D'66 gaat onafhankelijk
Kamerverkiezingen in
Meester Bos' atlas een honderdjarige
Wie zei daar dat Amro Reizen
geen compleet pakket heeft?
AR-bestuurders
achter Van Agt
t
t tB.
Incidenten tijdens
vredesbijeenkomst
Menten
K PPR
Wel beschikbaar voor coalitie met PvdA en CDA
Acties
Herstel PvdA,
CDA valt terug
LAATJE NIKS
WIJSMAKEN!
Zeker niet over
kernenergie.
,Het onvriendelijke klimaat heeft den Nederlander huiselijk gemaakt'
Jaai
NDAG 7 FEBRUARI 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
Van onze parlementsredactie
UTRECHT D'66 gaat onafhankelijk de verkiezingen in, maar blijft beschikbaar
als deelnemer in een regeringscoalitie met PvdA en CDA. Het congres van D'66
heeft dit zaterdagmiddag met overtuigende meerderheid uitgesproken.
loals partijvoorzitter mr. J. F. Gla-
tra van Loon het zei, zijn de hervor-
lingen die D'66 wenst alleen door te
oeren „in een coalitie met
vdA/PPR en een CDA dat niet door
ijn rechtervleugel wordt over-
•rst". Als die mogelijkheid even-
Vervolg van pagina 1
„We hebben volledig begrip ontmoet
van onze Sowjet-collega's en krijgen
alle mogelijke bijstand. Onze
plannen behelzen gesprekken met
rog tien getuigen en verder bezoe
ken aan dorpen waar Menten bur
gers heeft geëxecuteerd. Ik wil er op
wijzen dat we de getuigen zeil heb
ben uitgekozen", aldus mr. Van Duu-
ren in dit vraaggesprek dat zondag
door het Russische persbureau Tass
is weergegeven. De rechter
commissaris zette uiteen, dat het
'■feitenmateriaal over Mentens optre
den niet alleen in de Sowjet-Unie is
'verzameld, maar dat ook met getui
gen uit de Verenigde Staten, Zweden
en Israël is gesproken „Hun getui
genverklaring is niet ten voordele
van Menten".
Beslaglegging
Mr Van D.uuren verklaarde tegen
over het blad verder, dat op een deel
van Mentens bezittingen beslag is
"gelegd. „Wij zijn bereid naar getui
gen te luisteren die op de hoogte zijn
'van zijn plunderingen en hebben een
.officieel verzoek ingewilligd om de
'Sowjet-Unie een lijst te geven van
schilderijen en andere kunstvoor
werpen. die in het bezit zijn van
'Menten".
'Volgens Tass is deze afspraak ge
maakt in een gesprek met Boris An-
tonenko, openbaar aanklager in het
gebied van Lwow. In het interview
Izei mr. Van Duuren ook nog, dat de
ipublieke opinie in Nederland tegen
Menten is. Slechts enkelen sympa
thiseren met Menten en verdedigen
hem. zo zou de rechter-commissaris
volgens het Russische persbureau
hebben verklaard.
De Nederlandse delegatie zal vanuit
Lwow naar de Poolse volksrepubliek
reizen om daar eveneens met getui
gen te spreken. Het weekblad „Pra-
wo y Zycie" van de unie van Poolse
juristen zegt, dat de zaak-Menten de
aandacht, vestigt op een episode in
de Tweede Wereldoorlog waarover
weinig bekend is en waarin met de
Nazi's verbonden Nederlandse fas
cisten diénst deden in de SS-divisie
„Nederland" of In Duitse SS-
eenheden.
Vervolg van pagina 1
wel wegvalt, zal D'66 zich onafhanke
lijk in de oppositie begeven. Het zal
in geen geval een verbond met een
coalitie van CDA en VVD sluiten.
Op het naar schatting duizend per
sonen tellende congres zijn verwoe
de pogingen gedaan, elke verwijzing
naar andere partijen te schrappen in
de door het hoofdbestuur ontworpen
resolutie en zo tot de PvdA meer
afstand te scheppen Maar wijzi
gingsvoorstellen van deze strekking
werden met grote meerderheid ver
worpen.
Voorgoed terug
Mr. J. J. Vis had de lijn van het
hoofdbestuur tegen deze voorstellen
o.a. verdedigd met het argument dat
D'66 het zich niet kan permitteren,
zijn handen vrij te houden „als een
soort CDA zonder de macht die het
heeft", omdat het dan in geen geval
meer aan een regeringscoalitie zou
kunnen meedoen. „En voor de oppo
sitie hebben we ons programma niet
geschreven." aldus mr. Vis.
Dr. J. C. Terlouw, de huidige fractie
leider in de Tweede Kamer die bij de
verkiezingen als lijsttrekker zal
optreden, zei in zijn rede dat D'66
terug is en, naar hij dacht, voorgoed.
Aan de voorwaarden die Terlouw
had gesteld om lijsttrekker te wor
den is ruimschoots voldaan: het aan
tal leden bedraagt ongeveer 4.500 en
er zijn bijna negentigduizend
handtekeningen vergaard van men
sen die menen dat de partij moet
blijven. „Een zwaluw maakt nog
geen zomer, maar het begin is er," zei
Terlouw.
In zijn rede ter aanvaarding van het
lijstaanvoerderschap zei hij, geen
stelling te willen betrekken in het
loonconflict. Het congres deelde die
opvatting: het verwierp een motie
waarin een beroep wordt gedaan op
de redelheid en het gezond verstand
van de sociale partners om het
conflict tot het uiterste te beperken.
Wel vroeg Terlouw zich af waarom de
stakingen juist in de zuivel zouden
moeten beginnen: „Zijn de boeren
soms de grote boosdoeners?"
Hij sprak voorts uit dat. meevallers
of niet en verkiezingen in zicht of
niet, de één-procentsoperatie ter be
perking van de groei van de collec
tieve sector (overheidsuitgaven en
sociale voorzieningen) in hoofdlijnen
moet doorgaan. Het congres heeft bij
de vaststelling van het beleidspro
gramma uitgesproken dat de ko
mende jaren de collectieve lasten
met niet meer dan 0,75 procent mo
gen stijgen en dat na 1980 zelfs moet
worden gestreefd naar beëindiging
van destijging van belasting- en pre
miedruk.
Ultracentrifuge
Voorts werd met ruime meerderheid
een resolutie aanvaard waarin staat
dat uitbreiding van het ultracentrl-
fugeproject in Almelo „nodig, ja zelfs
gewenst" kan zijn om te bereiken
dat er een internationale regeling
komt die levering van verrijkingsfa-
brieken aan landen als Pakistan en
Brazilië uitsluit. D'66 meent nu dat
het besluit tot uitbreiding van Alme
lo moet worden opgeschort tot het
moment waarop een dergelijke rege
ling tot stand zal zijn gekomen. De
motie was opgesteld door de
werkgroep buitenland van de partij
waarin o.a. de vroegere leider van
D'66. mr. H. van Mierlo zitting heeft.
Het congres is bij de vaststelling van
het beleidsprogramma in tijdnood
gekomen. Het bleek nodig in maart
een extra-congres te houden om dit
werk af te maken en een verkiezings
programma vast te stellen.
Onder de aanwezigen op de manifestatie „Nederlandse vrouwen helpen vrouwen in Noord-Ierland"
bevond zich ook prinses Beatrix. Naast haar links voorzitter Trix Betlem van de werkgroep en aan de
andere kant Marga Klompé en Betty Williams uit Belfast.
1 TV
AMSTERDAM Leden van het Ierland-komitee hebben zater
dag voor enkele incidenten gezorgd tijdens de door de werkgroep
Vrouwenhulp Noord-Ierland gehouden bijeenkomst in de
Amsterdamse Westerkerk. Ze verstoorden een groot deel van de
toespraak van de Noordierse vredesvrouw Betty Williams door
steeds te roepen, dat de Britse troepen Noord-Ierland moeten
verlaten.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAO In de reeks verkie-
zingsonderzoeken van de Rooie
Haan NIPO. die vlerwekelijks door
de VARA radio worden gepubli
ceerd. is het CDA enigszins terugge
vallen (al blijft het veruit de groot
ste partij) en herstelt de PvdA zich.
Volgens de laatste gegevens zou het
CDA in vergelijking tot de peiling
van december twee zetels moeten
prijsgeven (en op 58 zetels komen)
en zou de PvdA met drie zetels tot 41
zijn geklommen. De VVD zou op 31
zetels komen. Verder meldt het ver-
kiezingsonderzoek weer een zeteltje
verlies voor de PPR.
Op het voorkeurslijstje voor het pre
mierschap zou Den Uyl van 37 tot 41
procent van de ondervraagden zijn
gestegen en Van Agt van 37 naar 32
procent zijn gedaald. Wiegel kwam
op deze lijst van vijftien op veertien
procent.
Uit een onderzoek van Lagendijk
heeft het AVRO-radioprogramma
Delta gisteren de conclusie getrok
ken dat de teruggang van de VVD in
de kiezersgunst vooral moet worden
verklaard uit de opstelling van
VVD-senatoren tijdens het abortus
debat in de Eerste Kamer. Volgens
Lagendijk meent een meerderheid
van 61 procent van de VVD-
stemmers dat het in de Eerste Ka
mer afgestemde wetsontwerp had
moeten worden aanvaard. De VVD
zou van alle partijen veruit het
meeste gezichtsverlies hebben gele
den door het gebeurde in de Eerste
Kamer.
Agenten voeren een demonstrant
van het Ierland-komitée af, die pro
beerde de bijeenkomst in de Wester
kerk te verstoren.
Het comité wil dat ook de Neder
landse vrouwen zich hiervoor inzet
ten en zich distantiëren van de
Noordierse vredesbeweging Voor de
kerk werd een demonstratie gehou
den en pamfletten ultgendeeld. „On
geveer 1800 mensen vonden tot nu
toe de dood als gevolg van het ge
weld in Noord-Ierland. Van hen wer
den er 62 gedood door het Britse
leger. U mag raden wie de rest heeft
vermoord", zo reageerde mevrouw
Betty Williams op het geschreeuw
ADVERTENTIE
Verder zou in het overleg met de
werkgevers in de loop van 1977 ge
zocht kunnen worden naar een an
dere regeling van de prijscompensa-
tie, die dan in 1978 zou moeten in
gaan. Bovendien stelde het CNV
voor in 1977 nog nader beraad te
voeren bij onverwacht grote
prijsstijgingen. De verbondsraad
wijst erop dat de werkgevers op deze
voorstellen niet is gereageerd en dat
nu in de eerste plaats het woord aan
hen is. Ook CNV-voorzitter J. Lanser
zei het afgelopen weekeinde in ver
klaringen voor de tv met nadruk dat
het CNV zich bereid heeft getoond
de prijscompensatie ter discussie te
«tellen, mits het automatisme in
1977 nog zou blijven gehandhaafd.
„Gat" opvullen
De vice-voorzitter van het FNV. W.
jSpit, heeft aangekondigd dat het
FNV gaat proberen het „gat" dat
door het wegvallen van de zuivelac-
ties is ontstaan, op te vullen met
bedrijven uit andere sectoren. Vana
vond zal de voltallige federatieraad
beslissen over de vraag welke bedrij
ven daarvoor in aanmerking komen.
De voorzitter van de Voedingsbon
den FNV. C. Schelling noemde dat
..een pleister op de wonde". Hij kon
digde aan dat als na de afkoelings
periode werkgevers en werknemers
nog niet tot elkaar zijn gekomen, de
'strijd des te grimmiger opnieuw zal
'worden begonnen.
Inmiddels hebben leden van een
aantal zuivelbedrijven, die op de no
minatie stonden „plat" te gaan, het
bondsbestuur opgedragen vast te
'houden aan de eis van automatische
prijscompensatie.
ADVERTENTIE
van de demonstranten tijdens haar
toespraak.
Zij daagde de 1300 aanwezigen uit de
Ierse kinderen die voor een korte
vakantie naar Nederland komen te
vragen waar het geweld vandaan
komt. „Er zal nooit vrede komen in
Noord-Ierland, als de mensen niet
samen in één gemeenschap willen
werken. „Laat Ood ons vergeven dat
wij onze kinderen dweepzucht en
onverdraagzaamheid hebben ge
leerd. Juist omdat wij één God eren
in twee kerken. Ik vraag niemand
het met mij eens te zijn als ik strijd
voor een vreedzame samenleving
voor mijzelf, maar als moeder wil ik
dat voor mijn kinderen", aldus Betty
Williams.
Voorzitter Trix Betlem van de
werkgroep zette uiteen hoe deze tot
stand is gekomen en wat de doelstel
lingen zijn. Begin april zal er een
grote landelijke actie worden gehou
den om geld in te zamelen.
Lijsttrekker PPR, Rie Beckers:
IV' k
I jlt n ,v Ju» ut iMltii
J. itlbvitlt it
•K-ttnmrfpi- Ait.
omdat het om mensen gaat
Poitbut ?I0, Lelystad, voor alle inlichtingen
Bijdfaijrln) graaq op potupro 4884.L*ly»lol
Van onze parlementsredactie
BILTHOVEN De gemeenteraadsleden en provinciale statenle
den van de ARP zijn erg ingenomen met minister Van Agt als
lijsttrekker van het CDA.
Voor elke plannenmaker, geheel vrijblijvend: keus uit 1872 pagina's voorpret. En desgewenst: uitvoerige
adviezen en alternatieven. T-
Bij 515 Amro Banken met dit vignet: 4
De KVP ls door veel AR-mensen
nooit gezien als de meest evange
lisch bewogen partner in het CDA,
aldus de Utrechtse gedeputeerde mr.
W. R. van der Sluis, voorzitter van
het verband AR gemeente- en pro
vinciebestuurders zaterdag op de
jaarvergadering van deze vereniging
te Bilthoven. Maar doordat nu Juist
deze partij „twee formidabele en bij-
belsdenkende getuigenis-
katholieken" als Van Agt en Steen
kamp leverde voor de CDA-top kon
de CDA-gedachte ook In brede pro-
door Henri Kruithof
Dit jaar bestaat de bekendste atlas in Nederland. De Grote Bosatlas, honderd
jaar. In die honderd jaar is deze atlas op een zo ruime schaal verspreid, dat er in
vrijwel ieder gezin wel een aanwezig is.
„Bijna iedere Nederlander
heeft wel ergens een Bosatlas
liggen. Soms een recente,
vaak een oude en niet zelden
een heel oude", schrijft de
uitgever (Wolters-Noordhoff)
in een publikatie naar aanlei
ding van het jubileum. „Di
kwijls heeft die atlas een vas
te. meestal een muurvaste
plaats. En als hij uit de kast
komt, worden helaas lang
niet alle mogelijkheden
benut".
Een onderzoek van de uitge
ver wees onlangs uit dat ne
gentig procent van de men
sen de atlas alleen gebruikt
om een plaats te zoeken. Te
kenend hierbij zijn uitspra
ken als „het is wel leuk om te
zien waar mijn familie nu
precies op vakantie is" en
„als ik op het journaal een
onbekend plaatsje hoor. wil
ik weten waar het ligt".
De oorspronkelijke auteurs
van de atlas, de Groningse
leraar P. R. Bos, had blijkens
het voorwoord bij de eerste
druk, een moderne kijk op
het aardrijkskunde-
onderwijs. „Bij de groote
massa stof. die met de dag
nog toeneemt, wordt beper
king tot het noodige steeds
meereen vereischte Zal ech
ter dat noodige door den leer
ling gemakkelijk worden op
genomen. dan moet het for
maat der kaart zo groot mo
gelijk zijn. terwijl het oog
niet moet worden afgeleid
door onnodige kleuren en
namen."
Er is ln de afgelopen honderd
Jaar nogal wat in de Bosatlas
veranderd. Zo ls het aantal
kaarten en kaartfragmenten
toegenomen van 60 tot 501.
Het formaat van de atlas ls
kleiner geworden, omdat de
atlas mee te nemen moest
zijn in een schooltas. Boven
dien worden slhds kort ook
de achterkanten van de
kaartbladen bedrukt. Mees
ter Bos was van dit laatste
bepaald geen voorstander,
blijkens een brief; die hij op 6
mei 1894 aan de uitgever
schreef: „Een atlas, aan
weerszijden der bladen be
drukt, maakt op mij altijd
den Indruk van tets armoe
digs; misschien ls dit echter
een geheel op zichzelf staan
de meening."
De atlas ls tot nu toe altijd
onder verantwoordelijkheid
van één redacteur samenge
steld. Dat gaat dit jaar echter
veranderen. De huidige (vijf
de) redacteur, prof. dr F. J.
Ormeling, houdt er na 22 jaar
namelijk mee op. Er komt
geen opvolger voor hem. De
uitgeverij neemt de redactie
over, omdat de eisen die het
onderwijs aan de atlas stelt,
het onmogelijk maken dat
die nog door één man ge
voerd kan worden.
Kosten
Eigenlijk is de Bosatlas voor
een beperkt verspreidingsge
bied als Nederland nu een
maal ls, financieel geen haal
bare kaart. Wolters-
Noordhoff houdt de prijs
principieel zo laag mogelijk,
om een zo groot mogelijke
verspreiding van dit leerboek
mogelijk te maken. De huidi
ge prijs (49 gulden) is dan ook
„Meester" P. R. Bos
niet kostendekkend. Door de
verkoop van delen van de at
las en losse kaarten aan het
buitenland kan men de
laatste tijd de kosten een
beetje dekken. Bovendien ls
de atlas natuurlijk wel een
beetje een prestigeobject
van de uitgever. Men stopt
niet graag met de uitgave
van een dergelijk bekend
boek. Om enige indruk van
de kosten van de Bosatlas te
krijgen: de laatste gewijzigde
druk kostte (exclusief de
drukkosten) 1.6 miljoen
gulden.
Het is voor de redactie be
paald geen eenvoudige zaak
om de Juiste kaartegevens
binnen te krijgen Dat onder
vond men enige tijd geleden,
toen men een plattegrond
van Peking probeerde te be
machtigen. BIJ de ambassade
van de volksrepubliek China
was men wel bereid zo n plat
tegrond beschikbaar te stel
len, mits ln de Bosatlas dan
tot uiting zou komen dat For
mosa een provincie van de
volksrepubliek ls. BIJ de am
bassade van Formosa stelde
men dezelfde voorwaarde,
maar dan andersom: de
volksrepubliek moest als een
provincie van Formosa aan
gegeven worden. Wolters-
Noordhoff was tot geen van
belde bereid: de plattegrond
werd niet verkregen.
„Slijk en water"
BIJ de atlas hoorde ln de be
ginjaren het „Beknopt leer
boek der Aardrijkskunde",
ook van de hand van Meester
Bos. In paragraaf dertien van
dat boek geeft Bos een be
schrijving van het Neder
landse volk: „Het onvriende
lijke klimaat heeft den Ne
derlander huiselijk gemaakt
De ln 't buitenland algemeen
bekende zindelijkheid heeft
hij zonder twijfel te danken
aan den overvloed van slijk
en water, die tot voortdurend
schrobben, schuren en
wasschen drongen.
Misschien heeft de vochtige
koude meegewerkt om den
smaak voor sterke dranken
te ontwikkelen. Ofschooen
de lagere klassen vrij ruw
zijn, moet toch worden er
kend, dat Nederland behoort
tot de meest ontwikkelde
landen der aarde."
Bos bemoeide zich overigens
niet alleen met het onder
wijskundige aspect van zijn
atlas. Ook de commerciële
kant hield hem ln hoge mate
bezig. In een brief van 6 okto
ber 1893 schreef hij dat hij er
niet voor voelt zelf de recla
me voor de atlas te blijven
.doen. Hij had dat in het begin
wel gedaan, maar dat vond
hij toen geen bezwaar omdat
,.'t ging onder collega's. Nu
dadelijk weer lets in die geest
te doen, komt mij voor mij
als auteur niet wenschelijk
voor. 't Zou den schln hebben
van te groote begeerlijk
heid." Verder schrijft hij:
„Zou 't ook goed zijn ook
ongevraagd naar de onder
wijzers ln de groote steden en
b.v. in 't zuiden des lands
presentexemplaren te
zenden?"
testant-christelljke kringen Instem
ming wekken.
Wel heeft het feit dat het CDA ken
nelijk zo goed aanslaat bij de kiezers
verwarring gewekt bij andere politie
ke partijen, aldus Van der Sluis, die
veel felle aanvallen op het CDA dan
ook uitlegde als uitingen van verwar
ring. „Voor ons als christen
democratische raads- en statenleden
is het CDA echter nodig om ons ln
het politieke werk staande te hou
den", vond hij. „Het CDA ls dan niet
een safari-park voor de laatste chris
tenen zoals Wlm Kan het uitdrukte
maar een accu waaraan wij ons bij
bels kunnen opladen".
Op de vraag of de AR-bestuurders
zich binnen afzienbare tijd via een
federatie of vla een fusie bij de CHU
en KVP-collega's moeten aansluiten
had de heer Van der 81uis nog geen
concreet antwoord. Wel sprak hij als
zijn mening uit dat er op de eerstvol
gende Jaarvergadering ln 1978
concrete voorstellen op dit punt aan
de leden voorgelegd moeten worden.
„Ik heb blaren op mijn vingers van
het breien en u bent er niet cent blij
