Leveranciers van computers
moeten wereldwijd opereren
RAI laneert forse
uitbreidingsplannen
Belangstelling voor Gevato
Utrechtse bakker stopt met nachtelijke arbeid
Flinke order Rijn-
Schelde-Verolme
Volvo Car: 'problemen
komen we te boven'
Anders geen kans van overleving
Ondergrondse parkeerruimte; drie nieuwe hallen
Bezetting van Volvo
Schiedam ging door
Geen zorg over werkgelegenheid
De Vleesmeester (Leiden) beslist binnenkort
Prijs huisbrandolie
stijgt door
koudegolf in VS
Technische vernieuwing mede mogelijk gemaakt door ruimtevaart
DONDERDAG 3 FEBRUARI 1977
FINANCIEN EN ECONOMIE
Trouw/Kwartet
15
DEVENTER Computer-leveranciers, die niet wereldwijd en
met name in de Ver. Staten en Canada (50 procent van de markt)
opereren, hebben geen kans van overleving. Dit zei de heer W.
van Duyl, directeur-generaal van Honeywell Bull (Nederland) In
een rede bij de opening van het nieuwe gebouw van de Automati
seringsmaatschappij IJselbreln (onderdeel van de Kluwer-
groep).
Maquette van de bestaande RAl-gebouwen (rechts) en de voorgenomen uitbreiding met drie hallen
(links).
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De RAI In Amsterdam wil de tentoonstellingsruimte met
twintigduizend vierkante meter (dat is veertig procent van de bestaande capaci
teit) gaan uitbreiden. Daarnaast zal de congresruimte met een vergaderzaal van
een zevenhonderd plaatsen en met verschillende kleinere vergaderruimten wor
den uitgebouwd.
Dit heeft mr Th. van der Meer. direc
teur RAI-gebouw gisteren in een
persconferentie meegedeeld.
De verwachting is, dat direct na de
zomervakantie met de uitbreidings
werkzaamheden waarvan de kos
ten worden geraamd op zo'n hon
derd miljoen gulden kan worden
begonnen. „We hebben het gevoel
dat de kaarten bijzonder goed liggen
en dat wij van de gemeente Amster
dam alle mogelijke medewerking
daarvoor zullen krijgen." zo voegde
de heer Van der Meer hieraan toe.
De bouw zal in twee fasen geschie
den. Dit is noodzakelijk, omdat de
uitbreiding van de tentoonstellings-
en congresruimte tot stand wordt
gebracht op de bestaande parkeer
terreinen (die aan de Ringweg
grenzen).
Parkeergarage
Begonnen wordt met de bouw van
een parkeergarage onder het Euro
paplein met twee of drie (dat staat
nog niet vast) ondergrondse „par-
keerlagen". waarin de ruimte op
de begane grond meegerekend
parkeergelegenheid komt voor 1.800
dan wel 2.400 auto's. Deze parkeerga
rage zal een directe ondergrondse
verbinding hebben met het RAI-
gebouw.
Desgevraagd deelde de heer Van der
Meer mee. dat het parkeren dan niet
gratis meer zal zijn, maar dat er een
prijs gevraagd zal worden die over
eenkomt met de prijs van een toe
gangsbiljet. Als er geen beurs of
congres wordt gehouden, zal voor
het parkeren een .bepaalde" prijs
per uur worden gevraagd. (De huidi
ge parkeercapaclteit bedraagt zo'n
1850 plaatsen).
Drie hallen
Zodra de parkeergarge gereed is. zal
tot de bouw van de drie nieuwe ten
toonstellingshallen worden overge
gaan. Deze hallen worden, zoals op
gemerkt, gebouwd op de bestaande
parkeerruimte. De nieuwe hallen zul
len eveneens een ondergrondse
verbinding hebben met het „grote'
RAI-gebouw.
Onder deze hallen zal parkeerruimte
zijn voor zo n 800 tot 900 auto's. Als
de totale uitbreiding is voltooid, zal
de parkeergelegenheid rond het
RAI-complex ruim vijftig procent
groter zijn geworden, zo voegde de
heer Van de Meer hieraan toe, en zal
de buurt minder last krijgen van de
parkeeroverlast van de RAI-
bezoekers.
Wat de buurt betreft bleek, dat met
het wijkcentrum geen overleg over
de uitbreidingsplannen is gepleegd.
„Maar", zo verzekerde de heer Van
der Meer. „wij willen dat wel als
daarom wordt verzocht." Voorts
bleek, dat evenmin overleg is ge
pleegd in nationaal verband, bijvoor
beeld met de Jaarbeurs in Utrecht.
Goed renderend
Het benodigde bedrag van honderd
miljoen voor de uitbreiding zal, zo
werd verzekerd, geen problemen op
leveren. „De RAI is, zowel wat de
tentoonstellingen als de congressen
betreft, een goed renderende zaak,"
aldus de heer Van der Meer.
Gezien de eigendomsverhoudingen
zal de gemeente Amsterdam met
zestig miljoen en RAI-Gebouw BV
met veertig miljoen gulden op tafel
moeten komen.
De uitbreiding zal in totaal vier jaar
vergen. Met de bouw zijn circa twee
miljoen manuren gemoeid, zodat
hiervan een belangrijke directe en
indirecte stimulans voor de werkge
legenheid uitgaat.
Hij stelde vast. dat in de westelijke
wereld naast de 50 procent in de
VS en Canada 30 procent van de
apparatuur ln Europa staat en 20
procent elders (incl. Japan). Omdat
75 procent van de klanten trouw
blijft aan hun leverancier, speelt de
concurrentie zich af op 25 procent
van de wereldmarkt.
UTRECHT De bezetting van het
Volvo-filiaal in Schiedam (22 man)
ging ook woensdag door ondanks
dat de raad van commissarissen
heeft ingestemd met een stroomlij
ning van het gehele Volvo-dealemet
in ons land. Volvo wil de filialen in
Schiedam en Endhoven (60 werkne
mers) sluiten en overdoen aan plaat
selijke Volvo-dealers. De werkgele
genheid en de beloning van de be
trokken werknemers komen daar
door niet in gevaar, aldus Volvo.
In een gisteren uitgegeven verkla
ring zegt de directie dat het verlies
van de vestigingen in Schiedam en
Eindhoven voor dit jaar wordt be
groot op 500.000 tot 700.000 gulden.
Het laten voortbestaan van beide
vestigingen zou een inverstering van
5,2 miljoen gulden vergen. De vak
bonden gaan vandaag praten met
de bezetters in Schiedam.
Volgens Volvo kunnen de werkne
mers in dienst komen van de plaat
selijke dealer of zouden zij ander
werk kunnen krijgen binnen de or
ganisatie. Het bedrag, dat zij even
tueel minder zouden gaan verdie
nen, wordt door Volvo aangevuld.
De werknemers hebben daar echter
niet veel vertrouwen in. Zij vrezen
dat zij na drie jaar als de aanvul-
lingsregellng is verlopen in feite
alsnog minder gaan verdienen.
Een computerleverancier, die zich
om welke reden dan ook b.v. alleen
op de Europese markt wil bewegen,
heeft dus slechts kansen apparatuur
te leveren tegen alle concurrentie in
op 25 procent van 30 procent 77»
procent van de wereldmarkt. Reken
modellen hebben echter uitgewezen,
dat een bedrijf of combinatie van
bedrijven alleen kan overleven wan
neer dit een aandeel in de we
reldmarkt heeft van minimaal 8
procent.
Mede op grond hiervan concludeer
de de heer Van Duyl, dat nu al
vaststaat dat er over een jaar of tien
nog maar 4 of 5 leveranciers of groe
pen van leveranciers over zijn. die
een computerlijn van klein tot zeer
groot zullen voeren.
Vier karakteristieken
Wat de markt van de zgn. „all purpo
se computers" (van klein tot zeer
groot) aangaat stelde hij vast, dat
deze wordt beheerst door vier zeer
speciale karakteristieken:
driekwart van de computergebrui
kers blijft wereldwijd bij dezelfde
leverancier bij vervanging van ap
paratuur;
2. in geen enkele branche worden de
produkten zo vaak gehuurd (circa 70
procent van de wereldmarkt). De
leverancier treedt dus ook op als
bankier en loopt het risico nog niet
afgeschreven computers terug te
moeten nemen;
3. over zeven jaar zal gezien de
groei van de markt tweemaal zo
veel apparatuur op de markt staan
als thans;
4. er bestaat geen industrie ter we
reld die te maken heeft met één
leverancier, die wereldwijd de abso
lute meerderheid van de markt
bezit.
De omzet van de kantoormachlne-
1 ever anders zowel van produkten
als van diensten ln Nederland
wordt voor het afgelopen Jaar ge
schat op ongeveer 4 miljard grilden.
De groei in deze branche, waarin
ongeveer 50.000 mensen een bestaan
vinden, zet zich nog steeds voort.
Ook al is het tempo wat afgenomen,
toch wordt de groei voor de komen
de Jaren nog steeds geraamd op ge
middeld 10 procent per Jaar.
De heer W. P. van Duyl
Van een onzer verslaggevers
EINDHOVEN Volvo Car, waarin DSM (Staatsmijnen) een
aandeel heeft van 25 procent, ls voor het lopende jaar optimis
tisch gestemd. „Wij zijn ervan overtuigd, dat we de problemen te
boven zullen komen", zo zegt de heer Van der Kaden, woordvoer
der voor Volvo Car.
Het bedrijf, dat zojuist een periode
van werktijdverkorting achter de
rug heeft, waarmede ln totaal een
20-tal produktledagen was gemoeid,
ziet geen enkel probleem met betrek
king tot de werkgelegenheid in Bom.
„Wij zijn niet bang. dat er mensen
ontslagen zullen moeten worden",
aldus de heer Van der Kaden.
HIJ ontkent echter niet, dat er in het
afgelopen Jaar de nodige problemen
zijn geweest. In het bijzonder wat
betreft de produkUe van de Volvo
343. die in februari van het afgelopen
Jaar werd geïntroduceerd. De bedoe
ling was in mei met de produktie
ervan te beginnen, doch het heeft tot
diep in het najaar geduurd voor de
produktie goed op gang kwam.
Oorzaak: moeilijkheden met de toe
levering van onderdelen. Hierdoor,
zo zegt de heer Van der Raden,
kwam een behoorlijk aantal Volvo's
343 incompleet op ons terrein te
UTRECHT Het vleeswarenbedrijf Vleesmeesters uit Leiden
heeft belangstelling voor overneming van Gevato in Driebergen
en van Zadelhoff in Doetichem, beide onderdeel van het Deense
concern Plumrose.
over Gevato wordt
In een brièf. die gisteren namens de
Plumrose-directie is verzonden aan
de ondernemingsraad van beide ves
tigingen. wordt verder gezegd dat
Vleesmakers op korte termijn een
onderzoek zal instellen naar de mo-
AMSTERDAM Rijn-Sehelde-Verolme (RSV) zal voor Intercontinental
Transport (Incatrans) te Rotterdam twee containerschepen bouwen. Met de
order, van circa 200 miljoen gulden, zullen ongeveer 1.200 manjaren voor de
bouwwerf zijn gemoeid.
De containerschepen zullen elk 24.000 ton meten met een capaciteit van rond
1.450 containers, die op de tot het RSV-concern behorende werf van de NDSM
te Amsterdam gebouwd zullen worden. Medio december 1977 zal de kiel voor
het eerste schip worden gelegd. De oplevering zal vermoedelijk in september
1978 plaatsvinden.
De containerschepen, die onder Nederlandse vlag gaan varen zullen naar
verwachting worden ingezet op het verkeer naar de Amerikaanse Golf-havens.
gelijkheden in hoeverre Gevato is m
te passen in de activiteiten van
Vleesmeesters. Het Leidse bedrijf
voorziet ruim 400 zaken in Neder
land van hun produkten, zo zei een
woordvoerder van Plumrose.
Vertegenwoordigers van Vleesmees
ters zullen morgen als eerste stap
van het onderzoek een bezoek bren
gen aan de Driebergse vestiging. Uit
de brief blijkt voorts dat de bedrij
ven zeker geherstructureerd moeten
worden, dat gekeken zal worden
naar de werkgelegenheid en de mo
gelijkheden van omscholing voor
een deel van het personeel. Bij Geva
to werken 318 en bij Van Zadelhoff
80 personeelsleden
Plumrose heeft aangeboden in het
kader van de herstructurering pro
dukten van Gevato na overneming
te blijven afnemen. Daarnaast zal
het concern tijdens het onderzoek
van de Vleesmeesters niet met der
den over een overneming onderhan
delen. De Vleesmeesters heeft zich
vastgelegd door te verklaren, dat op
zeer korte termijn een principe
beslissing
genomen.
In een antwoord op het dinsdag door
de bonden gestelde ultimatum aan
de directie om binnen 40 uur de
mogelijkheid te openen voor overleg
met andere gegadigden, zegt Plum
rose geen andere geïnteresseerde
dan de Vleesmeesters te kennen.
Het vleeswarenbedrijf Van der Laan,
uit Leidschendam, dat volgens de
Unie BLHP, de voedingsbonden
CNV en FNV en de OR., interesse
zou hebben in Gevato. heeft datniet,
zo zei de directiewoordvoerder. Ook
het Engelse bedrijf Newton heeft
niets van zich laten horen
PROOST BRANDT: het netto
resultaat over 1976 zal vermoedelijk
achterblijven bij dat over 1975. toen
2,6 miljoen verlies werd geleden.
Dit grotere verlies wordt geheel ver
oorzaakt door een lagere fiscale com
pensatie Voor 1977 wordt gerekend
op een duidelijke verbetering.
BRUYNZEEL: hoewel ook in 1976
met verlies ls gewerkt, heeft het
Zaanse houtverwerkende concern
het dieptepunt gepasseerd. In 1977
hoopt Bruynzeel uit de rode cijfers te
zijn.
TEALTBONIC: de industriebon
den NVV en NKV hebben bij het
ministerie van economische zaken
voorstellen ingediend voor inspraak,
controle en personeelsbeleid bij Te-
altronic-2 in oprichting. Zij kwamen
met deze voorstellen na overleg met
hun leden bij het bedrijf, dat thans
geheel stil ligt. Bijna ai het personeel
is na het faillissement naar huis ge
gaan en wacht al of de curator en de
nieuwe directie erin slagen een nieu
we verkleinde onderneming, geheel
eigendom van de staat, op te zetten.
Het chemisch-farmaceutlsche
concern Schering, dat momenteel in
gesprek is met Philips over een over
neming van de 100-procent dochter
Philips-Duphar, ia van plan bespre
kingen te openen met de Noordame-
rikaanse Philips over de verwerving
van een deel van de farmaceutische
belangen van deze laatste. Het gaat
hierbij om Thomson Hayward en
Philips Roxane. Beide bedrijven zijn
op hetzelfde terrein actief als Philips
Duphar.
DEN HELDER -r Twee Urker kot
ters zijn gisteren uit Den Helder
vertrokken op weg naar Zuid-Afrika
waar ze voor de Afrikaanse maat
schappij Lusltanla de boomkorvis-
serij zullen gaan beproeven
staan. Het achteraf Inbouwen van
bepaalde onderdelen was niet alleen
niet bevorderlijk voor de kwaliteit,
maar bezorgde Volvo Car ook vee)
extra werk. Al met al konden impor
teurs en dealers niet op tijd worden
voorzien. „Eigenlijk'1, aldus de heer
Van der Kaden, „waren we pas ln
december jl. zover, dat we helemaal
complete wagens van de band krij
gen. Dat een en ander het bedrijf
danig parten heeft gespeeld, hoeft
geen betoog. „Dit alles", zo zegt de
heer Van der Kaden, „heeft ons een
zeer slecht. U kunt wel zeggen een
mislukt seizoen bezorgd, en dat kost
uiteraard geld." Hoeveel zegt hU lie
ver niet. Wel wil hij kwijt, dat over
1976 door Volvo Car evenals over
1975 een verlies is geleden. „Dat zal
echter niet hoger zijn dat het verlies
over 1975 ad 50 miljoen."
Produktie normaal
Volvo Car zal in Bom. naast de pro
duktie van de goed lopende Volvo 66
(de vroegere DAF 66). de produktie
van de Volvo 343 volgens de plannen
voortzetten. Dat betekent, dat er dit
jaar zo'n 40.000 stuks van de band
komen. Wat de prijs van de Volvo
343 (rond 17.000) betreft, zegt de
heer Van der Kaden: „deze lijkt ste
vig, doch men moet niet vergeten
dat de Volvo 343 een middenklasse
wagen is met automatische versnel
ling. Door dat laatste is hij wat duur
der dan z'n concurrenten. Als we
echter de prijsstijgingen zien. die
andere autofabrikanten hebben
doorgevoerd de laatste tijd, terwijl
wij de prijs van de Volvo 343 onge
wijzigd hebben gelaten, dan ziet het
er voor ons nog niet zo ongunstig
uit".
DEN HAAG De Rotterdamse
marktnotering voor huisbrandolie is
gestegen als gevolg van abnormaal
grote vraag uit het door felle koude
geteisterde Amerika. Maandag is de
notering gestegen van 115,75 tot
120,75 dollar per ton en dinsdag is
daar nog 0,75 dollar bijgekomen.
Woensdag heeft zich geen verdere
stijging voorgedaan.
De prijsstijging zal geen onmiddel
lijk effect voor de Nederlandse ver
bruikers hebben, omdat de maxi
mumprijs voor februari al vast
staat. De maximumprijs voor maart
wordt vastgesteld aan de hand van
de mark tno te ringen tussen 10 en 20
februari
door Peter van Lakerveld
UTRECHT Warme bakkers zijn populairder dan ooit. Brood, dat direct uit de oven op de
winkelplank terechtkomt, is een produkt dat bij de consument hoog staat aangeschreven. Toch
zien we van dat bakken niets. Niet alleen wordt het brood bereid in een van de winkel geheel
afgeschermde ruimte, het gebeurt ook op een tijdstip dat de winkel gesloten is, namelijk 's nachts.
Bakker J. Bakker, eigenaar van de
Utrechtse bakkerij Andrée en De
Laat, maakt binnenkort zowel aan
dat verborgen produktieproces als
aan de nachtarbeid een eiden. Op 15
februari opent hij een nieuwe zaak
waar het publiek in de winkel precies
kan zien wat er in de bakkerij ge
beurt. De ruimte tussen winkel en
bakrulmte is slechts gescheiden
door een 90 centimeter hoge
werkbank. Personeelsleden vormen
daar deeg tot kadetjes en andere
kleinere produkten. Achter de bank
staan de ovens, de deegbak. de rijs-
kast en de rijsonderbrekingskast
(over dat laatste apparaat straks
meer). Essentieel is dat in de
werkruimte de hele dag bedrijvig
heid heerst en dat het publiek dit
ook werkelijk ziet.
Motieven
De heer Bakker heeft twee motieven
voor zijn initiatief. Het eerste ligt
voor de hand Een winkel waar de
klant het produktieproces kan zien,
is aantrekkelijk. Het tweede argu
ment is voor de Utrechtse bakker
echter zeker zo belangrijk. Door te
laten zien dat overdag nog gebakken
wordt, wil hij de klant ervan overtui
gen dat hij voor vers brood niet
alleen om negen of tien uur terecht
kan maar ook nog in de middag. Het
is zegt hij niet meer nodig om 's
ochtends om half negen een grote
voorraad ovenvers op de plank te
hebben zodat we nachtarbeid kun
nen voorkomen.
Dat nachtelijk bakken is een groot
probleem Bakker: „Van maandag
tot en met vrijdag begin Ik 's nachts
om kwart over drie, slaap 's middags
een paar uur en ga 's avonds om tien
uur naar bed. Vrijdagavond begin ik
echter al om acht uur voor de zater
dag en dan werken we de hele nacht
door.
Onaantrekkelijk
Deze arbeidstijden zijn zo onaan
trekkelijk dat het steeds moeilijker
wordt om personeel te krijgen. „De
mensen willen het niet meer", zegt
de heer Bakker. „Je gezin mist een
stuk gezelligheid en televisiepro
gramma's die ook maar een beetje
uitlopen, liggen buiten Je bereik".
Tekenend is dat van iedere honderd
jongens die de bakkersvakschool af
lopen. er maar vijfentwintig in het
vak blijven.
„Bakken is een prachtig beroep",
vindt de heer Bakker.
Niemand gaat weg omdat hij het
werk zo vervelend vindt. De nachte
lijke werktijden kunnen evenwel een
zodanig struikelblok worden, dat het
voortbestaan van de ambachtelijke
bakker binnen tien jaar ernstig in
gevaar kan komen. Wanneer er
althans de werkUjden niet beter op
worden Treffend voorbeeld een
voormalige werknemer van de heer
Bakker komt terug, nu hij van de
nachtarbeid afstapt
De bakkers zouden natuurlijk 's
ochtens op een gunstiger tijdstip
kunnen starten, als xij later zouden
beginnen met de verkoop van vers
brood. Jaren geleden is er inderdaad
een regeling geweest die versver
koop voor tien uur verbood. Die
regeling bleek op den duur echter
niet houdbaar en nu is het helemaal
niet meer mogelijk iets af te spre
ken. „Want de consument wil nu
eenmaal 's ochtends om acht uur of
hall negen voor vers terecht kun
nen", aldus de heer Bakker
Helaas voor de bakkers zit het er
ook niet ln het produktieproces van
in totaal vier uur te versnellen. Som
migen proberen dat wel door. voor
dat het deeg gaat rijzen, een (vol
strekt ongevaarlijk) preparaat aan
het deeg toe te voegen. „Maar de
meeste ambachtelijke bakkers moe
ten daar niets van hebben", zegt de
heer Bakker. Het tast zijns inziens
de kwaliteit van het brood aan.
De Utrechtse ondernemer zegt de
oplossing voor het nachtvraagstuk
te hebben gevonden, door het rijzen
van het brood te onderbreken. Het
mechanisch kneden van het deeg en
het voorrijzen wil hij ln zijn nieuwe
zaak 's middags gaan doen. Evenals
het afwegen van het brood en het
„botrijzen". Daarna gaat het brood
in een kast waar een constante tem
peratuur heerst van zes graden en
waar de vochtigheidsgraad nauw
keurig is geregeld. Door de tempera
tuur op zes graden te houden wer
ken de glstcellen niet en wordt het
rijzingsproces stopgezet.
Tegen de morgen wordt door middel
van een tijdklok de temperatuur in
de kast automatisch opgevoerd tot
26 graden, de ideale temperatuur
voor het narijzen, waarna het pro
dukt gereed is voor de laatste fase
het bakken in de oven. Dat neemt
een half uur in beslag.
De ontwerpers van de rijsonderbre
kingskast hebben bij de ontwikke
ling van hun apparaat nog gebruik
gemaakt van de ruimte
vaarttechniek Toch ia het weer met
zo duur dat het voor bakkers die
hun zaak willen vernieuwen, een be
lemmering zou zijn de kast aan te
schaffen, meent de heer Bakker Hij
verwacht dan ook dat zijn Initiatief
spoedig navolging zal krijgen.
Tot slot de vraag waarom de Utrech
ter zich „ambachtelijk bakker"
noemt en niet wat veel gebruike
lijker ls „warme bakker"? Zijn
antwoord is dat ieder zich met goed
recht warme bakker kan noemen,
zelfs de producent van fa-
brieksbrood. Met het woord am
bachtelijk wil de heer Bakker echter
aangeven, dat hij brood maakt, zo
als dat eeuwen lang ls gedaan Met
uitzondering van de rijsonderbre-
king dan Maar dat doet aan de
kwaliteit van het elndprodukt mets
af, is zijn stelling
