e Indiaanse
^uivelswortel
S
Sinterklaas
Duizendvoudig
flisiEislil
lositionele
raliteitsoffers
Weekend-puzzel
Een goed boekje over
opsluitingspartijen
schaken
Bk t
J RAI
X
I
gsj
Oplossing opgave nr. 597
Niet piekeren
maar puzzelen
dammen
Nieuwe boeken
'ff «AG 15 JANUARI 1977
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 25
|t u hem kweken of gebruiken, meneer? Als u weet hoe u
moet gebruiken, ls het goedkoper dan LSD", zei het
Hsje onder het Inpakken van de vreemd blauwgroene cactus,
*lk had uitgezocht. „Laat maar zitten", heb ik, geloof ik,
0gd.
die vreemde kleur met een
wittig waas erover waren ze me
vallen, die cactussen. Als de
erover gleed, leken ze iets
schijnend. Mooie duidelijke
en zoals de meeste van hun
lieleden hadden ze niet; de
ven ertussen waren heel on-
en onvolledig. En stekels? Ho
r, zachte witte kwastjes, wel
centimeter uit elkaar. Een paar
iden met een kleine bleekroze
m in het iets verdiepte midden,
schedel, waar de bochtige
algroeven bij elkaar komen. De
itste, een hand breed, kostte
ntwintig gulden. Ik had een
ïtje uitgekozen van maar net
paar centimeter doorsnee en
toen een tientje armer.
raar ding inderdaad, die pey-
"■HLophophora wiliiamsii heet hij
Uretenschapstaal. Indiaanse dui-
wortel noemde de Spaanse mis-
harissen in Mexico hem en ze
loden het hem te gebruiken
wege zijn belangrijke functie in
«oude Azteekse riten.
"het Mexico van vóór de komst
I de Spanjaarden gold de peyotl
een heilige plant, eigenlijk als
godheid. De Azteken sneden
cactuslichaam in stukken en
sumeerden de gedroogde schijf-
■""S waarna ze kleurige visioenen
gen en daarbij in contact kwa
rt met bovennatuurlijke mach-
in de toekomst konden zien en
feteren. Onder invloed van pey-
schijn je tot buitengewone pres-
}e te kunnen komen, maar bij
losis raak Je bewusteloos en
verlammingsverschijnselen
op. De roesverwekkende stof is me
scaline, een van de alkaloïden die
de plant moeten beschermen tegen
vraat van dieren, waarvoor hij door
gebrek aan een stekelbewapening
anders niet gevrijwaard zou zijn.
Thuis werd de peyotl opgepot met
kluit en al en uit de felle zon gehou
den. De hele zomer kreeg hij maar
twee keer een scheutje water. En
zie. het platte, op de aarde rustende
plantelichaam zwol iets en begon
zich te verheffen op een soort rim
pelige stam, die in de herfst bijna
dubbel zo hoog was als de groene
kop. Het was een deel van de dikke
onderaardse stengel die zich
strekte.
In de natuur trekt de peyotl zich
tegén de winter tot aan het groene
lichaam in de grond terug, maar
dat deed de mijne niet. Hij blijft
stug op zijn „stammetje" staan en
slinkt nauwelijks.
Makkelijke verzorging
Eind maart mag hij pas weer wat
water hebben en dan is het wach
ten op de twee centimeter grote
bloemen (van april tot Juli), die een
dag of twee, drie blijven en na
bestuiving zich ontwikkelen tot
een ronde of ovale, een centimeter
lange roze zaadbes. Misschien
splitst de plant zich in tweeën, ge
woon recht door het hart. Ik heb er
verscheidene gezien met zo'n dub
bele kop, maar het meest komt er
een jonge kop opzij van de oude.
De verzorging van de peyotl stelt
niet veel voor, al wordt hij door
sommige kwekers als moeilijk
voorgesteld. Hij heeft een humus-
rijke grond nodig, maar vrijwel mi
nerale klei of leem, zand en flink
wat steengruis of fijn grind om er
een goed doorlatend mengsel van
te maken. Veel vocht mag hij in de
zomer niet hebben en alleen als de
grond helemaal is uitgedroogd. In
de winter (overwinteringstempera-
tuur minimaal 5 graden Celsius) is
elke druppel water taboe. Ideaal
dus voor vergeetachtigen.
Natuurlijk milieu
Aan de peyotl is om zijn drug
eigenschappen een boek gewijd en
sindsdien is hij zo bekend dat hij in
vrijwel geen cactusboek ontbreekt,
meer omzijn merkwaardigheid dan
om zijn sierlijkheid. In dat laatste
blinken cactussen toch al niet uit,
maar de bloemen vergoeden veel
en zelfs dat kun Je van de peyotl
niet zeggen. Behalve in roze be
staan ze ook in wit en geel; volgens
sommigen zijn dat andere soorten.
In een cactusvereameling vormen
ze een aardig contrast door hun
kleur en gestalte, maar dat is eigen
lijk alles.
Een enkel werk weet er iets meer
over te vertellen dan wat u hierbo
ven hebt gelezen. Edgar en Brian
Lamb verzamelden en fotografeer
den heel wat cactussen in hun na
tuurlijke milieu en schreven daar
een boek over, van veel nut voor
cactusmaniakken die daardoor e-
nig idee krijgen van de omstandig
heden, waaronder hun stekelige oo
gappels in het wild groeien. Als
natuurlijke vindplaatsen van de
peyotl geven ze op: de counties
Brewster, Jim Hogg, Presidio, Starr
en Webb in Texas en tevens een
groot gebied van Mexico. De cactus
komt er voor in kalk- steen- en
struikwoestijn, gewoonlijk bene
den 1000 meter hoogte, in zijn een
tje of in kleine groepen. Hij groeit
er In de schaduw van de mesqulte
(Prosopis juliflora), een struik met
doornige stam en takken die de
hoofdbegroeiing vormt van de ar
me kiezelheuvels.
Behalve close-ups van bloeiende
cactussen staan in het boek van de
Lambs veel kleurenfoto's van de
landschappen waar cactussen wor
den gevonden in Texas, Arizona en
California, met een uitvoerige be
schrijving van de lokaties en de
vegetatie ervan. Van elke Noorda-
merikaanse cactussoort wordt een
beschrijving gegeven en tot slot
een kort hoofdstuk over de uitrus
ting en techniek die bij het fotogra
feren gebruikt werd.
BIJ een andere uitgever verscheen
kortgeleden nog een boek van de
Lambs: „Cactussen in kleur", een
overzichtelijke gids met beschrij
vingen, cultuuraanwijzingen en
kleurplaten van een honderd popu
laire cactussen en andere vetplan-
ten, bedoeld voor de gewone ka
merplantenliefhebber. De mooie
foto's zijn voor het grootste deel
paginagroot.
Al zijn de foto's aanmerkelijk
kleiner, een even goede indruk van
de vormenrijkdom in de plantenfa-
milie van de Cactaceae geeft het
boekje met de verwarrende titel
„Cactussen in kleuren" van H.
Bechtel, met eveneens veel anders-
soortlge vetplanten. De 120 foto's
zijn wat harder afgedrukt en de
beschrijvingen aanmerkelijk be
knopter.
Edgar en Brian Lamb: Kleurige cac
tussen in hun natuurlijke omgeving.
Uitg. Moussault, Baarn. 230 blz.,
24,50.
Edgar en Brian Lamb: Cactussen in
kleur. Uitg. Kosmos, Amsterdam.
176 bis., 24,90.
H. Bechtel: Cactussen in kleuren.
Uitg. Thieme, Zutphen. 72 blz.,
9,75.
in het volgende probleem van
barjan pion d7 onschadelijk ge-
fkt worden? Deze beslissende
l ontstaat, wanneer Uvaststelt,
de „eenvoudige" oplossing 1.
Le2: 2. Kf2 wegens Ph3ü 3. Ke2:
niet opgaat. Het lukt wit welis-
niet „geheel" de pion te verove-
maar zwart wordt merkwaardi
gs gedwongen zijn tegenstan-
iat te zetten. Dus, als zo dikwijls,
eens „de laatste toevlucht".H.
IP ARJAN L'ltalia Scacchistica
Eerate prijs.
3 Jö_BJ
speelt en maakt remise. De twee
ande partijen werden in het
ite kampioenschap van Rusland
leeld, in december 1976. Zij ver-
ri beide een gelijk element: het
tionel kwaliteitsoffer.
laans. GULKO PETROSJAN. 1.
i 2. Pf3 d6 3. d4 cd4 4. Pd4: Pf6 5.
a6 6. Lgfl PbdT (Een goed alter*
:f voor de aan beide zijden
rijke variant e6 7. f4!?) 7. Lc4 (7.
)b6!) Da5 8. Dd2 e6 9.0-0-0 b5 10.
Lb7 11. Thel 0-0-0! (Tot nu toe
hier met Le7, Tc8 of Pc5 voort-
t) 12 a3 Le7 13. Kbl Db6 14. f3
15. Le3 Pc5 16. La2 b4! 17. ab4
18. Pb3 Pfd7 19. Lg5!? f6 20. Le3
21. Pc5: dc5 22. De2 Lc8 23. Ld2
had het al op een gelijke stand
ten aansturen met 23. Td8: Td8:
24. Tdl) Td4! 24. Le3 (24. Pd5? Tdi:!)
Thd8! 25. Tel. Na 25. Ld4: cd zou het
paard van c3 geen veld meer hebben.
25. ...Da5ü (Echter niet Pc4 26. Lc4:
Tc4: 27. Pa2) 26. Ld4: cd4 27. Pdl Ld7
(Met de dreiging Lb5 en d3) 28. Pf2
(28. c4!? Lb4 29. Tfl bood meer kan
sen) lb5 29. Pd3 Pa4 30. Tedl Lb4!
(Met de feiging Lc3!) 31. c3 (31. Pb4:
Db4: 32. C3 de»! 33. Td8 Kc7 enz.)
Lc3: 32. bc3 Pc3:! 33. Tc3: bc3 34.
Kal
(Anders was Ld3: met Db5! gevolgd)
Da4 (Er dreigt c2( 35. Tel Td3: 36.
Df2 Dd4 37. Dd4: Td4 38. Le6:? (Of
38. Tc3: Tdl! 39. Kb2 Td2!) Ta4! 39.
Kbl Ld3!. Opgegeven.
Spaans. TSCHESCHKOWSKI-ro-
manischin. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5
Pf6 4.0-0 Pe4: 5. d4 Pd6 6. Lc6: dc6:7.
de5 Pf5 8. Dd8:! Kd8: 9. b3 h6 10. Pc3
Le6 11. Pe2 Ld5 12 Pd2 c5 13. Lb2
Kc8 (Ke8 was preciezer geweest)14.
Pf4 Lc6 15. Pc4 Le7 16. Tdadl b6 17.
Pe3!? Pe3: 18. fe3 Lg5 19. Pd5! LE8?
(Ld5: 20. Td5. Le3:t 21. Khl Kb7 22.
Tf7: Tf8 had moeten gebeuren) 20.
g3! Kb7 21. h4 Ld8 22. e6 fe« 23. Pf4
Le7 24. Le5! U6 25. Lf«: gf6 26. Pe6:
Tg8 27. Kh2 Lh5 28. Td7 Tac8 29. Tf6:
Lg4 30. Th7 h5 31. Kg2 Tge8 32. Pf4
Te3: 33. Ph5: Td8 34. Tf2 Ld7. Stand
na 34. ...Ld7.
Christelijk
J Nationaal
Vakverbond
i RjvcUun 1, Potibut ?475. T«l (OlM»4l04l
O Noteert u mi) maar ah lid
O Graag eerst inlichtingen
ipcn enveloppe zonder postz. aan CNV.
-Jwoordnummcr 1096. l'trccht.
35. Td7!: Td7: 36. Pf6 Tg7 37. g4 c4 38.
bc Kc6 39. h5 Tee7 40. K03 Kd6 41.
"j Kf4 Te5 42. h6 Tg6 43. g5! Ke6 44. h7
Tf6:! 45. gf Th5 46. f7! Kf7: 47. Kg4t
Kg€: 49. Kh5 Kg7 50. Kg5 en Wit
won.
OPLOSSING EINDSPEL: 1. Ke3!
S Ke2: 2. Lf5! d6 (anders wordt de pion
I tóch veroverd: Lb5 3. Kf2 Pe2 4. Ld7:
of 2. ...d5 3. Le6 Lc4 4. Kf2 Pe2 5. LdB:
enz.) 3. Kd4! Lf3! 4. Le4! Pe2t 5. Kc4ü
j Lei: pat LUDEK PACHMAN
Horizontaal. 1. draaiende trommel,
5. rivier in Z.H., 9. opgeworpen hoog
te. 12. vervoermiddel, 14. voor. 15.
rivier in Rusland, 17. handvatsel, 19.
hap. 21. algemeen kiesrecht (afk.).
23. in bewaring geven. 26. muziek
noot. 27. teken in de dierenriem, 28.
Noorse god. 29. echtgenoot, 30. be
vel, 31 deel van het oog. 33. reke
ning, 36. luiaard. 37. zangstuk, 39.
plaats in Drente, 41. toespraak. 43.
werpanker. 44. hoepel, 45. boerderij.
47. heideplantje, 50. Romeinse kei
zer. 53. water in N.Br., 54. uitge-
dorste halmen, 56. meisjesnaam, 58.
voertuig, 59. mak, 60. tijdperk, 62.
spinneweb. 63. maanstand, 64.
draaiorgel, 68. pers. voornaamw., 69
interval van negen tonen, 70. vogel,
72. warm, 73. vertragingstoestel. 75.
handegge, 77. mikpunt, 78. Spaans
paard, 79. kerkgebruik.
Verticaal: 2. deel van de bijbel. 3.
woonboot, 4. kant, 6. voorzetsel. 7.
tinne, 8. meisjesnaam, 9. twijg. 10.
loot, 11. rondhout. 13. vermoeid, 15.
schoenvorm. 16. meisjesnaam. 18.
pianissimo (afk.), 19. broeder (afk.i,
20. kleurstof, 22. viskorf, 24.
vruchtbare plaats, 25. zwemvoge, 26.
voorlichting, 31. huisgoden. 32.
kleurling. 34. gebergte in Rusland,
Probleem 1. In een vierkant van drie bij drie moesten de
negen cijfers worden Ingevuld zodanig, dat zo veel of zo
weinig mogelijk door een bepaald deelbare getallen
naast, boven en schuin ten opzichte van elkaar (van 2 of
3 cijfers) werden gevormd. Hieronder volgen maxima en
minima; daarbij zijn de Ingevulde cijfers gerangschikt
van links naar rechts en vervolgens van boven naar
onder:
door C: 216-738-954 (17) en 147-653-289 (2);
door 7: 147-923-856 (16) en 418-375-629 (2):
door 8: 234-791-856 (10) en 417-538-926 (1);
door 9: 216-738-954 (24) en 152-698-473 (0);
door 11: 154-836-792 (14) en 123-456-789 (0);
door 12: 348-912-675 (12) en 143-659-287 (0);
door 13: 439-715-626 (11) en 163-748-295 (0);
door 14: 137-495-826 (11) en 125-937-468 (0);
door 16: 216-539-784 (9) en 125-476-938 (0);
door 17: 216-758-439 (9) en 316-824-795 (0);
door 18: 216-738-954 (14) en 152-698-473 (0):
door lt: 457-912-636 (9) en 156-823-487 (0).
Voor sommige gevallen zijn meerdere, soms zeer veel.
oplossingen mogelijk; voor de maxima van 11,14 en 18
slechts één.
Probleem 2: maximum (6+7)x8:2-3+5 x9:l-4 482 (één
oplossing) en minimum (l+8)x6:9-3+7 x2:4-5 0 (vele
oplossingen).
.óf maximum (7-f8)*9:l-3+5xfl:2-4
en minimum(7+9)xl:4-8+3x6:2-5
143 (één oplossing)
0(vele oplossingen).
Probleem 3 maximum en minimum zijn gelijk, namelijk
1, als volgt: 73/584 x 96/12 79/158 x 69/23 93/106 x
54/27 67/134 x 58/29 73/146 x 58/29 76/532 x 98/14
74/259 x 83/18.
Wel kan men dicht bij 2 komen: 84/256 x 79/13
1,99399098... van lr. J. J. Smidt te Alphen ad Rijn (214) of
nóg dichter: 96/175 x 8423 - 2,00347826... van de heer M.
Vader te Leiderdorp (148), maar precies 2 lukt niet!
„Aanvankelijk keek ik er wat huiverig tegen aan, maar
allengs werd de huivering door het plezier verdreven"
verheugt zich de heer A. C. Maan te 's-Gravenhage (24).
„Helaas weinig inspirerend. Was Sint maar In de kijk
kast gebleven" uit de heer W. Eygenbrood te Petten (27)
zich afkeurend. Jan Visser te Delft (95) vindt het „Prach
tig, door het feit dat alle probleempjes apart, als tussen
doortje kunnen worden behandeld!"
De gemiddelde waardering is 7,91: verkregen uit 4(1,3%),
5(1,4%), 6(8,1%), 7(22,0%), 8(37,4%) 9(17,7%). 10(11,3%).
De ladder staat boven 217 punten met als prijswinnaars:
1. P. Bandstra, Van den Berghlaan 347, Hoofddorp
(eerste maal); 2. N. Koning, Valkenlaan 38, Hoogeveen
(vierde keer); 3. E. van Schagen. Bilderdijkstraat 51,
Zwolle (zevende maal); 4. Ir B. Zelle, Mackaystraat 41,
Delft (eerste keer).
Oplossingen van het boekje „Een half jaar trouw puzze
len" (vervolg 14-2-76): LX* (Domoren; 7-4-51); (762-
189)x(481+850) 762663 en (825-143)x(741 +469)
825220. LXV (Aardrijkskundige anagrammen; 16-6-51):
Deventer, Arnhem, Alkmaar, Apeldoorn, Woerden, Zie-
rikzee, Leiden, Ierseke, Volendam, Nijmegen, Eindho
ven, Bodegraven, Elspeet, Bloemendaai, Wageningen,
Marken, Krommenie, Breda, Markelo, Venlo. LXVII
(Aantal pronkstukken; 14-7-51): I. Puzzelen, Geleuter,
Testeren, Nunspeet, Piekeren. Gereutel. Westelijk,
Kweepeer, Zekering. Gerinkel, Makkelijk, Maarwerk.
Zegening, Inklaren, Katafalk, Apostaat; II. 52x1x7
364 en 57x1x6 362; III. 0, 1. 5. 7, 11 en 48 jaar; IV.
Minister van Waterstaat, Waterbouwkundige. Luite
nant ter Zee le Klasse, Leerling Machinebankwerker.
Loketbeambte.
Mijn dank voor alle goede wensen voor de rubriek en
mijn persoon. Van harte hetzelfde!
Mr F. van de Veer
In Utrecht zijn de halve finales van
het kampioenschap van Nederland
weer begonnen. Ook uw redacteur
.probeert zich van zijn beste kant te
'laten zien, maar dat valt beslist niet
mee. Het eerste resultaat: 1 punt uit
2 partijen is nu niet bepaald om trots
op te zijn, maar dat is ook niet ver
wonderlijk na ruim anderhalf haar
afwezigheid in de vaderlandsen
dam top. Gelukkig ben ik nog lang
niet uitgeschakeld, maar een bemoe
digend begin is het in ieder geval
niet. Kanshebbers in groep 1 zijn m.l.
Van der Wal. Pippel, Bronstring, Van
der Borst en Smeenk, terwijl in
groep 2 de lakens wel zullen worden
uitgedeeld door: Ivens, Hermelink,
Van Aalten. Visser en Capelle.
Voordat lk echter overga tot partij
besprekingen wil ik de aandacht ves
tigen op een boekje, dat mij tijdens
het Suikertoernooi ter hand werd
gesteld door Frits Luteyn, een der
topspelers van het Haagse RDG. Het
bevat een aantal studies van opslui
tingsposities van niemand minder
dan oud-wereldkampioen Koeper-
man, die door Luteyn uit het Rus
sisch zijn vertaald. Geïnteresseerden
kunnen dit boekje bestellen door
storting van 7,60 op girorekening
nr. 2763972 ten name van F. C. Lu
teyn, Delft. De eerste diagramstand
is te vinden op blz. 43 en komt uit de
partij Gantwarg (witVDavldow. Dan
laat ik nu Koeperman c.q. Luteyn
aan het woord.
Hier maken we kennis met de derde
1 soort lange vleugel-opsluiting. De
opgesloten vleugel beheerst mede
het centrum. Desondanks vindt
zwart een tamelijk riskant spelplan,
dat hem beslissend voordeel bezorgt.
Deze mogelijkheid dankt hij eigen
lijk niet aan de opsluiting maar aan
de aanwezigheid van gedeplaceerde
schijven op de andere vleugel. Met
name aan het ontbreken van ruilfor-
maties, de hangende schijf op 40 en
de inactieve schijf op veld 44.
de zet waar wit in de partij ook mee
kan uitstoten en loskomen, maar
dan niet voor lange tijd. In de partij
wordt de opsluiting weer snel opge
bouwd.
3. 27-22 Verboden is 3. 34-29 vanwege
19-23. Ook een slechte zet is 48-43
door 3. 8-12 etc.
38-12 4. 31-27 (Er dreigde 21-27)
12-18 5. 36-31. Na 34-29 beslist de
slagwending. 5. 26-31. 6. 37x26
19-23 en hoe wit ook slaat, altijd
wordt hij verpletterd. Op 5. 33-29
24X33 6. 38x29 beslist 619-24 en
nu Indien 7. 39-33, dan 7.26-31! 8.
37x26 18-23 X. En na 7. 48-43 24x33 8.
43-38 wint 8. 3-8 9. 38x29 20-24 10.
29x20 15x24 11. 42-38 26-31 12. 37x26
24-30 13. 35x24 18-23 en zwart wint.
Ook wordt de witte stelling niet be
ter door 5. 37-31 26x27 6 42x31. Na 6.
18-23! (Hier mag niet met 6.
19-23 vervolgd worden wegens 7.
28X8! 17x26 8. 38-32 3x12 9. 36-31
26x28 10. 33x4 21x32 11. 34-29 x) 7.
31-26 24-30 8. 35x24 19x30 9. 28x8
17x37 10. 26x17 3x43 winst.
5. 24-30! 6. 35x24 19x30. Het stra
tegische plan van zwart ls moedig en
origineel. Met behulp van positiespel
en tactische wending maakte hij dit
mogelijk.
7. 33-29. Dit leidt naar een hopeloos
eindspel, maar ook 48-43 redt niet
meer.
7. 20-24 8 29x20 25x14! 9. 34x25
18-23 10. 28x8 (de slag 28x20 is nog
slechter) 17x28 11. 32x23 21x45 12. 8-2
45-50 13. 31-27 (wit probeert zich te
reden met een tegencombinatie)
50x47! 14. 37-31 26x37 15. 27-21 16x27
16 2x46 14-20 17. 25x14 9x20 en met
twee schijven meer won zwart later.
Dit is een voorbeeld uit het boek, dat
mij zeer tot de verbeelding spreekt.
Het gehele boek door worden posi
ties bijna wetenschappelijk bekeken
en vergeleken met andere reeds be
handelde posities en wanneer weer
een aantal standen met dezelfde ei
genschappen is behandeld, wordt
een conclusie getrokken, die zeer
leerzaam is. In dit boek vinden wij
zowel lange als korte vleugelopslui
tingen. als ook nog combinaties hier
van. zoals in de partij Gantwarg-
Davldow, die hierboven is behan
deld. Ik ben van mening, dat dit
boekje voor diegenen, die graag eens
oplsuitingspartijen willen spelen,
maar dit niet aandurven, een aantal
bijzonder goede richtlijnen bevat,
die zeer zeker goed van pas zullen
komen. De opsluiting komt in al zijn
facetten naar voren en wordt in het
commentaar goed toegelicht.
FRANK DROST
35. strijdperk, 38. plaatsje onder
Vries. 40. steensoort, 42. plaats in
Gelderland, 45. halfgod. 46. opgege
ven werk, 48. water in Limburg, 49.
vlokkige stof op bier enz., 51. ven
ster, 52. muziekinstrument. 55. ge
laatskleur. 57. bloedgever, 61. oor
zaak. 64. draskolk, 65. water in Fries
land, 66. voorvoegsel. 67. kleverige
stof. 69. ontkenning, 71. steen. 72.
uitroep, 73. muzieknoot, 74. pers.
voornaamw., 76. karaat (afk.).
Oplossingen ilm woensdag a.s. per
briefkaart wenden aan: Trouw/Kwar
tet, Postbus 859, Amsterdam.
Linksboven vermelden: Wee-
kendpuizel.
Oplossing van vorige puzzel
Hor.: 1. tegel, 6. basis, 11. ren, 12.
aap, 14. sen, 16. al, 18. engel, 20. me.
21. patent, 22. elegie, 23. es. 24. si, 26.
A.K. 27. ss., 28. enk, 30. kar, 32. pek.
34. el. 35. A P.. 37. Aa. 38. af. 40. klip,
41. erker, 42. stU. 43. St.. 44. N.T., 45.
me, 47. en. 49. Epe, 51. are, 53. eer, 56.
Ao.. 58. Og, 59. ba, 61. ga, 62. gordel,
64. krokus. 65. eg. 66. mores. 69. L.S.,
70. dam, 72. mei. 73. tin, 75. Polen. 76.
meent.
Vert.: 2. er, 3. gemeen, 4. en. 5. naga,
17-11 2. 47-42? Dit is waarschijn
lijk verliezend. Wit had zich beter
bezig kunnen houden met de ontwik
keling van de korte vleugel door 2.
34-29
212-17! Een Interessante zet. Het
is voor zwart belangrijk de ontwikke
ling van zijn tegenstanders korte
vleugel te verhinderen. Daarvoor
moet de schijf op veld 12 verwijderd
worden. De zet 12-18 is slecht, want
hij wordt beantwoord met 3. 27-22.
7. as. 8. Selene, B. In, 10. kapel. 12.
An. 13. p.e., 15. leest. 17. las. 18. ets,
19. lek. 20. mis. 25. ik. 26 ar. 28. elite.
29. ka, 31. anker. 32. pa, 33. kater. 34.
els. 36. pet, 37 arm, 39. Fin, 44. Ne.,
46. Ee, 48. nagel, 50. pedaal, 51. Ag.,
52. eb, 54. emotie. 55. lasso, 57. oog,
58. olm, 60. aks, 61. gul. 63. tres, 67.
om, 68. ei, 70. do, 71. me, 73. te. 74.
nn.
De prijswinnaar* zijn:
C. Bloem-Vemchoor, Vrijenlanse-
traat 37a, Rotterdam - 3011.
W. J. H. Overgaaow-Van Blnsbergen,
Sport laan 3, flat 220, Voorbout.
W. Haijer-Meij, De Kupstraat 50, Hil
versum.
„Marijke Menu" door/Dieuwke Win-
semius 212 blz. 18,50 en Drietan
den-prinses" door Frouck van der
Hooning, 182 blz. 17,50 (beide uitge
verij Wever, Franeker).
Uitgeverij Wever heeft een herdruk
laten verschijnen van twee histo
rische romans die al geruime tijd
niet meer in de handel waren. Het
zijn boeken die het leven behande
len van twee vrouwen uit onze histo
rie die veel met elkaar te maken
hebben gehad. Maria Louise van
Hessen Kassei (Marijke Meu) was de
vrouw van de In de zomer van 1711
op zo tragische manier bij de Moer
dijk om het leven gekomen Johan
Willem Friso. Achter de Drielanden-
prinses gaat de In Duitsland en En
geland opgegroeide en later Neder
landse geworden Anna van Hanno
ver, die trouwde met stadhouder
Willem de Vierde, schuil.
Voor het schrijven van hun boeken
hebben beide schrijfsters zich inten
sief verdiept in de historie zodat in
de romans tal van interessante en
onbekende gegevens zijn verwerkt.
Zo lezen we over Am alia van Anhalt,
de spilzieke moeder van Johan Fri
so, die bij zijn huwelijk zo uit haar
slof schoot hoewel zij dat eigen
lijk helemaal niet kon betalen dat
zij in de feestzaal wijn als water uit
een fontein liet spuiten. De meeste
wijn ging verloren, iets waar terecht
schande van werd gesproken. We
lezen ook over het ongeluk dat de
een paar maanden na de dood van
Friso geboren latere Willem de Vier
de op 8oestdijk overkwam toen hij
van een stenen trap viel, een onge
luk dat zijn hele leven zou stempe
len omdat het de aanleiding vormde
tot een ernstige rugvergroeling. Met
de dochter van „Marloes" (zoals Ma
rijke Meu in de familiekring werd
genoemd) liep het ook onfortuinlijk
af. Deze Charlotte Amelie, getrouwd
met de erfprins van Baden-Durlach
werd krankzinnig. Het boek eindigt
met de begrafenis van „Marijke
Meu", de vrouw die dichter bij haar
volk stond dan velen uit haar krin
gen in die tijd. Prinses Anna bleef
het leed evenmin bespaard. Het be
gon al met de niet zo vriendelijke
ontvangst in Nederland. Voor haar
schoonmoeder „Marijke Meu", was
zij „een beetje bang" omdat die,
naar zij eens bekende, „zo echt
streng kon kijken". Heel jong werd
Anna weduwe omdat Willem de
Vierde al op 40-Jarige leeftijd over
leed. Daarmee eindigt ook het boek.
Over de levensavond van Anna
wordt niet gerept. Dat is jammer
want „Drielanden-prtnses" wordt
daardoor minder volledig dan „Ma
rijke Meu".
FR. J. L.
„Reflexies over arbeid" door Frans
Jacobs, uitg. Sarasom Alphen aan de
Rijn. 115 bla. Prijs 15,—.
Deze „reflexies over arbeid" zijn de
uitwerking van een cursus arbeldsfi-
losofie, die de auteur gedurende eni
ge Jaren aan de afdeling ar-
beldsmarktpolltlek-
persoheelsbeleid van de Katholieke
leergangen ln Tilburg heeft gegeven.
Zijn bezinning speelt zich al tegen
de achtergrond van het denken van
Hegel, Marx en Freud, zonder dat de
lezer door een vloed van citaten
wordt overweldigd.
Lucas Reijnders, Jan Korff de Gidts
e.*.: Veilig op je werk. Gezondheid,
f[ev aarlijkc stoffen, milieu. Uitgave
n de serie Nederlandse praktijk. Van
Gennep Amsterdam. 168 blz, prijs
14,50.
In het boek, dat tot stand is geko
men in samenwerking met de Indus
triebond NW, worden de gevaren
beschreven die zijn verbonden aan
het werken in verschillende takken
van industrie. Behandeld worden de
gevaarlijke stoffen, explosies en
branden, geluid en trillingen, stra
ling en hitte, stress en werktempo en
de nadelen van het werken in ploe
gendienst. Ook wordt Ingegaan op
de sociale verzekeringen. In de uit
voerige bijlage (60 blz.) zijn tal van
aanwijzingen samengebracht, zoals
over eerste hulp bij vergiftiging,
over gevaarlijke stoffen (waarbij
wordt vermeld wat voor stof het ls,
of hij brandweer of explosief is, wat
de verschijnselen zijn bij vergifti
ging en hoe moet worden gehandeld
bij vergiftiging) en over de arbeids
inspectie. Ook zijn controle-lijsten
opgenomen voor lassen en draaien
de machines. Met het boek willen de
auteurs de werknemers behulpzaam
zijn bij het verbeteren van de ar
beidssituatie.
