nu toe achter Callaghan stonden. Het SLP- tweetal eist niets minder dan een nieuwe devolutiewet, die nog veel verder gaat dan het oude voorstel. Een kaart, die niet haalbaar is. Om de devolutie zullen ook de nationa listen in Schotland en Wales met Thatcher meestemmen. Roer om Blijven over de Liberalen (dertien man sterk) en de Noordierse Unio nisten (tien man). Callaghan heeft de afgelopen dagen koortsachtig overlegd met de respectievelijke fractieleiders Davld Steel en James Molyneaux. Het Liberale eisenpak ket Is het zwaarst: de mannen van Steel willen dat de koers van de regering totaal wordt omgegooid en niet geleidelijk maar met een open bare verklaring. Dat andere beleid moet dan Inhouden: geen nationali saties meer, rechtstreekse verkiezin gen voor het Europese Parlement volgens het systeem van de evenre dige vertegenwoordiging, nieuwe devolutie, democratisering van het bedrijfsleven en belastinghervor mingen. Dit pakket ligt nu bij de premier en als de socialisten er knar setandend mee akkoord gaan dat de Liberalen extra-parlementair mee- regeren dan zou de regering het kun nen houden. Maar zekerheid bestaat daarover nog lang niet. Dus over naar de eisen van de Unio nisten. Ook die zijn niet mis. De tien willen dat veel strenger wordt opge treden tegen de IRA, dat Noord- Ierland weer een eigen parlement en bestuur en meer vertegenwoordi gers ln Westminster krijgt. Ook dat zit er niet in en bovendien bestaat het vermoeden dat de Unionisten al lang hebben besloten sowieso tegen de regering te stemmen. De enige hoop voor Callaghan is Enoch Po well, die meestal aan de zijde van Labour staat In het recente verle den heeft hij zijn mede-Unionisten zo weten te bewerken dat ze met hem meegingen maar nu is dit on waarschijnlijk. En om niet uit de boot te vallen en daardoor politie ke zelfmoord te plegen zal Powell ditmaal met de meerderheid tegen de regering stemmen. Vakbeweging De val van Callaghan blijft dus mo gelijk en de datum voor nieuwe ver kiezingen ls officieus al vastgesteld. Op 28 april zouden de Britten weer naar de stembus moeten en zoals het er nu voorstaat zullen de Conser vatieven dik winnen. Hiermee zou GrootrBrlttannië de eerste vrouwe lijke premier ln de Westerse wereld leveren. Margaret Thatcher ls bereid het roer over te nemen, ondanks de nog steeds grote geschillen binnen haar eigen partij. Gemakkelijk zal het niet worden. De kans ls groot dat zij haar schaduwkabinet drastisch moet bijstellen en bovendien zit de sociaal-economische driehoek (fi nanciën, economische zaken en werkgelegenheid) nog niet hecht in elkaar. Sir Geoffrey Howe is een kundige schaduwminister van fi nanciën maar omstreden. De man, die mogelijk zijn functie had kun nen overnemen, John Biffen moest onlangs om gezondheidsredenen te rugtreden. De enige, die nog in aanmerking komt is Sir Keith Joseph, net als Thatcher een vertegenwoordiger van de rechtervleugel van de partij. Sir Keith beheert momenteel indus trie-economische zaken voor de overspannen Biffen. De minis terspost zou kunnen worden overge nomen door Michael Heseltine, die er zeker de kwaliteiten voor heeft. De derde man is schaduwminister van werkgelegenheid James Prior, die tamelijk goede relaties onder houdt met de top van de vakbewe ging. Hij, Thatcher en Joseph zullen de voornaamste delegatieleden moeten zijn in de gesprekken met de vakbeweging, die na de verkiezin gen volgen. De kans bestaat namelijk dat Groot-Brittannië komend najaar weer een sociaal contract krijgt. He lemaal zeker is dat niet want een groep in de Conservatieve partij voelt veel meer voor vrije onderhan delingen tussen bonden en werkge vers. Dat deze groep het wint Ugt echter niet voor de hand. De onder handelingen tussen de regering- Thatcher en de bonden zullen moei lijk worden en er zal veel wederzijds wantrouwen moeten worden wegge nomen maar de bonden zijn de afge lopen maanden zo „realistisch" ge worden dat ze ook een rechtse Con servatieve regering zullen aanvaar den. Dat hebben ze tenminste met zoveel woorden laten blijken. Van daar waarschijnlijk dat Thatcher vorige week besloot dat nu de boel maar moest barsten. De Britse premier James Callaghan verlaat zijn ambtswoning na overleg met de Liberale leider David Steel.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7