)e onzichtbare werkelijkheid
Massale kitsch van Minnelli
Zingen voor een vrij
socialisme
ILMPREMIERES VAN DEZE WEEK
Gedegen musiceren
onder Sanderling
iundgren op terugweg
Lawine van
zin en onzin
Algerijnse Tijden
Concertgebouworkest
en kwestie van Tijd
Edinburgh Festival
moet bezuinigen
rolongaties en reprises
-RHAG 21
JANUARI 1977
FILM-AUTO
TROUW/KWARTET PS 11-RH 13
door
W. Wielek-Berg
Jongen van dertien was Ru-
van den Berg op vakantie
Frankrijk en kwam daar,
zijdelings ook, in aanra-
met de Algerijnse vrij-
soorlog, die van 1954 tot
duurde, waarin met na-
n werd gegooid, onschuldl-
mensen werden vermoord
n concentratiekampen op-
oten. Tenslotte eindigde de
d met een nederlaag van de
nsen, die in 1830 in een late
lg van kolonialistisch élan
land hadden bezet.
Van den Berg een volwassen
n was geworden trok hij naar
rije, het land dat na 1962 prak-
i was vergeten, „met een hoofd
ibstracties, bezeten door de oude
m een film te maken die „De
na de revolutie" zou kunnen
r het werd „De Algerijnse tij-
want de werkelijkheid was an-
dan de droom. Ook daar vond
lomberheld en grijsheid, lanter
ende Jongens op de hoeken van
traten en stugge ambtenaren die
dat de vruchten van zijn arbeid let
terlijk hemzelf ten goede komen en
vooral, in de nieuwgewonnen waar
digheid van de vrouw, die vroeger
niet eens haar eigen straat kende,
omdat de traditie en godsdienst haar
opgesloten hielden en nu alleen naar
de dokter gaat.
Blikvangers
hem uren lieten wachten. En hij be
sloot datgene wat hij in Algerije zag
aan te vullen met wat hij wist of, in
zijn eigen woorden „met de on
zichtbare werkelijkheid in het ach
terhoofd de beelden te zoeken en te
filmen die ik nodig had om de Alge
rijnse situatie duidelijk te maken".
Exact
Dat we Rudolf van den Bergs inlei
ding op de persfolder zo uitvoerig e'n
vaak letterlijk citeren, komt, omdat
hij daarin zijn bedoelingen zo exact
weergeeft „De Algerijnse tijden",
gemaakt met een subsidie van de
„nationale commissie voorlichting
en bewustwording ontwikkelingssa
menwerking", is een loflied op het
socialisme dat nog niet is bereikt,
maar dat duidelijk doorklinkt in het
optimisme van de stedeling die zich
vooralsnog schikt in zijn krot, omdat
er een huis voor hem wordt ge
bouwd; in de tevredenheid van de
landbouwer, die eindelijk ervaart
„De Algerijnse tijden" begint met
een prachtig beeld van de rode aarde
en zit ook verder vol blikvangers,
hetgeen in niet geringe mate te dan
ken is aan de schoonheid van de
bevolking en de vakkennis van ca
meraman Jochgem van Dijk.
Over het algemeen is het een sympa
thieke film, maar helaas niet altijd
vrij te pleiten van oppervlakkigheid
en schoon ververij. Om maar een
voorbeeld te noemen: over de ambi
valente positie van de vrouw zou, in
de vijftig minuten dat de film duurt,
toch wel wat meer te zeggen zijn
geweest dan dat ene interviewtje
met de bevrijde. Ze springen in het
oog. de zwaar geslulerden. Zijn ze
allemaal oud en sterft de slavernij
vanzelf uit? Dat kunnen we niet zien
en de tekst geeft er geen uitsluitseL
over.
De verslaggever van Confrontation in de show IUuminatus
fiet begin van „Een kwestie
Tijd", een film die vader
nte Minnelli met dochter
maakte, zit je hoopvol te
ten op de grap, die toch
•r in de massale hoeveel-
kitsch verscholen moet
in. Alleen die aanzwellende
wegstervende achtergrond-
ziek alDoch wat blijkt?
t is bittere ernst.
t lijkt
tstie v
speelt
lijkt waarachtig wel of „Een
van Tijd", een film van nu
!lt in 1949, in 1949 gemaakt is.
een B-film budget en het oog
n gericht op lezeressen van da-
iblaadjes. Liza speelt er een wijd-
g kamermeisje in, dat verslingerd
kt aan een oude gravin (Ingrind
i) die haar glorietijd rond de
teling beleefde. Eigenlijk
rte niet meer dan een beter soort
tuée, die koningen, kunste
en rijke zakenlieden zeer be-
q van hun geld ontdeed, maar
tuche kan dat verleden niet zijn
•t is haar naar het hoofd geste-
in haar nadagen is zij ernstig
ord. En bovendien platzak, dat
it hard aan bij een dergelijke
haar zotte cllché's weet zij het
ozele wicht zozeer aan zich te
len, dat het te pas en te onpas in
Weel uitbarst. Dit blijft voor de
;eving gelukkig verborgen, alleen
het bioscooppubliek moet eronder
lijden. De braafheid en onschuld, die
haar op het gezicht te lezen staan,
leveren haar uiteindelijk een filmrol
op, de eerste stap naar een verblin
dende carrière. De dood van de gra
vin (die loopt onder een auto nadat
ze, zich vijftig Jaar Jonger wanend,
het personeel van een belendend ho
tel honds heeft afgeblaft en sterft op
de armenafdeling bij de nonnetjes)
wordt daardoor wel heel wat lichter
te dragen.
Een vreemde film, waarin Liza Mi-
nelli en Ingrid Bergman elkaar vlie
gen trachten af te vangen en er
voortdurend naast slaan. Wat Vln-
cente ermee heeft beoogd is een
raadsel, overigens te onbenullig om
er ook maar een minuut van wakker
te liggen.
Amsterdam-City I; Den Haag-Odeon
I; HUversum-Churchill; Leiden-
Trianon; Rotterdam-Cinerama, 18 jr.
door Jac. Kort
AMSTERDAM Het Concertge
bouworkest staat deze week onder
leiding van Kurt Sanderling, Berlij-
ner van geboorte, maar van 1936 tot
1960 werkzaam in Moskou en Le
ningrad. Het was de eerste maal dat
hij voor het hoofdstedelijk orkest
stond, maar reeds eerder was hij met
het Radio Filharmonisch Orkest in
Amsterdam geweest. Destijds maak
te hij op mij de indruk van een knap
dirigent, een gedegen muzikant,
maar tevens van iemand, die weinig
blijk geeft van een eigen visie op de
muziek, die hij onder handen heeft
Dat was bij het concert van
woensdagavond eigenlijk niet an
ders. Een uur Bruckner (zijn Derde
Symfonie) uit het hoofd dirigeren en
daarbij attent zijn op alle inzetten en
op de talloze wisselingen van tempo
en sterktegraad, dat vereist natuur
lijk veel ervaring en vakmanschap.
Maar als daar niet iets anders bij
komt, nl. de innerlijke bewogenheid
die een dirigent op moeilijk te om
schrijven, maar duidelijk waarneem
bare manier in zijn directie demon
streert, dan wordt het toch een wei
nig boeiende zaak. En dat was voor
mij deze uitvoering van Bruckners
z.g. Wagner-symfonie, niette
genstaande het feit, dat het orkest
vlekkeloos gehoor gaf aan de aanwij
zingen van de dirigent
Trouwens ook in Mozarts Vioolcon
cert in G groot (K.V. 216) gespeeld
door de Japanse violiste Mayumi Fu
jikawa miste ik de ware musi-
ceervreugde, zowel bij haar als bij
het orkest. Het kwam er allemaal
goed uit en er was weinig op aan te
merken, afgezien van een ietwat
traag tempo van het middendeel,
maar het fonkelende van Mozart
bleef achterwege. Daarvoor in de
plaats veel nadrukkelijkheid in de
orkestbegeleiding en weinig zwier
van de viool.
Voor mijn gevoel een concert dat
„aan vlijt ten onder" ging.
EDINBURGH Ook het Edin
burgh Festival kampt met ernstige
financiële en organisatorische moei
lijkheden. Dit in hoofdzaak door de
waardedaling van het pond sterling
en het omlaagschroeven van de
overheidssubsidies.
Tengevolge daarvan zal het festival,
dat dit jaar van 21 augustus tot 10
september voor de eenendertigste
maal wordt gehouden, een soberder
karakter dan anders dragen. Men
heeft het aantal voorstellingen ver
minderd (110) teneinde de kwaliteit
te kunnen handhaven. Met dit aan
tal presentaties staat het Internatio
nal Edinburgh Festival toch altijd
nog bovenaan de lijst van jaarlijks
terugkerende monster-festivals.
De voornaamste muziekdrama
tische produktie ls dit Jaar Bizets
„Carmen" door de Edinburgh Festi
val Opera onder leiding van Claudlo
Abbado, met Teresa Berganza (Car
men) en Pladdo Domingo (Don
José).
Dan is er een wereldpremière van
„Mary, Queen of Scots" van de Brit
se componiste The Musgrave die het
werk zelf zal dirigeren. Het gastor-
kest is dit jaar het Concertgebouw
orkest onder Haitink en verder wer
ken de grote Britse symfonie
orkesten mee.
door André Rutten
AMSTERDAM In een aan
kondiging noemde Mickery de
science-fiction-show „niumi-
natus", die sinds dinsdaga
vond in dat theater gespeeld
wordt, „een lawine van zin en
onzin".
Dat is wel treffend gezegd: werke
lijkheid en fantasie zijn er op een
maar deels ontwarbare manier met
elkaar verweven.
Er heeft zich een explosie voorge
daan in de lokalen van een tijd
schrift „Confrontation" (in de pauze
te koop, maar bestaat het echt, of is
het voor deze show bedacht en ge
drukt?). Het wordt uiterst links ge
noemd of misschien ook uiterst
rechts want wat is precies het
verschil? De aanslag wordt toege
schreven aan een geheim ge
nootschap, de Illuminati (de verlich
ten), waarover historische bijzon
derheden worden verteld, die in een
encyclopedie terug te vinden zijn,
vermengd met andere, niet zo gauw
controleerbare, bijvoorbeeld dat zo
wel Hitier als Staün uit die Illumina
ti voortkomen, en dat deze
keurgroep nog altijd overal invloed
uitoefent.
De recherche is daarom op zoek
naar dat genootschap, en tegelijker
tijd ook een verslaggever van dat
maandblad.
Van beider ontmoetingen wordt je
in een reeks scenes, simpel opgezet,
van passende muziek voorzien, op
de hoogte gebracht, en daarin wordt
die mengeling van werkelijkheid en
fictie ver doorgevoerd: je herkent er
dikwijls actuele verschijnselen in,
die in een ander daglicht dan het
gewone worden gesteld. Soms heeft
dat een verrassend effect, soms raak
Je het spoor volkomen bijster en
begrijp Je nauwelijks waar het over
gaat. Het lijkt wel eens op Kuifje, of
op Lucky Luck, of op Jules Verne,
maar blijkt dan onzinniger dan die,
zij het waarschijnlijk met een dieper
bedoeling, die dan niet zomaar te
achterhalen is.
Mogelijk is het kenmerkend, wat
een van de schrijvers van het driede
lige boek, waarnaar de voorstelling
gemaakt heet (maar bestaan die
schrijvers en dat boek wel echt?) in
het genoemde blad zegt op een
vraag, of hij dan niet op een
anarchistische revolutie uit is:
„Revolutie is een misleidend woord.
Ik ben niet uit op een gewapende
opstand die met geweld de regering
van de V.S. omver moet werpen. Wat
gebeurt er dan? Kan je Je dat voor
stellen? Het anarchistische leger
komt in Washington. De regering is
uitgeweken naar Chili. Washington
is gemakkelijk te nemen. De Engel
sen hebben het gedaan in 1812, de
Zuidelijken tijdens de burgeroorlog.
Niemand heeft er behoefte aan te
sterven om Washington te verdedi
gen. Dat is niet meer dan een verza
meling gebouwen die op overdreven
postkantoren lijken". Van anarchis
ten zou Je moeten verwachten, dat
ze na de overwinning naar huis
gaan. Waarna de oude regering uit
Chili terug komt. En als de anarchis
ten een nieuwe regering vormen, zal
die alleen in naam anarchistisch'
zijn.
Loon van do Angst De beste fUxn
de onlangs overleden Franse fil-
Georges Clouzot, een sociaal be-
Èn thriller met Yves Montand in
•ofdroL De gehele week ln Flora,
sterdam.
Zout der Aarde. Film uit de jaren
hg van Herbert Biberman over
staking in New Mexico uit de
to vijftig, die nog niets van zijn
Ualltelt heeft verloren. De gehele
ik beh. 25 Jan. in KIJkhuls Den
Kleln. Film van Joseph Losey
r identiteitsverlies in bezet Pa-
met een onbarmhartige sfeerte
ling van Frankrijk in de oor-
Ij aren. De gehele week in Kriteri-
Amsterdam.
Held. Charmante film van Fran-
Truffaut met en over kinderen,
gehele week ln Alhambra,
sterdam.
Turken heten All. Ontroerende
van de Westdultse cineast Rai-
Wemer Fassbinder over de liefde
en een oude werkster en een
enlandse arbeider. 22 Jan.
hhuls Rotterdam.
Het Alledaags Faseisme. Interessan
te documentaire van de Russische
filmer Mikhail Romm over het dage
lijkse doen van het fascisme. 21 en 24
Jan. 't Spuigat, Dordrecht
1900. Schitterend epos van Bertoluc-
cl over opkomst van socialisme en
fascisme in een milieu van Italiaanse
landarbeiders van 1900-1945.
Deel I: Tuschlnski 2, Amsterdam;
Metropole, Den Haag; Grand, Rot
terdam; Tivoli 2, Leeuwarden.
Deel 2: Nöggerath, Amsterdam;
Rembrandt 2, Utrecht; Tivoli 3,-
Leeuwarden; Studio, Rotterdam.
Een Hongaars Dorp en Een Alledaag
se Geschiedenis. Treffende docu
mentaire over Hongaarse platte
landsmeisjes van Judit Elek. Van 21
te.m. 25 Jan. ln Filmhui*
Amersfoort
Dood in Venetië. Film van Luchlno
Visconti over verval en dood ln Vene
tië naar de novelle van Thomas
Mann „Der Tod in Venedlg." De ge
hele week in Camera, Lelden.
tor Wlm de Hair
STERDAM De Amerikaanse
lidstovenaar Todd Rundgren, die
ensdagavond met zijn groep Uto
in de Amsterdamse Edenhal
rad, heeft eens gezegd dat 1984-
voor hem zeer belangrijk Jaar zal
sloot daarbij een mogelijk presl-
itschap van de VS niet uit. Maar
terzijde. Afgaande op de verrich
ten van Rundgren in vooral het
te gedeelte van het concert lijkt
positief antwoord op de vraag:
Rundgren 1984? on-
JnllJk. De vernleuwlngsge-
die hij in vroeger Jaren veel-
tn praktijk bracht via een zeer
aanpak van de electronische
ls nagenoeg verdwenen. Nou
je natuurlijk niet verwachten
dat het technisch zeer hoogstaande
peil van de studlo-lop's ook in de zaal
,en zeker niet ln de voor dit doel
totaal ongeschikte Edenhal) wordt
bereikt Maar enige inventiviteit
mag Je toch wel aanwezig achten bij
iemand, die de naam ,.A wlzzard, a
true star" lange tijd terecht ver
diende.
Weinig daarvan was woensdag terug
te vinden. Alleen in nummers als I
saw the light en (van zijn nieuwe lp)
Communion with the sun. Jealousy
en Singring and the glass guitar was
Rundgren ouderwets op dreef. Pri
ma vocalen en goed gescheiden in
strumentale solo's konden de slechte
indruk die de groep in het eerste
gedeelte van het concert had achter
gelaten echter niet meer uitwissen.
De vervlakking had toen Immers al
keihard toegeslagen.
Toen de
dichter/liedjeszanger Wolf
Biermann vorig Jaar
november na een concert ln
Keulen te horen kreeg, dat
de Oostdultse autoriteiten
hem zijn staatsburgerschap
hadden ontnomen, moet
dat voor hem eigenlijk
nauwelijks een verrassing
zijn geweest, hoewel hem
verzekerd was na zijn
toemee te mogen
terugkeren. Biermann lag
immers al meer dan tien
Jaar met de partijtop in de
DDR overhoop. Als zoon
van een communistische
havenarbeider uit
Hamburg, die ln het
concentratiekamp
Auschwitz om het leven was
gebracht, vertrok hij op
zeventienjarige leeftijd (in
1953) uit eigen wil naar
Oost-Duitsland om er na de
middelbare schooL
wiskunde en filosofie te
gaan studeren. In eerste
instantie leek hij een
modelvoorbeeld van een
Jong Oostduits
staatsburger, maar het
controlerende
cultuur-apparaat in de
DDR stond alras op tilt
toen hij als uitvoerend
kunstenaar zonder blad
voor de mond de Jeugd op
grote schaal begon te
boeien. Biermanns sterke
punt politiek en moreel
verantwoorde
maatschappijkritiek bleek
een uitlaatklep voor veel
ongenoegen.
Het gaat te ver om ln deze
rubriek uitvoerig stil te
staan bij de veel bewogen
en meerdere malen
gesaboteerde loopbaan van
Biermann, maar zijn
Wé
- -V- -r- - - *VNH|
4
'Wolf Biermann
frusttratie om - zoals het er
nu uitziet - voorlopig in de
Bondsrepubliek te moeten
toeven wordt wel heel erg
voelbaar bij hel horen van
twee langspeelplaten die
door CBS in Nederland zijn
uitgebracht. Op de lp
„Warte nicht auf bessre
Zeiten" (opgenomen ln
Biermanns woning aan de
Oostberlljnse
Chaussestrasse ln voor hem
inderdaad betere tijden)
bezingt hij snlerig de vlucht
van Flori Havemann (zoon
van Biermanns vriend, de
66-Jarlge Oostdultse
dissident Robert
Havemann) naar het
westen. Biermann heeft
altijd gezegd dat de
moeilijkheden in de DDR
niet uit de weg moeten
worden gegaan, maar Juist
bestreden om tot de afbouw
van een vrij socialisme te
komen. Vandaar zijn toorn:
„Nu zit hij achter de muur,
en gelooft dat hij ervóór
zit"
In de „Bllanzballadelm
drelssigsten Jahr" maakt
de inmiddels alweer 40 Jaar
oude Biermann de balans
op van wat ooit het Derde
Rijk moest worden: „Dit
Duitsland is een rattennest
Mijn vriend, als Je Je laat
kopen, of het nou voor Oost
ls of voor West, Je wordt
gevreten". In „Der
Hugenottenfriedhof"
brengt hij socialistische
Ideologen als Rosa
Luxemburg en Bertold
Brecht tot leven, en voegt
eraan toe: „Hoe na is ons
menige dode. maar hoe
dood ls ons menigeen die
leeft"
De tweede in Nederland
verkrijgbare lp heet
„Llebeslleder", maar is voor
de goede luisteraar al niet
minder sceptisch. Een
muzikale waardering van
dit soort muziek ls
uiteraard niet geheel
relevant, en daarom hoeft
niemand te struikelen over
een af en toe wat
krakkemikkige
gitaarbegeleiding, maar
daar staat dan een
voordracht tegenover die
aanstekelijk werkt Belde
platen zijn voorzien van
volledige teksten en
artistieke hoezen.
WOLF BIERMANN:,,Warte
nicht auf bessre Zeiten",
CBS 65 753/„LiebesUeder",
CBS 80 982.
i En dan even iets heel
anders. Regelmatige
kijkers naar Top-pop (sinds
intellectuelen zich
dinsdagsavonds om zeven
uur achter het kijkglas
nestelen, hoeft niemand
zich daar nog voor te
schamen) is het wellicht
opgevallen dat zich een
groep met een wel zeer
apart geluid aan het
firmament der lichte muze
heeft aangediend, genaamd
,3oston". Deze uit de
gelijknamige Amerikaanse
stad afkomstige groep heeft
een ook weer gelijknamige
langspeelplaat gemaakt,
met als lokker het
uitstekende nummér „More
than a feeling". De rest van
de plaat bestaat eveneens
uit stevige rock maar houdt
compositorisch beduidend
minder in en neigt qua stijl
soms erg naar wat The Nice
indertijd beter deed. Toch
raak Je een beetje
verknocht aan het geluid
van zanger Brad Delp.
BOSTON: „Boston". Epk
•1811.
Bing Crosby
Voor wie er zin ln heeft is er
een dubbelalbum
verschenen van het
vijftigste
verjaardagsconcert van
Bing, opgenomen ln het
London Palladium. De hele
familie komt eraan te pas,
en ook ls er een hoofdrol
voor Rosemary Clooney, die
op haar respectabele
leeftijd nog vluchtig zingt
over de „Fifty ways to leave
your lover" van Paul
8lmon. Crosby zelf lardeert
zijn songs met sketches,
waarin hij voortdurend met
zijn grote populariteit te
koop loopt.
BING CROSBY: „50th
Anniversary Concert".
United Artists SC 138-98550/1
Oudjes
En dan nog twee oudjes.
The Shadows, die in de
Jaren zestig ln het kielzog
van Cliff Richard de
elektrische gitaarmuziek in
Europa naar de hoogste
plaatsen voerden, hebben
een album uitgebracht, dat
onder de titel „Rarities"
zestien zelden gehoorde
opnamen van toen
herbergt Veel van die
deunen zijn inderdaad
volslagen onbekend, maar
betekenen in feite voor de
Shadows zelf een flinke
stap terug, omdat ze -
blijkens nieuwe platen dat
ouderwetse geptngel al lang
ontgroeid zijn.
THE SHADOWS:
„RaritUs". EMI
KI
