e veel lood kleuters Amateur-archeologen niet te spreken over instituut elft leraren aardrijkskunde il geen centraal eindexamen Van zuurkool wordt niemand zuur Schepen uit oostblok erontrusten Kamer n omgeving van ,,Billiton" Arnhem: Gewestelijk bestuur: Heertje mag lid van de PvdA worden Ongerustheid door zaak-Vermaning Jit enquête van Amsterdamse universiteit blijkt: 'In feite staan we rechteloos' Politie vermoedt dat vondelingetje uit België komt ENSDAG 23 FEBRUARI 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet mogt 1 "fen een onzer verslaggevers RNHEM In het bloed van twee- en driejarige kinderen die in directe omgeving van het loodbedrijf Billiton in Arnhem |>nen, is vaker een verhoogde concentratie lood aangetroffen in bij kinderen die verder van het bedrijf wonen Hoewel er ten duidelijke ziekteverschijnselen zijn, is de blootstelling aan |od van de kleuters rond Billiton zo hoog, dat de grens van het nvaardbare is bereikt. dek! ■dam£ nstei >udei is naar voren gekomen uit een derzoek dat is verricht door het ironel-laboratorium van de Uni- rsiteit van Amsterdam, in samen- rking met de Arnhemse GG en ajja' Het onderzoek is verricht op *?VJ rzoek van de gemeente Arnhem en Jy provincie Gelderland. Volgens de g derzoekers van het Coronel- m),oratorium *s de situatie rond het "y lustriecomplex Westervoortse- iag® k, waar Billiton is gevestigd, „ge- ah'ndheidkundig ongewenst". Boven- p in is het niet uitgesloten dat kin- )e naren die nlet Zi^n onderzocht, de pprd ;ns van wat aanvaardbaar wordt ;rd ht' hebt>en overschreden. Jlliton heeft inmiddels besloten de T»est vervuilende afdeling, waar d acculood in twee vlamovens dt gesmolten, te sluiten. De ult- >rp van lood zal dan worden terug bracht tot 35 kilogram per dag, tgeen binnen de grens ligt van wat t provinciaal bestuur van Gelder- ad toelaatbaar acht. Het loodbe- jf zal waarschijnlijk worden ver- latst naar Budel, terwijl de raffi- ge van lood, die in Arnhem blijft latsvinden, milieutechnisch zal rden verbeterd. rouwen t onderzoek onder de kleuters in nhem is een vervolg op een in 1974 aouden onderzoek onder tweehon- rd Arnhemse vrouwen, waaruit licht verhoogde loodopname tek. Volgens prof. dr R. L. Zielhuls n het Coronel-laboratorium lopen t name jonge kinderen meer rlsi- 's doordat zij op de grond kruipen, g wel eens een vuile hand in de jond steken en op vreemde voor- rpen bijten: zij hebben meer con- :t met de grond. In de wijk 't iek. die het dichtst bij Billiton is legen, werden 16 van de 125 twee- driejarigen onderzocht, in de iets irder gelegen wijk Presikhaaf vijf- en de controlegroep omvatte 42 deren die verder van het indus- ieterrein wonen. gemiddelde concentratie van In het bloed bleek het minst in controlegroep en nam toe naar- de kleuters dichter bij het mplex wonen. Er zijn geen dulde- ke aanwijzingen dat ook andere Fare metalen in verhoogde mate -JÊtc F oeépd i stAcc nate worden opgenomen. Wel is er een tendens tot een hoger gehalte aan cadmium, maar het is niet duidelijk of deze samenhangt met de afstand tot de fabriek. Grens Bij bet in 1974 door prof. Zielhuis aangegeven maximaal aanvaardba re loodgehalte (een grens die ook door de EG wordt aanbevolen), is nog geen sprake van duidelijke ver giftigingsverschijnselen. Deze tre den pas op bij blootstelling geduren de langere tijd aan grotere hoeveel heden. Er is nog weinig bekend over de invloed van lood op Jonge kinde ren, mogelijk is er sprake van in vloed op de ontwikkeling van het zenuwstelsel. De grenzen zouden voor jongere kinderen wel eens lager kunnen liggen dan voor ouderen en de kans bestaat dat een te hoog loodgehalte leidt tot lichte veran deringen in de intellectuele functies, aldus prof. Zielhuls. Het provinciaal bestuur van Gelder land verleende vorig jaar Billiton een vergunning volgens de Wet inza ke de Luchtverontreiniging, waarbij werd bepaald dat dagelijks niet meer dan zeventig kilogram in de lucht zou mogen worden gebracht. Billiton meende echter dagelijks maximaal 283 kilogram te kunnen lozen en ging in beroep bij de Raad van State, die ln augustus bepaalde dat Billiton dagelijks honderdvijftig kilogram lood mag lozen. Nu het smelten van lood wordt stopgezet, komt niet meer dan 35 kilogram lood in de lucht. Dit zal in de nieuwe vergunning worden vastgelegd. Geschrokken Het Milieu Actiecentrum Nederland (MAN) en de Vereniging Voorkomen is Beter (VIB), die zich al geruime tijd tegen de lozingen van Billiton verzetten, zeggen geschrokken te zijn van de resultaten. Zij menen dat het onderzoek moet worden voortgezet en uitgebreid, zowel wat het aantal andere door Billiton ge loosde stoffen betreft als het aantal personen. VIB heeft van de gemeen te Arnhem geëist dat een uitgebrei der bevolkingsonderzoek wordt ge houden. Van een verslaggever HAARLEM/NAARDEN De eco noom prof. dr A. Heertje mag van het bestuur van het gewest Noord- Holland-Zuid van de PvdA (weer) lid worden van deze partij. Met dit be sluit heeft het gewestelijk bestuur een besluit van de afdeling Naarden, die het verzoek van prof. Heertje om lid te worden had afgewezen, vernie tigd. Volgens secretaris M. Nicolai heeft het gewestelijk bestuur overwogen dat de PvdA een pluriforme partij is, waarin meningen op allerlei gebied een plaats moeten kunnen krijgen. Een speciale commissie heeft bo vendien na een gesprek met de om zijn gepeperde politieke en econo mische uitspraken bekende hoogle raar, positief over diens terugkeer als partijlid geadviseerd. Prof. Heertje is vroeger al lid van de PvdA geweest. HIJ verliet deze partij echter om lid te worden van DS '70. Prof. Heertje heeft inmiddels die partij weer verlaten. Vorig jaar meldde hij zich in zijn^ woonplaats Naarden weer bij de PvdA, daarmee de Naardense afde- ling voor een ballotageprobleem plaatsend. Met twee derde meerder heid besliste de Naardense afde lingsvergadering prof. Heertje niet toe te laten. Bestuurslid Henk Mi- chielse zei gisteren dat het bij die beslissing ging „niet zozeer om zijn economische inzichten maar vooral om de onzakelijke, vaak op perso nen gerichte manier, soms zelfs in verdachtmakingen ontaardend, waarop prof. Heertje de PvdA, het kabinet-Den Uyl en de vakbeweging aanviel. De afdeling vond dat zo iemand niet in een sociaal democratische partij thuishoort. Men vond dat hij te vaak de man en niet de bal speelde, vooral als hij zich over politieke kwesties uitliet." In Naarden zal nu een bestuurs- en een afdelingsvergadering belegd worden om zich te beraden over de vraag of bij het partijbestuur beroep tegen de beslissing van het geweste lijk bestuur zal worden aangete kend. a*r. Mgt» Uit de kool komen de kin dertjes. dat weet iedereen. Uit de witte kool komt de zuurkool. Zuurkool Is een natuurprodukt dat eigen lijk „vanzelf" ontstaat door gisting. In de grote fabrieken wordt witte kool schoongemaakt. De harde stronk wordt eruit ge haald. De kool wordt fijn gesneden en in gistbakken gedaan. Er komen wat zout en Jeneverbessen bij. Op de bak wordt een met water gevuld kussen ge legd om de kool van de lucht af te snijden. Onze grootouders die zuurkool zelf inmaakten, legden er een doek en een steen op. Na enkele weken is de kool zuurkool geworden. Prima Dit jaar is de zuurkool extra smakelijk. Deregen- buien die na de hete zomer kwamen, hebben ervoor gezorgd dat de kool groei de als kool en van een pri ma kwaliteit werd. „Klas se", zeggen ze telers, die de witte kool, de rode kool, de savooiè kool en de spitskool gewoon als „slultkool" aanduiden. Kool groeide oorspronke lijk aan de zeekusten van Europa. Maar de kool had toen een heel andere vorm. Door kweekexperi- menten is de „ronde kop" van de rode en witte kool ontstaan. Kool wordt niet door le dereen goed verdragen. Dat ligt aan het zwavelge- halte. Zonder kunstmest gekweekte kolen zijn lich ter verteerbaar. Kool die te lang gekookt wordt, is voor de spijsvertering ook niet zo best. Een half uur koken is ruim voldoende. Van rauwe of heel fijn ge raspte kool zal niemand wakker liggen. Die is heel gezond. Kool is rijk aan mineralen en aan vitami nen (vooral C). Zuurkoolsoep Zuurkool is een licht ver teerbaar voedsel Goede zuurkool of die nu los gekocht wordt uit het vat of ln zakjes verpakt moet een romig witte kleur hebben en mag er niet grijzig uitzien. Zuurkool met spek of worst en aardappelen ken nen we allemaal. Zuur koolsoep is minder be kend, maar de Hongaren zijn er dol op. In anderhalf liter bouillon 250 gram ge rookt spek mee laten ko ken. 500 gram zuurkool er bij doen en 250 gram kleingesneden speklap pen (geen mager soepje dus). Twee uien, die lichtbruin gebakken zijn, bij de soep voegen en alles ongeveer een uur laten st oven. De soep binden met een eetlepel bloem en een beetje zure room. Dan twee kleine knof- lookworstjes ln plakjes snijden en bij de soep doen. Ook het stuk spek in plakjes snijden. Stokbrood smaakt er lek ker bij. Zuurkool beschouwen wij als echte winterkost. In andere landen, bijvoor beeld in Oost-Europa en in Duitsland, wordt zuur kool het hele Jaar door ge geten. En uiteraard: Sau- erkraat met Elsbein (dat betekent: zuurkool met varkenspoot) zal elke va kantieganger ln Duitsland wel eens op tafel hebben gekregen. Rauw De Amerikanen leggen rauwe zuurkool en een stuk worst op een sandwich en happen er smakelijk ln. Ook wij eten tegenwoordig steeds meer rauwe zuurkool, zoals we er trouwens ook aan ge wend raken dat een lekker slaatje niet alleen uit sla bladeren bestaat maar heel goed ook van fijnge- raspte koolsoorten of peen gemaakt wordt. Rauwe zuurkool heeft een licht laxerende werking. Een mondjevol rauwe zuur kool op de nuchtere maag kan menigeen die er moei te mee heeft de gang naar het kleinste kamertje ver gemakkelijken. Het is een oud huismiddeltje. Rauwe zuurkool kan ge woon als elke andere sala de aangemaakt worden met olie, azijn, een beetje peper en wat zout en melk. We kunnen er een hard gekookt el ln snijden of een hartig worstje klein gesneden erbij doen Zuurkool is rauw heel goed geschikt om de fan tasie van een „saladefan" eens te laten gaan. Wat gekookte bietjes er door heen snijden of zachtzure appelen, wat yoghurt en een beetje suiker erbij doen en het wordt weer een heel andere salade. Laat de zuurkoolsla wel even vijftien minuten in trekken, zodat ze de smaak van de ingrediën ten kan aannemen. Kummel Een heel ander zuurkool - gerecht voor als u het klaarmaakt ln de Römer topf U weet wel. dat ste nen geval maar het kan ook in een vuurvaste ovenschotel. Honderd gram uien in schijven snij den en in de pan leggen; 250 gram aardappelen ook ln schijven snijden er bo ven op leggen Flink wat kummel (ln strooibussen te koop) er overheen doen. Dan nog een zelfde laag aardappelen en zuurkool. En of twee laurierbladen ertussen steken en het ge heel weer flink met kum mel bedekken. In de hete oven schuiven en onge veer een uur erin laten. Pas op als u die pot uit de oven haalt. Hij ls bloed heet en een pannelap ls niet voldoende om tegen brandwonden te bescher men. Er moet echt wel een dikke ovenwant aan te pas komen. En wilt u daar ook om denken?: De Rd mertopf moet met een heel klein beetje olie inge wreven worden voordat de zaak erin gaat. onze onderwijsredactie j iMSTERDAM De helft van de leraren aardrijkskunde vindt dat een centraal schriftelijk indexamen voor dit vak in de huidige vorm niet kan. Dit blijkt uit een enquête, die de Lu^terfaculteit aardrijkskunde van de universiteit van Amsterdam heeft gehouden onder een groep Qgiraren aardrijkskunde. Telje opsteller van de enquête, drs. H. aardrijkskunde niet voldoende be trokken zijn bij de besluitvorming van het ministerie. opsteller van de enquête, drs. H. anderen, heeft de uitkomsten •rvan aangeboden aan het minis- ie van onderwijs. HIJ hoopt hier- e te bereiken dat deze gegevens itrokken worden in de beslissing |e binnenkort te verwachten is over t definitieve invoering van een mtraal schriftelijke eindexamen fcrdrijkskunde. (e landelijke werkgroep pdrijkskunde onderwijs (een trkgroep die is opgericht voor een kdere bezinning op het schriftelijk hdexamen), waar drs. Vlaanderen ik lid van is, vindt dat de leraren Weliswaar heeft de ministeriële com missie die zich met deze zaak bezig houdt ook een enquête gehouden, maar hierin werd alleen maar naar de technische kanten van het schrif telijk eindexamen gevraagd en niet óf er eigenlijk wel een landelijk eind examen moet komen. Vandaar dan ook dat de werkgroep zelf ook een enquête heeft gehouden. Bij het mi nisterie van onderwijs staat al vrij wel vast dat het schriftelijke eind examen er moet komen. Men wil dit (EN HAAG De Tweede Kamer is verontrust over de toene- ende penetratie van oostblokschepen in de westerse han- lsvloot. De Kamerleden stemden gisteren in met een wets- itwerp van staatssecretaris Van Huiten van verkeer en wa- rstaat waardoor de regering de bevoegdheid krijgt om gepaste perkende maatregelen te nemen tegen schepen van landen die et oneerlijke concurrentie de Nederlandse schepen in econo- ische problemen brengen. een eigen plaats in de wereldhan- delsvloot te veroveren. Door de WD werd gisteren voorge steld om de naam van de wet te veranderen in wedervergeldingswet, de letterlijke vertaling van retorsie. Van Huiten voelt daar echter niet veel voor, omdat hij die betiteling te scherp vindt. Hij vertaalt retorsie liever met het terugdraaien van on eerlijke maatregelen van anderen" Algemeen was gisteren de zorg dat er ln het buurland België nog geen wet geving ter bescherming van de han delsvloot ln voorbereiding is. Het ls namelijk de bedoeling dat de Neder landse regering slechts in samenwer king met alle Westeuropese landen of liever nog in samenwerking met alle Westerse landen beperkende maatregelen voor oostblokschepen gaat afkondigen. ze zogenaamde retorsiewet heeft atssecretaris Van Huiten eind vo- jar weer van stal gehaald, toen de js onderbieding van de door de at beschermde oostblok-handels- lot steeds heftiger vormen ging nnemen. Het wetsontwerp was al 1970 door het toenmalige kabinet Jong ingediend, maar is nooit ln handeling gekomen, omdat er be- aren rezen tegen het feit dat het k beperkende maatregelen voor- ïreef voor ontwikkelingslanden hun vlag beschermen Dat wet- itwerp heeft Van Huiten met in- inming van de Kamer nu zo aan past dat vergeldingsmaatregelen or Derde-Wereldlanden niet kun- gelden omdat de vlagbescher- ng door deze landen nu door de derlandse overheid wordt gezien een gerechtvaardigde poging om in 1979 invoeren. De definitieve be slissing hierover is vermoedelijk in maart te verwachten. De werkgroep heeft grote bezwaren tegen de invoering van een schrifte lijk eindexamen, zoals dit nu al een paar jaar experimenteel is gehou den. Zij is bang dat de eisen die aan het examen gesteld gaan worden, ertoe zullen leiden dat de eigen situ atie van de leerlingen steeds meer naar de achtergrond geschoven zul len worden. „Het onderwijs wordt in de bovenbouw afgestemd op exame neisen en niet op het verduidelijken van de samenleving op een wijze die rekening kan houden met leeftijd en belangstelling van de leerlingen. De tijd voor een creatieve Inbreng van leerling en leraar wordt minimaal: de uren die aan een eigen studie moeten worden besteed, zijn dan nodig voor de voorbereidingen die het centraal schriftelijk eindexamen vereist", vindt de werkgroep. Eenvormigheid Bovendien vreest de werkgroep dat de eenvormigheid van de leerstof de interpretatievrijheid binnen het on derwijs beperkt. „Dit roept voor ve len het spookbeeld op van een gene ratie die bepaalde feiten kent, enkele technische vaardigheden beheerst, uit voorgeschotelde oplossingen kan kiezen, maar geen stap gevorderd is op weg naar eigen inzicht en een eigen greep op haar samenleving." De werkgroep ziet overigens wel in dat de huidige elndexamenvorm (al leen maar schoolonderzoek) ook niet voldoet. Zij zien echter een alterna tief in een systeem van regionale eindexamens onder de verantwoor delijkheid van de Inspecteur van het onderwijs in het betrokken gebied. Deze inspecteur zou dan moeten worden bijgestaan door een vakdi dacticus van de lerarenopleidingen en een aantal didactici van de peda gogische academies. Zij moeten re gelmatig bijeenkomsten beleggen met de leraren ln hun gebied en ondermeer de regionale eindexa mens voorbereiden en de scholen bezoeken. door Jan Sloothaak ASSEN De aanklacht we gens vervalsing tegen Tjerk Vermaning heeft onder ama teur-archeologen wantrouwen gewekt tegenover het Biolo- gisch-Archeologisch Instituut te Groningen: wie weet worden er ook op de steenvondsten die zij doen ooit nog eens sporen gevonden die achteraf als vals worden bestempeld en worden zij dan voor de rechter ge sleept. „De les die wij uit de zaak- Vermaning hebben getrokken is dat er goede regels moeten komen die de verhouding tussen amateurs, het Bi- ologisch-Archeologisch Instituut (BAI) in Groningen en de provincie Drente (provinciaal Museum) vastleggen", zeggen de heren H. D. Veen, bouwkundig hoofdambtenaar te Borger en M. E. Horn van het natuurhistorisch museum te Drou- wenerzand. De amateur-archeoloog Tjerk Ver maning werd twee jaar geleden be schuldigd valse archeologische vondsten te hebben verkocht aan onder meer het Drents Museum. De geleerden, inclusief hoogleraar directeur prof. Waterbolk van het Groningse instituut, hadden die vondsten tien jaar lang als echt aan vaard, maar na een onderzoek van een nieuwe medewerker, drs. Durk Stapert, werden Vermanings vondsten als vals aangemerkt. Een vierdaagse rechtzitting in Assen bracht enkele weken geleden nog geen klaarheid in de zaak- Vermaning. Over enkele maanden zal na het horen van nog een nieuwe getuige-deskundige de zaak opnieuw voor de rechtbank in Assen spelen. Het ls wettelijk verplicht om vindplaatsen met archeologische be tekenis te melden. Hoewel het niet- melden dus strafbaar is. vrezen de heren Veen en Horn dat het wél melden nog riskanter is. „Als een medewerker van het BAI nu of in de toekomst meent dat er iets met die stenen is terecht of niet terecht dan kun Je voor de rechter komen. Ik ben niet van plan mijn vondsten nog te melden voordat er goede regels en enige rechtszekerheid voor de ama- teurarcheoloog bestaan," zegt de heer Veen. De heer Horn: „De ama teur heeft, wel zijn meldingsplicht maar hij heeft geen enkel recht. Amateur-archeologen zijn in feite rechteloos." M. E. Horn en H. D. Veen: les getrokken uit zaak-Vermaning. met Hamburg-cultuur aangetroffen. Dit werd gemeld bij het museum in Assen. Een hele tijd werd er niet gereageerd. Later kwamen de heren Harsema en De Leeuw van het mu seum, die weer later terugkwamen met de heer Stapert. „Stapert rea geerde toen ook al niet zo plezierig op een vroeg-neolltisch bijltje en deed vervelend over spoortjes die daarop voorkwamen," aldus Veen. Ondanks een later schriftelijk be vestigde toezegging om erop te rug te komen, heeft Veen nooit meer iets gehoord. Het enige dat hij in feite ooit heeft gemerkt is een be richtje dat alles door het BAI ln de Drentse volksalmanak ls geplaatst. Daarin stond dat amateur-archeo logen een belangrijke vondst had den gedaan bij Borger. den. Als er te lang wordt gewacht, loop je kans dat de vindplaats wordt verstoord en het moet niet zo zijn dat de amateur daarvan dan de schuld krijgt." aldus Horn. Is een vondst eenmaal door de des kundigen als echt geaccepteerd, dan dient de verdere verantwoordelijk heid ook te liggen bij de desbetref fende instantie. Volgens de heren Horn en Veen loopt iedere amateur- archeoloog anders de kans ln een nabije of verre toekomst nog eens geconfronteerd te worden met on recht of ten onrechte veronderstelde vervalsing en daarmee voor altijd zijn goede naam kwijt te raken. Volgens beide amateur-archeologen is het moeilijk de verschillende ama teur-archeologen te bundelen om gezamenlijk actie te nemen „Het zijn allemaal individualisten die hun vindplaatsen angstvallig voor elkaar verborgen houden, maar als we eens met collega-amateurs pra ten, horen we vaak dat ze teleurge steld zijn over hun contacten met de officiële wetenschap." Van een verslaggever ROTTERDAM De Rotterdamse politie gaat haar onderzoek naar de herkomst van het vondelingetje van de Heemraadssingel verleggen naar België. Zij ls er vrijwel zeker van. dat het meisje uit dit land afkomstig ls. Alle onderzoeken in Nederland heb ben tot nu toe niets opgeleverd. De politie beschouwt als een belangrijk gegeven, dat de baby, die vorige week ln een kartonnen doos op straat op de Heemraadssingel werd gevonden, gekleed was in een hemdje en Jurkje van Belgische her komst. De zeer gezonde zuige ling verblijft ln het St. Franclscus- gasthuis (ziekenhuis) ln Rotterdam en heeft de voorlopige naam meege kregen Francisca Kleiweg. Merkwaardig Niet zo best Volgens de heer Veen zijn ook zijn ervaringen met het BAI en het pro vinciaal museum toch al niet zo best. Zijn broer D. Veen uit Stadskanaal denkt er ook zo over. „Een Jaar of zeven geleden hebben we een mesoli- tische nederzetting gemeld, die mijn broer uit 8tadskanaal had gevonden bij Borger Er kwam een specialist van het instituut, de Amerikaan dr. R. Newell. Alles ls ln kaart gebracht. Newell is later weggegaan en van hst instituut nebben we nooit meer Iets gehoord." In 1974 heeft de heer Veen in de buurt van Buinen een vindplaats „Als je dan tijdens de rechtzaak de klacht hoort dat Vermaning zijn vondsten tijdig of zelfs helemaal niet meldde, dan komt dat wel merkwaardig op je over. Het BAI en het museum pakken die kwestie van de melding zelf knullig en amateu ristisch aan," menen de heren Veen en Horn. De laatste ls van plan het provinciaal bestuur van Drente (te vens het museumbestuur, dat for meel de aanklacht tegen Vermaning Indiende) te benaderen over betere regels „Er moet een systeem komen waarin de gehele meldingsprocedu re wordt vastgelegd, vanaf het mo ment dat Je een vondst meldt tot en met goed- of afkeuren van die vondst Ook moet geregeld worden binnen welke tijd er een we tenschappelijk onderzoek op een ge melde vindplaats verricht moet wor- Simpkins „Mijn nieuwste vin ding: direct op de brandweer auto

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 9