irecteur staaf bedrijf
if en krijgt dan ontslag
Selectieve staking en uitsluiting
zijn bedenkelijke strijdmiddelen
Océ wil Ozalid overnemen
ïrote vordering op fiscus
Commissie vóór opnemen
actuele waarde in balans
Wet jaarrekening Ondernemingen
Grote drukte op RAI
Europeanen voor
particulier
bedrijfsleven
Beurs Tokio dicht V'"»"ging»»aard.
POMPEN
Opleiding artsen
vaak omgekeerde
ontwikkelingshulp
WEL ERG UITGEKIEND, MAAR TOCH:
ERDAG 12 FEBRUARI 1977
FINANCIEN EN ECONOMIE
Trouw/Kwarlet
29
_|w ERGAMBACHT De heer J. Horstink, oprichter van de matrtjzenmakerij Staalvorm ln
otterdam, had al heel lang het Ideaal het eigendomsrecht en het bestuur van zijn bedrijf over te
ragen aan het personeel, hoewel hij wist dat daardoor de mogelijkheid zou ontstaan te eniger tijd
'OQoor zijn personeel te worden ontslagen. De overdracht van Staalvorm aan de tien werknemers is
u gerealiseerd en daarmede zijn ook de omstandigheden werkelijkheid geworden, die tot het
itslag van de heer Horstink hebben geleid.
i
met
ht aaryi
ïgrati^,
bij het n
n<
jidster
prot.
lij hi
leftijd.
gever id(
/raag
rieeni
SAC*
por Henk Thomas
heer Horstink is twaalf jaar gele-
begonnen zijn medewerkers zo
mogelijk te betrekken bij alles
it er in de onderneming omging. In
69 maakte hij zijn inkomen gelijk
dat van het leidinggevende per-
neel en startte hij met de verdeling
de winst (die gereserveerd bleef),
larbij iedereen een gelijk deel
Met de tegoeden die zo wer-
n opgebouwd werd het personeel
staat gesteld aandelen in de beslo-
i vennootschap te kopen.
1966 zette de heer Horstink in zijn
rkplaats in Rotterdam naar een
i.jheel eigen idee een opleiding op
or leerlingen om ze voor te berei-
n op hun nieuwe status van „ar-
ler-eigenaar. Aangemoedigd
»or de resultaten zette hij dit on-
rwijs in 1969 voort in zijn boerderij
Bergambacht.
irig jaar, tijdens de oprtchtingspro-
dure van de besloten ven-
otschap. kocht het personeel de
erderheid (88 procent) van de aan-
en van Staalvorm. Veertig pro-
it daarvan kwam in handen van
twee huidige directeuren, terwijl
heer Horstink met 12 procent in
It aandelenkapitaal in de aandeel-
idersvergadering een brugfunctie
zich nam. In de aandeelhou-
rsvergadering van 18 december
76 werd het wenselijk geacht, dat
heer Horstink. wiens werk inmid-
ls nagenoeg geheel was overgeno-
en door de overige medewerkers,
t bedrijf zou verlaten.
oedanigheden
ten rancune? luidt de vraag als we
lar de boerderij in Bergambacht
rijden. De heer Horstink. sportieve
kledij en misschien daardoor jonger
ogend dan zijn 57 jaren zouden doen
vermoeden: „Ik beschik in ontoerei
kende mate over de hoedanigheden,
waarover een ondernemer dient te
beschikken. Ik ben in feite een slech
te baas en een slecht verkoper en
daarom is gebeurd wat nodig was om
de continuïteit van de onderneming
veilig te stellen. Het bijbrengen van
het inzicht wat goed is voor Staal
vorm heb ik bewerkstelligd en daar
op ben ik erg trots."
De heer Horstink, die zegt nooit te
hebben overwogen zich door de op
leiding aan het personeel overbodig
te zullen maken, vervolgt met: „Mijn
ontslag was om nóg een andere re
den noodzakelijk. Al sedert het be
gin van de jaren zestig verwachtte ik.
dat er een tijd zou komen waarin
winstmaken vooral in arbeidsin
tensieve bedrijven als Staalvorm
steeds moeilijker zou worden. Door
mijn ontslag kan Staalvorm in prin
cipe winstloos blijven voortbe
staan."
bestaan
Staalvorm, hoewel pas in het begin
van de jaren vijftig formeel opge
richt, begon zijn bestaan eigenlijk
met „een uitvindinkje", dat de heer
Horstink deed toen hij in de oorlog
door de Duitsers in Vught gevangen
werd gehouden wegens hulp aan on
derduikers.
Met een gereedschapsmaker ging
hij zijn uitvinding (op fotografisch
gebied) op minimale schaal exploi
teren. Van de gereedschapsmaker
leerde hij de techniek van de me-
,ang
MSTERDAM De kans bestaat
kt vele Nederlandse bedrijven aan-
JDE enlijke bedragen van de fiscus te
lg krijgen omdat die bedrijven ten
irechte betaalde btw over aange-
hafte bedrijfsmiddelen niet heb-
n mogen aftrekken. Dit is het ge-
van een uitspraak van het Euro-
Gerechtshof in Luxemburg. Dit
een afldt Het Financiële Dagblad.
iur ty
un' P»e
ïlgens een EG-rtchtlijn inzake de
tw was het de landsregeringen in
>72 toegestaan belastingaftrek voor
itaalde btw op investeringgoede-
voorlopig op te schorten. Dat
itekende dus dat bedrijven die
>or machines, gereedschappen, be-
ijfsmeubllair etc. btw betaald had-
in dit niet voor hun inkomsten- of
nnootschapsbelasting mochten af-
tkken. De bedoeling was dat dit
leen van toepassing zou zijn op
•tere investeringsgoederen die
over het algemeen jaren mee gaan.
De Nederlandse wetgever gaf echter
een ruimere interpretatie aan de
opschorting en oordeelde dat ook
kleinere bedrijfsmiddelen zoals een
gaatjestang of convocatiedrukwerk
onder de bepaling vielen, zodat ook
daar de btw niet aftrekbaar was.
Het Nederlands Verbond van Onder
nemingen heeft na klachten van vele
bedrijven een proefproces door de
belastinginspecteur uitgelokt, dat
tot in de Hoge Raad werd uitgevoch
ten. De Hoge Raad vroeg advies aan
het Europese Hof dat de Neder
landse interpretatie van de regeling
niet juist achtte.
Voor ons huidige belastingsysteem is
de uitspraak van het Hof niet van
toepassing omdat inmiddels betaal
de btw over alle bedrijfsmiddelen
aftrekbaar is gesteld.
taaibewerking en daarmee was de
basis voor de produktie van matrij
zen (metalen vormen voor de ver
vaardiging van plastic artikelen) en
van Staalvorm gelegd.
Tijdens ons gesprek vallen de ter
men pacifisme en socialisme. We
hebben het dan over de drijfveren
voor zijn streven de personeelsle
den op de leiden tot eigenaren-
bestuurders. De heer Horstink: „ik
ben van mening, dat gezien de
schaarste aan grondstoffen de con
sumptie zich dient te stabiliseren.
De produktie zou zich daaraan moe
ten aanpassen en dat laatste zie ik
nu juist niet gebeuren in onze econo
mische orde. waarin het groei- en
winststreven de enige drijfveren zijn
voor ondernemen. Ik verwacht, dat
de stabilisatie van de consumptie
blijvend zal zijn en dat de produktie
'steeds verder uit de pas zal lopen.
Alle tekenen wijzen daarop".
Hij verwijst dan naar de jaren der
tig, toen net als nu de consumptie
belangrijk achter bleef. Hij meent,
dat oorlog het gevolg kan zijn van
het zoeken naar een uitweg voor
overproduktie. De heer Horstink:
„Deze overwegingen maakten mijn
vertrek bij Staalvorm noodzakelijk,
want alleen zonder mij valt bij het
bedrijf de noodzaak weg te streven
naar groei en winst."
tegengevallen
Het zal moeilijk zijn opnieuw aan de
slag te komen, gezien uw leeftijd.
Daarom de vraag: wat nu? De heer
Horstink: „Ik had verwacht weer
werk te hebben nog vóór de officiële
ontslagdatum. Dat is tegengevallen.
Door de opleiding van leerlingen bij
Staalvorm, waarmee ik mij zeer in
tensief bemoeid heb, ben ik mij tot
het onderwijs aangetrokken gaan
voelen en dan vooral aan diegenen,
die in het onderwijs niet zover zijn
gekomen. Ik geloof, dat voor de
massa een ander soort onderwijs
nodig is. Het onderwijs van nu is
geënt op de gegoede milieu's. Ik zeg
altijd: arbeiderskinderen krijgen
weliswaar gelijke kansen, maar ze
hebben geen gelijke kansen."
Van de Commissie „Open School"
heeft de heer Horstink opdracht ge
kregen voor het opzetten van een
serie van acht televisie-taallessen
van een half uur. Daarnaast hoopt
hij dezer dagen te kunnen beginnen
aan een onderwijsproject van de
Hervormde Stichting Jeugdhonken
„De Vuurtoren" in Amsterdam. Het
betreft onderwijs binnen een groep
van ongeveer 150 jeugdigen, die in
de maatschappij in vele opzichten
tussen de wal en het schip zijn ge
vallen.
AMSTERDAM De commissies jaarverslaggevlng van werkge
vers, werknemers en registeraccountants hebben opnieuw een
aanvulling gegeven op hun beschouwingen naar aanleiding van
de Wet op de Jarrekening van Ondernemingen.
AMSTERDAM Van de be
volking van Nederland. België.
West-Duitsland, Engeland.
Frankrijk en Italië is 79 pro
cent voorstander van de parti
culiere ondernemingsgewijze
produktie. Britten en Fransen
zijn met ieder 81 procent de
grootste voorstanders van de
kapitalistische produktieme-
thode, Italianen (68 procent)
de minste. Nederlanders staan
voor 71 procent achter het
vrije bedrijfsleven.
Dit publiceert het zakentljd-
schrift Vision, dat het Franse
Galluppinstituut een onder
zoek heeft laten verrichten on
der bijna 7.000 mensen in de
zes genoemde landen.
Het Franse instituut ging ook
na in hoeverre de gedachte van
nationalisatie van bepaalde
sectoren in de industrie aan
hang geniet. Hier blijken de
Fransen met 52 procent de
kroon te spannen, gevolgd
door de Italianen met 42 pro
cent, wat niet zo verwonderlijk
is in verband met het vrij ge
ringe Italiaanse enthousiasme
voor het vrije bedrijfsleven. In
Nederland brengen de aanhan
gers van een gedeeltelijke nati
onalisatie het tot 31 procent,
wat net beneden het Europese
gemiddelde (32 procent ligt).
Weinig sympathie vindt naas
ting in Duitsland (16) en Enge
land (20 procent).
Nederland springt er opval
lend uit bij de vraag of de
mensen liever in een groot of in
een klein bedrijf willen wer
ken. Bedrijven met minder
dan 50 employees hebben de
voorkeur bij 59 procent van de
Nederlanders, welk percentage
niet in de verste verte in ande
re landen wordt gehaald. Het
Europese gemiddelde bij deze
vraag is 34 procent Voorkeur
voor een bedrijf met meer dan
500 werknemers heeft slechts
12 procent van de Nederlan
ders tegenover 29 procent van
de Italianen.
De donderdag geopende RAI-perso-
nenautotentoonstelling verwacht dit
weekeinde een overstelpende toe
loop. De autoliefhebbers is zelfs aan
geraden per openbaar vervoer naar de
RAI te reisen. Overigens laten de
bezoekers zich kennelijk geen detail
ontgaan.
Opvallend "ls de voorkeur van de
commissies voor het opnemen van
de actuele waarde (de in geld uitge
drukte betekenis van een goed voor
de onderneming, gegeven aard en
plaats van de bedrijvigheid ten be
hoeve waarvan het desbetreffende
goed wordt aangewend, op het
tijdstip van het bepalen van die
waarde) in de balans.
De commissies herinneren aan een
eerder gedane uitspraak, dat de his
torische kosten na verloop van tijd
onvoldoende houvast bieden voor
een verantwoord oordeel over het
vermogen. Hetzelfde geldt voor het
resultaat. De voortgaande inflatie
accentueert dat nog eens. Ook in het
buitenland zijn de opvattingen zich
ten gunste van de actuele waarde
aan het wijzigen.
De beurs van Tokio bleef gisteren
gesloten.
Zou de ondernemingsleiding onder
omstandigheden over geen enkele
indicatie van de vervangingswaarde
kunnen beschikken, dan zou de alge
mene prijsindex, mits gecorrigeerd
voor de geschatte invloed van de
technologische ontwikkeling, bruik
baar kunnen zijn. Sterke nadruk legt
de commissie op het feit dat de ver
vangingswaarde (dat Is het bedrag,
dat besteed zou moeten worden in
dien tot vervanging van een goed zou
worden overgegaan door middel van
de aanschaf van een goed dat in
economisch opzicht een betekenis
heeft, gelijk aan die van het te ver
vangen goed) gewoonlijk door schat
ting en daarom slechts met een zeke
re tolerantie kan worden vastge
steld.
De commissies mcmen voorts, dat
het bedrag van de omzet belangrijk
is voor het inzicht in het resultaat.
Zou in bijzondere gevallen de omzet
niet zijn vermeld, dan moet in ieder
geval het bedrag van de brutomarge
(omzet verminderd met de kostprijs
van de verbruikte grond- en
hulpstoffen resp. van de verkochte
handelsgoederen) worden gegeven.
VENLO - Océ-Van der Grinten ls van plan de Britse Ozalid Group over te nemen, een
onderneming, die evenals Océ in hoofdzaak werkzaam is op het gebied van kopieerprodukten. De
directie van Océ heeft met de leiding van Ozalid overeenstemming bereikt over een bod op alle
uitstaande aandelen.
Ozalid, dat zich gespecialiseerd
heeft op de tekentafelmarkt had in
1975 een omzet van 430 miljoen gul
den en geeft werk aan 6.000 mensen.
De bedrijven zijn gevestigd in Enge
land en enkele (voormalige) Geme-
nebestlanden. Tussen Océ en de
Britten bestond al een zakelijke
band omdat Ozalid in Groot-
Brittannië de Océ-produkten ver
koopt.
De Venlose kopieergroep heeft 105
miljoen gulden over voor Ozalid.
Aandeelhouders van Ozalid wordt
aangeboden hun aandelen over te
dragen aan en in Engeland op te
richten financieringsmaatschappij
van Océ. De aandeelhouders worden
voor de helft betaald in contanten en
voor de andere helft in onverteerba
re obligaties die omwisselbaar zijn in
aandelen Océ. De converteerbare
obligaties lulden in ponden. Bij aan
vaarding van het bod door de Ozlid-
aandeelhouders wil Océ overgaan
tot uitgifte van nieuwe aandelen met
voorkeursrecht voor bestaande aan
deelhouders. Er wordt gedacht aan
een verhouding van een nieuwe op
vijf oude aandelen. ICI, dat 12 pro
cent van het kapitaal van Océ bezit,
gaat met het bod akkoord.
In een communiqué zegt Océ van de
Grinten dat de beide maatschappij
en elkaar goed aanvullen. Océ heeft
een stevige positie op het Europese
continent en Ozalid in Engeland en
enkele Gemenebestlanden. De ster
kere financiële en commerciële posi
tie van de nieuwe groep geeft boven
dien een breder draagvlak aan de
researchinspannlngen goed aan.
Océ dat 6.800 man in dienst heeft
van wie 2.700 in Nederland werken
heeft volgens voorlopige cijfers in
het op 30 november geëindigde
boekjaar netto 27 procent meer ver
diend dan de 25,7 miljoen van 1975.
De omzet steeg van 662 miljoen tot
751 miljoen, dat is 13 procent. Voor
gesteld wordt het dividend te verho
gen van 5,60 tot 6,80.
•ROLLEND MATERIEEL Minis
ter Westerterp is bereid te bevorede-
ren dat de NS en gemeentelijke ver
voerbedrijven treinen en trams in
Nederland gaan bestellen. Voorwaar
de is echter dat tot lonende exploita
tie kan worden gekomen. Westerterp
zegt dit in antwoord op Kamervra
gen. Een fabriek voor assemblage of
fabricage van rollend materieel is
slechts mogelijk als die na een aan
loopperiode kostendekkend is. Een
interdepartementale werkgroep be
studeert een en ander momenteel.
ADVERTENTIE
mi
UTRECHT Door het opleiden van
artsen uit ontwikkelingslanden be
drijft Nederland nogal eens omge
keerde ontwikkelingshulp. Het gaat
om artsen die zich in Nederland
gaan specialiseren. Zij krijgen een
beurs, op voorwaarde dat ze na af
loop van hun opleiding teruggaan
naar hun land van herkomst. Het
komt nogal eens voor. schrijft Me
disch Contact in een commentaar,
dat die artsen tijdens hun opleiding
naturalisatie aanvragen. Het depar
tement van Justitie ziet geen aanlei
ding om zulke aanvragen te wei
geren.
Het eindresultaat is dan een Neder
landse specialist met een Neder
landse bevoegdheid, en dat werkt de
terugkeer naar het vorige vaderland
niet erg in de hand. „Natuurlijk die
nen persoonlijke omstandigheden
mee te tellen, en even natuurlijk
dient er ruimte te blijven voor poli
tieke vluchtelingen." aldus Medisch
Contact. Maar het blad pleit wel
voor meer overleg tussen de ministe
ries van Justitie en Volksgezond
heid. zodat na afloop van de specia
lisatie de (door volksgezondheid ver
leende) tijdelijke vergunning voor
het uitoefenen van de geneeskunst
kan worden beëindigd.
i het gevecht tussen werkge-
crs en werknemers om de lo-
en en prijzen wordt aan mid-
elen gedacht, die wel enige
edenkingen oproepen. Van
erknemerszijde is dat het
liddel van de selectieve sta
ing: die afdelingen in een be-
rijf laten staken, waardoor ve-
anderen niet stakende
'erknemers niet meer kun-
en werken. Leg bijvoorbeeld
e aanvoer van grondstoffen
U. Of haal door staking één
fitale schakel uit een produk-
leketen.
iet )p zich is het ongetwijfeld een blj-
rnder uitgekiende manier om met
minimum aan middelen een
aximum aan effekt te bereiken,
at uitgekiende zal ook wel nodig
jn voor de vakbeweging. Staken is
lur! Elk stakend vakbondslid kost
!tig gulden per dag uit de sta-
;skas. Reken maar uit wat dat
etekent als er 10.000 man staken:
in half miljoen per dag. Een wat is
1.000 man als het op staken aan-
imt? Er is zo een aantal grote be-
rijven te noemen die ieder voor zich
lt getal werknemers of een veel-
oud er van tellen. Wat kost het niet
één zo'n bedrijf stil te leggen?
Heen om die reden al is het goed te
egrijpen dat de vakbeweging liever
iet het middel van selectieve sta
ing werkt. Dan hoeven alleen
erknemers van die afdelingen be-
lald te worden waar echt gestaakt
ordt. Een toch gaan dan hele be-
rijven plat Het is een even doeltref-
nd wapen als bijvoorbeeld het
Pblazen van een brug in een spoor-
jn. daarmee is de hele spoorlijn
nbruikbaar. De vergelijking stamt
it een oorlogssituatie. Staken bete
ent dan ook in zekere zin oorlog,
issen werkgevers en werknemers.
Inbarmhartig
laar die vergelijking brengt ons ook
>t het bedenkelijke van de selectie-
e staking. Als in oorlogstijd vitale
looppunten van de tegenpartij
loeten worden uitgeschakeld, dan
dat het werk van specialisten
Mnmandotroepn, speciale squa-
rons bij de luchtmacht die èn
rsiek én mentaal nauwkeurig gese-
«teerd en getraind zijn.
werknemers uit een bepaalde sec
van het bedrijf dat wordt stilge
legd, zijn echter in geen enkel op
zicht getraind of geselecteerd om als
stakingscommandogroep te functio
neren dan hun collega's-werknemers
in datzelfde bedrijf. Hun selectie be
rust alleen op hun toevallige
werkzaamheid in een bepaald be
drijfsonderdeel.
Zij moeten de moed maar hebben de
beslissing te nemen. De baas in de
ogen te kijken en te zeggen: „ik
staak". Thuis tegen 't gezin te zeggen
„ik ga staken", misschien dwars
tegen de belangen van het gezin in.
Mag je van mensen zomaar verlan
gen dat ze deze spanning verdra
gen? Later mogelijk merken als
alles al weer voorbij is dat colle
ga's wél bevorderd worden, maar
dat zij nooit aan de beurt komen?
Zelfs al zól het niets te maken heb
ben met je stakingsverleden, Je
denkt het natuurlijk wel.
Kortom, hoe uitgekiend dit wapen
van selectief staken ook mag zijn,
het trekt een ombarmhartig grote
wissel op degenen die 't moeten
waar maken. Ze missen te enenmale
keuzevrijheid onder de druk dat ie
dereen directie, collega's, vakbon
den op ze let.
Minderheidsbeslissing?
Bovendien heeft selectief staken
nog wel een ander gevaar: dat een
minderheid een heel bedrijf manipu
leert. Staken in een bedrijf is geen
sinecure en vraagt de grootst moge
lijke instemming van alle betrokke
nen. Elke kans dat een kleine radi-
kale groep z'n wil oplegt aan de rest,
dient, zeker dón, uitgesloten te
worden.
Ongetwijfeld zullen de vakbonden
dat gevaar wel onderkennen en er
alert op reageren. Heel nuchter zal
dan echter ook geconstateerd moe
ten worden dat er sinds twee jaar in
Nederland niet meer van de vakbon
den gesproken kan worden. Er is
enerzijds het CNV en anderzijds het
socialistische NW en het rooms-
katholiek NKV, verenigd in de FNV.
Tot nu toe bleek bij de stakings
voorbereiding en -actie weinig ver
schil. Onmiskenbaar is echter het
gevaar dat verschil ln visie en aan
pak plotseling toch aan de dag tre
den. De standpuntbepaling van het
CNV in het hele conflict is tot nog
toe duidelijk opener geweest dan die
van het als radicaler en onbuigza
mer naar voren komende FNV.
Als dat ook in de praktijk zou blij
ken zou het niet te verwonderen
zijn. Het vakbondsconflict vergroot
op dit moment nog het risico dat één
afdeling met bv. voornamelijk óf
FNV óf CNV-leden - de beslissing
van de overigen in het bedrijf
doorkruist. Afgezien echter van deze
mogelijkheid waar de vakbonden
uit welbegrepen eigenbelang wel zo
veel mogelijk voor zullen waken
blijft het bedenkelijke van de selec
tieve stakingsmethode dat je men
sen bewust gaat maken van de pure
macht die ze als kleine groep heb
ben. Het kader van het huidige
conflict zal op dit moment wel vol
doende invloed hebben om misbruik
ervan tegen te gaan. Maar later?
Ook hier geldt: het zijn sterke benen
die de weelde kunnen dragen.
Verbondenheid
Daarmee wil. niet gezegd zijn dat
macht (altijd) corrumpeert (aan
tast). Zeker wie telkens weer pro
beert uit te gaan van de Bijbel, kan
een dergelijke uitspraak niet accep
teren. Macht zal echter altijd weer
moeten voldoen aan de bijbelse nor
men van het: niet (zelf) heersen,
door P.C. Meijer
maar (anderen) dienen. Dat bete
kent dus. je verbonden weten, geën
gageerd zijn zo u wilt, met die ande
re waartussen je leeft en werkt, je
mede-verantwoordelijk weten, te
genover God en mensen.
Die anderen zullen dan bovendien
de mogelijkheid moeten hebben je
daaraan krachtdadig te herinneren
als Je deze grenzen van de macht
mocht vergeten, desnoods op straffe
van het afnemen van de macht.
Want macht corrumpeert weliswaar
niet, maar wanneer het ongebonden,
oncontroleerbare macht is, is het
zonder meer al wel corrupt.
En Juist omdat de sfeer waarin dit
hele conflict is ontstaan er wel eens
een zou kunnen zijn van een groei
end gebrek aan medeverantwoorde
lijkheid en een steeds meer alleen
om jezelf denken, zou dit middel van
selectieve stakingsacties uiterst on
gewenste gevolgen kunnen krijgen.
Het zou iets van het openen van de
doos van Pandora kunnen worden:
je ontketent krachten die Je daama
niet meer kunt controleren.
Geen loonbetaling
Datzelfde gemis aan een zich mede
verantwoordelijk voelen voor ande
re is op te merken aan werkge
verszijde. En dat, hoewel het
werkgeversstandpunt over het niet
uitbetalen van de automatische
prijscompensatie o.a. juist wordt
verdedigd met een beroep op solida
riteit met de zwakkeren aan werkge
verszijde, die aan deze extra last te
gronde zouden gaan.
Maar dat is dan wel een solidariteit
met de eigen groep ten koste van die
met anderen. Dergelijke ver
antwoordelijkheden ten opzichte
van de een, die ten koste van die ten
opzichte van de ander gaan, zijn
meestal te goedkoop gekocht.
Dat blijkt ook uit het wapen dat de
werkgevers willen gebruiken als
antwoord op de selectieve staking:
met een beroep op overmacht de
nlet-stakers zonder geld naar huls
sturen. Ook hier zeg je in eerste
instantie: het klinkt erg redelijk en
zelfs wel slim. Als de vakbonden
voor een dubbeltje op de eerste rang
willen zitten met hun selectieve sta
king, dan niet ook nog eens op kos
ten van de werkgevers.
Bovendien zullen de vakbonden dan
toch wel wat moeten doen aan de
nlet-stakers, die ten gevolge van de
staking niet kunnen werken en dus
geen geld krijgen.
Gevolg: staken gaat méér geld kos
ten en de vakbonden zullen dus ook
voorzichtig met die selectieve sta
king moeten omspringen, willen ze
dat financieel bolwerken. Ook deze
redenering is bekend uit oorlogstoe
standen. Als dan de brug in de
spoorlijn wordt vernield, dan ls het
immers de schuld van de genadeloze
vijand als weerloze burgers of ge
wonden of krijgsgevangenen daar
van te lijden krijgen, doordat ook de
aanvoer van levensbenodigdheden
voor hen stopt?
Het hoeft geen betoog hoe bedenke
lijk een dergelijke handelwijze is.
Ook hier blijkt wat voor blikverenl-
ging dit soort conflicten oplevert.
Elke partij wordt daardoor terugge
dreven op eigen posities en heeft
dan ook zeer begrijpelijk alleen
oog voor het zo goed mogelijk hou
den ervan. Hoe anderen, het geheel
van de smaneleving, in de knel ko
men. wordt dan wel onderkend,
maar het krijgt toch niet voldoende
gewicht om beslissingen te
beïnvloeden.
Het algemeen belang
Van meer dan één zijde is inmiddels
naar de regering gekeken. Er zijn
ook pogingen gedaan het conflict te
bezweren, maar ln de bemiddelende
sfeer. Over een echt van bovenaf in
het conflict ingrijpen, wordt voorlo
pig niet gedacht De argumenten
ervoor zijn binnen de koers van de
keuze voor eigen verantwoordelijk
heid van de sociale partners ook
zeker geldig.
De vraag blijft wèl, of deze keuze
Juist ls. Na de oorlog kenden we het
systeem van de centraal geleide
loonpolitiek. Nederlands economie
was eenvoudig te kwetsbaar en te
zwak om ook maar iets aan het
toeval over te laten. Zowel van de
zijde van vakbeweging als politieke
partijen werd de weerstand tegen
dit systeem tenslotte zo groot dat
het halverwege de Jaren vijftig werd
verlaten. Een reden tot het verzet is
geweest de gedachte dat de over
heid slechts dón moet regelen als'
het algemeen belang regeling ver
eist en het particulier initiatief daar
toe niet in staat is of geacht kan
worden.
Bovendien kon de ekonomle ook
weer beter een stootje verdragen,
waardoor de noodzaak van een uni
forme loonpolitiek minder werd ge
voeld. Gezien de ontwikkelingen
van de laatste jaren groeiende
werkloosheid, een stevige inflatie,
chronisch stijgende sociale lasten
is het echter de vraag of het alge
meen belang nog voldoende veilig ls
bij het particulier initiatief.
Grens gepasseerd
Zelfs is het de vraag of Je wel móg
verlangen dat de gigantische proble
men van het algemeen belang vol
doende worden gezien en behartigd
door de diverse groepen Juist het
conflict van deze week maakt duide
lijk hoe elke organisatie als het er op
aankomt uit is op de belangenharti-
ging primair van eigen achterban.
Dat valt ook niet te veroordelen.
Mede daardoor hebben de diverse
organisaties ook leden kunnen krij
gen. In het conflict komt weer uit
dat het algemeen belang binnen
groepen niet alleen duidelijk achter
staat bij het groepsbelang, maar dat
zelfs maar al te gauw de grens van
toelaatbaarheid bij de belangenver-
dediging wordt gepasseerd en het
algemeen belang zelfs geschaad
wordt!
Wie hier vanuit de Bijbel een verbin
ding wil leggen, zal constateren dat
een dergelijke ontwikkeling niet
verrassend is. Het gebod tot naas
tenliefde hoefde niet gegeven te zijn
als het ons vanzelfsprekend af ging.
En het apostolisch vermaan niet al
leen aan eigen belang te denken,
maar ook aan dat van anderen, zal
wel tot achtergrond hebben dat we
zo wel moeten denken, maar kenne
lijk toch niet altijd doen.
Politieke vraag
De vraag die tenslotte uit de huidige
situatie voorkomt blijkt dus een po
litieke vraag te zijn. Of we mensen
vanuit bepaalde groepen niet over
vragen als we verlangen dat ze be
halve voor eigen groep óók en vooral
oog hebben voor het algemeen
belang.
En als dan onder bepaalde druk
deze groepen dat niet opbrengen,
zelfs tot maatregelen nelgen die erg
goed mogen lijken voor eigen groep,
maar vanuit het gezichtspunt van
het algemeen belang ronduit over de
schreef dreigen te gaan. dan zou
verontwaardiging erover wel eens
wat te makkelijk kunnen zijn.
Behalve overleg over inkomens en
de relatie met de prijzen, zou daarna
ook overwogen moeten worden een
overleg over de wijze waarop het
algemeen belang gegarandeerd
moet worden. Dat zou zeker In de
voor ons liggende periode, die even
min als na de oorlog er een van
overvloed lijkt te zijn, wei eens no
dig voor ledereen en barmhartig
voor de diverse groeperingen kun
nen Zijn.
Drs. P. C. Meijer is Indus*
tric-predikant in algemene
dienst van de gereformeer
de kerken.
