Dodenklas: een
beangstigende
bezetenheid
Toneelwereld wijst toneelnota af
deTijd Uniek transport van
deTijd
deTijd
deTijd
KUNST
Veel belangstelling voor
probleemloze muziek f
Dezaak-Lanser Avioburggen naar haven
Poolse groep in Mickery:
De bende van
De Gemeenschap
Hans van Mierlo
Varkens ontsnapt
na kantelen van
veetransportwagen
m## Bestemd voor luchthaven Lagos
Pompidoleum
Weekblad
119,
DONDERDAG 3 MAART 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
door André Rutten
AMSTERDAM Een Poolse groep tot en met 13 maart in
Mickery. de in 1940 ondergronds begonnen groep Cricot II van de
Beeldende kunstenaar Tadeusz Kantor. Beeldend theater dus.
door Adr. Hager
DEN HAAG Gemeten aan de publieke belangstelling zijn de
kamermuziekconcerten door leden van het Residentie orkest in
Diligentia een succes.
De oude mensen in de Dodenklas met de poppen van de kinderen die zij ooit geweest zijn.
Mickery zelf spreekt van „een thea
trale orkestratie van menselijke ter
reur". En inderdaad denk je bij het
zien van de voorstelling niet alleen
aan theater en beeldende kunst,
maar ook aan muzikale compositie,
en dat zeker niet alleen door de mu
ziek, die er zo nu en dan in opvlaagt.
Meer door de aanwezigheid van Kan
tor zelf in de voorstelling, die hij ook
duidelijk dirigeert met arm- en vin-
gergebaren zowel naar de spelers als
naar de onzichtbare technici, die
waarschijnlijk via de geluidsbanden
de muziek en andere geluidseffecten
moeten inbrengen.
Hij voert dus de directie van een
duidelijk visueel gecomponeerde
voorstelling, waaraan niet alleen ac
teurs, maar ook beeldende kunste
naars en galeriehouders meewerken.
In het zwart
De voorstelling heet „Dodenklas". In
de kleine speelruimte, die er voor
nodig is, staan vier zeer ouderwetse
schoolbanken waarin telkens drie
kinderen kunnen zitten. Er zitten
alieen geen kinderen in, maar oude
Een verbluffende confrontatie.
Jan Geurt Gaarlandt beschrijft
de zeer bewogen maar later
opvallend verzwegen
geschiedenis van De
Gemeenschap. Een halve eeuw
geleden was dit het meest
geruchtmakende tijdschrift van
katholiek Nederland. Eerste
aflevering: waarom Van
Duinkerken en de andere
tovenaarsleerlingen van de
redactie zich „bende van
Gideon" durfden noemen.
mensen, allemaal in het zwart
gekleed.
Er is een moment, dat er wel kinde
ren in zitten, maar dat zijn tamelijk
natuurgetrouwe poppen van kinde
ren, die later op een hoop gegooid
worden. Dat zijn, zou je kunnen zeg
gen, de kinderen die de oude mensen
ooit geweest zijn nogal lang gele
den, want er komt een krant in het
spel, waarin de moord in Serajewo en
het uitbreken van de eerste werel
doorlog (1914) vermeld wordt.
Wat er gebeurd is in de periode tus
sen toen en nu wordt in het spel met
die oude mensen en de kinderpop
pen op een macabere manier frag
mentarisch verbeeld. Het bevat ko
mische, alhoewel in feite meer absur
de elementen, die doen lachen, maar
het laat eigenlijk vooral zien, hoe
gruwelijk mensen kunnen zijn.
Er wordt gebruik gemaakt en hoe
van beeldende en theatrale mid
delen. die uit een andere traditie dan
de onze stammen. Wij hebben er iets
van leren kennen door de hier
soms niet goed gespeelde stukken
van Mrozek (vooral „Tango"), door
de stukken van Gombrowicz (Het
huwelijk en Yvonne), door de voor
stellingen van Poolse regisseurs als
Wajda (Novembernacht), Szajna
(Replika en Dante) en Joanna Bilski
(Een grappige oude man, een solo
van Bernhard Droog) k
Op het eind van deze week gaat er
trouwens een Nederlands-Poolse
produktie van Jozef Szajna en Joan
na Bilsky in première: „Witkacy",
een satirische komendie op basis
van vier stukken van de Poolse
schrijver Witkiewicz.
De voorstelling in Mickery is ook op
een stuk van Witkiewicz gebaseerd.
Al die Polen Grotowski hoort er
natuurlijk ook bij een soort totaal
theater, waarvan wij in het westen
weinig benut hebben.
Zij werken uit een soort bezetenheid,
die beangstigt.
AMSTERDAM De Vereniging van
Nederlandse Toneelgezelschappen
NVT waarin alle beroepstoneelge
zelschappen zijn verenigd wijst de
Nota Toneelbeleid van minister Van
Doorn op de belangrijkste onderde
len af. De vaste kamercommissie
voor cultuur, recreatie en maat
schappelijk werk, behandelt deze
nota komende maandag met de mi
nister.
De VNT de georganiseerde toneel
wereld dus eigenlijk heeft haar
reactie, die een weergave is van de
discussie binnen de VNT-ledenraad,
op schrift gezet en naar de kamer
commissie gezonden. Die commissie
heeft inmiddels ook de kritiek op
papier gekregen, die binnen de Raad
voor de Kunst de afdeling toneel en
de commissie jeugdtheater (die ook
het vormingstoneel onder haar hoe
de heeft) op de nota hebben. Ook zij
wijzen de nota af.
De laatstgenoemde kritische be
schouwingen gaan nog verder dan
die van de VNT: „De nota Toneelbe
leid is een stuk zonder visie op, of
kennis van het (Nederlandse) toneel.
De nota ziet toneel slechts als
een te distribueren product". Maar
de hoofdbezwaren zijn wel praktisch
dezelfde.
Hans van Mierlo, bijna
parlementariër af. verbreekt in
een gesprek met Herman van
Run zijn jarenlang zwijgen:
„Het feit dat ik almaar niet weet
wat ik moet gaan doen, zou
kunnen samenhangen met een
dieper gevoel dat er iets is wat
ik eindelijk eens moet doen".
Indeling
De indeling van het toneel in „open
aanbod" en „gericht aanbod" (in de
praktijk; het toneel zoals dat voor de
schouwburgen wordt gemaakt te
genover het vormingstoneel) wordt
verworpen. De argumenten die de
nota ervoor aanvoert worden in
beide stukken ontzenuwd. Juist
wordt geacht, dat het rijk de finan
ciële verantwoordelijkheid voor de
gezelschappen op zich neemt met
de aantekening dat dit dan wel ook
voor de vormingsgroepen zou moe
ten. Maar dat daarom de „afname"
de te spelen voorstellingen door
de lagere overheden betaald moet
worden ontmoet onoverkomelijke
bezwaren. Vooral omdat er een nog
niet bestaand overlegorgaan moet
worden gevormd, waarin verschillen
de lagere overheden vertegenwoor
digd moeten zijn en schouwburgdi
recteuren. Dat wordt een log li
chaam, het directe contact van de
gezelschappen met de eigen publie-
ken, en met de schouwburgdirecteu
ren, zoals nu, verdwijnt.
Subsidies
Ook verworpen wordt het feitelijke
uitgangspunt van de hele nota, dat
het totaal bedrag van alle toneelsub
sidies van hogere en lagere overhe
den samen niet kan worden over
schreden. In beide kritische reacties
wordt dit gezien als het fixeren van
een bestaande situatie, waarin geen
enkele ruimte meer wordt geschapen
voor de ontwikkeling van nieuwe ini
tiatieven. De grondregel van de nota
is: voor iets nieuws is er pas geld als
er iets ouds verdwijnt. In beide kri
tische reacties wordt daar de conclu
sie uit getrokken, dat de nota To
neelbeleid in feite geen beleid ont
werpt, maar slechts gezochte argu
menten aandraagt om de subsidies
vast te pinnen. Waarbij van de zijde
van de Raad voor de Kunst wordt
opgemerkt, dat het kunstenbudget
in 1976 met ongeveer vijftien miljoen
gulden is achteruitgegaan vergele
ken met 1975.
Het artistieke succes is uiteraard af
hankelijk van de kwaliteit van de
uitvoerenden; niet alle orkestmusici
zijn kamermuziekspelers. Wie zou ze
dat kwalijk nemen?
Joseph Sacher en Mozart waren niet
alleen tijdgenoten, maar ook muzi
kale geestverwanten. Dat werd dui
delijk bij de vergelijking tussen de
Fuldaer Feldpartie" van Sacher
een zesdelig werk voor twee klari
netten. twee hoorns en twee fagotten
en Mozarts Divertimento K V. 287
voor strijkkwartet, contrabas en
twee hoorns. Onderhoudende speel-
muziek, charmante menuetjes, een
Lfindler-achtig andante, fraaie har
monieën, kortom probleemloze mu
ziek voor de toehoorders, dankbare
muziek voor de uitvoerenden.
Die uitvoerenden waren in Sacher
Aart Rozeboom, Jan den den Eijn-
den, Vicento Zarzo, Wim Roerarde,
Kathleen White, Wilma van den Ber
ge en in Mozart de leden van het
Residentie Kwartet en Piet Swin-
kels, Vincento Zarzo en Wim Roe
rarde.
Tijdgenoten rond 1900 waren ook
Klengel, Goltermann, Popper en We-
bern. De eerste drie schreven cello-
muziek, Webern is met zijn
strijkkwartet een geheel eigen weg
gegaan. Klengel is goeddeels verge
ten, hij was dirigent van het Oe-
wandhaus orkest te Leipzig en de
cello had zijn liefde. Inmiddels een
wat verwelkte liefde, de Zwei Stücke
voor vier celli zijn curieus, meer niet.
Voor dezelfde bezetting schreef Gol
termann, dirigent te Frankfort, een
romance en daarmee bracht hij het
tot opusnummer 119. Wat men
noemt een karakterstukje, zeer ge
voelig en melancholiek, duidelijk
muziek over overgrootmoeders tijd.
Deze Goltermann had ook een leer
ling, Popper geheten, die het ge
bracht heeft tot concertmeester bij
de Weense hofopera en lid was van
het Hybay kwartet. Hij schreef in de
geest van zijn leermeester een
Marsch voor drie celli. Veel toewij
ding aan dit alles werd besteed door
Piet Veenstra, Wim Mertens. Silvain
van Amerongen en Ubaldi Arkari.
Al deze muziek verbleekte terstond
bij Weberns stijkkwartet uit 1905,
een werk vervuld van een ongeloof
lijk sterke concentratie. Het
contrast tussen de cellomuziek en
deze compositie onderstreepte na
drukkelijk de grootheid van Webern.
Tijdgenoten waren zij in zekere zin
wel, stijlgenoten in het geheel niet.
De weergave door het Residentie
strijkkwartet bezat meerdere posi
tieve kwaliteiten.
Op het volgende kamermuziek con
cert op 22 maart zullen werken wor
den uitgevoerd van Brahms, Crumb,
Hartmann en Kalmar.
GRAVE Op de provinciale weg
Utrecht-Ravestein ter hoogte van de
kruising Rekermolen is gistermogen
een veewagen van de weg geraakt en
gekanteld in een greppel naast de
weg terechtgekomen. De 70 varkens
die op transport waren naar Schie
dam verkozen de vrijheid en veroor
zaakten op dit drukke tijdstip een
flinke stagnatie. Uiteindelijk kon
den de dieren worden overgeladen
in een andere vrachtwagen om de
tocht te vervolgen.
CNV-voorzitter Jan Lanser
beëindigde zijn adviesrelatie
met ABN en Ogem maar blijft
erbij: de openbaarheid van
inkomens geldt niet voor
nevenfuncties. En ook een
vakbondsleider mag
schnabbelen
PAPENDRECHT Vanochtend is van Papendrecht af een uniek transport
naar de Prins Willem Friso-haven in Rotterdam begonnen. Tien trekkers
rijden vandaag —-en vannacht heen en weer om niet minder dan
drieënzestig met onderdelen van zeventien Aviobruggen beladen trailers
aan boord van het Engelse schip Caribbean Progress te brengen. De her en
der in Nederland gehuurde trailers worden niet gelost, maar gaan in hun
geheel mee naar Lagos, de hoofdstad van Nigeria.
Parijs droomt van zijn nieuwe
kolossale kunsthuis ..Centre
Pompidou" als van een tweede
Bauhaus. Onzin. Maar
Sandberg ziet er wel degelijk
de vervulling van zijn museum-
ideaal in.
Bon voor proefabonnement
5 weken de Tijd voor 5 gulden.
Zonder postzegel zenden aan de Tijd.
Antwoordnummer 6. Amsterdam
Betaling na ontvangst van acceptgiro
Overal te koop I 2.25 j
Akonnementon tal 020 - 23 3S 14 1
De Aviobruggen zijn bestemd voor
het Murtala Muhammed-vliegveld.
Op deze nieuwe luchthaven van
Lagos moeten ze aan het eind van
het jaar, als flexibele verbindingen
tussen de perrons en de vliegtuigen
gaan functioneren. Fokker-VFW
kreeg de opdracht tot levering van
de bruggen in november 1975 als
onder-aannemer voor Krupp Stah-
lexport. Bij de totstandkoming van
deze order speelde het Nederlands
Ontwerp Bureau voor Luchthavens
te 's-Gravenhage een belangrijke rol.
Het massale vervoer van de brugde-
len, de bijbehorende reservedelen en
de installatiegereedschappen bete
kent intussen voor het Fokker-
bedrijf Drechtsteden dat de Avio
bruggen maakt, een ongekende ope
ratie. Bij eerder verleende opdrach
ten werd brug na brug afgeleverd.
Gezien de grote afstand en het volu
me van de kokers van de bruggen
was dit nu echter geen haalbare
kaart.
Twee maanden
In overleg met het internationale
expeditiebedrijf Hoogewerff en Co.
te Rotterdam werd daarom besloten,
de totale levering per zeeschip naar
Nigeria over te brengen. Voor het
transport werd gecharterd de Carib
bean Progress, een Engels „Roll-on-
roll-off'-schlp van 38.222 ton. Het
kostte veel moeite een vloot van 63
trailers ter beschikking te krijgen,
temeer omdat het zeker twee maan
den zal duren voor ze weer in Neder
land terug zijn.
De afgelopen weken zijn de brugde-
len en alles wat erbij hoort, op de
trailers gegroepeerd, die daarna ge
reed werden gezet op het terrein van
een bouwbedrijf. De meeste zullen
vanochtend en vanmiddag naar Rot
terdam worden gereden. Vannacht
komen de trailers aan de beurt die
vanwege de omvang van hun lading
moeilijk overdag de weg op kunnen.
Enkele brugdelen zijn namelijk
twintig meter lang. terwijl voorts een
aantal wagens tot een breedte van
bijna drieëneenhalve meter zijn ge
laden. De trekkers brengen de trai
lers op het schip, maar gaan zelf niet
mee naar Lagos.
Opslagruimte
De Caribbean Progress vaart van
Rotterdam naar Sheemess om daar
nog zes wagens aan boord te nemen,
die geladen zijn met in Engeland
vervaardigde brugdelen.
Omstreeks 20 maart wordt het schip
in Lagos verwacht. Als de trailers op
het vliegveld van hun ladingen zijn
ontdaan, gaan ze onmiddellijk naar
Nederland retour. In Lagos blijven
vier containers achter om op de
luchthaven dienst te doen als opsla
gruimte voor de Aviobruggen-
opsteldienst.
Voor deze teams gaat ook een mo
biele kraan mee. De kosten voor het
overbrengen van de zeventien brug
gen naar Nigeria bedragen circa 2,5
miljoen gulden. Fokker-VFW heeft
nu 320 van deze bruggen naar landen
over de gehele wereld verkocht.
Lingerie-look jurkje mei
lange mouwen, klokrok,
biesjes en kantgarnering.
Katoen. Lila. roze en zwart.
Mt. 36 t/m 42-00.
Bolero en rok met kant
en satijnen linten. Katoen. Lila
roze. zwart. Mt. 36 t/m 42.
gg
£¥bk Typisch weer iets van de
Voutiek bi| Lampe Waar ie
yOJCiek de allerlaatste modetrends
aantreft en |e |ezelf herkent.
Fijn om 'es op je gemak een kijkje
te gaan nemen.
Uni doorknoopjurk
met kant. satijnbiesjes en
aangeknipte mouwtjes
Katoen. Zwart, roze, wit.
Mt. 36 t/m 42
