an Kemenade wil graag nog vier jaar
Wet BOPZ wekt
grote weerstand
kattenboek
,i.V»
Gelders onderzoek
naar TBC-besmetting
iinister verwacht dat er met het CDA goed samen te werken zal zijn
„Het gaat wel eens
wat langzamer dan
je graag zou willen"
Bijzondere opneming in
(psychiatrische ziekenhuizen
Nieuwe spoorlijn
Weesp- Lelystad
KLIK!
Alles over kieken en katten.
MIAUW!
6,90 7,50
Meldplicht gebruikers biblio-bussen
Ex-lts'ers positief
tegenover werken
Purmerend
wordt groter
Aantal illegalen in Nederland
wordt groter
ATERDAG 12 FEBRUARI 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
Bij voortzetting van de hui*
dige coalitie maakt dr. J. A.
van Kemenade een goede
kans terug te keren als mi*
nister van onderwijs. In het
verkiezingsprogramma van
de Partij van de Arbeid is
het zelfs als afzonderlijk
punt opgenomen: Van Ke
menade moet (na)blijven
om zijn huiswerk af te
maken.
Als we het solistisch optre
den van de heer Van Leijen*
horst van de CHU even ver
geten, kan men de opstel
ling van het CDA in het
laatste begrotingsdebat re
delijk positief noemen. Het
ziet er naar uit dat de con
fessionelen nog wel vier
jaar een socialist op onder
wijs zullen gedogen.
Van Kemenade heeft in de
afgelopen vier jaar de on
derwijspolitiek tot een veel
besproken onderwerp ge
maakt. Vooral zijn contou
rennota (waarvan in het
voorjaar een tweede versie
verschijnt) deed veel stof
opwaaien. Links en rechts
wordt Van Kemenade ge
prezen als een kundig mi
nister en vooral het laatste
jaar is hij erin geslaagd de
critici wat milder te
stemmen.
Het beeld van de altijd haas
tende doordouwer is een
beetje aan het verdwijnen
en de eindindruk is toch
meer die van een volleerd
politicus die begrepen heeft
dat onderwijshervormingen
alleen mogelijk zijn als
daarover in brede kring
overeenstemming bestaat.
In een gesprek met de mi
nister maken onze onder-
wijsredacteuren Piet Hagen
en Henri Kruithof de balans
op van vier jaar onderwijs
beleid.
„In het kabinet is er nooit ver
zet geweest van de confessio
nele ministers tegen het ge
voerde onderwijsbeleid. On
danks de kritiek die er is ge
weest, steunt het beleid op een
heel duidelijke overeenstem
ming, ook van de christen
democratische fracties in de
Kamer. Van de CHU heb ik
niet zo'n geweldige steun ge
had, maar ik verwacht wel dat
ook in een komende kabi
netsperiode goed met het CDA
samen te werken zal zijn."
Minister van onderwijs Jos van Ke
menade staat te trappelen om nog
eens vier jaar het ministerie te mo
gen leiden. In de afgelopen vier jaar
heeft hij enorm veel veranderingen
op gang gebracht, die hij dolgraag
zou willen voortzetten en afronden.
„Niet alleen Keerpunt, ook de
Schets van Beleid van de confessio
nele partijen hebben wij vrijwel he
lemaal uitgevoerd."
Langzamer
„Ik geef toe dat het allemaal wat
langzamer is gegaan dan ik ver
wacht had. Er zijn in het onderwijs
veld krachten aan het werk, die ik
als buitenstaander van tevoren niet
goed had overzien. Daardoor gaat
het allemaal weieens wat langzamer
dan je graag zou willen. Het is overi
gens wel begrijpelijk dat er de
laatste tijd meer verzet komt uit het
onderwijs. Als je geld genoeg hebt.
en je doet daarmee allerlei nieuwe
dingen, dan levert dat minder tegen
werking op. Echt verzet krijg je pas
als je die nieuwe dingen doet met
geld dat je elders in het onderwijs
bezuinigd hebt."
Erg voorzichtig
„Ik kan wel begrijpen dat het ge
nootschap van leraren en de federa
tie van onderwijsvakorganisaties
weer meer naar elkaar toegroeien nu
de rechtspositie van leerkrachten in
het geding komt. Die bezuinigingen
op rechtspositioneel gebied zijn
overigens maar zeer beperkt. We
zijn erg voorzichtig geweest, omdat
onderwijsgevenden ook al getroffen
worden door maatregelen die voor
alle ambtenaren gelden. Onze eerste
zorg was de werkgelegenheid te
handhaven. Als de V.V.D. haar zin
had gekregen zou de toeslag van
tien procent op het salaris van lera
ren in het avondonderwijs gebleven
zijn, maar dat had dan wel elders
driehonderd arbeidsplaatsen gekost
De minister benadrukt dat het fun
derend onderwijs (vier tot zestien
jaar) ook in de komende kabi
netsperiode voorrang moet hebben.
Volgens hem betekent dat niet dat
er onverantwoord geknepen wordt
op het hoger onderwijs. Wel zal het
bedrag per student in het hoger on
derwijs omlaag moeten.
„Nu volgt ongeveer twintig procent
van de 18- tot 24-jarigen hoger on
derwijs. Dat zal ongeveer veertig
procent worden. De totale kosten
voor het hoger onderwijs zullen dus
wel stijgen, maar de uitgaven per
student moeten lager worden. In het
funderend onderwijs is dat precies
andersom. Daar zullen de aantallen
leerlingen binnenkort gaan dalen,
maar de kosten per leerling gaan
nog wel iets omhoog."
De minister houdt vol dat kwaliteit
van het hoger onderwijs door de
voorgenomen hervorming niet hoeft
te dalen. Wel waarschuwt hij dat
uitstel van de studieverkorting (zo
als nu dreigt) ten koste zal gaan van
ït funderend onderwijs.
Werkende jongeren
Eén van de onderdelen, waarmee
het in de bijna afgelopen kabi
netsperiode niet zo goed is gegaan,
is het onderwijs aan werkende Jon
geren. De zeventienjarigen hebben
geen gedeeltelijke leerplicht gekre
gen; er is nog altijd geen stage-plan;
de leer- en arbeidsovereenkomst
zijn niet van elkaar losgemaakt. Bo
vendien is de tweedaagse leerplicht
voor zestienjarigen bepaald geen
succes. Er is een enorme ontduiking
van deze plicht en de samenwerking
tussen het vormingswerk en het be
roepsbegeleidend onderwijs wil niet
van de grond komen.
Van Kemenade: „Ik zal niet zeggen
dat het er gunstig voorstaat, hoewel
die samenwerking de laatste tijd wel
beter wordt. Bovendien is het alter
natief in een regering met de VVD:
helemaal geen gedeeltelijke
leerplicht. In de komende kabi
netsperiode moet er snel een wet op
het part-tlme-onderwijs Komen,
waarmee de gedeeltelijke leerplicht
-wettelijk onderbouwd wordt Ik voel
niets voor harde sancties tegen de
ontduiking We moeten bijvoor
beeld niet toe naar gevangenisstraf
fen voor deze groep mensen. Het is
opvallend dat de ontduiking het
kleinst is in gebieden waar er sa
menwerking bestaat tussen het vor
mingswerk en het beroepsbegelei
dend onderwijs. Verbetering van het
onderwijsaanbod zorgt dus voor een
toenemende belangstelling.
Experimenten
Op dit gebied komen er de laatste
tijd nogal wat aanvragen voor expe
rimenten binnen, waarbij bedrijven
betrokken zijn. Ik vind dat Je dat
niet op voorhand moet verketteren.
Bij Hoogovens is een dergelijk expe
riment in voorbereiding. Als het op
grond van goede onderwijskundige
experimenten gebeurt en de mensen
dus op verantwoorde wijze volledig
leerling zijn, spreekt het vanzelf, dat
er geen loon wordt betaald. Ik
spreek hierbij overigens niet over de
bedrijven in Hengelo (in Hengelo
heeft een viertal bedrijven onlangs
een leerovereenkomst met de Jonge
ren gesloten om het minimum
jeugdloon niet te hoeven betalen).
Van die bedrijven heb ik nog nooit
een experimenteer-plan gekeregen.
Dat wil ik eerst wel eens zien."
Het PvdA-congres heeft onlangs het
verkiezingsprogramma vastgesteld.
Op onderwijskundig gebied is er
weinig veranderd ten opzichte van
Keerpunt. In het nieuwe program
ma is het streven opgenomen naar
een volledige deelname aan het on
derwijs door alle Jongeren tot
achttien Jaar. De wijze waarop dit
bereikt moet worden is afhankelijk
van allerlei factoren.
Van Kemenade is erg blij met deze
formulering. „Er staat niet dat de
leerplicht verlengd moet worden tot
achttien jaar. De leerplichtverlen
ging is ook geen doel op zich.
In de hele discussie over de
leerplichtverlenging staan altijd
twee argumenten tegenover elkaar.
De ene groep vindt dat verlenging
van de leerplichtige leeftijd een ga
rantie kan bieden tegen maatschap
pelijke onvrijheid. Kinderen uit la
gere maatschappelijke milieus en
.meisjes hebben nog altijd veel min
der kansen om aan het onderwijs
deel tenemen. De tegenstanders van
leerplichtverlenging zeggen altijd:
Laat de mensen toch vrij. Maar is
dat echte vrijheid? Ik behoor tot de
eerste groep, hoewel ik vind dat voor
oudere leerlingen het tweede argu
ment aan kracht wint. Leerrecht en
wederkerend onderwijs, tegenwoor
dig nogal gepropageerd, vind ik
geen alternatieven voor
leerplichtverlenging. Leerrecht
werkt namelijk onrechtvaardig zon
der een bepaalde minimums^artpo-
sitie, die alleen via leerplicht bereikt
kan worden. Dan moeten we nog
maar eens bekijken of de leerplicht
met zestien of met zeventien haar
moet aflopen."
Visie ontbreekt
Zowel op het gebied van de Mid
denschool. als de leerplicht wijkt
het concept-beginselprogramma
van de Partij van de Arbeid nogal af
van het verkiezingsprogramma. „Er
ontbreekt hierin een visie op het
onderwijsbeleid. Ik mis de lijn naar
de politiek van de afgelopen vier
jaar en ik ben ervan overtuigd, dat
men de traditie van de partij op
onderwijsgebied niet kent. Ik vind
het onvoorstelbaar dat zo'n onder-
wijsparagraaf geschreven wordt
door een commissie waarin niet ten
minste een paar mensen zitten, die
deskundig zijn. Dat zou je op flnan-
cieel-economisch gebied eens moe
ten proberen."
In het verkiezingsprogramma heeft
het partijcongres een bepaling opge
nomen dat het eigendom van de
schoolgebouwen moet worden over
gedragen aan de overheid. In het
concept-wetsontwerp op het basis
onderwijs had Van Kemenade dat
ook al staan. Hiertegen rees echter
zoveel verzet vanuit het bijzonder
onderwijs, dat hij er inmiddels van
af heeft gezien dit door te zetten
Nu die bepaling in het verkierings
programma is opgenomen, gaat hij
het nu ook weer in het wetsontwerp
basisonderwijs zetten? Van Keme
nade: „Nee. dat vind ik niet nodig
De vraag in deze zaak moet zijn:
moet je de scholen in eigendom heb
ben onder andere om een zo goed
mogelijk mede gebruik te kunnen
regelen? Na een nauwkeurige analy
se is gebleken dat eigendom van de
gebouwen daarvoor niet nodig is
Ook op andere manieren kun Je vol
doende waarborgen scheppen om de
gebouwen zo goed mogelijk te ge
bruiken."
Middenschool
Ook de middenschool komt hoe
kan het anders aan de orde. „Het
verzet tegen de middenschool
neemt duidelijk af. Steeds meer ver
schuift de discussie zich naar do
onderwijskundige aspecten van de
middenschool en naar de leef
tijdsgrenzen ervan. Zelfs het Neder
lands Oenootschap van Leraren, dat
toch erg kritisch is geweest, komt nu
al met het voorstel om ook te gaan
experimenteren met een mid
denschool voor elf- tot veertienjari
gen. Dat betekent toch dat men
daar heil in ziet."
„Er zullen nog wel felle gevechten
geleverd moeten worden bij de be
sluitvorming, die dan voornamelijk
zullen gaan over het feit of er naast
de middenschool nog andere vor
men van onderwijs voor dezelfde
leeftijdscategorie moeten blijven
bestaan." Zoals bekend is Van Ke
menade daar zelf een fel tegenstan
der van.
Overgangsmaatregel
De minister acht het mogelijk dat in
de Mammoetwet een bepaling wordt
opgenomen, die de middenschool
mogelijk maakt. Dat zou dan als
overgangsmaatregel moeten gelden
totdat de middenschool definitief
geregeld wordt.
In het verkiezingsprogramma van
de PvdA staat dat er een wet op de
middenschool moet komen, als de
experimenten daartoe aanleiding
geven. „Dat zal nog niet in de ko
mende kabinetsperiode zijn", zegt
Van Kemenade stellig. „Pas in de
eerste helft van de Jaren tachtig zal
het parlement over de mid
denschool moeten beslissen." La
chend voegt hij eraan toe: „In het
derde kabinet Den Uyl."
AMSTERDAM/UTRECHT Ruim vijfhonderd instellingen,
groeperingen en particulieren hebben hun ernstige bezorgdheid
uitgesproken over het wetsontwerp bijzondere opneming in
Psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ) en de nota van wijzigingen,
iij doen dit in een advertentie die vandaag in enkele landelijke
ranten verschijnt en waarin zij tevens de Kamerleden oproepen
lanwezig te zijn op de openbare hoorzitting over de krankzinni-
enwetgeving, die woensdag in Den Haag wordt gehouden.
ADVERTENTIE
Gisteren verscheen ook onder de ti
tel „Te gek om vast te zitten" een
jlljvig commentaar op het wets-
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De ministerraad
heeft gisteren besloten tot de aanleg
van de spoorlijn Weesp-Almere-
Lelystad. De nieuwe railverbinding
krijgt een verblndingsboog in de
richting Naarden en Bussum. In
1978 moet worden begonnen met de
aankoop van de grond voor de nieu
we lijn.
Het is de bedoeling dat het traject
Weesp-Almere in 1985 ai in gebruij
wordt genomen. Vbór 1990 zou dan
het aansluitende traject Almere-
Lelystad gereed moeten zijn. De
aanlegkosten van de lijn Weesp-
Almere worden geraamd op 218 mil
joen gulden; de gehele spoorlijn tot
aan Lelystad komt volgens raming
op 306 miljoen.
Het traject van de nieuwe railver
binding ziet er als volgt uit: in
Weesp takt de nieuwe lijn af van de
spoorlijn Amsterdam-Hllversum,
om vervolgens oostelijk van Muider-
berg over het Gooimeer naar Almere
te lopen. Vandaar volgt de doortrek
king naar Lelystad.
Tot de aanleg van de nieuwe lijn
werd besloten in het kader van het
structuurschema „verkeer en ver
voer dat het kabinet gisteren
vaststelde. Dat schema bevat de be
leidsvoornemens van de regering
voor de komende jaren op het ge
bied van de aanleg van de ver
keerswegen en voorzieningen voor
Openbaar vervoer
De Almere-lijn is de derde nieuwe
spoorlijn, waartoe de laatste jaren is
besloten, na de Zoetermeer-lljn en
de Schiphol-lijn.
ontwerp BOPZ. waarin de
werkgroep Krankzinnigenwet, be
staande uit zo'n 39 (actie-) groepen,
haar bezwaren uiteen zet tegen di
wetsontwerp, dat vergeleken met de
verouderde wet van 1884 niet alleen
geen verbetering brengt, maar in
sommige gevallen zelfs htt misbruik
ervan legaliseert.
Om een voorbeeld te noemen: bij de
oude wet is hét onderschepoen van
de briefwisseling van een patiënt
verboden. In de praktijk gebeurde
dat dikwijls toch Het ontwerp
BOPZ staat echter een beperk ng
van de vrijheid van briefwisseling
toe ..voorzover dat een beter inzicht
In het ziektebeeld kan verschaffen".
Een ander punt is dat volgens het
ontwerp geen enkele patiënt ge
dwongen kan worden een bepaalde
behandeling te ondergaan, maar el
ders kan men lezen dat „beperkin
gen kunnen worden opgenomen als
onderdeel van een geneeskundige
handeling. Dat geeft iedere arts de
macht maatregelen te nemen op ba
sis van wat hij op dat moment als de
regels van de inrichting beschouwt
Regels die overigens helemaal niet
vastliggen".
Ook in de procedure van de onvrij
willige opname brengt de wet. aldus
de werkgroep, geen merkbare verbe
tering. Beroep is slechts mogelijk
tegen de eerste verlenging van de
machtiging, dat wil zeggen pas na
een half Jaar. Op de hoorzitting zul
len zestien deelnemende groeperin
gen en particulieren van de
werkgroep Krankzinnigenwet hun
kritische stem laten horen.
Overigens heeft het hoofdbestuur
van de Koninklijke Nederlandse
maatschappij tot bevordering van
de geneeskunde (KNMG) in een bnef
aan de Kamer haar instemming be
tuigt met het wetsontwerp. „Met de
nota van wijzigingen zijn vrij veel
veranderingen in het ontwerp aange
bracht. waardoor verschillende wen
sen zijn verwezenlijkt, aldus de
KNMG, die ook haar voldoening uit
over de grotere nadruk die in het
gewijzigde ontwerp valt op de rech
ten van de patiënt.
l.'11'J tW DrltJDoeksen
Bij de boekhandel.
Van een verslaggever
ARNHEM - Gebruikers van de „biblio-bussen" van de Provin
ciale bibliotheekcentrale Gelderland worden onderzocht op be
smetting met tuberculose. Nadat bij een bedrijfskeuring een
tijdelijke chauffeur van de centrale aan tbc bleek te lijden,
moeten alle mogelijke contacten zich melden bij de plaatselijke
consultatiebureaus voor tbc-bestrijding.
De chauffeur heeft met bijna alles
zes bussen van de centrale door de
provincie greden. De oproep voor
controle geldt voor kinderen en vol
wassenen tot veertig Jaar die tussen
1 juni en 1 oktober vorig Jaar in zo n
bus zijn geweest
Volgens de leiding van de biblio
theekcentrale is het consultatiebu
reau in Arnhem, waar de zaak was
gemeld, te laat begonnen met het
informeren van districts- en
kringconsultatiebureaus en gemeen
ten. „De indruk bestaat dat het con-
sultaUebureau de zaak aanvankelijk
wat in de doofpot wilde stoppen",
aldus directrice mejuffrouw C. J. van
Ommen „Maar bij het toenemen
van het aantal besmettingsgevallen
moest men toch optreden."
De directie van het Arnhemse con
sultatiebureau weigert elke informa
tie Het ministerie van volksgezond
heid is op de hoogte, maar gaf nog
geen commentaar Daardoor is nog
niets bekend over aantallen ziekte
gevallen en plaatsen waar zich tbc
heeft geopenbaard.
Van onze onderwljsredactle
LEIDEN „In tegenstelling tot de
veel gehoorde mening dat de Jonge
generatie weinig met werken op
heeft, kunnen we constateren dat de
meerderheid van de schoolverlaters
een traditionele houding tegenover
werken heeft."
Dit is een van de belangrijkste
conclusies uit het rapport „De lts-er,
van scholier tot werknemer", van de
sociologen P. L. Strolnk en F.
Andries van het Nederlands insti
tuut voor preventieve geneeskunde
TNO. Dit onderzoek werd gehouden
onder een representatieve groep Us
ers. De eerste keer werden zij onder
vraagd vlak voor het eindexamen,
de tweede keer ongeveer een Jaar
later.
Arbeid vervult bij deze Jongeren een
zeer belangrijke rol. Dat blijkt onder
meer uit het feit dat 71 procent van
de schoolverlaters vindt dat werken
gezond is. Iets meer dan de helft ziet
werken bovendien als een plicht.
Opvallend hierbij ls nog dat bijna
zeven van de tien lts-ers meent dat
Je niet van Je vrije tijd kunt genieten
als Je er niet voor gewerkt hebt
De vergelijking tussen het eerste en
het tweede onderzoek (na een jaar
werken) wijst uit dat de mening over
werken vrijwel niet gewijzigd is. Al
leen werkloos zijn wordt wat minder
als een schande ge2ien (eerst 57 pro
cent, na een jaar 48 procent).
„De zeeer geringe verschuiving in de
opvattingen over werk van ex-lts-ers
gedurende hun eerste Jaar werken,
verbaast ons eigenlijk nogal. We
hadden verwacht dat de eerste
confrontatie met werken tot duide
lijk andere opvattingen zou leiden",
aldus de onderzoekers.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG - De ministerraad zal
binnenkort een wetsontwerp in
dienen tot uitbreiding van de ge
meente Purmerend. Volgens dit wet
sontwerp krijgt Purmerend meer
ruimte, omdat deze gemeente als
groeikern ls aangewezen De ruimte
gaat ten koste van gedeelten van de
gemeenten Edam. Volendam en II-
pendam.
ADVERT ENT te
Prisma
Prisma.bel Nederlandse pochelboek.BIl elKe boekhandel
Van een verslaggever
UTRECHT Van vele zijden ko
men er bij het Nederlands Centrum
Buitenlanders mededelingen bin
nen over een toename van het aan
tal illegale buitenlandse werkne
mers ln ons land. Die toename kan
volgens het NCB worden verklaard
door de slechte economische situa
tie van veel bedrijven, voor wie het
voordeliger is met illegalen te
werken.
Een andere oorzaak ls de foutieve
berichtgeving in de Turkse pers als
zou er een regularisatleregellng op
komst zijn. Het gevolg hiervan ls dat
veel illegale Turken uit Duitsland en
België naar Nederland komen.
De reactie van de Nederlandse auto
riteiten beperkt zich volgens het
NCB tot het incidenteel uitwijzen
van illegalen. Het NCB dringt er bij
de overheid met klem op aan om te
komen tot effectieve maatregelen,
bestaande uit een actief opsporing*
en vervolgingsbeleid tegen de
werkgevers, die illegalen in dienst
hebben De huidige wet tegen ille
gaal verblijf kent een maximale boe
te van duizend gulden Bij een
nieuw wetsvoorstel wordt deze boe
te tien keer zo hoog.
De heer H. 8andberg van het NCB
zei dat vooral de stichtingen van
buitenlandse werknemers In het -
westen van het land. in Twente en
delen van Brabant een stijging van
het aantal illegalen melden. Het pro-
bleem van illegale buitenlandse
werknemers doet zich vooral voor in
kleine en middelgrote bedrijven
Simpkins
Onwellui
dende mu
ziek
