Hollywood begint
oud vuil te ruimen
Lachen, gieren, brullen om Lester
FILM
Rohmer: Nobele schoonheid
Democratie wordt
tijdelijk opgeheven
aan
onze lezers
deTijd
THE FRONT
THE RITZ
Action
De Markiezin van O
Wild west op
kleuterhoogte
Prolongaties en reprises
Drie concerten
door Aznavour
Wim Vesseu
(57) overlederf,
Tedere anarchist h
Weekblad
VRIJDAG 18 FEBRUARI 1977
Trouw/Kwartet ps 14 RH |j
(ADVERTENTIE)
3% besparing met A.SJL
inShellbenzine.^H
Haal het tcstrapport met alle feiten bit uw Shell
tankstation. Of vraag het even aan bij Shell Nederland
Verkoopmij B.V.,Antwoordnummer 175,Rotterdam-
Eteimioedvan
I u t.
f opnetbenzmeverbruik
Pwrf au
door W. Wielek-Berg
Het heeft lang geduurd, voor Hollywood zich waagde aan een film, die iets vertelde over
..Scoundrel Time" („Schurkentijd"), zoals de bekende schrijfster Lilian Hellman het in het derde
deel van haar autobiografie noemt: de tijd tussen het eind van de jaren veertig en het eind van de
jaren vijftig, toen senator McCarthy een heksenjacht ontketende op zogenaamde „communisten"
en niemand veilig was voor snuffelaars, uitvinders van de bizarre term „voortijdige anti-fascisten",
waarmee mensen werden gekarakteriseerd die antifascist waren voor Amerika in de oorlog werd
betrokken.
Acteurs, regisseurs en producers die
werkten bij radio, televisie en film
werden op de zogenaamde „black
list", de ..zwarte lijst" gezet, hetgeen
betekende dat niemand ze in dienst
wou nemen. Velen werden daardoor
in de wanhoop, sommigen (zoals de
acteur John Garfield) in de dood
gedreven.
Er zijn wel een paar documentaires
gemaakt over de „hearings", hoorzit
tingen waar verdachten, die
misschien wel eens in een 1 mei
optocht hadden meegelopen of geld
hadden gegeven aan republikeins
Spanje, geacht werden te snikken
van berouw en hun vrienden en ken
nissen te verraden, maar het duurde
tot 1973 voor Sidney Pollack in „The
Way we were" het onderwerp be
hoedzaam aan de orde stelde.
Misschien heeft ..Watergate" de weg
geopend, misschien vindt men dat
de tijd nu wel de nodige distantie
heeft geschapen, hoe het ook zij,
Martin Ritt maakte „The Front",
waarin het oude vuil flink wordt op
gerakeld. Meer films met dit onder
werp staan op stapel.
Opmerkelijk
Ritt weet waarover hij filmt: zowel
hijzelf als scenarioschrijver Walter
Bernstein en acteurs Zero Mostel en
Herschel Bernard hebben jarenlang
op de zwarte lijst gestaan. „The
Front" (die zeer intrigerend begint
met een sarcastische bloemlezing
van journaalopnamen uit de jaren
vijftig, begeleid door een lied van
Frank Sinatra) is overigens niet al
leen door zijn onderwerp een opmer
kelijke film: de bekende komiek
Woody Allen speelt er zijn eerste
„gewone" rol in. Die van een klein
scharrelaartje, dat uit goedhartig
heid als „front" fungeert voor een
bevriende, uitgestoten televisie-
schrijver. als stroman die zijn naam
leent aan andermans manuscripten.
Alras krijgt hij meer klanten en de
verdiensten (hij ontvangt tien pro
cent van het honorarium) laten hem
niet onberoerd. Ook blijkt het heel
plezierig, dat vrouwen nu hij voor
schrijver doorgaat hem veel aan
trekkelijker vinden dan voorheen:
hij bouwt zelfs een zeer bevredigen
de relatie op met een meisje dat bij
de televisie werkt. Weliswaar heeft
hij zijn moeilijke momenten als hij
een script moet herschrijven, zijn
vriendin gaat mokken omdat hij
zich niet met poliUek wil bemoeien
en een bevriende acteur zelfmoord
pleegt, maar er zijn compensaties.
Het wordt pas erg wanneer hij zelf
voor een commissie moet verschij
nen: een dergelijk begaafd en
Woody Allen: klein scharrelaartje in „The Front"
vruchtbaar auteur kan toch niet vrij
zijn van communistische smetten.
Na aanvankelijke aarzeling kiest hij
de kant van de verdrukten: „Barst!"
zegt hij tegen de commissie en met
een goed geweten verdwijnt hij in de
gevangenis.
Tragi-komedie
Ritt heeft duidelijk de bedoeling
gehad met zijn film een zo groot
mogelijk publiek te bereiken.
Daarom heeft hij er een tragi
komedie van gemaakt, waarom wel
degelijk gelachen kan worden (zij
het soms als een boer die kiespijn
heeft). Er zit overigens ook een su
blieme tragische scène in de
zelfmoord van Zero Mostel. Nie
mand zal het belang van „The
Front" als taboe-breker kunnen ont
kennen. maar dè film over de
McCarthy-tijd is hij jammer genoeg
niet geworden: daarvoor is hij bij
tijden te bleekjes en ook te op
pervlakkig. Desalniettemin wensen
wij hem alle goeds.
Amsterdam Calypso, 14 jr.
De Engelse regisseur Richard Lester heeft een soort hink-stap-sprong carrière achter zich (om een
vrije variant te gebruiken op zijn eerste werkje van 11 minuten uit 1960 „The running, jumping and
standing still film"). Na het enorme succes van „The Knack" (in Cannes bekroond) en de
Beatles-films „A hard day's night" en „Help!" in het midden van de jaren zestig raakte hij
enigszins in vergetelheid, hoewel hij naarstig bleef filmen.
Tien Jaar later verwierf hij opnieuw
de gunst van het publiek met zijn
Drie Musketiers-farces, doch daarna
volgden weer films die lang niet door
iedereen werden geapprecieerd. Nu
komt hij met „The Ritz", een waar
lijk waanzinnige film. gebaseerd op
het gelijknamige toneelstuk van
Terrence O'Nally dat door de schrij
ver tot scenario werd verwerkt.
In „The Ritz zoekt de Italiaanse
Amerikaan Gaetano Proclo, die door
zijn zwager naar het leven wordt
gestaan, in alle onschuld toevlucht
zal de een bij zo'n film gapen en de
ander gieren van het lachen. Ik be
hoor in dit geval tot de laatste cate
gorie. „The Ritz" is naar mijn smaak
een bijzondere amusante film, uitne
mend geschikt om ellende van aller
lei soort bij te vergeten. Precies zo
lang als hij duurt, wel te verstaan,
want je neemt er niks niemendal van
mee.
Amsterdam-Tuschinskl 2: Den Haag-
Metropole, 18 jr.
„Die Marqulze von O kreeg (als Duitse inzending) de grote prijs van de jury op het festival in
Cannes en werd na vertoning op de Clnemanifestatie Utrecht door de pers op de eerste plaats van
de ranglijst gezet.
In een badhuis waar homo-sexuelen
zich plegen te verpozen. Aangezien
iedereen zich van een pseudoniem
bedient, er in de loop van de hande
ling een detective arriveert die Pro
clo moet opsporen, plus een wilde
Portoricaanse die carrière wil ma
ken. plus een klein 'mannetje dat
buiten zinnen raakt als hij dikke
kerels ziet. plus Proclo's zwager Car
mine Vespucci, plus Proclo's vrouw
(om enkelen te noemen) is een reeks
koortsachtig komische confrontaties
en persoonsverwisselingen het
gevolg.
SiSSÜüg Mïïïï«acht martijd hebbeh wij zeer lovend geschreven over „Les Ordres"
wordt UzTenhJ?tTed"^S?n d? ffistalige Canadees Michel Brault, een op originele
andermans kleren. Asiel wordt ge- .wVze 101 stand gebrachte speelfilm, gebaseerd op circa vijftig
zocht in de sauna, in travestie op het interviews met voormalige politieke gevangenen in Quebec,
toneel en drie man sterk onder een waarin op schokkende wijze het probleem aan de orde werd
gesteld hoe dicht de dictatuur ligt onder de huid van de
het einde nabij, alles lost zich op in democratie
De appelbollenbende
De film „De appelbollenbende", af
komstig uit de stal van Walt Disney,
verkoopt ons geen knollen voor ci
troenen. doch verstrekt wat de Utel
belooft: zachUuimig en enigszins ou
bollig vertier Drie boertige kinde
ren worden zo rond de eeuwwisse
ling in het Wilde Westen (voor de
gelegenheid tot gezapigheid omge
turnd) bij toeval aan een be
roepsgokker toegeschoven en ma
ken hem. zoals het behoort, beurte
lings rood van wanhoop en bleek
van vertedering.
Ooud. dat in een oude mijn wordt
gevonden, brengt meer ramp- dan
voorspoed, een paar krakkemikkige
bandieten zorgen voor hilariteit bij
hun mislukte pogingen om banken
te beroven en tenslotte valt ledereen
geluk ten deel: de gokker In het
huwelijk met een In flatteuze man
nenkleren gehulde koetsierster. de
kinderen in de schoot van hun gezin.
Het behoeft nauwelijks betoog dat
de nog steeds actieve keuring deze
film van regisseur Norman Fokar
geschikt heeft geacht voor alle leef
tijden.
Amsterdam-Flora, a.l.
Geen wonder: de Fransman Eric
Rohmer. in kennerskringen bekend
door zijn zes „contes moreaux"
(„morele vertellingen") vertaalde
Helnrich von Kleist's klassieke no
velle bijna volmaakt ln een filllgrain-
fijne film, die trouw blijft aan de
geest van de tijd (het einde van de
achttiende eeuw) doch daarbij niet
vergeet von Kleist's ln sommige op
zichten moderne problematiek naar
behoren te belichten.
Misschien zal die „moderne proble-
maUek" sommigen vreemd ln de
oren klinken. Het lot van de markie
zin von O., een Jonge weduwe die
met haar twee kinderen bij haar ou
ders woont, tijdens een Russische
inval in Italië door een nobele offi
cier van verkrachting wordt gered en
daarna, tot opperste vérbaztng van
haarzelf en afgrijzen van haar ou
ders, zwanger blijkt te zijn, doet im
mers allerminst modern aan.
Toch behelst de novelle ook het ver
haal van de bewustwording van een
vrouw: wanneer de markiezin sma
delijk wordt verdreven, vindt ze in
zichzelf het gevoel van eigenwaarde
dat haar ln staat stelt een adverten
tie te plaatsen, waarin ze de vader
van haar ongeboren kind oproept
zich te melden.
WIJ, de toeschouwers, weten dan al
wie dat is, hoewel er ln het begin
dienaangaande enige verwarring
wordt geschapen. Haar redder, de
nobele officier, die ze als haar be
schermengel beschouwt, heeft
zichzelf vergeten toen zij ln een ge-
wusteloze slaap verzonken lag en
doet nu alles om zijn fout goed te
maken.
Geen stijlbreuk
Rohmer's sterke, nobele aanpak
voorkomt, dat er van stijlbreuk spra
ke is: een lichte, soms ironische, ver
vreemding behoedt de burgerlijke.'
bekrompen hysterie van vader en
moeder voor belachelijkheid en de
zuiverheid van de markiezin voor het
stigma van domme onnozelheid.
Schilderijen van David, Ingrès en
Geuze hebben de regisseur geïnspi
reerd tot beelden, waarin een tijdvak
wordt gecomprimeerd.
HIJ werd dan ook geassisteerd door
uitnemende medewerkers. Camera
man Nestor Almendros schept een
sfeer van verstilde schoonheid ln ro
mantische tuinen en koele salons, de
acteurs spelen hun moeilijke rollen
met grote vakkennis en Invoelings
vermogen. In het middelpunt staat
uiteraard Edith Clever als de mar
kiezin. Haar robuuste kwetsbaar
heid, gepaard aan natuurlijkheid en
seksuele aantrekkelijkheid, een
reeks eigenschappen die tezamen
zeer vertederend werken, maken
haar welhaast ideaal voor de roL
Amsterdam-Leidsepleintheater, 14 Jr.
lucht, iedereen is zo uitgeput dat hij
wel moet vergeven en vergeten.
Zo'n film staat en valt met de timing
van de grappen. Er mogen geen dode
plekken vallen, een meedogenloos
bombardement van gags moet op de
toeschouwer worden losgelaten zo
dat hij bijkans naar adem snakt, en
de acteurs dienen van zeer goeden
komlschen huize te komen.
Ook als aan deze voorwaarden is
voldaan (zoals ln „The Ritz" wel de
gelijk het geval is. de hoofdrolspelers
Jack Weston. Rita Moreno en Jerry
Stiller die Lester van de Broadway-
opvoering overnam zijn uitstekend)
In de documentaire „Action" van
Robin Spry kan men zien, welke
ontwikkelingen destijds hebben ge
leld tot de toestand, waarvan de figu
ren in „Les Ordres" het slachtoffer
werden.
De feiten zijn als volgt: ln oktober
1970 werd in de Canadese provincie
Quebec de staat van beleg afgekon
digd, nadat escalerende acties tegen
de discriminatie van Franstallgen
hadden geleid tot de ontvoering van
een Britse attaché en een Canadese
minister door het bevrijdingsfront
(de minister werd vermoord, de atta-
Nashville Briljant panorama van
Amerika In film van Robert Altman,
gesitueerd ln de stad van de
country- and Western-muslc. 21, 22
en 23 februari ln studio K,
Amsterdam.
Der Fangschuss Film vol sfeer over
de vergeten oorlog van de Duitse
vrijcorpsen omstreeks 1919 van re
gisseur Voiker Schlöndorf. De gehe
le week in Select, Utrecht.
Mr Klein film over een Identi
teitsverwisseling ln bezet Parijs met
meedogenloze sfeertekening van Jo
seph Losey. De gehele week ln City
4, Amsterdam en Lldo 3, Leiden.
Treasure of (he Sierra Madre. Klas
sieke avonturenfilm van John Hus
ton uit 1947 naar een roman van Ben
Traven met Humphrey Bogart ln de
hoofdrol. De gehele week ln City 5,
Amsterdam.
1900. Schitterend epos van Berto-
luccl over het boerensoclallsme en
de opkomst van het fascisme ln het
tijdvak tussen 1900 en 1945. Deel I:
Tuschinskl, Amsterdam; Casino 2,
Breda; 8elect, Delft; Select, Eindho
ven; Roxy. Haarlem; Camera, Til
burg; Rembrandt 2, Utrecht Deel II:
Tuschinskl 5, Amsterdam; Casino,
Breda; Grand, Groningen; Studio,
Lelden; Rembrandt 2, Utrecht.
Histoire d'Adèle H. Tedere film van
Francois Truffaut over een wrede
liefde. De gehele week ln Midi,
Maastricht.
Barry Lyndon. Meesterlijke film van
Stanley Kubrick over de verre, kou
de, mooie wereld van het verleden.
De gehele week ln Luxor. Ter-
neuzen.
Die verlorene Ehre der Katharine
Blum. Film van Voiker Schlöndorf
en Margarethe von Trotta over ont
aarding van pers en politie in West-
Duitsland, gebaseerd op het boek
van Helnrich Böll. De gehele week in
Camera 2, Tilburg.
Zakgeld. Charmante film met en
over «kinderen van Francois Truf
faut. De gehele week In Metropole 3,
Den Haag.
AMSTERDAM - De bekende Fra
se zanger Charles Aznavour koi
zaterdag 5, zondag 6 en maandag |v
maart met zijn eigen orkest een dr J
tal concerten in Nederland gevef
Het eerste is in de Edenhal
Amsterdam, het tweede in
Haagse Congresgebouw, en het dia
de in De Doelen in Rotterdam. A ar
concerten beginnen om 20.30 uiq(
Behalve zijn eigen orkest brengt A e
navour ook zijn eigen licht- en g
luidsinstallatle mee.
AMSTERDAM. De bekende f it
derlandse decorontwerper Wim V< i
seur is tijdens een verblijf in Der sc
marken plotseling overleden. .1
was 57 jaar. Vesseur was zijn carr de
re als toneelspeler begonnen, maas
ontwikkelde zich later tot een b ie
zonder oorspronkelijk ontwerj x
van theaterdecors.
li
Juist nu Boon, na een aantal maj^
geslaagde tot zeer zwakke prodr^
ten, weer met een magistraal hisfP
risch werk als „De Zwarte Har
van zich doet spreken, verschijnt
Wlselpaeres analyse van een dertlr
jaar geleden verschenen Boon-boe
„Vergeten straat". Dat Is het v<
haal van een samenleving in e
straat die door de aanleg van e
snelweg van alle contact met de ri
van de wereld verstoken raa jl
Centraal erin staat de vraag na
hoe een Ideale levensgemeenschi
eruit moet zien. Het antwoord t
Boon geeft ln de vorm van d<
parabelachtige roman Is allesbeh K
ve ondubbelzinnig. Hij balance
tussen realisme en utopie, wei
zich een betere wereld, maar kent
mensen. Ook ln „De Zwarte HanL
getuigt Boon van zijn bewonder!
voor anarchisten, voor mensen (F
individueel stappen ondernem e
om een wereld die hen voor ogpe
staat ook werkelijk tot stand
brengen. Hij prijst hun onvrede n£,
onrecht en uitbuiting, hun opsta
tegen onmenselijkheid. Maar een
activist is Boon ook vroeger
nooit geweest; een tedere anarchi e
D(
m
ché uiteindelijk gered). De politie
kreeg de macht mensen zonder ar
restatiebevel uit hun hulzen te halen
en op te sluiten. Honderden onschul-
digen zaten gevangen.
Regisseur Spry is erin geslaagd, gro
tendeels door middel van (soms emo
tionele) Interviews zijn stelling hel
der over te brengen: men drijft de
duivel met Beëlzebub uit als men de
democratie opheft om ondemocra
tische tegenstanders te bestrijden en
harde onverzettelijkheid van
staatslieden leidt lang niet altijd tot
het gewenste doeL De film, die ons
vele verrassende inkijkjes gunt in
het binnenste van politici (de Tru-
deau in „Action", die op de vraag
hoever liij eventueel durft en wenst
te gaan op de weg van de dictatuur
grimmig antwoordt: „Watch me!" of
tewel „Dat zul Je wel merken" wijkt
aanzienlijk af van zijn joviale en
liberale image) houdt een waarschu
wing ln, die hopelijk niet aan dove
mansoren ls gericht
In 1970 drong de draagwijdte van de
gebeurtenissen in Quebec nauwe
lijks tot ons door en we bevroedden
nog niet dat we wel eens voor een
soortgelijk dilemma zouden kunnen
worden geplaatst. Intussen hebben
ook hier kapingen en gijzelingen
plaatsgevonden, doch één ding dient
gezegd: een democratie moet wel be
hoorlijk zijn uitgehold, als men de
afkondiging van de staat van beleg
ln vredestijd ook maar overweegt In
Canada ls het helaas zover: steeds
feller wordt In Quebec het verzet
tegen de hooghartige Engelstalige
hegemonie, steeds sterker de wens
om zich af te scheiden. Een vergelij
king met Noord-Ierland dringt zich
op.
Amsterdam-Cinétol 2, 18 jr.
De Wiselpaere analyseert „Verget r
straat" grondig, met behulp van
romananalyse. HIJ onderzoekt
vertelsituatie, de relatie tussL"
structurele onderdelen, de trits v
teller/schrijver/biografische perso -
en komt tot slot tot een typering v£
de boodschap van het boek. Hij kdi,
dlgt een soort gelijke studie au
over „De Kapellekensbaan" en „2
mer te Ter Muren", classics van e
onzer grootste schrijvers.
T. v.
Paul de Wispelaere. Louis
Boon, tedere anarchist Omtrent
tuopia in „Vergeten straat". Nljgftr
Van Ditmar,
Gravenhage/Rotterdam, 1!
(Nieuwe Nijgh boeken 46) 136
18.90
(ADVERTENTIE)
t;
De werkhervatting in de g c
fische bedrijven is voor ons
laat gekomen om deze i
nog te verschijnen, met
nummer van verantwoorde o< 1
vang en kwaliteit.
Volgende week hopen wij
weer te zijn met een extra mcfe
nummer.
li
