flarathon man, glanzende
>olster, maar voze pit
Humphrey Bogart is er weer
iS'
FILMPREMIÈRES VAN DEZE WEEIfc
Groot Japans schrijver grof verkracht
Onafhankelijk Toneel
toont Hedda Gabler
Voortreffelijk spel
Studenten Orkest
vrijetyds
beurzen
Een zeeman door de zee verstoten
lis
Prolongaties
en reprises
Veel aandacht voor televisie
jaarbeurshallen
utrecht
DAG 28 JANUARI 1977
FILM/KUNST
TROUWKWARTET 11
de Japanse schrijver Yukio Mishima, die door steeds meer lezers wordt beschouwd als een van de
groten van deze eeuw, stamde uit een samoerai-familie en was bezeten van hun strenge erecode,
die moed, reinheid en typisch mannelijk deugden verplicht stelde.
istin Hoffmann en Laurence Olivier in „Marathon Man".
het begin van ..Marathon Man" denk je: ..Mamma mia. wat kan die Schlesinger filmen." Zijn
prtreffelijke cameraman Conrad Hall heeft hem wel geholpen natuurlijk, maar toch Het ren
™n spanning in die sublieme openingsscènes rond twee oude. zowel komische als lugubere oude
innen, die elkaar van de weg trachten te rijden, in het Duits uitschelden en in de joodse wijk van
w York hun gruwelijk einde vinden, dat is niet niks.
jrgl
•Jir eenzame jonge man. die ver-
n voor de Marathon traint ken-
ik van goeden huize is maar in
saniTincsbiiurl woont die wordt
Vprachtig neergezet Nel een
heoek int zijn bloeiperiode,
k je en je gaal er eens goéd voor
iir dat valt legen
j glorie van hel begin dooft niet
et wanneer de plaats van hande
naar Parijs wordt verplaalst
jidt de conventionele killer, die
zijn handwerk uitoefent, nog
i na in het licht Maar als er onge-
en kwart van de film is verstre-
maakt epn gevoel van irritatie
van je meester Wat wordt er
haan met al die intrigerende the-
i s die worden aangesneden0 Het
juma van de Marathon-man bij-
orbeeld de zelfmoord van zijn va-
r eer. geleerde die door de heksen-
ler.s van McCarthy werd kapolge-
akt. waar blijft dat? Nergens
scenario «gemaakt door William
fldman naar zijn gelijknamige
'Ipri zoekt het in de ïngewik-
rtheid om aan hqt. gedegen vak
het verweven van de diverse
den Lot een spannend verhaal, te
komen Er moet weer eens een
eime club aan te pas komen, een
rhe onderafdeling van de CIA die
ook al niet deugt en aangezien
eden daarvan klaarblijkelijk niet
eten of ze oorlogsmisdadigers
ruiken om aan informatie te ko-
t of om een graantje mee te pik-
van de schatten die ze in hun
ordenaarsleven hebben vergaard,
ikt de film er ook maar een hut-
Men heeft het gevoel dat hij alleen
maar zijn schuw-ogende zelf behoeft
te zijn. dus dat zit goed. Laurence
Olivier is na vijf-en-twintig jaar in
Hollywood teruggekeerd om de oor
logsmisdadiger te spelen Kortge
knipt haar. een stalen bril en het
lijkt of hij nooit iemand anders is
geweest Ook goed Roy Schelder
weet zijn driedubbel uitgekauwde
rol van beroepsmoordenaar waa
rachtig nog iets eigens mee te geven
Het kan niet op. zou men zeggen. Ja.
maar vorm alleen is het toch ook
niet. een beetje inhoud van niveau
moet erbij Aangezien dat ontbreekt
ts ..Marathon Man", een razend knap
gemaakte thriller, een grote te
leurstelling
Amstcrrlam-Ttisrhin.ski I en Cii
International. Rotlerdam-Thalia en
Studio; Den Haag-Passage en Corso;
Ulrecht-Kemhrandt I: Groningen-
Palare: Nijmegen-Carolus: Leiden-
Luxor: Eindhoven-Chicago; Hilver-
sum-Rex; Heerlen-Royal; Breda-
Casino I; Tilhurg-Chicago: Arnhcm-
Remhrandt: Alkmaar-Harmonie; Kn-
sehede-Metropole. IK jr.
Hij wordt vaak tot politiek rechts
gerekend, omdat hij de traditionele
waarden hartstochtelijk verdedigde
en zich omringde met een leger van
honderd (overigens ongewapende)
Family Plot. Hitchcock's nieuwste
thriller met een knipoog. De gehele
week in Studio 3. Zwolle
Die Zauberflote. Ingmar Bergman's
charmante verfilming van Mozart's
beroemde opera De gehele week in
Luxor. Nijmegen.
Belle de Jour. Film van meester Luis
Bunuel. waarin wordt gespeeld met
werkelijkheid en droom De gehele
week in Kriterion. Rotterdam
De Komedianten. Grote film van de
Griek Theo Angelopoulos over een
bewogen tijdvak van de geschiede
nis. dat zich weerspiegelt in de lotge
vallen van een groep reizende to
neelspelers. 28 en 29 jan. 't Spuigat.
Dordrecht.
Der Fangschuss. Film vol sfeer van
de Westduitse cineast Volker
Schlöndorff over Duitse vrijkorpsen
in de Baltische staten vlak na de
eerste wereldoorlog. De gehele week
in Camera 2. Groningen.
Het Zout der Aarde. Sociaal geënga
geerde. bewogen film van Herbert
Biberman «een slachtoffer van sena
tor McCarthy) uit de jaren vijftig,
die nog geenszins is verouderd Ge
hele week beh. 31 jan. in Filmhuis
Breda.
Mr. Klein. Prachtige film van Jo
seph Losey met een prachtige
hoofdrol van Alain Delon over iden
titeitsverlies in bezet Parijs. De ge
hele week in Kriterion. Amsterdam
jonge mannen Maar hij was ook een
verfijnd, poëtisch kunstenaar, een
meester in het beschrijven van vaak
zeer subtiele psychische roerselen en
verwarringen en die tegenstelling
heeft hem waarschijnlijk gebroken.
In 1970 pleegde hij, op zijn vijf-en-
veertigste jaar en het toppunt van
zijn kunnen (hij had net een groot
literair vierluik voltooid) „seppoe-
koe" oftewel harakiri: rituele
zelfmoord
Wanneer een boek van zo'n man
wordt verfilmd.is op zijn minst in
voelingsvermogen en grote omzich
tigheid geboden. Doch wat is er ge
beurd? Ene Lewis Joh Carlino (vol
gens de advertentie bij insiders be
kend geworden door een gewaagde
foto-reportage in Playboy) greep de
novelle „Een zeeman door de zee
verstoten" (in de Engelse vertaling
„The sailor who fell out of grace with
the sea") en verkrachtte die met gro
te deskundigheid.
„Een zeeman door de zee verstoten"
gaat over een jongen in de puberteit,
die ontdekt dat zijn moeder, een
weduwe, een verhouding heeft met
een zeeman. Eerst vereert hij haar
geleifde, omdat die man zijn leven
heeft opgedragen aan de zee. Maar
de leider van de fascistoïde club
waartoe hij behoort brengt hem de
nodige scepsis bij. Als de zeeman
besluit met zijn moeder te trouwen
en aan wal te blijven valt hij in een
gat van wanhoop en teleurstelling.
Want zijn idool heeft de eed van
trouw aan de zee gebroken en is
onrein geworden -Hij kan zijn vol
maaktheid alleen herwinnen als hij
op rituele wijze wordt gedood.
Dodelijke verplaatsing
Breng nu zo'n verhaal. Japans in
hart en nieren, over naar een Engels
kustplaatsje zoals Carlino deed en
zie wat er gebeurt. Iets verschrikke
lijks. Alles komt in de lucht te han
gen omdat de omgeving, hoe sum
mier ook geschilderd, voordurend
Humphrey Bogart, de slissende, kettingrokende, immens droe
vig kijkende, eenzame anti-held uit vele films in de jaren dertig,
veertig en vijftig is een legende geworden. Om het droombeeld
wat te verstevigen zullen vier films waarin hij speelt opnieuw
worden uitgebracht: „The Treasure of the Sierra Madre", „To
have and have not", „The big Sleep" en „The Maltese Falcon."
Irwerpelijk
er nog er wordt op verwerpelijke
fee sentimentele munt geslagen
(het lot van de joden in de tweede
jeldoorlog. Eenmaal de joodse
Irt in New York ais schilderachtig
»r te nemen, dat gaat nog net.
gr om dokter Mengele iwant dat
nster staat model voor dr Szell.
oorlogsmisdadiger die de mara-
n-man toevallig naar het leven
fct« uitgerekend naar die buurt te
ten om zijn juwelen te laten taxe-
en hem dan ook nog door twee
tmalige ..Dér weisse Engel" roe-
Je. slachtoffers te laten herken
dat laat een vieze smaak na
e mond
)tin Hoffmann speelt de hoofdrol.
ADVERTENTIE
De eerste twee draaien al en ze zijn
niet alleen interessant omdat Bogey
erin speelt, maar ook en vooral om
dat ze door voortreffelijke regisseurs
zijn gemaakt.
„The Treasure of the Sierra Madre"
uit 1947, gebaseerd op de gelijknami
ge roman van de geheimzinnige Ben
Traven, wordt tot een van de beste
films van meester John Huston gere
kend en „To have and have not" uit
1944, naar een roman van Hem-
mingway, heeft Howard Hawks als
regisseur, ook niet de eerste de beste.
In „The Treasure of the Sierra Ma
dre" is Bogart een Amerikaanse
zwerver in Tampico, die goud zoekt
en vindt, door de rijkdom wordt be
dorven en een eenzame dood sterkt.
De zeer compacte plot is gesitueerd
in een landschap van exotische ver
latenheid en Huston speelt het klaar
om de psychologische achtergron
den helder te tekenen, zonder dat de
spanning ook maar een ogenblik ver
slapt. Het valt trouwens nog te be
zien, wie in deze film met de palm
voor de beste acteursprestatie gaat
strijken: Bogart of Walter Huston,
John's vader, die een verkwikkend
amusante wijze oude man neerzet.
In „To have and have not" speelt
Bogart samen met Lauren Bacall, de
vrouw met wie hij tot zijn dood was
getrouwd. Het is een avonturen- en
liefdesverhaal dat speelt op Martini
que in de tweede wereldoorlog. Eens
te meer blijkt eruit dat Hawks voor
treffelijk kan vertellen en door un
derstatement elke sentimentaliteit
in toom weet te houden.
The Treasure of the Sierra Madre:
Amsterdam-City 5, 14 jr.
To have and have not: Amsterdam-
The Movies, 18 Jr.
Humphrey Bogart en Bruce Bennet In „The treasure of the
Sierra Madre".
door André Rutten
ROTTERDAM „Het toneel stelt voor een lijsttoneel" ver
meldt het affiche, dat de voorstelling van Ibsens.Hedda Gabler"
door het Onafhankelijk Toneel aankondigt. Dat wil zeggen: als
je in De Lantaren of straks in het Shaffy Theater in Amster
dam (1 en 2 februari) de zaal binnenkomt staat er een houten
toneeltje, dat uit open boekenkastwanden lijkt opgebouwd
aan weerskanten zeven. Er hangen de traditionele „poten" en
„friezen", doeken die wanden en plafond aangeven. De
speelvloer is 5.40 bij 5.40.
Als publiek kom je zo te zitten, dat je
ook kunt zien wat er naast en achter
het toneel gedaan wordt hoe de spe
lers naar en van de speelvloer toe
gaan. Bovendien zit het publiek ei
genlijk achter het toneel letterlijk
achter de schermen dus want van
het publiek uit gezien gaat het voor
doek aan de achterkant van het to
neel open Op het toneel staan één
zitbank, één stoel en een tafeltje met
wat boeken.
Aan de voorstelling is twee weken
gerepeteerd Zij wordt maar eén
week gespeeld Het is de eerste afle
vering van een reeks van zeven „Fa
vorieten" uit het „klassieke" reper
toire. die gespeeld gaan worden, tel
kens na twee weken voorbereiding
een week spelen
Verrassend
.Hr-dda Gabler" wordt dan ook rerht
toe recht aan. impulsief bijna, ge
speeld. in een tamelijk natuurlijke
gesprekstoon met nauwelijks geba
ren Dat legt de constructie van het
stuk verrassend open Alle mogelijk
heden om illusies^ le wekken zijn
weggelaten. De karakters liggen
bloot. Zij worden ook kleiner Hedda
zelf is eigenlijk een krengetje, dat
een op haar verliefde jongeman voor
de tweede keer naar de ondergang
brengt „één enkele keer wil ik het
levenslot van een man in mijn macht
hebben Daarna beneemt zij zich
zelf het leven. Dat gaat zo De actrice
verdwijnt tussen de coulissen en je
ziet haar een man het teken geven
dat hij nu het pistool moet afschie
ten. wat hij dan ook doet Op het
toneel wordt dan gezegd „Mijn god.
ze heeft zich door het hoofd gescho
ten". en „Mijn god. zoiets doe je toch
niet
Het merkwaardige is dat je toch een
heldere kijk krijgt op de bedoelingen
van Ibsen. je wordt er alleen niet in
betrokken Je krijgt Lr zien hoe spe
lers de schijn doorprikken, die Ibsen
eerst opriep om haar ook door te
prikken, en dat is wel grappig
botst met het eigenaardige gedrag
van de hoofdpersonen en baarlijke
onzin is het gevolg. Verder is niets
nagelaten om de gruwel te vergro
ten. Kris Kristofferson. een keurig
getrimde zanger, moet de mannelijk
hoofdrol verbeelden en mompelt
soms teksten van eigen maaksel Sa
ra Miles, broos van hysterie, steeds
de aandacht afleidend door sportie
ve haute-couture creaties, is de moe
der.
Krimpend van ellende wacht men op
het ogenblik dat ze in geschreeuw zal
uitbarsten en het is een grote op
luchting als zij het eindelijk doet
Een koor van enge knaapjes in
schooluniform. braaf lugubere
'teksten reciterend, vermoordt eerst
een oude kat en daarna een jonge
man alsof het aan het honkballen is.
Mishima heeft zich ongetwijfeld om
gedraaid in zijn graf.
Amsterdam, City 1. 18 jr.
Kris Kristofferson in „Een zee
man door de zee verstoten".
ROTTERDAM Het filmfestival Film International Rotter-
dam-Antwerpen wordt van 10 tot en met 19 maart gehouden In
vier zalen van het gebouw in de Gouvernestraat, namelijk 4e
bioscoop 't Venster, het Rotterdamse Filmhuis, de Lantaren en
de Discuszaal.
In kleinere ruimtes van hetzelfde ge-
bouw worden speciale programma's
gepresenteerd. Zo worden er van de
Italiaanse cineast Luigi Comencini
zes films vertoond. Zijn televisie
werk (onder meer de beroemde vijf
uur durende Pinocchio) zal niet wor
den vergeten.
In de bar van de Lantaren, omge
bouwd tot een open bioscoopje,
draait dagelijks van 16.00 af een pro
gramma van oude jazzfilms, uit de
collectie van John Baker.
Verder is er een programma van zes
Hong-Kong films van de regisseurs
King Hu, Sung en Tsun-Show, die
volgens de informatie veel hoger van
niveau zijn dan de doorsnee. Chinese
vechtfilms en nog nóóit in West-
Europa zijn vertoond. Bovendien is
er sprake van een Afro-Arablsche
week. een „Films fron Holland"-
presentatie ln samenwerking met
het ministerie van CRM en de
Rijksvoorlichtingsdienst) en zal het
Studium Generale van de Universi
teit van Rotterdam een colloquium
over de film organiseren.
Aansluitend aan de laatste dag van
het festival zal ln drie zalen in negen
verschillende voorstellingen per
avond gedurende vier dagen een pro
gramma worden vertoond van het
beste van het festival. De vertonin
gen in Antwerpen vinde plaats in de
Cine Roma in Borgerhout.
Het programma
Op de tweede verdieping van het
gebouw wordt een video-bioscoopje
ingericht waar men dagelijks kennis
kan nemen van onder meer Jean-Luc
Godard's twaalf programma's van
een half uur „8ur et sous la commu
nication" („Boven en onder de com
municatie") die hij voor de Franse
televisie maakte.
Ook in het officiële programma
wordt ruime aandacht besteed aan
de televisie, of liever aan de wijze
waarop ln het buitenland samen
wordt gewerkt tussen televisie,
filmregisseurs, producenten en dis
tributeurs. Voorbeelden hiervan
zijn: „Goldglöckchen" van Werner
Schroeter, „Letters from Home" van
Chantal Akerman, „Mensch ver-
streut und Welt verkehrt" van Raoul
Ruiz en „May Way Home" van Bill
Douglas, films die gemaakt konden
worden omdat het Zweite Deutsche
Femsehen daartoe opdracht gaf.
soms in co-productie met buiten
landse omroepmaatschappijen.
Ook het „Institut National de I'Audl-
ovisuel" (INA) in Parijs produceert
en co-produceert films, onder andere
van Rivette, Marguerite Duras, Go-
dard, AUio en Frank Cassenti (wiens
„l'Affiche Rouge" een van de opval
lendste films van het festival lijkt te
wordeni Met medewerking van de
BBC zullen op Film International dc
vier films uit de serie „Days of Hope"
van regisseur Kenneth Loach wor
den vertoornd.
Voor verdere Informatie kan men
terecht bij de Rotterdamse
Kunststichting. Voor passepartouts
en vastrechtkaarten begint de voor
verkoop op 15 februari bij boekhan
del Van Gennep. Rotterdam en bij 't
Leespunt, Expositiezaal de Doelen.
Rotterdam.
door G. M. Dersjant
ROTTERDAM Al een kwart eeuw worden elk Jaar de beste
leden van de studentenmuziekgezelschappen uitgezocht om een
orkest te vormen, dat ten bate van een goed doel een rondreis
door ons land maakt. Of het toeval is, dat het spel van de jonge
musici deze keer op zo'n hoog peil stond, of dat de geestdrift voor
zo'n jubileum een rol speelde bij deze tournee die donderdag in
Amsterdam werd besloten, zal wel moeilijk uit te maken zijn
Maar wie deze concerten van het begin af heeft gevolgd, zal
zelden zulk fraai spel en zulk hecht samenspel hebben gehoord
als woensdagavond in de Grote Doelenzaal te Rotterdam.
Dit is dc constructietekening van hetlijsttoneel", waarbinnen het
Onafhankelijk Toneel zijn ..favorieten" speelt, waarbij ook
zichtbaar is hoe dc acteurs opkomen en afgaan een kijkje achter
de schermen.
Onder de rustige en bijzonder stimu
lerende leiding van Maarten Smit
kreeg Mozarts „Serenade no. 6 In D.
KV 239" van het verkleinde orkest
het volle pond van klankschoonheid
en levendige nuancering, vooral ln
het Menuetto. De violisten Ebred
Reijnen en Leo Silvius, de altvioliste
Gisella Bergman en de contrabassist
Walter van Egefaat hebben als con
certino hier veel toe bijgedragen.
Dat hierna het voor deze gelegen
heid door Jacques Bank gecompo
neerde „Pathétlque" teleurstelde,
kon moeilijk anders, al was de uit
voering dan ook helder en levendig.
De Rotterdamse pianiste Corrie Am
bachtsheer was soliste ln het „Eerste
pianoconcert op. 10 ln Des" van Pro-
koficff, waarvan zij de vele moeilijk
heden bewonderenswaardig be
heerste en dat zij stevig ritmisch
neerzette in voortreffelijke samen
werking met het orkest. Haar succes
was bijzonder groot.
Na de pauze konden de orkestleden
en hun dirigent hun hart ophalen
aan de warmbloedige muziek van
Dvoraks „Zevende symfonie in d op
70". waarin strijkers en blazers we
dijverden ln fraaie klank en meesle
pend spel, vooral in het prachtige
Poco adagio en ln het Joyeuze slot-
Allegro. De zeer vele aanwezigen wa
ren terecht uitermate geestdriftig
over al dit schoons en beloonden
orkest en dirigent met een langduri
ge staande ovatie.
AMSTERDAM De beroemde
Russische cellist Mstislaw Rostro-
powiLsj die momenteel in Amerika
woont, geeft ter gelegenheid van
zijn aanstaande vijftigste verjaar
dag over de hele wereld concerten
ten bate van het Wereld Natuur
fonds Op 14 maart zal dat met het
Concertgebouworkest in Amster
dam gebeuren Het wordt een gala
concert onder leiding van Kirill
Kondrasjin.
4
kreatief muziek
vakantie «karwei
27 t/m 30 januari'77
dagelijks 10 17 uur
TT-biljetten op vele stations
verkrijgbaar.
