Uitstekende politiefilm
Nobele lord bij de Indianen
m
k\
Repeterende
bewegingen
5630
GIDS
NIET WEG.
KUNST
Opgeklopte spanning
in de 23ste eeuw
IIP"
Soppen in tomatensap
De verschrikkelijke man uit Saffie
Logan's Run
V
Zweeds groepje in Mickery
Tragiek uit
de computer
Recital zonder pauze door Leo Ferré
VRIJDAG 11 FEBRUARI 1977
FILM
Trouw/Kwartet 11
De Zweedse regisseur Bo Wi-
derberg, die tweemaal in Can
nes de speciale prijs van de
jury verwierf, achtereenvol
gens met de stajingsfilm „Ada-
len 31" en het heroïsche ver
haal van een Amerikaanse ar-
beidersheld „Joe Hill" (beide
films zijn op historische feiten
I gebaseerd) heeft, vooral met
zijn sublieme „Elvira Madi-
gan" bewezen, dat romantiek
sociaal engagement niet in de
weg behoeft te staan.
Zijn laatste film „De verschrikkelij
ke Man uit Sflffle" is een politiefilm,
een genre waaraan hij zich tot dus
ver niet heeft gewaagd. Maar degene
die weet dat een boek van het be
roemde echtpaar Maj SJowfill en Per
Wahlöö hem tot basis diende zal niet
veel moeite hebben met zijn keuze.
Sjöwall en Wahlöö hebben immers in
hun tien „policiers" met inspecteur
Beek als hoofdpersoon, de spanning
van de detectiveroman (die ze met
groot vakmanschap wisten op te roe
den) gebruikt om de lezer argwaan in
te prenten voor de kapitalistische
maatschappij in het algemeen en het
„Zweedse model" in het bijzonder. In
hun laatste boeken sloegen ze wel
eens door in oeverloze verbittering,
maar „De verschrikkelijke man uit
Sfiffle" behoort tot de goeden uit de
reeks. Hij levert voor de liefhebbers
een uitstekende plot, versterkt door
psychisch inzicht en sociale veront
waardiging.
Het is meteen al typisch, dat „De
verschrikkelijke man uit S&ffle" over
wie de titel spreekt niet de moorde
naar is maar het slachtoffer: een
politieman die in de oorlog een speci
aal commando opleidde voor sluip-
moordenaarswerk achter het front
en daarvoor met een goed geweten
dieren martelde en mensen de grond
intrapte. Een voorbeeldig huisvader,
een gezagsgetrouw burger, gevormd
uit de stof die fascisten oplevert. De
man die hem doodt heeft hij ook tot
wanhoop gedreven, maar diens iden
titeit komen we, naar goed oud ge
bruik. pas aan het eind van de film te
weten, wanneer Beek en zijn man
nen die tot de goede kern van het
zeker niet onbesmette politiekorps
behoren hun werk hebben gedaan.
Widerberg heeft met deze film bewe
zen, dat hij ook op dit gebied zijn
mannetje staat. De spanning ver
slapt geen moment, spectaculaire
shots houden de aandacht gevangen
en helpen de handeling voort, het
bijwerk is met grote liefde en vak
manschap doorgelicht. Wie van een
politiefilm houdt waarin meer aan
de orde wordt gesteld dan de jacht
op een misdadiger, zonder dat de
politieke en sociale bedoelingen de
boeiende intrige overwoekeren, mag
Thomas Hellberg in Wilderbergs
Saffie"
„De verschrikkelijke man uit Saffie" 1
niet missen.
Amsterdam-Cinerama; Rotterdam-
Calypso I; Den Haag-Asta; Den
Bosch-Euro 1-18 jr.
Er is niet veelvariatie in science-fictionfilms: bijna altijd
confronteren ze ons met een dreigende dictatuur in de toekomst,
die serviliteit eist en initiatief met de dood bestraft. De weglo
pers moeten voor de spanning zorgen.
In „Logan's Run" van Michael An
derson is het al weinig anders. In de
23ste eeuw hebben de mensen die na
oorlogen, hongersnoden en andere
rampspoedzijn overgebleven zich ge
concentreerd in overdekte steden
waar het leven plezierig doch kort is:
wie de leeftijd van dertig Jaar heeft
bereikt wordt geliquideerd, al wor
den de slachtoffers in de waan gela
ten dathun een hergeboorte wacht.
Weglopers worden geliquideerd door
„Zandmannen" en tot dit gilde be
hoort hoofdpersoon Logan (Michael
York), die veel voldoening vindt in
zijn werk. Maar als hij opdracht
krijgt om weglopers op te sporen en
op hun vlucht te volgen en als er te
dien einde enige fatale Jaren aan zijn
leeftijd worden toegevoegd, schrikt
hij toch wel erg. HIJ neemt zelf de
benen, vergezeld van zijn lievelings
partner, een groot-ogig meisje in een
leikleurige, summiere tuniek (Jenny
Agutter). Er is niet veel fantasie ge
bruikt voor de aankleding van de
toekomstwereld. Hij lijkt nog het
meest op een luxueus winkel
centrum (en daar is die film warem-
i ook opgenomen) terwijl de kos-
'tuums zo kunnen worden gebruikt in
een goedkope showfilm. De kamer-
Jas die Michael York op een gegeven
moment draagt is weliswaar magni
fiek, maar zou in een sjieke boetiek
anno 1077 niet opvallen.
Enfin, als het paar de stad eenmaal
is ontvlucht stijgt de spanning, te
meer omdat ze worden achtervolgd
door een vroegere vriend van Logan
die op wraak zint. Na een tocht door
wild stromend water die alleen door
filmfiguren overleefd kan worden,
komen ze in een ijsspelonk waar een
verwaande robot mensen in de
diepvries gooit om als proviand te
dienen. Hebben ze hem verslagen
dan bereiken ze een verlaten en door
onkruid overwoekerd Washington
waarin alleen een oude man huist
(Peter Ustinov) met een leger katten.
Daarna voert hun plicht hen terug
naar de stad, alwaar ze binnen het
kwartier het regime voorgoed omver
weten te werpen. Het hoe en waarom
daarvan blijft een mysterie.
Zolang de spanning in de ontsnap
pingsscènes met veel bombarie
wordt opgeklopt en Peter Ustinov
converseert in vreemde, aan de lite
ratuur ontleende zinnen, kan men
wel enig plezier aan „Logan's Run
beleven. Maar eerst moet Je Je door
een berg vervelende humbug heen-
Jenny Agutter en Michael York in „Logan's Run"
eten. Als je hem vergelijkt met supe- aardige „Westworld" dan blijft er
rieure voorbeelden van het genre als vrijwel niets van over. -
„Alphaville" en „A Clockwork Oran- •Amsterdam-Du Midi; Botterdam-
ge", of zelfs met de niet meer dan Grand - 14 jr.
Er was eens een film die „A Man called Horse" heette en zich
bezighield met een Engelse lord genaamd Morgan, die door
Indianen gevangen werd genomen en bij hen een harde doch
vruchtbare leerschool doorliep.
Regisseur Irvin Kershner, die een
wisselvallige carrière achter zich
heeft waarin hij slechts zelden een
film maakte die boven de middel
maat uitstak, fabriceerde een ver
volg, „The Return of a Man called
Horse" („De terugkeer van een man
die Paard wordt genoemd") Zoals uit
de titel al blijkt voegt Morgan zich
hierin opnieuw bij de Indianen. De
stam, verdreven van de jachtgron-
den, is op sterven na dood, doch de
lord weet er weer strijdlust in te
blazen en de wraak op de vijand is
zoet. De film munt niet alleen uit
door extreme saaiheid (men zou on
getwijfeld indutten als de muziek
van Laurence Rosenthal Je niet
voortdurend keihard in de oren ram
melde) maar ook door een nare men
taliteit en ongepaste pretenties. Hij
bulkt van de filosofie: de „nobele
wilde", de „blanke man die de last op
zich neemt" en de Germaanse voor
keur voor vechten en martelen om
kerels te stalen vormen een vreemd
allegaartje. ^Er wordt voortdurend
gestreden ih „A Man called Horse"
en pijn geleden voor een of ander
goed doel, maar er zit geen greintje
spanning in. Dat mocht misschien
wel niet van Kershner, hij wilde een
„kunstfilm" maken zoals dat heet.
Waarschijnlijk valt „The return of a
man called Horse" daardoor (ver
diend) tussen de wal en het schip. Zij
die komen voor een lekker robbertje
plukharen zitten alras te draaien op
hun stoel en de bezoekers met hoge
re verwachtingen vergaat het even
zo. Een irritante en overbodige film-
Amsterdam-Rembrandtpleintheater,
14 jr.
Richard Harris in „A Man called Horse"
Prolongaties en reprises
Sophie Deschamps, de hoofd
rolspeelster in „Bloedverwanten"
(„de eerste Frans-Nederlandse co
productie", „de eerste Nederlandse
horror-film", „het regie-debuut van
Wim Lindner") beweegt zich sierlijk
en heeft een lief gezichtje, Ralph
Arliss, als politie-agent die veizot is
op ongelukken, weet wat karakter in
zijn rol te leggen en voor de rest is de
film zo slecht dat Je er onnoemelijk
treurig van wordt. Een komische
horror-film waarom Je noch kunt
griezelen, noch kunt lachen dat is
doffe ellende. En het had zo aardig
kunnen worden, iets in de trant van
Polanski'8 „Fearless Vampire Kil
lers" want het basismateriaal, een
verhaal van Belcampo, la veelbelo
vend.
Een stelletje brave vampiers, die
hun bloedlust keurig eens in de week
stillen uit flessen van de bloedbank
en een bigotte verpleegster, die haar
leven over heeft om ze te vernieti
gen het lijkt me toch niet zo'n
bovenmenselijke opgave om daar
lets vah te maken. Helaas, helaas,
het heeft niet zo mogen zijn. Zelfs als
je Je oren goedgunstig sluit voor de
allerbelabberdste na-synchronisatie
(de film is oorspronkelijk In het En
gels opgenomen) die de indruk wekt
dat elk woord uit de derrie moest
worden opgetrokken, is alles kom
mer en kwel. De film heeft geen
ritme, hij hobbelt voort in een soort
hink-stap-sprong tempo waardoor
elke vijf minuten wel een half uur
lijkt te duren. Scènes die opbouw
behoeven worden plompverloren op
het doek gesmeten zodat elke pointe
de mist Ingaat, terwijl uitvoerig aan
dacht wordt besteed.aan wandelin
getjes en ditjes en datjes die de
handeling noch ondersteunen noch
versleren. Zelfs cameraman Walter
Bal en acteur Eddy Constantlne, die
werd aangesleept om de pastoor te
spelen, kunnen met hun vakkennis
geen kant uit. Onder deze omstan
digheden kun Je het de Nederlandse
acteurs nauwelijks kwalijk nemen
dat ze het ook niet verder brengen
dan smiespelen en schmieren.
„Bloedverwanten" is reeds na het
eerste kwartier reddeloos verzopen
in de tomatensap met oranje
weerschijn, dus laten we er verder
maar het zwijgen toe daan.
Amtterdam-Kriterion, 14 jr.
Een Schijn van Twijfel. Documen
taire van Rolf Orthel over de droefe
nis van de concentratiekampea 10
t.e.m. 13 febr. Filmhuls Den Bosch.
Nashville. Briljant panorama van
Amerika in een film van Robert
Altman, gesitueerd in de stad van de
country- en Western-jnusic. De ge
hele week in Studio K, Amsterdam.
De Komedianten. Meesterwerk van
Theo Angelopoulos over een bewo
gen tijdvak van de Griekse geschie
denis dat zich spiegelt in de weder
waardigheden van een reizend to
neelgezelschap. 15 ilm 19 febr.
Filmhuis Breda.
Mr Klein. Film over identiteitsver
lies en meedogenloze onverschillig
heid in bezet Parijs van Josep Lo-
sey, met een prachtige hoofdrol van
Alain Delon. De gehele week in City
4, Amsterdam en Lido, Lelden.
Mlleatones. Documentaire van Ro
bert Kramer over Jonge mensen in
Amerika, die na Vietnam en de ne
derlaag van Mc Govern proberen
enige zin aan hun leven te geven. 16
febr. Filmhuis Rotterdam.
Barry Lyndon. Schitterende film
van Stanley Kubrick over de verre,
koude, mooie wereld van het verle
den. De gehele week in Amlcitia,
Sneek.
Dillinger ia Dood. De beste film die
Marco Ferreri ooit maakte over een
man die uit verveling zelfmoord
pleegt. 11 febr. Filmhuis Rotterdam.
Zakgeld. Charmante film van Fran
cois Truffaut met en over kinderen.
De gehele week in Tuschinskl 4,
Amsterdam.
Het Zout der Aarde. Zeer sociaal
geëngageerde film van Herbert Bi
berman (een der slachtoffers van
senator McCarthy) over een staking
in Nieuw Mexico. 12 febr. V. H.
Zandhoeven, Bergen.
Kort geding
In een kort geding bij de rechtbank
in Amsterdam heeft Carel Briels
woensdagmiddag van de actrice Jo
sephine van Gasteren geëist hem
niet langer te beledigen. Volgens
Briels heeft mevrouw van Gasteren
hem vorig jaar in een radio uitzen
ding beticht van wanbetaling aan
acteurs en toneelmedewerkers. ZIJ
heeft dit onlangs in vraaggesprek
ken in de pers herhaald. Briels er
kende wel dat hij nog schulden
heeft, maar niet aan mevrouw Van
Gasteren die in het verleden 12.000
gulden ontving voor haar rol in Ba-
deloch bij de Gljsbrecht-
opvoeringen onder Briels. Deze
vroeg nu de president, mr. W. J.
Borgerhoff Mulder, een dwangsom
van 1.000 gulden vast te stellen voor
elke keer dat mevrouw Van Oaste
ren zich beledigend over hem uit
laat. De uitspraak in dit kort geding
is bepaald op donderdag 17 februari.
door Andre Rutten
„De verschrikkelijke man uit
Kanker (en vooral leukemie) is de
laatste tijd in bepaalde boeken en
films tot een soort mode-ziekte ver
klaard, zoals eens longtuberculose.
In „Griffin and Phoenix" van scena
rioschrijver John Hill en regisseur
Daryl Duke (in het Nederlands blij
moedig vertaald met „De mooiste
uren van hun leven") vindt een toe
vallige ontmoeting plaats tussen
een man en een vrouw die jong en
ongeneeslijk ziek zijn. In het begin
weten ze niets van eikaars kwaal,
wanneer na een crisis het geheim
wordt onthuld besluiten ze samen
allerlei dingen te doen die ze vroeger
niet durfden. Ze sluipen een bios
coop binnen, ze beschilderen een
gashouder, ze spriopo Op een rij
dende goederentrein. Het zijn zaken
die gepaard gaan met hollen, klim
men en veel krachtsinspanning en
het is uitermate vreemd, dat geen
van beiden een spoor vertoont van
moeheid of pijn of ademnood, ter
wijl ze toch erg ziek zijn. Dit is een
van de ongeloofwaardige dingen die
de film zo'n merkwaardig kil, com
puterachtig karakter geven. Hun
krampachtige loltrapperij om niet
te hoeven huilen zou best navrant
kunnen zijn, als je er een ogenblik in
kon geloven. Helaas, dat is onmoge
lijk.
Peter Falk en Jill Calyburgh, die de
hoofdrollen spelen, dragen daaraan
niet de schuld. Weliswaar acteren ze
als robots, die op de voorgeschreven
momenten razen of huppelen, maar
het scenario stelde ze ook nauwe
lijks in staat om iets anders te doen.
Er is slechts één schokkend mo
ment, aan het eind, wanneer Griffin,
na de dood van Phoenix, alle auto's
kapot beukt die voor het ziekenhuis
geparkeerd staan. De rest kun je
vergeten. De stroopsaus van „Love
Story" ontbreekt, maar ook in „Grif
fin and Phoenix" is alles alleen maar
slim uitgekiend. Waardoor de even
tuele waarde als taboe-breker tot
nul wordt gereduceerd.
Amsterdam-Nöggerath, 18 jr.
AMSTERDAM Een Zweeds groepje drie actrices, twee
acteurs in Mickery, t.m. 20 februari. Maar ze noemen zich
Maniac Production en de enkele zinnen, die zij op een gegeven
ogenblik herhalen, zijn ook Engels, evenals de titel van hun
voorstelling: „Mouse in repetitive structure". De muis in een
repeterende structuur zoiets als een repeterende breuk.
Hun programma bestaat inderdaad
uit ritmisch-mechanische herhaalde
bewegingen, die in wezen heel simpel
en alledaags zijn, maar door die rit
misch-mechanische herhaling uit
het alledaagse veband worden ge
haald en daardoor een spel worden,
zoals knappe constructeurs dat ook
wel via uurwerken met poppetjes
maakten, of zoals je soms in teken-,
of animatiefilms tegen komt. Nu le
vende acteurs het doen kan het na
tuurlijk verder ontwikkeld worden.
Om het iets duidelijker te maken,
haal ik er een detail uit. Een actrice
in lange zwarte japon zit op een
stoel, handen op een zwart tasje in
haar schoot. Met lange tussenpozen
beweegt ze even haar rechterwijsvin
ger, wat later haar linkerhand, weer
wat later maakt ze het tasje open,
kijkt er in, sluit het weer, verschikt
iets aan de hals van de japon, legt de
handen weer op het tasje, zit weer
bewegingloos. Een poosje later her
haalt ze die bewegingen. En zo ver
schillende malen. Dan verandert er
iets. Als zij, na vinger- en handbewe
ging, het tasje weer open maakt,
haalt zij er een opgerolde dweil uit,
die zij naast zich uitwringt. Er klet
tert heel wat water uit Wat later is
zij de vloer aan het dweilen.
Intussen zijn de anderen aan eigen
bewegingspatronen bezig, die alleen
ritmisch met elkaar gelijk lopen, op
basis van geluiden en muziek, die
ook langdurige herhalingen zijn. Dat
gebeurt onder het blauwe licht van
een variërend aantal Ll.-buizen.
Er zitten abrupte breuken in. Het
slaat donker, het spel wordt daarna
op een andere manier weer hervat.
Enkele keren is er op twee monitoren
iets bewegends te zien. Het duurt
ander half uur. Dan is er een korte
pauze. Na afloop daarvan is het heel
anders. Een acteur kiest uit een
boordvol kippebeentjes er een uit en
breekt of bijt dat kapot. De andere
acteur pakt uit enkele rijen gereed
staande borden er één op en gooit
dat stuk. Dan weer een krakend kip-
pebeentje. Dan weer een stuk ge
gooid bord. Dit twaalf keer.
Er liepen zo nu en dan wat mensen
weg de eerste na een goed half uur
Met een aantal anderen ben ik tof
het eind gebleven. Ik wilde het toch
wel allemaal zien. Waarom eigenlijk,
dat weet ik niet.
De repeterende beweging van het tellen van een stapeltje-bankbiljetten (in de
linkerhand)
Briels viert jubileum
met regie Elckerlyc
AMSTERDAM De algemeen ar
tistiek leider van de stichting trAl
het nog goede", Carel Briels, gaat ln
april negen voorstellingen brengen
van „Elckerlyc". Briels die self regis
seert houdt momenteel audities
voor beroepsartiesten die aan de uit
voering willen meewerken. Met
„Elckerlyc" viert Briels het feit dat
hij veertig Jaar toneelregie bedrijft
Hij wil „Elckerlyc" in de Paasweek
uitvoeren omdat hij vindt dat de
strekking van het stuk tegen de ge
dachte van de Matthaeus Passie
aanleunt.
Op 1 april wordt in Tilburg de gala-
première gegeven. Daarop volgen
opvoeringen in Maastricht, Delft,
Utrecht, Apeldoorn, Breda en
Amsterdam. Briels meent „dat
'Elckerlyc' ons in deze tijd van zor
gen en teleurstellingen, van vreem
de kunstuitingen en ongezonde le
venswijze, de gedachte voor diepe
inkeer geeft."
De stichting „Al het nog goede'
heeft ook oog voor de vrolijke kant
van het leven: Dit Jaar wil zij tijdens
de zomermaanden, waarschijnlijk in
Utrecht of Rotterdam, voorstellin
gen geven van Shakespeare's „De
vrolijke vrouwtjes van Windsor".
Van 26 september tot 3 oktober wil
Briels in het Nieuwe de la Mar-
theater ln Amsterdam „Maria Stu-
art" van Joost van den Vondel op
voeren.
AMSTERDAM Leo Ferré de be
faamde Franse chansonnier en com
ponist zal vrijdag 18 februari in de
grote zaal van de Rotterdamse Doe
len exclusief voor de Benelux een
recital met 32 chansons presenteren.
Dit recital zal niet worden onderbro
ken door een pauze. Ferré wil dat
niet; hij acht het hinderlijk zowel
voor de concentratie van de artiest
als van het publiek. Koffie kan het
publiek na de voorstelling om half
elf in de foyers van De Doelen ge
bruiken. Het recital begint om onge
veer acht uur. Twee uur en een kwar
tier zingt hij zowel zijn eigen teksten
als door hem gekozen teksten van
beroemde Franse dichters als Verlai-
ne en Baudelaire.
Ferré kwam tot het schrijven en zin
gen van chansons doordat hij met
zijn klassieke werken (o.a. het orato
rium La chanson du Mal Aimé) geen
droog brood kon verdienen. Pas de
laatste Jaren krijgt Ferré meer er
kenning als „klassiek" componist en
met zijn uitsluitend klassieke pro
gramma „Toute la musique" stond
hij ruim vier weken in het Palais de
Congres te Parijs. Twee keer per
maand treedt hij op met zijn chan
son-recital, waarvoor de nu 60-jarige
musicus nog steeds nieuwe chansons
maakt.
De teksten van alle 32 chansons uit
dit recital zijn vanaf heden aan de
kassa van De Doelen verkrijgbaar.
Op de avond van de voorstelling
zullen alle nog leverbare L.P.'s van
Ferré (ongeveer dertig) in De Doelen
te koop zijn.
ADVERTENTIE
Vandaag wisselt u uw omroepgids. Met Mash en de
Jordaches wordt de week van 5-11 februari
uitgeluid.
En wat er morgen komt staat in de nieuwe gids.
Maar: gooi die oude gids niet weg voor u zeker
weet dat u de geefkaart van het Nederlands Lepra
Fonds die daar in zit, hebt ingevuld en
weggestuurd.
Een gift die hoop betekent voor honderdduizenden
in alle werelddelen.
Kaart kwijt? Stort dan direkt op bank (alle banken)
of postgiro nummer
Nederlands L«pra Fonds
t« Wassenaar.
