uster Jesualda Kwanten: de
ion die beeldhouwster werd
s] Sporen van
'een man
m
PROBLEEM OOK HET ONZE
laar lijfspreuk is: Inspiratie is elke dag werken
Mode, parfum én cosmetica van Chanel
6
■NDA3 7 FEBRUARI 1977
VARIA
Trouw/Kwartet 7
i de.
snsa-
ver-
uit-
l een
n het
kan
ie de
r ai-
,.bo-
kan
ver-
hem
Stel
door Fred Lammers
1LBURG Het klooster van
pe Zusters van Liefde aan de
Dude Dijk, direct achter de Til-
burgse stadsschouwburg, is
en indrukwekkend gebouw,
owel aan de buitenkant als
Van binnen. Gezellig kun je het
piet ïoemen met zijn lange,
Jioge gangen en vele kamers.
Set naakt op mij de indruk
van een ouderwets stadszie
kenhuis, waarin alleen de zie
kenhuisgeurtjes ontbreken.
In dit negentlende-eeuwse gebouw
wonen 240 kloosterzusters. Een van
hen is /esualda Kwanten, een vrien
delijke 75-jarige vrouw, gekleed in
een zwarte rok en fleurige blouse, het
keurig verzorgde haar van achteren
met een zwarte strik samengebon
den. Evenals haar meeste mede
bewoonsters heeft zij haar habijt een
pear jaar geleden verwisseld voor
burgerkleding.
„Die uiterlijke vorm doet niets af
aan mijn levensideaal.'' vindt Jesu
alda er zelf van. Zij komt er rond
voor uit een groot voorstandster te
zijn van de frisse wind die sinds
enige tijd door de kloosters waalt.
..Ons leven is veel normaler geewor-
den. Vroeger was het onnodig zwaar.
Een leven zoals kloosterlingen toen
leidden wordt echt niet van ons ver
wacht." vervolgt ze.
De reden d?tik op een mistige och-
tend in het laatst van januari het
klooster binnenstap om met Jesual
da te praten fe echter niet het kloos
terleven zelf. waarover zij met ruim
46 jaar ervaring het nodige weet te
vertellen, maar het werk waarmee
deze non zich de laatste twaalf jaar
intensief is gaan bezighouden:
beeldhouwen. Jesualda doet dat zo
goéd dat tal van bekende landgeno-
I ten reeds voor haar model hebben
gestaan. Want je moet wel iets in je
mars hebben wil koningin Juliana
een dag Voor je uittrekken en willen
figuren als Albert van Dalsum, An
ton van Duinkerken. Toon Hermans,
Hans Tiemeyer en heel recent Mary
Dresselhuys het plezierig vinden in
brons door je te worden vereeuwigd.
De bronzen koppen van Van Dal-
j sum. Toon Hermans en Hans Tie-
I meyer zijn dicht bij huis èebleven.
jesualda kan ze als ze dat wil zo in
I het origineel gaan bekijken in de
I TYburgse schouwburg, een plek die
/nar heel vertrouwd is geworden.
Zuster Jesualda heeft er zelfs een
I vaste plaats: een stoeltje opzij van
het tonee) waar ze wanneer ze maar
wil kan gaan zitten tekenen ..Ik
j maak d^p schetsen om mezelf te
1.^Z
ZUSTER JESUALDA bevoorrecht
Zuster Jesualda beeldhouwt
graag kinderen. Dit werkstuk
staat in de kloostertuin.
trainen in het weergeven van de din
gen die ik voor me zie. Zo heb ik
onlangs nog een serie tekeningen
gemaakt tijdens het optreden van
een danstheater."
„Het zat er als kind al in: ik was
altijd aan het koppen tekenen. Moe
der zei vaak tegen mij: 'Het is niet
beleefd, dat je de mensen zo strak
aan gaat zitten kijken.' Maar ik kon
het niet laten."
Tekenlerares
Met het beeldhouwen begon Jesual
da toen ze er al vele jaren op had
zitten als tekenlerares aan een meis
jesschool in Amsterdam. „Daar was
ik door de communiteit geplaatst,
nadat ik eerst een tekenopleiding in
het Rijksmuseum in de hoofdstad
had mogen volgen. Er waren toen ik
was Ingetreden al gauw mensen die
ontdekten dat ik voor tekenen veel
aanleg had. Die opleiding in Amster
dam was iets dat ik niet had durven
hopen. Als ik in de wereld was geble
ven had ik daartoe nooit de kans
gekregen. Wij woonden in een dorp
in Brabant. Mijn ouders vonden Den
Bosch al ver. Daar mocht je als
opgroeiend meisje al niet alleen naar
toe omdat het niet verantwoord was.
Naar Amsterdam gaan kwam hele
maal niet bij Je op."
„Ik kreeg in het Rijksmuseum
kunstgeschiedenis van Huib Luns.
de vader van de latere minister van
buitenlandse zaken. Hij was een heel
grote en ook heel wijze man. die
evenals zijn zoon vol humor zat. Hij
kon prachtig schilderen en was een
groot kenner van de Italiaanse
school. Daarvoor heb ik ook veel
waardering, hoewel mijn grote be
langstelling toch vooral uitgaat naar
de oude Egyptische kunst. Die is zo
sober en daarom zo mooi."
Zuster Jesualda houdt van het sobe
re. „Het is best mogelijk dat mijn
gaan naar een klooster daar verband
mee houdt. Ik was 29 toen ik intrad.
Ik wilde voor God een daad stellen.
Mijn omgeving vond dat niet zo leuk.
Moeder zei: 'In de wereld kun je toch
ook gelukkig worden' en onze huis
arts noemde het 'bespottelijk' en zei
al bij voorbaat dat als ik bij hem zou
komen om een medisch attest ik dat
van hem niet zou krijgen. Ik heb
toch doorgezet, want het was een
drang die in me zat. Spijt heb ik er
nooit van gehad. Ik vind dat God mij
een prachtig leven heeft gegeven. Ik
voel me zelfs bevoorrecht omdat ik
zulke grote kansen heb gekregen."
Moed
Het leven als kloosterling is niet
gemakkelijk. Dat heeft zuster Noed
Jesualda ook ervaren. „Het vraagt
moed er niet uit te lopen. Ik ben erg
levendig. Daarom zou ik nooit in een
beschouwend klooster willen zitten.
Dat had ik zeker niet volgehouden.
Het moeilijkste heb ik altijd gevon
den. dat Je In een klooster afstand
doet van je vrijheid. Als ik daarmee
in de knoop zat hield ik me voor: Je
hebt voor dit leven gekozen, in Je
kloosternaam Jesualda heb Je ook
tot uitdrukking gebracht dat Je alles
aan God wilt geven, daarom moet Je
doorzetten. Je kunt wel denken: ik
ga eruit, je kunt je eigen gang gaan.
maar de praktijk valt denk ik erg
tegen, vooral als je op latere leeftijd
uittreedt. Je hebt dan een ander
leven gehad dan de meeste mensen.
Door de omstandigheden ben Je
enigszins egocentrisch geworden."
Jesualda is gebleven. Bij het ouder
worden ging zij zich ook bezighou
den met de vraag hoe zij haar leven
moest gaan inrichten als zij 65 zou
zijn en geen les meer zou geven. „Ik
besloot mijn tekenkennis op te ha
len. Veel vrij kreeg ik niet van de
directrice, zodat ik het van de avont-
uren moest hebben. Vijf jaar ben ik
naar de rijksacademie gegaan om te
tekenen te etsen, te lltograferen en
te beeldhouwen. Daarvoor ging ik
me Ineens ook interesseren en ik
kreeg er zo n plezier in toen ik zag
dat het lukte, dat er zelfs kleine
opdrachten begonnen te komen. Op
een dag kreeg ik te horen dat ik vijf
Jaar eerder met les geven mocht
ophouden en me helemaal aan het
beeldhouwen kon gaan wijden. In
Tilburg kreeg ik een atelier en alles
wat ik verder nodig had."
Filosoof
De eerste grote opdracht voor Jesu
alda was Albert van Dalsum te
beeldhouwen. „Ik ben hem vaak
gaan opzoeken in zijn huis in Eeni-
genburg bij Alkmaar. Wij konden
het goed met elkaar vinden. Van
Dalsum kon over van alles en nog
wat praten, zowel over politiek als
over godsdienst Met Toon Hermans
klikte het ook. HIJ is een echte filo
soof en heel serieus, wat veel men
sen niet achter hem zullen zoeken.
Bij Hans Tiemeyer heb ik verwon
derd gestaan dat iemand die zoveel
heeft meegemaakt, in vijf con
centratiekampen heeft gezeten en
zelfs ter dood veroordeeld is. zo op
gewekt is gebleven. Hij ziet hoe be
trekkelijk alles op deze wereld is en
is er een sprekend voorbeeld van
hoe Je als je afstand van alles neemt,
toch gelukkig kunt zijn."
Koningin Juliana poseerde voor Je
sualda in de Waterzaal van
Soestdijk. „ZIJ heeft me veel verteld
over het schilderen van haar moe
der. Ze kwam op me over als een
gewone lieve mevrouw, die ook wel
Iets zorgelijks over zich had. Dat
merkte ik als zij zich even onbespied
waande in de periode dat ik haar op
vele werkbezoeken volgde. De Ko
ningin is een vrouw die het niet
gemakkelijk heeft in het leven."
Het borstbeeld dat Jesualda van de
koningin maakte staat in het kan
tongerecht in Tilburg en afgietsels
in het Tilburgse stadhuis en in Hele-
naveen, op een sokkel in het
dorpscentrum. Ook op een plein, en
wel op de Grote Markt In Den
Bosch, staan haar Janus en Bet,
twee figuren die in het Brabantse
grote bekendheid kregen door een
rubriek in een lokale krant, 't Gebét
(geklets) van Janus en Bet."
Titus Brandsma
Naast op de voorgrond tredende fi
guren, waartoe ook de verzetsstrij
der Titus Brandsma behoort (zuster
Jesualda kende hem persoonlijk uit
haar begintijd bij het onderwijs en
beeldhouwde hem gebruik makend
van haar herinneringen en foto's)
heeft zij ook veel gewone mensen
uitgebeeld, vooral kinderen. De gip
sen modellen van haar cliënten in
haar atelier getuigen ervan. Ook in
de kloostertuin staan werkstukken
van Jesualda kinderen voorstellend.
„Kinderen zijn zo eerlijk en open en
komen zo leuk over," meent zij.
Aan opdrachten heeft Jesualda
geen gebrek. Ze neemt lang niet
alles aan," ik weiger herhaaldelijk
verzoeken, omdat ik met zo'n per
soon geen binding voel. Ik moet echt
innerlijk van iemand kunnen
doordringen, anders begin ik er niet
aan. Ik zeg dan maar dat ik geen tijd
heb en dan spreek ik eigenlijk geen
onwaarheid."
Op het schoolbord in haar atelier
staat met krijt een heel lijstje van
toekomstige „slachtoffers" onder
wie de dirigent Hans Vonk. onder de
woorden die zuster Jesualda als
haar lijfspreuk heeft aangenomen:
Inspiratie is elke dag werken."
door Mink van Rijsdijk
Er stond iemand van het mannelijke geslacht bij ons
op de stoep. Hij zat nadrukkelijk goed in de kleren.
Om zijn uiterlijke verzorgdheid zou hij stellig recht
hebben op het predikaat heer, maar ik vind het altijd
een beetje bedenkelijk een heer van een man te
maken op grond van een bepaalde uitmonstering. Er
stond dus een man. Nu is het natuurlijk niet zo
bijzonder een persoon voor je pand aan te treffen, per
slot van rekening staan er in den lande per dag
duizenden mensen bij voordeuren. Alleen niet in
ons goede dorp. Wij plegen bij elkaar achterom te
komen en hebben de voordeur uitsluitend voor „het
mooi". Er zijn perfectionistische uitslovers die een bel
bij hun achterdeur monteren. Gelukkig komt dat type
mens bij ons niet zo veelvuldig voor. De gewoonte is
om flink hard te kloppen, binnen te stappen en
ondertussen je komst aan te kondigen door luid
„volluk" te roepen. Als er geen briefje voor de
bakker klaar ligt over het aantal te leveren broden,
meldt hij zich, als. uitzonderingsgeval met „de
bèèèkkeerr". Verder komt iedereen achterom, of het
nou de dominee of de mevrouw van het Leprafonds is
(dat is altijd een vrouw, typisch is dat). Zelfs Jehovah-
getuigen beginnen bij de verkoop van hun boodschap
met het dorpse ritueel van volk roepen. Ik juich deze
huiselijke traditie van harte toe, temeer omdat het bij
onze voordeur niet al te best toeven is. Dat zit hem
niet in de deur zelf, maar in de klimop erom heen.
Daarin huist, ongeacht het seizoen, altijd een menigte
vogels, wat niet louter romantiek betekent. O zeker,
op droeve dagen dwingen ze met hun vrolijk gekwin
keleer ook nog even tot dankbaarheid; en is het pure
vreugde in je hartje, bevestigen ze, fluitend en
sjirpend, je gevoelens. Maar ja een droef noch een
blij mens vermag enige invloed uit te oefenen op
bepaalde lichamelijke functies van een vogel. Waar ik
maar mee zeggen wil, dat onze stoep een publieke
stortplaats voor vogelpoep is geworden. Driemaal per
dag boenen en dweilen zou de enige remedie zijn om
waar te maken dat puien en stoepen in Holland
werkelijk schoon zijn. Wij gaven dat fraaie image van
zindelijkheid al jaren geleden op. Vanzelfsprekend
willen we de vogeltjes ook niet kwijt. Zodoende stond
die keurige vreemdeling met zijn glimmend gepoetste
schoenen middenin de vogelmest. De eigenaar van
die schoenen vond dat niet leuk, hij keek alsof hij
eraan gewend was overal rode lopers voor hem
uitgerold aan te treffen. Of ik de vrouw des huizes
was? Ik mocht de man niet. Hij fleemde zo en dat
maakte me wantrouwig. Duidelijk was wel dat hij van
de poep af en naar binnen wilde. „Ik zou u graag even
rustig spreken... eh, over iets heel bijzonders." zei
hij. Een zwart leren diplomatenkoffertje werd heen
en weer gezwengeld. Een encyclopedie, was het
eerste dat me te binnen schoot. „Wij hebben er al
verschillende," begon ik, „encyclopedieën, bedoel
ik". Daar bleek hij helemaal niet mee te leuren.
Geheel onnodig zette hij met een vertrouwelijk
gebaar zijn modieuze, naar mijn smaak volstrekt
clowneske hoedje af en onthulde een glazend zwarte
vetkuif. „Vogeltjes", smeekte ik zacht, doch vurig,
„vogeltjes, toe nou. één wit kwakje zou zo vreselijk
welkom zijn". Maar niks hoor. Alle dagen van het
jaar moeten ze zo nodig aan de lopende band. maar
toen het mij eens. een keer prima van pas kwam.
hoefden ze net niet. Geen van allen. Het was kwinke
leren en verder nop.
Er reed heel langzaam een donkerblauwe stationcar
langs, waarin drie ernstige mannen zaten. Ik zag
duidelijk dat er een in een soort telefoontje zat te
praten Vetkuif keerde zich toen om en zag wat ik
zag. Hij zette zijn malle hoedje weer op en sprintte >n
een noodgang weg, richting eigen snelle automobiel.
Daarna verwijderde hij zich in tegenovergestelde
richting van de stationcar met een vaart alsof hij in
een James Bondfilm meespeelde. Wat de man nou
eigenlijk van me wilde, zal wel een van de grote
mysteries van mijn leven blijven. Het pad van man
nen met diplomatenkoffertjes is weieens meer duis
ter, nietwaar. Dat ik niet droomde, is nog even
bewijsbaar op onze stoep. Even, want vogels laten
vaak iets vallen. Op dit moment zijn ze er nog, de
sporen van een man, schoenmaat 44...
Een van de werkstukken van
zuster Jesualda is deze kop van
Toon Hermans
De legendarische Coco Chanel
woonde boven haar salon in de rue
Cambon in Parijs, in een
twee-kamer-appartement dat, nadat
zij in 1972 op 86-jarige leeftijd
overleed, bewaard bleef als een
eerbetoon aan de beroemdste
vrouwelijke mode-ontwerper van
deze eeuw.
Zij leefde daar alleen temidden van
haar kunstvoorwerpen en haar
souvenirs. Wie de kleine hal van het
appartement binnenkomt raakt
overweldigd door de eerste indruk.
Antieke kamerschermen bedekken
de muren en de deuren zijn bekleed
met spiegels tot het plafond. Op een
glazen tafel voor een andere spiegel
staan een paar imposante koperen
leeuwen. Chanel werd op 19
augustus geboren, onder het teken
leeuw. De leeuwen komen overal in
het appartement terug en ook aan
haar beroemde kettingen zijn
meestal leeuwtjes terug te vinden.
No. 19 is de naam van een van haar
drie bekende parfums. (No. 5,19,22).
In een hoekje staat een versleten
leren "stoel zonder armleuningen; dat
was de stoel waarop zij haar
collecties bedacht. De zitkamer
ademt een sfeer alsof er nog
dagelijks in gewoond wordt.
Centraal staat een grote suède bank
die rondom is volgebouwd met
glazen tafels, boeken, ontelbare
beelden en objecten. Ook hier weer
antieke kamerschermen langs de
muren en schitterende antieke
Spaanse en Venetiaanse spiegels
met kransen van kristallen bloemen.
Chanel ging zelden uit, maar aan de
fraaie antieke tafel midden in de
eetkamer ontving ze haar vele
beroemde vrienden onder wie
Picasso, Cocteau, Satle, Dali en
Ravel. Een slaapkamer ontbreekt,
want Mademoiselle vertikte het om
in de flat boven de salon te slapen.
Iedere avond stak ze de straat over
om in haar suite in de Rltz te
logeren.
Na haar dood is haar werk
voortgezet en de couture-collectles
zijn de laatste vijfentwintig jaar
vrijwel onveranderd gebleven. Er ls
bijna geen stijl die over de hele
wereld zo gekopieerd is als het
Chanelpakje van pastelkleurige
tweed, afgezet met galon, versierde
vergulde knopen, de blouse, de
strikkraag en de lange kettingen.
Vroeg men Chanel wat een vrouw in
haar klerenkast behoorde te hebben
dan was haar antwoord: „Een
marine-tailleur voor overdag, een wit
tailleur voor de avond en een derde
tailleur voor als Je geen zin hebt in de
andere twee."
Vanuit dezelfde filosofie is de Chanel
cosmetica opgebouwd die over
enkele weken in Nederland te koop
ls. De keuze uit de produkten voor de
huidverzorging. In een luxueuze
zwart-goud en wlt-zwart verpakking,
ls dan ook niet zo moeilijk want er
zijn altijd maar twee mogelijkheden:
er ls er een voor de normale en een
voor de gevoelige huid. De zachte
relnlgingscrème, de lotion en de
opbouwende crème (celopbouw)
vormen de basis voor een goed
verzorgde huid Naast het gewone
masker ls er ook een
drie-mlnuten-masker, dat zo vaak
als men behoefte heeft kan worden
gebruikt. De keuze ls niet zo
bescheiden wat betreft de kleuren
voor de make up, poeder, lipstick,
oogschaduw en nagellak.
De stijl van Chanel ls een jeugdige
teint, volle lippen, glanzende ogen.
maar vooral een stralende blik.
VRAGEN uitsluitend in envelop sturen nssr postbus 507 Voorburg
Per vrssg eon gutden in postzegeU. hel liefst In weerden ven SS en
45 ets bijvoegen, en beslist niet sen de buitenkant opplakken.
Geheimhouding verzekerd. Brtefkeerten worden terzijde gelegd
saij
VRAAG: Ongeveer 40 jaar geleden
was er een apparaat in de handel,
dat men op het klavier van een orgel
kon zetten. Door op een knopje te
drukken kreeg men een akoord. Het
apparaat heette Organola. Er
hoorde een muziekboek met cijfer
schrift Wj. Zijn die apparaten er nog
en hoe zou ik weer in het bezit
kunnen komen hiervan?
ANTWOORD: Uw vraag is voor alle
mensen, die we geconsulteerd heb
ben een moeilijke geweest. Nu de
elektronische orgels met al hun mo-
flelijkheden er zijn (en dat is vrij
ang» is er voor de door u genoemde
apparatuur geen afzetmogelijkheid.
Ook wij zouden graag nog eens zo'n
Prganola zien en hanteren. In onze
vroege jeugdjaren mochten we van
grootmoeder iets dergelijks: Klok
kenspel was voor ons de naam. be
spelen: Het karakterstuk. de smidse
m het Bosch imet ch». compleet met
het zuchten van de blaasbalg en
Vogelgezang op het dak. was daarbij
een groot succes, maar de Slag bij
Waterloo, waarbij het klagen der
gewonden overstemd werd door flar
den van allerlei volksliederen was te
zwaar voor het hondje van groot
moeder. dat jammerlijk begon te
gillen en te keffen De oma van toen
reageert precies als die van nu Zet
die TV herrie alsjeblieft zachter en
Kinders, ik word doof.
HULP VAN EEN LEZERES Ook ik
had last van verhuizende kleedjes
op het vaste tapijt. Een doe-het-zelf-
winkelier heeft mij aangeraden een
tweezijdig kleefband van 4 centime-
ber breed (5 meter lang) over de hele
lengte van het vloerkleedje aan de
onderkant te bevestigen en nog 3
over de breedte op een afstand van
ongeveer 10 centimeter. Of er vlek
jes ontstaan door deze strips, wist
onze briefschrijfster nog niet. Maar
het kleedje heeft rust in elk geval en
dat was de bedoeling
VRAAG: Bestaat er in ons land een
amateurarcheologenvereniging
voor jongeren?
ANTWOORD: Richt u schriftelijk
tot de heer P. Richardus. Kwartel
straat 47. te Utrecht Ned.
Jeugdbond ter bestudering van de
geschiedenis. Dit is een landelijke
vereniging, zodat u daar zeker in
lichtingen kan vragen over het ray
on waar u woont. Het tijdschrift
heet: Fibula. Postbus 378. Utrecht.
VRAAG: Ik kreeg een vuile oude
melkbus van een boer Hoe krijg ik
die schoon en mooi9
ANTWOORD: Wij zouden zeggen
Met alle u ten dienste staande mid
delen. Met een stevige borstel met
zand of schuurpoeder gaat het erg
ste vuil eraf; dan met petroleum en
fijne staalwol. dan met soappads en
als alles glad en glimmend is met
wat olie nawrijven. Zorg dat de bin
nenkant droog blijft, na de schoon
maak. Laat er een flink blok hout of
een paar bakstenen in zakken. Daar
op een diep bord en dan heel voor
zichtig een vaas of een weckfles ge
vuld met water Daarna gaat u uw
bloemen schikken. Als u nl. uw vaas
gaat vullen en daarna probeert alles
in de melkbus te laten glijden, ko
men er ongelukken, met het water of
met de bloemen
VRAAG: Hoe maak je nu vlot. zon
der beschadigingen van fles of ring,
een weckfles elegant (zonder zuch
ten en lelijke woorden) open9
ANTWOORD: Plaats de pot op een
roostertje in een pan met warm wa
ter. dat u een minuut of tien op een
sudderplaatje warm laat blijven.
Met een scherp voorwerp (een lange
speld of iets dergelijks kan men nu
gemakkelijk voldoende lucht in
brengen en daarna het deksel eraf
lichten.
VRAAG: Hoe maak ik een sporen-
afdruk van een paddestoel, zonder
dat het een vieze boel wordt?
ANTWOORD: Dit was nu een echt
probleem voor Henk van Halm:
Wanner men de hoed van een plaat-
jeszwam op een stuk wit papier legt
en dat afdekt met een glas of beker,
zodat er geen toch bijkomt, ziet men
de volgende dag een prachtige stra-
lencirkel, gevormd door de sporen.
Nu dekt men papier en sporen voor
zichtig af met breed cellotape. 't
Gaat best na de eerste mislukkin
gen (als er lucht onder blijft zitten).
Dit cellotape verkleurt echter op
den duur. Tegenwoordig is er kleur
loos boeklon. dat aan één kant
kleeft. Het lijkt wel ideaal materi
aal, al weet Henk van Halm. niet of
dit misschien ook niet gaat verkleu
ren. In het donker bewaren is
misschien het beste. Op deze manier
kan men tenminste iets van de pad
destoel bewaren, de kleuren aflezen.
wat een belangrijk determinatie-
kenmerk voor plaatjeszwammen is
en je hebt een negatieve afdruk van
de plaatjes, die in breedte, grofheid
en plaatsing nogal uiteenlopen. Har
telijk dank, Henk!
VRAAG: In Trouw van 24 december
1976 op pagina 11 komt een artikel
van Fred Lammers voor waarin de
Dissertatie van Aurelia 8tapert
(L'Ange Roman dans la Pansée et
dans l'Art) besproken wordt. Waar is
deze dissertatie uitgegeven en waar
is het boek te koop?
ANTWOORD: Als u niet slaagt bij
Brill te Leiden, zou u kunnen schrij
ven naar Berg International Editors,
28 Rue Henri Barbusse 57005. Parts
(tel. 3258443).
Aanvulling van leier over Abraham
koeken: U weet er helemaal niets
van (Ja, dat blijkt wel we gingen
kennelijk te veel op het uiterlijk af).
De Noordhollandse Abraham is een
soort speculaas, met een verrukke
lijke vulling met roomcaramel,
amandelen en hazelnoten, echter
geen speculaas-krulden. Utrecht
claimt echter weer een ander, maar
nog veel echter recept, en tevens
Abraham als een Utrechtse speciali
teit. Abrahammen uit Noordholland
en Utrecht en waar ook maar Denkt
als de koek op is. aan uw lijn.
VRAAG: Hoe maakt men een brood-
kist? Houtsoort, constructie Nie
mand weet dit.
ANTWOORD: Tot deze conclusie
kwamen we zelf ook. tot wij in het
Culinair Historisch Museum te
Amsterdam (Uitgaande van de Ned
Ver. van Brood- en Banketbakkers)
de volgende inlichtingen kregen
Een broodkist is onbekend, maar
niet de Taaitaaiklst. Die is van gaaf
eikenhout, gevoegd met zwa-
luwstaartjes. Van binnen met blik
bekleed In die kist werd geruime
tijd een stoof gezet, waarin een
gloeiende kool was. overvloedig met
speculaaskruiden bestrooid. Daarna
werden taai of/en speculaaspoppen
in vetvrij papier in de geurige,
kurkdroge kist opgestapeld, steeds
weer bestrooid met kruiden. Het
goedpassende deksel ging erop en
met grote zorg werden nu alle moge
lijke luchtgaten bij scharnieren, enz.
en het sleutelgat helemaal dichtge
plakt met deeg. Maandenlang ble
ven de poppen vers.
VRAAG: Waar kan men zich opge
ven om een kindje in het buitenland
te adopteren (financieel)?
ANTWOORD: Terre des Hommes
Sweelinckstraat 45 Den Haag, tel
070-390095
