„Duizendschoon": VARA wil cultuur aan de man brengen dichtbij jpmmentaar „Groot publiek in de kunst laten delen" iariest (1) e< riest (2) orlogsboeken van r.L. de Jong 'eels in pocket Kamervragen over wegslepen auto's uit Velsertunnel nieuwe zwakke spiegel nederzetting mierensoep winterslaap eenzaam weer Rusland min 35 wintersport Geen schade door Duitse gifwolk IDAG 21 JANUARI 1977 nieuwe gegevens die de regering week heeft bekendgemaakt de economische situatie, bie- werkgevers en vakbeweging handvat voor een bestand in principiële geschil over de auto- itische prijscompensatie. De vak- ♦Jnden hebben, met name ook bij ^cao-onderhandelingen in de be- jfstakken, voldoende duidelijk laakt dat de prijscompensatie ir hen geen heilige koe is. Er valt iraten over andere of aangepaste hoden om de werknemers voor •pkrachtverlies te vrijwaren, jzigingen zouden volgens de vak- veging echter niet eerder dan '8 kunnen ingaan. de werkgevers hebben onlangs met nadruk gesteld dat de prijs- mpensatie voor hen geen zaak principe is. Geen zaak van iet willen", maar van „niet kun- want de bedrijven „hebben 'oon het geld er niet voor dit r", aldus woorden van werkge- jvoorzitter Van Veen. De rkgevers willen best praten over i vorm van automatische prijs- npensatie, ingaande 1978 en niet »r 1977. meevaller die zich nu duidelijk ekent in de opbrengst van de j^»;iale premies dit jaar 1600 Ijoen gulden meer dan nodig de „sociale partners het be- idigde jaar adempauze bieden om t over een vorm van prijscompen- p ie vanaf 1978 eens te worden. De rantie voor koopkrachtbehoud, de werkgevers weigeren, zou tleend kunnen worden uit enige rlaging van de premies op bij- orbeeld 1 juli, hetgeen door mi- ,f ter Boersma niet is uitgesloten. s het de partijen ernst is met hun latingen dat zij niet uit zijn op i langdurige stakingsaktie, kun- n zij de uitweg in de hierboven ^gegeven richting vinden. BINNENLAND TROUW/KWARTET 5 door Riet Dlemer le roU at uit het bovenstaande aller- ;nnst de indruk ontstaan dat we henkbaar moeten zijn met de nu ze schikbaar komende meevaller, ie heeft namelijk een intrieste irzaak. Tot tweemaal toe heeft Jt kabinet-Den Uyl vorig jaar in- i. Bgrepen in de lonen, indruisend ïnt|en zijn idealen, en een pijnlijke >tsing met de vakbeweging riske- ind. En dat allemaal om de loon- Dstenstijging geforceerd terug te \ingen, om zo de loon-prijs-spiraal —^doorbreken. Het resultaat had peten zijn dat de loonkosten in _»76 zouden stijgen met 9,3 procent ljgen 13,5 en 15,5 procent in de B^ree jaren daarvoor. pflfrans blijkt al die moeite voor een tevergeefs geweest. De rkgevers in de beter florerende (drijven hebben veel meer „inci- ite|e loonsverhogingen" betaald jty was voorspeld. De loonkos- istijgingen blijkt 10,5 11 pro nt te zijn geworden. En dat komt bovenop de ongewenste waar- imlstijging van de gulden ten opzich- jvan andere munt-eenheden. Ne derlandse produkten zijn met dat al het buitenland te snel duurder chijworden. De export van prijsge- ie nteüge artikelen lijdt eronder, de irkloosheid zal bij ons toenemen. s eIin bittere en trieste tegenvaller. V° ji hebben de werkgevers zich ge- ast verklaringen aan te dragen jor die hogere „incidentele" loon- Het zal allemaal best verklaar- ar en, vanuit de plaats van de Sividuele ondernemer bezien, |5t redelijk zijn wat er is gebeurd, ar het neemt niet weg dat er geld [uitgegeven waarvan de beschik- ^rheid door de werkgevers was kend. Het toont nog eens de (trekkelijkheid van het werkge- istandpunt dat het geld voor irtzetting van de prijscompensa- er gewoon niet is. Een standpunt in deze krant eerder al als hard bmschreven. een onzer verslaggeefsters akSTERDAM - Een gedeelte van grote geschiedwerk van dr. Lou Jong over „Het koninkrijk der derlanden In de tweede wereld- iriog" zal binnenkort in pocket- rm op de markt gebracht worden vcjor de Staatsuitgeverij, die ook de snjfficlele" serie uitgeeft. eerste vier deeltjes, waarin met me bepaalde verhalende stukken het geschiedwerk zullen komen staan, komen in de loop van april De titels van deze eerste vier iflen (elk ongeveer honderd pagi- 's dik) zijn „De Jaren dertig", „De ltse invasie", „Het illegale werk" „De Jodenvervolging". .d., 22.^11 al. al&e nieuwe serie is speciaal be ier,feld voor mensen, die de officiële elape te kostbaar vinden, maar toch geïnteresseerd zijn in bepaalde ten van de Tweede Wereld- log. HILVERSUM „Dui zendschoon" heet het kunstprogramma voor de tele visie van de VARA met als on dertitel „Over kunst en ander moois" en met de bedoeling een groot publiek in de vreug de, het plezier en het inzicht in de kunst te laten delen. Het is een maandelijks programma, waarvan voorlopig vijf afleve ringen verschijnen en dat mor genavond 21.50 uur op Neder land I zijn première beleeft. Ellen Blazer bedacht de formule en de naam. „Het is de volkse naam van een bloem, maar ook van duizend mooie dingen. Er is zoveel om het leven te veraangenamen." Een groepje mensen, familie van elkaar of niet, uit dat grote deel van het volk dat nooit bewust met kunst in aanraking komt, zijn de spelers in haar nieuwe spel. Andere spellen, die ze bedacht: VARA's Internationale, Twee voor Twaalf, Per seconde wij zer en Spelen met muziek. In de eerste uitzending is een groepje mensen uit het Friese dorp Oldeber- koop te gast. De kijkers zullen kun nen volgen hoe het hen verging op hun tocht naar de expositie van de Amsterdamse Joffers te Laren (N.H.), naar het concert te Meppel door het Noordelijk Phllharmonlsch Orkest, naar een toneelvoorstelling in het Friese plaatsje Wommels waar de Noorder-Compagnie „Wie redt de cowboy" opvoerde. Thuis lazen deze mensen hetzelfde boek. Ze vertellen hoe ze het vonden en praten met de schrijver. Dat is R. J. Peskens (de uitgever O. A. van Oorschot) van „Twee vorstinnen en een vorst". Ellen Blazer: „We kijken hoe het op deze mensen overkomt, of ze het mooi vinden of misschien helemaal niet. Hun ervaringen maken het pro gramma. Gisteravond zijn we naar het Dorpshuls in Wommels bij Bols ward geweest. Daar hing een echt leuke sfeer, van: we zijn met z'n allen een avondje uit We hebben een stukje gefilmd van het toneelstuk en van de reacties van de mensen ter plaatse. Door middel van foto's, dia's en stukjes film worden de ervaringen weergegeven." Nieuwe gezichten bij de VARA zijn die van Frieda van Mondfrans en Paul Staudemaljer, die meer de ge sprekjes zullen leiden dan dat ze officieel presentator worden ge noemd. Frieda heeft tevens de pro- duktie, dat wil zeggen de voorberei ding. De laatste zes Jaar was zij werkzaam op de eindredactie van de Haagse Post en daarvoor werkte zij een aantal Jaren bij de VARA-televi- sie op de afdeling kunst samen met Henk de 8/ Niet uit de hoogte Ze geeft zich absoluut niet uit als kunstkenster. Datzelfde geldt voor Paul. Ellen Blazer vond het zelfs een pré dat hij het boek „Twee vorstin nen en een vorst" niet kent. Zo zal hij nooit uit de hoogte kunnen doen. Voor de NCRV-radio was Paul tot voor kort betrokken bij het nieuwe programma Rozengeur en Prik keldraad tot men ervan hoorde dat hij ook voor de VARA zou gaan werken. Dat betekende ontslag. Daarvóór werkte hij bij KRO's „Voer voor vogels". Frieda: „We staan naast de mensen, maar we zijn er beslist niet op uit om te vertellen hoe mooi alles wel is". Dit keer viel de keus op een Friese familie. De andere keer kan het wel eens een Brabantse zijn. „We probe ren in ieder geval de randstad te vermijden om met de gedachte af te rekenen dat er op het platteland geen kunst te vinden zou zijn". „Bij voorkeur worden evenementen gezocht in de omgeving waar men sen die deelnemen wonen om te la ten zien dat overal wel binnen de dertig kilometer iets valt te genie ten", vult Ellen aan. „We moeten van het idee af, dat alles uit het westen komt en dat de mensen in de provincie niet aan hun trekken kun nen kómen". Zijn de onderdelen dit keer toneel, concert en schilderijen, de volgende maal kan dat zijn: opera, ballet en film. De kijkers thuis worden ook actief bij „Duizendschoon" betrok ken. Er is een spel en het schilderij „Woonboten" van Dirk Breed Is de hoofdprijs. Niet aanmoedigend De vroegtijdige dood van verschil lende kunstprogramma's voor tele visie is niet aanmoedigend. De AVRO was ontevreden over de kijk cijfers van Ivoren Toren van Hank Onrust, en eenmaal naar de TR08 DEN HAAG Het Tweede Kamer lid van der Lek (PSP) heeft bij mi nister Westerterp bezwaar gemaakt tegen de wijziging van de regeling voor het wegslepen van gestrande auto's uit de Velsertunnel. Van de Lek vindt het niet Juist dat vanaf 1 Januari 1978 particulieren het wegslepen gaan overnemen van de gemeente Velsen. verhuisd met hetzelfde programma onder de nieuwe naam „Het heilig vuur", moest hij de strijd om het bestaan ervan na twee seizoenen opgeven. En het vorige kunstpro gramma van Ellen Blazer zelf „Spe len met muziek" heeft ook niet lan ger dan twee seizoenen mogen leven van de VARA-leiding, vanwege de kijkcijfers. „Het had een uiterst enthousiast, maar klein publiek", zegt Ellen. „En dat is niet de bedoeling als Je zoiets opzet om veel mensen te bereiken." Maar zelf nam ze er ook met moeite afscheid van. Ze gelooft echter niet dat „Duizendschoon" wel weer een minderheidsprogramma zal worden. „We doen directe pogingen om velen aan te spreken. Veel kunstpro gramma's voor televisie gaan echter over de hoofden heen. Daardoor is de markt wat bedorven. Maar kunst is van iedereen. Alle schilderijen in het Rijksmuseum zijn toch van het Nederlandse volk." „Duizendschoon" wordt eens in de vier weken uitgezonden en duurt vijftig minuten. Om een meerder heidsprogramma te worden heeft het in leder geval een gunstige uit zendtijd: op het midden van de po pulaire zaterdagavond om half tien. Uit de rapporten blijkt dat de VARA al een paar kwartalen nauwelijks voor televisie aan kunst doet, terwijl voorzitter A. H. Kloos Juist zo hoog opgeeft van de culturele verheffing waarmee zijn omroep bezig is. „Het is niet zo dat als Kloos zoiets zegt, wij direct een kunstprogramma moeten gaan maken. Trouwens over die cijfers gesproken, het ligt er maar aan wat Je onder kunst ver staat. Ons programma over Hofjes in Nederland was ook kunst, evenals het toneelstuk De Vergaderzaal en De Onedln-lljn in zekere zin ook. Maar ik geef toe dat naar mijn ge voel de VARA in engere zin weinig aan cultuur heeft gedaan. Dat is een gemis en daarom wordt dit pro gramma opgezet", aldus Ellen Blazer. Een van de „hoofd rolspeelsters" ln „Dui zendschoon" in actie. Het is de Friese mevrouw L. Hof-de Boer. Het team van „Duizendschoon": Paul Staudemaljer, Ellen Bla zer (midden) en Frieda van Mondfrans. DE c-p VAN EEN LEZER Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat* sturen aan: Trouw, jury politieke prent. Postbus 859, Amsterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. De Nieuwe Spiegel, het evangelisch weekblad dat de Spiegel van weleer wil doen vergeten is uitgekomen. Om maar met de deur in huis te vallen: Het blad haalt het niveau van de „echte" Spiegel niet. Een zwakke typografie, slechte teksten en illustraties en foutief taalge bruik vallen direct in het oog bij het tijdschrift dat pretendeert een plaats te kunnen innemen tussen Elsevier en Accent. Weinig zeggende reportages over het kleinste vliegveld van Neder land en over een Belgisch restaurant waar Je lekker kunt eten, een oproep om geld te geven aan het Nes Ammlm-comité want „Uw gift is toch aftrekbaar van de belastingen" en twaalf pagina's foto's en één pagina tekst over veertig Jaar koningin Juliana en prins Bernhard moeten het blad zijn aanzien geven. Mary Pos heet het nieuwe weekblad, dal eenmaal in de twee weken verschijnt, welkom en hoopt dat de heer Marree, de uitgever en redacteur, in zijn gedurfde poging zal slagen. Zelfs mevrouw Pos zal moeten constateren dat het experiment nu al mislukt is. De Nieuwe Spiegel is de oude niet en doet er ook niet aan denken. In T^ouw van 8 december, waarin het nieuwe evangelische blad werd aangekondigd, liet de heer Marree weten dat hij niet veel Journalistie ke ervaring had. ,Ach, zo vertelde hij, ik heb wel eens iets geschreven, ingezonden stukken bijvoorbeeld". De „redactie" hoopt dat de lezer het blad zal laten rollen als een sneeuwbal en dat hij het zal doorgeven aan familie, vrienden, kennissen en buren. Mocht tl zich een oordeel willen vormen: Het adres is De Nieuwe Spiegel, Postbus 1132 in Roosendaal BIJ de bouw van de dam in de Nijl bij de Aswan in Egypte dreigde de grote tempel van Aboe 8imbel onder water te verdwijnen. De Unesco begon toen met een red dingsactie om de archeologische monumenten voor ondergang te behoeden door ze naar hoger gele gen plaatsen te verhulzen. In Sy rië heeft zich een soortgelijke si tuatie voorgedaan bij de bouw van een stuwdam in de Eufraat. De Nederlandse stichting voor zuiver wetenschappelijk onder zoek toonde zich bereid om de opgravingen daar voor een groot deel te financieren. Men sprak af dat de helft van de bij de afgra vingen gevonden voorwerpen aan de onderzoekende Instanties zou toekomen en de andere helft aan de Syrische regering. Men denkt dat ln het gebied ongeveer vijftig nederzettingen lagen, waarvan er nu ongeveer tien zijn onderzocht. De Nederlanders richtten hun aandacht op een terp van 600 meter lang en 250 meter breed die de naam Selenkahiye droeg (de waardeloze heuvel). Zo'n tweeduizend Jaar voor Chris tus stond op die terp een citadel waarin minstens zesduizend men sen woonden. Er omheen lag een buitenstad, zodat men schat dat deze vestiging wel twinUgdulzend Inwoners telde. De Nederlanders hebben daar heel wat opgegra ven. Veel van deze voorwerpen, zoals gebrulksaardewerk, werktuigen, stenen wapens, siera den en kleibeeldjes kan men van af 1 februari bewonderen in het All ar d Pierson Museum aan de Oude Turfmarkt in Amsterdam. Tot 15 mei kan men er terecht. In Mexico, waar tien miljoen mensen nog nooit een stukje vlees hebben gegeten is de bioloog dr. Elordury op het idee gekomen om dit probleem op te lossen door het eten van mierensoep of sprinkha nen. Deze lnsekten zouden 75 pro cent proteïne bevatten en dat is driemaal zoveel als een biefstuk in Amerika. Elordury, die erop wijst dat de Azteken, de vroegere bewoners van Mexico, al lnsekten bereidden en opaten, zegt dat het fokken niet zoveel kost en dat het grote voedselprobleem hiermee schaakmat gezet kan worden. „Men kan er heerlijke schotels van maken." aldus de bioloog, die vooral doelt op grote lnsekten, zoals de Mexicaanse bruine sprinkhaan, grote mieren en wa- tervllegen. Misschien is dit wel de oplossing voor de bewoners van Mexico, het land waar één op de vijf kinderen door een tekort aan proteïne met ruggewervelklachten heeft te kampen, waar niet minder dan achttien miljoen mensen nog nooit melk hebben gedronken en waar de dertig miljoen boeren le ven van mals of bonen. De egel bevindt zich op het ogenblik in een heerlijke diepe winterslaap. Hij sluit zichzelf op, wanneer de omgevingstempera tuur daalt beneden de vijftien graden Celslus, zo blijkt uit een van de informatieve verhaaltjes uit het boek van de maand „De twaalf maanden van het jaar". Het dier wordt suf en zijn adem haling daalt geleidelijk tot vijf a acht maal per minuut (ln actieve toestand ademt het dier vijftig maai per minuut). Het zuurstof ge bruik daalt tot twe? procent en soms zijn er adempauzes van vijf tien minuten. Ook het bloed ver andert van samenstelling om stol lingen te voorkomen en de li chaamstemperatuur daalt tot die van de omgeving. Pas bij twee graden komt de warmteproduktie van het lichaam weer op gang. Het diertje verbruikt gedurende zijn vier tot zes maanden durende winterslaap vrijwel geen energie. Staatssecretaris Schaefer zit hier nogal eenzaam in de Kamer tijdens de behandeling van het wetsontwerp wijziging van de woningwet. Zo te zien was de belangstelling van de zijde van de volksvertegenwoordigers niet zo groot voor de problemen die er zijn rond de verbetering van de buizen. door hans de jong Ons land ligt in het ontmoe- tlngs- of grensgebied van de vorst en die dooi. Een langge rekte depressiezone van IJs land tot Portugal met diepe kernen voert aan haar ooste lijke flank met zuidelijke winden zachte lucht naar het noorden. Aan de Kanaalkust (Oceaankant) wordt het tien graden, ook in de Ardennen wordt deze waarde vandaag verwacht. Anderzijds zwaait over Noord-Europa een hoge- drukgebied van bijna 1040 millibaar (centrum niet ver van de Oeral) de scepter en geeft in uitgebreide gebieden matige tot strenge vorst, ook overdag. De barometers ln Finland en Zweden lopen momenteel langzaam en ge- stadig vooruit (wat ze daar voor weinig of niet gedaan hebben) zodat er van die kant eerder tegendruk dan meege ven te verwachten is, wat be treft over de Britse eilanden naderbij komende fronten. De laatste dagen al werden ze vertraagd. Doordat die syste men dicht bij ons land ko men, moeten we niet vreemd opkijken van wat neerslag. België ziet deze als regen ko men, ln ons land is wat meer variatie mogelijk: namelijk regen in het zuidwesten en zuiden maar wat sneeuw in het noordoosten, hoewel ook daar, gelet op de Oceanische hoogteclrculatle, regen niet uitgesloten moet worden ge acht. Tevens bestaat daar een wat grotere kans op IJzel, vooropgesteld dat die neerslag er zal komen. Van daag wordt het waarschijn lijk niet veel en ook morgen verandert er in de noordoost hoek niet veel. De hoogste temperaturen worden de ko mende dagen in zuid- Nederland gemeten, plaatse lijk rond vijf graden Celslus, de omgeving rond Delfzijl houdt het koudste wefer. De voorste begrenzing van de strenge Euro-vorst verliep donderdagmiddag van zuld- west-Noorwegen via midden- Zweden: zuidwest-Finland en de randstaten ln zuidoostelij ke richting verder, Rusland ln. Moskou en Leningrad meldden min 15 graden Cel slus midden op de dag, sta tions in de Oostzeestaten min elf tot min twaalf gra den. In Oostenrijk vroor het vier graden ln Klagenfurt, maar doolde het twee graden in Salzburg en drie ln München. De allerlaagste temperatuur op mijn kaart deed zich voor in Khosseda Khard op 67 graden noord, 59 oost, aan de rivier de Dessa, niet ver van de Oeral: min 35 graden. Ettelijke stations daaromheen gaven min 30 graden, zoals rechtstreeks uit Moskou via de telex kon wor den opgevangen. Ook ln oost- Oroenland wordt de lucht druk na een tijdelijke inzin king nu weer hoger: gister middag 1032 millibar op circa 70 graden noorderbreedte met stijgende tendentie. In 1929 21 Januari: het ho- gedrukgebieci is naar zuid- Europa vertrokken. De luchtdruk is nu laag in het noorden en westen waardoor er een warmere zuidelijke wind wordt verwacht. In Rid derkerk vertoont zich al een eerste ooievaar. 22 Januari: in de Zuiderzee zitten verschil lende schepen vast in het ijs. De postdienst van Enkhuizen naar Urk moet het bijltje er bij neerleggen. Op de Friese meren doet men aan IJs- zeilen. Vrijwel overal in Europa kan geskied worden In de Arden nen ligt 50 centimeter sneeuw, Sauerland 40 tot 110 centimeter, Harz tot 60 centi meter. De Eiffel meldt 20 tot 50 centimeter, het Zwarte Woud tot één meter. Ook in Oostenrijk zijn er veel goede pistes met 125 tot 150 centi meter sneeuw, ln Zwitserland 50 centimeter op de lagere en tot twee meter sneeuw op de hogere pistes. In Frankrijk is ln de noordelijke Alpen veel verse sneeuw gevallen. In de hogere lagen ligt anderhalf tot twee en halve meter, in de zuidelijke Alpen van 80 centi meter ln de dalen tot twee en zelfs vier meter ln de hoogste lagen. Ook de Dolomieten zijn bijzonder goed met één tot twee en een halve meter sneeuw. Gunstige berichten verder uit zuld-Noorwegen met ln Lliiehammer één me ter en Qello ln het Hallingdal 110 centimeter. Het was daar gistermiddag zonnig bij tien graden vorst. Vandaag wordt ln het Alpengebied een lichte föhn verwacht, (is warme wind uit de hogere berglaag). Tijdens het weekend neemt de kans op sneeuw, natte sneeuw of regen er toe. Het lawinegevaar bestaat nog steeds langs stelle hellingen op de noordelijke en zuidoos telijke zijden van de bergen. Van een onzer verslaggeefsters ROERMOND-STOLBERG - De gifwolk, die gistermiddag vanuit het Duitse plaatsje Stolberg de Neder landse grens over kwam een mengsel van zwavelwaterstof en zoutzuur) heeft geen nadelige gevol gen gehad voor de Limburgse en Brabantse bevolking. De wolk, die zes kilometer lang was, was toen namelijk al zo verdund, dat hij nau welijks meer voor enige last kon zorgen. In de Duitse plaats waar de wolk ontstaan is. In 8tolberg bij de metaalwarenfabriek „Prum", zijn dertien mensen voor contróle in een ziekenhuis opgenomen. Gezien het weer ln Limburg, waar het gisteren een groot deel van de dag helder en zonnig was, verdunde de gifwolk er sneL Voor het geval Limburg gisteren het zwaar be wolkte, mistige weer van midden- en west Nederland had gehad, zouden er waarschijnlijk wel klachten (irri tatie van de slijmvliezen) van de bevolking gekomen zijn. De giftige dampen zouden dan namelijk in plaats van op 400 meter hoogte voorbij te drijven, veel eerder zijn neergeslagen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 5