Speelse les in geschiedenis
-
Hetdal
der
Craddocks
Radio- en televisieprogramma's
1
1
Ambon, mystieke trouw
NOS brengt vijftien afleveringen over „58 miljoen Nederlanders"
m
0°KS)
FERDINAND
Even
puzzelen
VRIJDAG 7 JANUARI 1977
RADIO/TV
TROUW/KWARTET 4
Toen de Indonesische Archipel nog
deel uitmaakte van het Koninkrijk
der Nederlanden hebben de meeste
Nederlanders zich weinig verdiept in
de mensen die er leefden. Nog altijd
zien zij geen verschil tussen een
Ambonees, een Javaan. Sumatraan
en een Indischman. Wat dat betreft
mag ik pessimistisch zijn over het
kennisbij brengend effect van de
serie, waarmee de IKON vanavond
het begin maakt onder de titel
Ambon door de eeuwen
U merkt terecht op, dat daaraan het
woord ..trouw" ontbreekt. Het is
met opzet weggelaten omdat het
een eenzijdigheid inhoudt Nadat
sedert de Verenigde Oost-Indische
Compagnie (de VOC) menige
bestuurder hen in zijn officiële
stukken had afgeschilderd als
trouwelozen. verwierven de zonen
van Ambon tenslotte het predikaat
..trouw" wanneer zij bereid waren de
Nederlandse zaak te dienen. In het
wezen van die trouw in het hoe en
waarom, hebben we ons zelden of
nooit verdiept. Daarom kijk je ervan
op. wanneer de Ambonese
generaal-majoor J. Muskita. thans
directeur-generaal van nijverheid en
handel in Jakarta, een geschiedenis
van eeuwen samengevat in één
enkele zin. Eerder dan van een
verstandelijke trouw was er sprake
van een mystieke trouw, gevoed
door de behoefte aan de
bescherming van een hogere macht.
Daarom werd de trouw niet zozeer
geprojecteerd op het Nederlandse
gezag maar op de persoon van de
vorstin. Deze mystificatie van de
landsmoeder. zegt generaal
Muskita. werd mede beinvloed door
de christelijke godsdienst. B:j
Islamitische Molukkers werd deze
vorm niet aangetroffen.
Met ae voorgaande allineazat ik al
in de derde aflevering, die pas 21
januari wordt uitgezonden. In het
eerste deel gaat het IKON-team.
bestaande uit Ben van Kaam. Henk
Biersteker en Aart Staartjes, terug
door Ton Hydra
naar de vroegste contacten tussen
bewoners van de wondermooie
Molukse archipel en de Hollanders.
Wie niet vertrouwd is met de
omvangrijke documentatie, kan het
gevoel krijgen dat hij op
zelfonderzoek wordt uitgestuurd.
De werkelijkheid is immers wel even
anders dan de verhalen van
schrijvers die „Hollands glorie" voor
ogen hadden. Om het monopolie
van de u itermate winstgevende
specerijhandel te bemachtigen zijn
onze veelal christelijke voorvaderen
letterlijk over lijken gegaan. De
bevolking van Banda werd zo goed
als uitgeroeid: 16000 doden en de
overlevenden gedeporteerd naar
Java.
Jammer dat de IKON geen
zendmogelijkheden heeft om de
afleveringen dichter bij elkaar op
het scherm te brengen. Dit zal het
inzicht in de vele verwikkelingen en
het komen tot een beter begrip aan
Nederlandse zijde en een goed
verstaan door de Molukse
samenleving in ons land. Ik hoop
van harte dat in deze gemeenschap
deze filmische doorlichting van hun
verleden niet anders zal worden
uitgelegd dan zoals zij door de
samenstellers is bedoeld.
Zij hebben eerlijk geprobeerd een
beeld te vormen van het volk van
Ambon als authentiek fenomeen en
niet als aanhangsel van Nederland
Voor wat betreft de drie delen die ik
vooraf heb gezien, zijn ze daarin
geslaagd, gezien door westerse ogen
en vanuit een aangeboren rationele
instelling. Echter, doorzijn anders
geaard-zijn en door wantrouwen
kan een Zuidmolukker anders
reageren. Daarom lijkt het mij
verstandig te onderstrepen dat de
programmamakers door speurtocht
zelf meer zijn gaan begrijpen van de
identiteit van het volk van Ambon.
OBELIX CO
door Riet Diemer
HILVERSUM De televislese-
rie van de NOS over de vader
landse geschiedenis, waarvan
de komst al jaren geleden werd
aangekondigd, begint zondag
avond. ..Onze strijdmacht" is
het onderwerp van „les een".
De algemene titel die boven
deze leergang wordt neerge
schreven is ..58 miljoen Neder
landers" en is af te leiden uit de
wetenschappelijke schatting
van het totale aantal mensen
dat sinds de oertijd tot in 1977
heeft geleefd en nog leeft op
het stukje van de wereld dat
wij vandaag Nederland
noemen.
Nog niet zo heel lang geleden was de
belangstelling voor geschiedenis
over het algemeen nogal matig te
noemen, zo bleek uit peilingen. Dat
het verleden nu beter in de markt
ligt is te zien aan bijvoorbeeld de
belangstelling voor Engelse drama
series over Hendrik de Achtste, zijn
dochter Elisabeth de Eerste en enke
le minder bekende personen „van
den bloede". Daaruit bleek al dat
geschiedenis allesbehalve saai hoeft
te zijn.
.58 miljoen Nederlanders" is echter
geen dramaserie, maar een verzame
ling documentaires, waarin wanneer
dat zo uitkwam wat werd geciteerd
„Militair geteisem" is de titel bij deze afbeelding, die de slechte
toestand van het leger in de vorige eeuw illustreert.
Magazines
l)c aflevering in de serie
Commissaris Maigret speelt in
Friesland. Tot de Nederlandse
medewerkers behoren Femke
Boersma. André van den Heu
vel en Marike van de Pool.
Ned. 1/19.55
In een programma over de
Oostduitse zanger Wolf Bier-
mann laat de VARA beelden
zien van zijn optreden in Keu
len. uaardoor de DDR hem zijn
«•taatsburgerschap ontnam.
Ned. 1 22.99
Aktua besteedt aandacht aan
het veertigjarig huwelijksfeest
van Koningin en Prins, de on
enigheid tussen minister Van
Doorn en het Rotterdams Phil-
harmonisch Orkest, de CAO-
onderhandclingen in de metaal
en de komende schaatskarapi-
oenschappen Nederland.
Ned. 2/22.15
..De Kompcnie" is de eerste
aflevering in de IKON-serie
..Ambon door de eeuwen".
Ned. I 2.1.13
Op het orgel van de Grote of
St. Bavokerk te Haarlem speelt
Jean Guillou „Das musika-
lische Opfer" van Bach.
Hilv. 4/14.29
De EO begint een reeks over
„De Bijbel en de Oosterse reli
gies".
Hilv. 4/14.45
Bernard Haitink leidt het
Symfonie-Orkest van de Beier
se Omroep bij de uitvoering van
de „Tragische" symfonie van
Schubert en de „Romantische"
symfonie van Bruckner.
Hilv. 2/20.05
door toneelspelers, mimespelers of
een straatzanger. Er zullen in totaal
vijftien afleveringen zijn. De bedoe
ling is om een groot publiek van
nietingewijden te interesseren voor
het verleden, op zo'n manier dat er
wel wat blijft „hangen". Dat neemt
niet weg. dat mensen met wat meer
kennis van het verleden, ook graag
zullen kijken. Die voorspelling kan
al worden gedaan na het zien van
twee afleveringen vooraf.
Thema's
Wie bij het vak geschiedenis nog
altijd terugdenkt aan het vroegere,
opdreunen van dode koningen, oor
logen en rijen jaartallen hoeft daar
bij „58 miljoen Nederlanders" aller
minst benauwd voor te zijn. De ma
kers hebben de verschillende afleve
ringen gegroepeerd rond thema's, zo
als ziekten, de mooie natuur, het
voedsel, de lagere school, de erotiek,
de landbouw, de kunstenaars en nog
veel meer begrippen die de mens van
vandaag aan zullen spreken omdat
hij of zij er nog altijd mee te maken
heeft.
De godsdienst is een onderwerp, dat
bij ons. in theologische kennis
doorknede, volk hoort. Je zou het als
onderwerp verwachten, maar het
komt niet in het rijtje voor. In de
meeste afleveringen speelt het wel
Gerard Soeteman:
speelse les
een belangrijke rol. Voornaamste re
den van het schrappen van
godsdienst als apart thema is. dat de
Engelse televisiemaatschappij sa
men met de NOS aan de coproduktie
The Christians werkt, waarvan in
het seizoen 1977/'78 vijftien delen op
de buis komen.
Geen jaartallen dus. Maar de makers
zijn uitgegaan van de wetenschap
dat er altijd nog honderdduizenden
andere Nederlanders waren naast de
graven, prinsen, baronnen en
staatslieden. De laatsten komen al
leen in de boekjes voor. evenals hun
oorlogsverklaringen, traktaten en
verdragen. Ze zullen echter tereijde
worden genoemd. Meer aandacht is
er voor het reilen en zeilen van de
gewone mensen, die in de meeste
voorgaande eeuwen niet lezen of
schrijven konden, zodat weinig be
waard is gebleven van wat zijzelf op
schrift konden stellen.
Belangrijkste vindplaatsen voor de
„overblijfselen van toen" zijn na
tuurlijk de musea. De NOS heeft dan
ook meer dan dertig Nederlandse
musea bezocht, waar foto's en dia's
mochten worden gemaakt. Getracht
is om op een originele manier te werk
te gaan en zo werden collages samen
gesteld van filmopnamen, foto's, di
a's en het spel van acteurs en muzi
kanten. Hans Tiemeijer praat deze
Ingrediënten aan eikaar.
Speelsere manier
De leergang „58 miljoen Nederlan
ders" kent ook zijn eigen geschiede
nis. In de jubelende aankondiging
van de NOS zelf staat dat we te
maken hebben met de langste en
bewerkelijkste documentairepro-
duktie ooit voor de Nederlandse tele
visie gemaakt.
Kees van Langeraad, als producer
regisseur verantwoordelijk voor de
televisie-bewerking van de serie, be
kent dat de Engelse serie ..Who are
the British?" de makers op het idee
heeft gebracht. Voorjaar 1973 ont
stond het plan en scenarioschrijver
Gerard Soeteman stelde toen voor
de geschiedenis op een wat speelsere
manier te benaderen dan gebruike
lijk is. Er werd een proefopname
gemaakt en daarna lag het televisie
werk lange tijd stil.
De teksten werden geschreven en
Er rolt in die tijd een schat aan
informatie over het scherm, maar
televisieprogramma's hebben de
kwalijke eigenschap dat ze snel ver
vliegen. Bij de uitgeverij Amster
dam Boek wordt daarom in samen
werking met de NOS een serie van
vijftien geïllustreerde magazines
uitgegeven, die een paar dagen voor
uitzending van de programma's ver
krijgbaar zijn in de boekhandel. Het
aardige is. dat de boekjes zich hou-'
den aan de opzet van de program
ma's. maar dat ze er geen direct
verslag van zijn. Voor een deel is een
eigen weg gevolgd, zowel in de tekst
als in de Illustraties, die foto's van
oude schilderijen, etsen litho's en
andere afbeeldingen zijn.
Een eigen wetenschappelijke staf is
verantwoordelijk voor de inhoud.
Daarnaast zijn fragmenten opgeno
men van brieven, dagboeken en ak
tes om een tijdsbeeld te geven. Een
literatuurlijst achterin wijst de weg
voor meer zelfstudie. De magazines
kosten 3.95 gulden per stuk. Ze kun
nen worden gebundeld ln een verza
melband.
Steeds op zondagavond verschijnen
de afleveringen van „58 miljoen Ne
derlanders" op het scherm in de
periode tussen 9 januari tot en met
17 april. Dan kan nog vermeld wor
den dat nu al de gedachten uitgaan
naar een herhaling van de serie voor
schooltelevisie. In hoeverre aan het
gestelde doel van de makers wordt
beantwoord wordt onderzocht door
een team van de Gemeentelijke Uni
versiteit te Amsterdam. Doel en
wens van de makers is. dat de kij
kers een behoorlijke hoeveelheid in
formatie zullen onthouden.
ADVERTENTIE
"QV^(#)|aV0V,nr™
'n winkel vol kleur
RADIO VANDAAG
IIII.YF.RSIM
ws 7 02 Hel
•erd procrai
8 36 Gymnastiek voor
i 8 45 (Si G«-vari«-crd program
i i Gevarieerd pro.
II 00
en vandaag,
ni.i nu l Har.»
ling. 12.30
programma
30 Nieuw» i
Si In de
Nu
i 18 41
Ju/zporlrct II 00 Nieuws II 03 Meer over
minder De stem van de sprekende minder
heid 12 30 Toerismo. toeristische informa
tie OVERHEIDSVOORLICHTING 12 49
L ending voor de landbouw NOS 13 00
N t'uw NCRV 13 11 Hier en nu NOS
13 30 Vonken onder de as. Nederlandse
volksverhalen en -gebruiken 13 45 Onder
de Groene Linde oude liedjes en balladen
14 00 Repertorium van de NOS koren en
orkesten klassieke muziek. 15 00 Zoeklicht
op Nederland regionale *aken (16 00
Nieuw vi 16 30 Kijk op buitenland VPRO
17 00 <Si Welingelichte kringen debatpro-
gramma 17 45 SYMBIOSE 17 55 Medede
lingen IHUO Nieuws. 18 11 (Si Embargo
'P P 18 20 18 30 L'iuerding van de Politie
k. Partij RadikaU-n - NOS 2000 Nieuws
20 05 iSi Europees Concertpodium Symfo-
nic Orkest .eidi Boerse Omroep Klassie
ke mu/irk <20 45-21 05 Een kleintje kuituur»
22 15 NOS Cultuur 23 OO iS) Met het oog op
morgen met om 23 05 Aklualitciteno
n i/iihl. 23 20 Den Haag vandaag en om
23 52 Kvei
NCRV 13 30 (Si Popcontacl en de Nationale
Tip 30 15 03 (Si Elpee-pop. NOS 16 03 (Si
Hitmeesters Nationale hitparade met de
Top-30 18 03 De vacaturebank. 18 10 (Si
NOS maal VERONICA 1902 (Si De Ne
derlandse top 40 VPRO: 20 02 (Si VPRO-
vrijdag-op-drie 23 02 Radio Vrije Belgie
24 02 <S) Amigos de Musica. AVRO I 02 (S>
Radio Pandora 2 02-7 00 (Sl 'n Nachtje
AVRO
TV VANDAAG
MIIAtKslM II i40' m en FM-kanaleni
llll ».KSI M III 1445
en FM-kanaleni
8113 (Si Tijdsein
I .Si tV muzikale
NEOERLANDI
18.15 TELEAC; Introductie vooraar 1977
18.45 NOS: Berebooi
18 SS Journaal
19.05 A VARA: Het soant erom ImxJerspelshow
19 55 A Commissar.s Ma^ret öeteci.*e
2135 NOS: journaal
21 50 a Het tand waarm w.| teven Mmportret
23.15 A IKON: Amoon door de eeuwen
documentaire
23 40 Joumaa
NEDERLANO II
18.45 NOS: TV-mlormat.e voor Spanjaarden
18.55 Journaal
19.05 a TROS: CaHnero tekenfilm
19.18 a Run Joe run tv-se'.e
19.42 a Kleine wonden
natuurfilm
20.00 a NOS: Journaal
20.25 a TROS: Op losse groeven
21.25 a OeJordaches tv-sene
22.15 a Akiua-tv
23 05 A O moei
serie
23.55 A NOS. Journaal
c Dargaud SA 1976 Tekst: Goscinny Tekeningen: Uderzo
een team van liefst negentien des
kundigen verleende adviserend en
corrigerend medewerking. Daarvan
worden alleen genoemd de sociaal
historicus prof. dr. Th. van Tijn en de
kunsthistoricus prof. E. de Jongh,
beiden van de Rijksuniversiteit te
Utrecht. Pas in 1975 werd begonnen
met de televisie-opnamen, onder re
gie van Jan Bosdriesz. Aan de pro
gramma's wordt nog steeds hard ge
werkt. Totale kosten een miljoen
gulden.
Dat voor de televisie een reeks ge
schiedkundige documentaires
wordt gemaakt over leef-, woon- en
werkgewoonten. en over veel andere
zaken als zeevaart, bejaarden, ziek
ten op zo'n manier dat ze tot onze
verbeelding spreken is voor Neder
landse begrippen gloednieuw. De af
leveringen duren steeds veertig mi
nuten en de ervaring bij het zien van
„De strijdmacht" en „De landbouw"
is. dat je je geen seconde verveelt.
SMIDJE VERHOLEN
88:
„Ach. oompjelief, iaat mij u red
den", zei toen de neef weer, die on
der ons gezegd Alfredo Capsioni
heette. „Volg mij. oompjelief, en
neem uw vrienden gerust mee. In
een wipje heb ik u allemaal uit de
vuurlinie en in veiligheid gebracht."
„Uit de vuurlinie gebracht?" vroe
gen Diavolo en Angelico als uit één
mond. „Is er dan soms oorlog?"
„Jazo is het. Ik kan het niet
ontkennen zuchtte Alfredo.
„Nou je het zegtvervolgde de
dikke Diavolo. „We hebben er mid
den in gezeten. Ze schoten op ons
met een antitankkanon. Het had
maar weinig gescheeld of we waren
er aangegaan „Dan heeft u wer
kelijk geboft", zei Alfredo, terwijl
een ernstige en vastberaden trek op
zijn knappe gelaat verscheen.
„O het is allemaal zo erg. Als
een dief in de nacht zijn ze gekomen,
de vuige aanvallers! Wee mij het
vaderland roept! Het is nu mijn
plicht elke duimbreed gronds met
eigen lichaam en bloed te verdedi
gen „Maar wat is er gekomen
als een dief in de nacht?" „Vraagt
u dat nog?" fluisterde Alfredo Cap-
soni nauwelijks hoorbaar. „De bar
baren zijn gekomen. Je weet wel, de
barbaren met snorren en berenmut
sen. Met treinwagens vol kwamen ze
uit de tunnel en ze stortten zich in
een nietsontziende vloedgolf uit
over ons mooie vaderland. Héél
Campanella is al ingenomen en de
burgerbevolking och arme
die zal al wel naar Siberië zijn, denk
ik. Ons dappere leger heeft zich
voorlopig teruggetrokken op elas
tische egelstellingen en wij hopen de
aanval tot staan te kunnen brengen
vóór Brindisi. Verder gaan er ge
ruchten, dat de vijanden gebruik
maken van als burgers vermomde
spionnen. Kapitein Cacalobbo heeft
ze door zijn verrekijker zelf gezien.
Er was er eentje bij met een geruite
jas. Zij hadden ook petten op en
Maar toen begonnen Diavo
lo en Angelico me toch te lachen! De
bergen dreunden ervan!
HILVERSUM IV (FM-kanalen.) NOS 7 00
Nieuws 7 02 (S) Vroeg klassiek. 9 00 Nieuws.
9.02 (Sl Stof van eeuwen. 10.30 (Sl Vocalise
oude muziek en operette-verzoeken. 12.00
(Sl Van het Nederlands Concertpodium:
klassieke muziek. EO: 13.00 (S) Klankspie-
gel: concertgebeuren uit heden en verleden.
14 00 Nieuws. 14.02 (Sl Klankbord 14.45 (Sl
Woord der waarheid. VPRO. 15 00-17.00 (S)
Muziek op vier
- 65 -
Hij stond er wel even van op te
kijken. Ze ging voort: „Je bent zo
eerlijk en zo ondernemend, Paul.
Daarom kan ik het niet verdragen
als iemand als Celia daarvan
misbruik probeert te maken. Dat
vindt ik vernederend voor iemand
van jouw formaat."
„Ik niet." zei hij. „Tenslotte zou je in
het verleden de vrouw van de
pachtheer zijn geworden. Waarom
mag de opvolger dan niet door je
moeder in de watten worden gelegd?
Dat is immers geen schande."
„Paul. je bent een heel bijzonder
mens. Soms lijk je erg kinderlijk,
maar dat is schijn. Je bent veel
gecompliceerder dan je voorgeeft."
„In elk geval ben ik zo ruim van
opvatting dat Ik mensen die een
beetje provinciaals ingesteld zijn,
zoals je stiefmoeder, niet links laat
liggen, ook al proberen ze me uit te
huwelijken. Ze zal het net als andere
moeders, wel zo'n beetje als haar
taak beschouwen. Maar ze moet niet
denken dat ik in de voetsporen van
Ralph ga treden. Ik weet niets van
de noden van de bevolking, ik heb
dit huis in een plotselinge impuls
gekocht. Daarom verzoek ik je de
plannen van je stiefmoeder ernstig
op te nemen. Eigenlijk vind ik ze
helemaal zo gek niet."
Hij hoorde dat ze haar adem inhield
en trachtte de spanning de baas te
worden die zich van hem meester
maakte. Ze maakte geen aanstalten
hem te antwoorden, dus ging hij
door: „Ik ken je beter dan je denkt,
en wat ik weet heb ik niet opgesto
ken uit de roddelpraatjes die in de
Vallei de ronde doen."
Ze stond met haar rug naar hem toe,
met haar handen op de balustrade.
..Het zijn alleen maar gissingen van
je." antwoordde ze ten slotte. „De
meeste mensen verliezen zich in gis
singen over mij. Ze kunnen niet an
ders. Ik ben bijzonder op mijn per
soonlijke vrijheid gesteld en dus erg
teruggetrokken."
„Inderdaad," antwoordde Paul,
..maar alles van jezelf geheimhou
den dat lukt je niet helemaal. Je
vindt het leven wat je nu leidt doel
loos en weet niet wat de toekomst je
zal brengen. Datzie ik heel duidelijk
in je. En daar kan ik maar een ding
op zeggen."
R. F. Deldertleld
„De Boekerij, Baarn"
„Geluk is er voor een groot deel
afhankelijk van in welke mate men
op zichzelf vertrouwt."
„Zelfs al zou ik dat durven aanne
men, dan nog zou ik een bar slechte
mening over mezelf hebben. Dat wil
dus niet zeggen, dat ik me door je
aanzoek mag ik hetzo noemen1
niet erg gevleid voel." Opeens brak
er een geheimzinnig glimlachje
door.
„Ja, noem het maar gerust een aan
zoek," zei hij koppig. „En alles wat
ik van je vraag is of je er eens ernstig
over wilt nadenken, nu je toch naar
Londen gaat."
„Dat zal ik beslist doen." zei ze. „Ja,
heus. ik zal het doen. Ik heb verder
bijna niets om over na te denken."
„Wanneer kom je terug?"
Wordt vervolgd
„Wat dan?"
Hij aarzelde. „Mijn leven lang ben ik
eenzaam geweest." zei hij. „En
misschien zou ik eenzaam zijn ge
bleven als ik niet in juni had beslo
ten, het landgoed te kopen. Het was
maar een gok, want ik wist niet of ik
het hier zou kunnen rooien. Nu gok
ik weer, en misschien win ik ook
ditmaal. Vanaf de eerste keer dat ik
je tegenkwam heb ik met je willen
praten zoals ik nu doe. De gelegen
heid is er eindelijk, dus moet ik die
benutten. Zou je me kunnen zeggen
of je ertoe bereid bent een huwelijk
te overwegen?"
Hij kon er opeens niet meer uitbren
gen. Ze keek hem aan en even zou
hij er niet van hebben opgekeken als
ze hem in zijn gezicht had uitgelach
ten. Maar ze lachte niet. Haar ge
zicht was een vraagteken.
„Mijn vader leeft voor en van gok
ken," zei ze. „maar hij zou nooit op
het spel zetten wat jij nu durft inzet
ten. Hoe haal je het in je hoofd een
wissel op je hele leven te trekken?"
Hij keek naar haar prachtige huid
en het was hem te moede of hij er
dwars doorheen kon zien. „Ik vind je
mooi, op een heel bijzondere manier,
maar daar is het me niet alleen om
begonnen. Ik moet je eerlijk zeggen
dat ik er zeker van ben, je gelukkig
te kunnen maken. Tenslotte zou je
ook met Ralph Lovell zijn getrouwd
zonder dat er bij een van jullie bei
den sprake was van echte liefde."
„We hadden allebei niets te verlie
zen. Waarom zou je je geluk op het
spel zetten of het doel dat je voor
ogen hebt, voor een vrouw die.nu
ja. die overal en iedereen ongeluk»
brengt?"
„Dit is nonsens." zei hij rustig. PROCURATIEHOUDER
Horizontaal woorden invullen die
betekenen:
1. medeklinker, 2. rund. 3. herders
god, 4. bloedhuis, 5. dierentuin. 6.
snoekbaars.
Bij Juiste oplossing vormen de be
ginletters de naam van een
edelsteen.
Oplossing van vorige puzzel.
1 part, 2. roes, 3. ober. 4. cent. 5. uier.
6. riet. 7. adem. 8. taak, 9. idee. 10.
eden. 11. hees, 12. oele, 13. unie, 14.
dans. 15. ever, 16. rede.
