Smith verwerpt tussenvoorstel Britse regering Toenadering Israëli's en PLO gaat steeds sneller Rellen in Baskenland Goede voornemens en ernstige vermaningen bij een nieuw begin Ford wil aansluiting Puerto Rico bij VS PLO •JAANDAG 3 JANUARI 1977 BINNENLAND TROUW/KWARTET 5 IMSTERDAM De gewoonte wil dat bi) het begin van een nieuw jaar vorsten, presidenten, eerste ministers en dictators hun onderdanen niet alleen alle goeds toewensen maar hen tegelijk enige verma nende en al dan niet opwekkende woor den toevoegen. President Idi Amin van Oeganda is in zijn nieuwjaarsboodschap ingegaan op de films die gemaakt zijn naar aanleiding van de Israëlische overval op het vlieg veld van Entebbe. Idi Amin verklaarde dat alle acteurs in de drie films die over Entebbe gemaakt zijn door God gestraft zullen worden. De Oegandese leider haal de er het voorbeeld bij van een Ameri kaanse acteur die bij de opnamen een hartaanval kreeg. Een uitnodiging uit Is raël aan het adres van Amin om de Enteb be-film te komen zien heeft de Oegandse president verontwaardigd van de hand gewezen. De oproep om harder te werken blijkt een geliefkoosd thema voor nieuwjaarstoe spraken in Oost en West. De Britse pre mier James Callaghan zegde zijn volk aan dat het nieuwe jaar economisch niet makkelijk zal worden. Alleen begrip, ge duld en hard werken kan ons er doorheen helpen, aldus Jim. Hij wees suggesties van de hand als zou de Labour regering van plan zijn vervroegde verkiezingen uit te schrijven. Ook Oosteuropese leiders hebben hun landgenoten tot grotere ijver opgeroepen. De Hongaarse president Pal Losconzi deed een beroep op alle Hongaren spaar zaam om te gaan met grondstoffen en goederen van een betere kwaliteit te pro duceren voor binnenlands gebruik en uit voer naar het buitenland. De economische problemen van zijn land weet de president aan de droogte van het afgelopen jaar en de internationale recessie. De Tsjechoslo- waakse partijleider Hoesak vroeg zijn landgenoten om een hogere doelmatig heid en betere kwaliteit van alle arbeid in 1977. De Roemeense partijleider Ceauses- cou herinnerde zijn landgenoten aan het doel, dat het land zich heeft gesteldhet verhogen van de kwaliteit van de produk- ten, spaarzaamheid wat betreft de grondstoffen, een grotere produktiviteit en een betere voorbereiding van het werk. De Surinaamse premier Henk Arron heeft laten weten dat zijn land in het nieuwe jaar een visserijzone van 200 mijl zal afkondigen. Verder zal het land landings rechten voor de Surinaamse luchtvaartmaatschappij in de Verenigde Staten vragen. Ook kondigde hij aan dat Suriname nog met tal van landen uit de derde wereld in 1977 diplomatieke betrek kingen zal aanknopen. De eerste januari werd door de roomse kerk herdacht als tiende wereldvrededag. In Rome hield paus Paulus twee preken waarin hij zei dat de abortus een van de misdaden is die een bedreiging vormen voor de wereldvrede. De paus leek niet alleen te doelen op de landen die de abor tus al gelegaliseerd hebben, maar vooral op Italië, dat legalisering van abortus voorbereidt. In een op 1 januari gepubliceerd interview geeft de Amerikaanse president Ford les aan zijn opvolger Jimmy Carter, die op 20 januari het roer van hem overneemt. Ford zei dal Carter een ontmoeting met de Sow- jetrussische partijleider Brezmjew goed moet voorbereiden, omdat een oni'oorbe- reide ontmoeting zonder speciale voorbe reiding overhaast zou zijn. Verder zei Ford dat hij Carters idee om een gesprek te hebben met Westeuropese leiders niet gek vond. Ford heeft Carter erop gewezen dat de voorjaarsconferentie van de NAVO daarvoor een aardige gelegenheid zou zijn. Ford zei dat hij geen onmiddellijke problemen voorzag voor het buitenlands beleid van de Verenigde Staten. Wel zijn er gevaren op langere termijn, aldus de scheidende president. JOHANNESBURG (UPI, Reuter, AP) De Rhodesische pre mier Ian Smith heeft de Britse voorstellen voor de overgangspe riode naar een zwart meerderheidsbestuur in Rhodesië van de hand gewezen. De Britse onderhandelaar is gisteren uit Salisbu ry naar Zuid-Afrika vertrokken, waar hij vandaag een gesprek zal hebben met premier Vorster. De Rhodesische premier heeft de Britse voorstellen afgewezen, omdat hij ze beschouwt als een inbreuk op de afspraak die hij met de Ameri kaanse minister ban buitenlandse zaken Kissinger gemaakt heeft Smith legde zich toen neer bij een overgangsregering waarin zwarten zouden deelnemen, maar waarin de departementen van politie en defen sie in handen van blanken zouden blijven. De nieuwe voorstellen van de Britse regering voorzien in een door de Britse regering aangestelde hoge commissaris en Brits toezicht: op de ministeries van defensie en politie. Het Britse voorstel is ingege ven door de weigering van de zwar ten om deze beide posten in een overgangsregering in handen van blanken te laten. Nee In Britse kringen is verklaard dat Ivor Richard geen botweg nee van Ian Smith heeft te horen gekregen. Men gelooft dan ook dat de Rhode sische premier bereid zal zijn de voorstellen te heroverwegen. De Britse onderhandelaar is gistepen naar Port Elizabeth gevlogen voor een gesprek met premier Vorster van Zuid-Afrika. Vorster. die vorig jaar het gesprek tussen premier Smith en de Amerikaanse minister Kissinger organiseerde, verklaarde in een nieuwjaarsboodschap dat „de hoop die na het gesprek tussen Kissinger en Smith was gerezen een zware te genslag heeft gekregen door een ken nelijke weigering van sommige dele gaties (op de conferentie van Genè- ve) te praten over een regeling bin nen het kader van het Amerikaans- Britse plan". Ivor Richard wordt over een dag of tien in de Rhode sische hoofdstad terng verwacht voor verdere gesprekken met blanke en zwarte leiders. De besprekingen in Genève zullen op 17 januari in Genève worden voortgezet en de Britse bemiddelaar hoopt voor die datum alle betrokken partijen zo ver te hebben dat een akkoord over een meerderheidsbes tuur in Rhodesië in zicht komt. De besprekingen tussen Ivor Richard en John Vorster, die vandaag plaatsvin den in het buitenverblijf van de Zuidafrikaanse premier in Port Eli zabeth kunnen de impasse waarin het Rhodesië overleg verkeert, doorbreken. Zuid-Afrika heeft steeds een bemiddelende rol ge speeld bij de oplossing van het conflict en beschikt voorts over de mogelijkheid Rhodesië economisch onder zware druk te zetten. Vorster zal bij de besprekingen wor den geassisteerd door de Zuidafri kaanse ambassadeur bij de Verenig de Naties, Botha. Botha is ook aan wezig geweest bij de gesprekken tus sen Vorster en Kissinger. Richard wordt vergezeld door de Britse am bassadeur in Zuid-Afrika, Sir David Scott. Na zijn bezoek aan Zuid-Afrika gaat Richard naat Botswana. Daama zal hij bezoeken brengen aan Mozambi que en Tanzania, voordat hij aan een tweede gespreksronde begint. In een kolenmijn in hel noorden van Moravië in Tsjechoslowakije heeft zich een gasexplosie voorgedaan waardoor 45 mijnwerkers onder de grond raakten opgesloten. Men vreest dat zij om het leven,zijn gekomen. MADRID (UPI, Reuter) In verschillende steden in het noorden van Spanje hebben Basken het afgelopen weekeinde gedemonstreerd voor amnestie voor alle politieke gevangenen en voor een vrij Baskenland. Leden van de Guardia Civil hebben Verscheidene personen werden hier- gisteren in de straten van Algorta bij bij gewond. Honderden Baskische Bilbao, twee uur lang gevochten met nationalisten, zwaaiend met de ver stenen gooiende Baskische betogers, boden groen-wit-rode Baskische Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat* sturen aan: Trouw, jury politieke prent. Postbus 859, Amsterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een bockenbon. VAIL, SAN JU AN (Reuter. UPI, AP) Tot ieders verrassing, niet in het minst van de Puertoricanen zelf. heeft president Ford van de Verenigde Staten het Amerikaanse congres voorgesteld Puer to Rico tot de eenenvijftigste staat van de Verenigde Staten te maken. vlag, vormden straatbarricades van auto's, stenen en vuilnisemmers en blokkeerden een spoorlijn. De politie opende het vuur toen de demonstranten onder het roepen van kreten als „amnestie" en „lang leve een vrij Baskenland" door de straten begonnen te marcheren. De ongeregeldheden begonnen na een voetbalwedstrijd, waar betogers Baskische vlaggen ontrolden. De wedstrijd liep uit op een groot scheepse demonstratie voor autono mie. zelfbestuur voor de Baskische provincies. Ook bij de Jaarwisseling is er in diverse Baskische steden gedemon streerd voor amnestie en autonomie. In hun streven worden de Basken gesteund door de kerk. Tijdens kerkdiensten op nieuwjaarsdag rie pen priesters de regering op de 200 politieke gevangenen, van wie het merendeel uit Baskenland af komstig is, vrij te laten. De regering heeft verklaard dat zij het plan had om alle politieke gevan genen vrij te laten, maar dat deze plannen niet konden worden verwe zenlijkt door de ontvoering van de voorzitter van de Spaanse Raad van State, De Oriol. DeZe ontvoering duurt nu al drie weken en staat op naam van een extreem linkse groe pering, die vrijlating van alle politie ke gevangenen eist. Het oppositionele Spaanse dagblad El Pais heeft de regering gisteren opgeroepen verzoenende maatrege len te nemen ten aanzien van Bas kenland. De krant constateert dat de rechten van de Baskische minder heid ten tijde van generaal Franco zwaar onderdrukt zijn. Puerto Rico is een half zelfstandig eiland, dat de status van Ameri kaans gemenebest heeft. Juridisch zijn de bewoners van het eiland Amerikanen, maar ze hebben geen stemrecht bij de Amerikaanse ver kiezingen en betalen ook geen belas ting aan Washington. Bij het laatst gehouden referendum (1967) sprak ruim zestig procent van de Puertori canen zich uit voor handhaving van de huidige status. Bijna 39 procent wilde wel aansluiting bij de Verenig de Staten. Gisteren is op Puerto Rico de nieuwe gouverneur in functie getreden, Car los Romero Barcelo van de Nieuwe Progressieve Partij. HIJ volgt Rafael Henandez Colon op, die bij de ver kiezingen van 4 november verslagen werd. De partij van de nieuwe gou verneur is voorstander van aanslui ting van Puerto Rico bij de Verenig de Staten, maar heeft hiervoor bij de afgelopen stembus niet actief cam pagne gevoerd. In zijn inaugurale toespraak besteedde Romero geen aandacht aan de uitlatingen van pre sident Ford. Hij zei dat zijn regering zich zal inzetten voor een verbete ring van de economische situatie op het eiland, dat momenteel kampt met een werkloosheidspercentage van twintig en dat verder te lijden heeft van een teruggang van het toerisme. Carter Ook in de Verenigde Staten heeft men weinig enthousiast gereageerd op de voorstellen van Ford. Een woordvoerder van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden zei dat Fords bekendmaking een grote schok voor hem was geweest. De aanstaande Amerikaanse president Jimmy Carter, verklaarde wel Puer to Rico's opname als Amerikaanse staat te willen bevorderen, maar al- LONDEN (Reuter) De Britse rege ring heeft besloten het embargo dat afgelopen weekeinde lag op de pu- blikatle van documenten die ver band houden met de Britse man daatsperiode in Palestina met der tig jaar te verlengen. De documen ten, die met name onthullend zijn over het jaar 1946, hadden op 1 januari ter publikatie moeten wor den vrijgegeven. In Londen meende men dat de docu menten personen die nog in leven zijn en die bij de stichting van de staat Israël betrokken waren, in ver legenheid zouden kunnen brengen. De documenten hebben met name betrekking op de discussies van on der meer oud-premier Clement Attlee over hoe Groot-Brittannië haar belofte om een nationaal te huis voor het joodse volk te stichten het beste zou kunnen nakomen. leen als de bewoners van het eiland daartoe de wens kenbaar maken. President Ford heeft het Ameri kaanse congres voorgesteld hoorzit tingen te houden over de aanslui ting, waarna de bewoners zich in een referendum over de toelating zouden moeten uitspreken. De voorstellen van Ford worden als hoogst opmer kelijk beschouwd, omdat hij ze doet op een moment dat hij nog maar enkele weken aan het bewind zal zijn. De Verenigde Staten hebben militaire bases op het eiland. Vervolg van pagina 1 Reagerend op de persconferentie van Peled verklaarde gisteravond laat de Israëlische regerings woordvoerder dat de „doelstelling van de PLO nog steeds de vernieti ging van de staat Israël is. Al het andere is propaganda." aldus de woordvoerder. Ten aanzien van de uitspraken van de Egyptische president Sadat. dat de toekomstige Palestijnse staat een formele band met Jordanië zal moe ten hebben zei de rsraëlische minis ter van buitenlandse zaken Jigal Al- lon, dat deze bedoeld waren om de Verenigde Staten te bewegen druk op Israël uit te oefenen teneide con cessies aan de Arabieren te doen. Ofschoon Allon, die zijn uitlatingen deed gisteren tijdens een bijeen komst van het Israëlische kabinet, wel enige betekenis aan Sadats uit spraken hechtte, herinnerde hij er aan dat Sadat wel eens eerder derge lijke iedeeën had gelanceerd Volgens het Egyptische weekblad Roes el Joessef zal Sadat in het voorjaar de nieuwe Amerikaanse president Carter in West-Duitsland ontmoeten. Het weekblad beriep zich op ingewijde kringen in de Westduitse hoofdstad. Eerder had het Westduitse ministerie van bui tenlandse zaken laten weten dat de Bondsrepubliek een nieuw vredesi nitiatief in het Midden-Oosten zal ontvouwen. De woordvoerder van het ministerie maakte bekend dat de Westduitse minister van buiten landse zaken, Hans Dietirch Genscher in de periode tussen kerst en nieuwjaar reeds besprekingen had gevoerd met de ambassadeurs van Egypte, Syrië, Jordanië. Saoedi- Arabië en Israël in Bonn. Het Westduitse initiatief is gericht op de hervatting van de Geneefse vredes conferentie over het Midden- Oosten. Het initiatief zal in het ka der van de Europese Gemeenschap worden genomen, aldus de woordvoerder van het Westduitse ministerie. Genscher zal in de eerste helft van dit jaar een bezoek aan het Midden-Oosten brengen. door James Dorsey Voor het eerst in de geschiedenis van het conflict in het Midden-Oosten hebben vertegenwoordi gers van de Israëlische vredesbeweging een grote mate van overeenstemming bereikt met vertegenwoordigers van het Palestijnse verzet. De PLO heeft gisteravond laat ont kend de Israëlische reserve-generaal Peled te hebben ontmoet. Ook ont-> kende ze aan Peled een document in handen te hebben gespeeld. Ofschoon deze ontkenning een zware, klap betekent voor de inspanningen van het Israëlische vredescomitë wil dit echter nog niet zeggen, dat het Palestijnse verzet op zijn oorspronke lijke uitgangspunten blijft staan. Het is in het verleden herhaaldelijk voor gekomen dat de PLO toenaderingen tot vooruitstrevende Israëli's heeft ontkend. Het vooraanstaande Egyp tische dagblad Al Achram bevestigt! in zijn editie van vandaag de contac ten tussen Israëli's en vertegenwoor digers van de PLO echter wel. De ontkenningen hangen vaak sa men met de delicate positie waarin de Palestijnen zich bevinden. Enerzijds moeten zij rekening houden met hun kontakten met de Arabische staten en met name met de wat radikalere staten. Anderzijds moeten de gema tigde Palestijnen met de extremisten in hun gelederen rekening houden. Dat de PLO nu heeft ontkend, veran dert niets aan het feit dat Peled het afgelopen weekeinde besprekingen in Parijs met PLO functionarissen heeft gevoerd. Wel betekent de ontkenning Dit bleek gisteravond op de perscon ferentie in het Journalistencentrum Beit Sokolow in Tel Aviv van de 53-jarige Israëlische reserve- generaal Mattijahoe Peled. Peled is lid van het Israëlische Comité voor een Palestijns-Israëlische Vrede, dat voorstander is van een Israëlische terugtrekking uit de in 1967 bezette gebieden, erkenning van de Pales tijnse Bevrijdingsbeweging (PLO) als vertegenwoordiger van het Pales tijnse volk door Israël en de stich ting van een onafhankelijke Pales tijnse staat op de nu nog door Israël bezette westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook. Peled belegde gisteren de persconfe rentie na het afgelopen weekeinde in Parijs besprekingen te hebben ge voerd met verschillende hoge func tionarissen van de PLO. Peleds be kendmakingen waren op zich zelf. gezien de ontwikkelingen binnen het Palestijnse verzet in het afgelopen jaar. niet zo opzienbarend. Opzien barend was echter wel dat de PLO er dat de PLO nu nog niet met een duidelijke wijziging van haar standpunt en met een erkenning van de kontakten met Israëli's naar bui ten kan treden. Juist nu in toestemde om er ruchtbaarheid aan te geven. Zionistisch Peled bevestigde dat het afgelopen jaar herhaaldelijk tussen vertegen woordigers van het Israëlische comi té en de PLO besprekingen zijn ge- yoerd. In tegenstelling tot hetgeen men zou vermoeden, werd het initia tief voor de besprekingen door de PLO genomen. Peled maakte be kend dat deze besprekingen voort aan regelmatig en openbaar zullen worden gehouden op basis van het politieke programma van het Israë lische comité. Dit verbaasde Peled aanvankelijk omdat het programma van het comité het soevereine recht van het joodse volk erkent om naar Israël te immigreren en om in een eigen Joodse zionistische staat te le ven en omdat het comité alle Pales tijnse aanspraken op het grondge bied van Israël van voor de Zesdaag se oorlog verwerpt. De reserve- generaal merkte in het verleden reeds op, dat over het politieke pro gramma van het Israëlische comité met de PLO vanaf het begin van de besprekingen weinig meningsver schil bestond. Voor de politieke situatie in Israël Martityahu Peled lijkt het tijdstip van deze bekendma king bijzonder ongeschikt. In Israël is de verkiezingsstrijd reeds be gonnen. Het huidige kabinet van premier Jitzhak Rabin is een over gangsregering zonder meerderheid in de Knesseth. het Israëlische parle ment. Ofschoon de vertegenwoordi gers van het Israëlische vredescomi të herhaaldelijk aan Rabin verslag hebben uitgebracht over hun bespre kingen met functionarissen van de PLO. heeft de Israëlische regering telkens weer te verstaan gegeven dat het niet haar standpunt zal wijzigen, dat Israël nooit en te nimmer met de PLO rond de tafel zal gaan zitten. Wel is men eventueel bereid om Pa lestijnse vertegenwoordigers binnen een Arabische eenheidsdelegatie of als leden van de Jordaanse delegatie naar de vredesconferentie van Genè ve te aanvaarden. Gezien het psy chologische klimaat in Israël lijkt het vrijwel uitgesloten, dat Rabin, die een moeilijke verkiezingscam pagne voor de boeg heeft, waarin hij zich weliswaar als vredesduif wil pre senteren, het risico van een radlkale politieke omzwaai zal durven nemen. Moeilijke positie Dat men niettemin nu al binnen de PLO heeft besloten om een stap als de persconferentie van Mattijahoe Peled goed te keuren en zelfs te ondersteunen valt uit de moeilijke positie van het Palestijnse verzet te verklaren. Sinds de burgeroorlog in Libanon hebben de Palestijnen zwaar aan Invloed en politieke en militaire bewegingsvrijheid verlo ren. De afgelopen week werd dat opnieuw bijzonder duidelijk. In te genstelling tot de algemene ver wachting was de reactie van de PLO op de uitlatingen van de Egyptische president Sadat tegenover het Ame rikaanse dagblad Washington Post bijzonder gematigd. Sadat had laten weten dat hij van mening was dat een toekomstige Palestijnse staat een confederatie of een andere vorm van samenwerking met het Hasche- mietlsche koninkrijk van Hoessein zou moeten aangaan. Iets. wat in het licht van de burgeroorlog in Jorda nië in september 1970 tot nu toe voor de Palestijnen ondenkbaar was. Antwoordend op Sadats uitlatingen verklaarde Abbas Mahmoed, die lid is van het uitvoerende comité van de PLO in de hoofdstad van de Verenig de Arabische Emiraten Aboe Dhabi, dat hij een „constructieve dialoog tussen de PLO en het Haschemie- tische koninkrijk van Jordanië te neinde de normale betrekkingen te herstellen" zou verwelkomen. Mah moed ging zelfs zo ver om te verkla ren dat hij „de instelling van een band tussen de onafhankelijke Pa lestijnse staat en enig naburige Ara bische entititeit zou verwelkomen. Ondertussen circuleren er geruchten dat de PLO reeds geheime bespre kingen aan het voeren is met het regiem van Hoessein in Amman. Dat de PLO nu wel met een van zijn aartsvijanden zou willen praten is een teken van hoe zwaar de klappen in de Libanese oorlog zijn aangeko men. Maar vermoedelijk koesteren de Palestijnen nog een andere over weging in hun achterhoofd. Ge vraagd naar de levensvatbaarheid van een Palestijnse staat op de wes telijke Jordaanoever, ingeklemd tus sen het door de Palestijnen zo ver foeide „zionistische staatsbestel" in Israël en het koninkrijk van Hoes sein. spreken de meeste Palestijnen de verwachting uit dat de Palestij nen „binnen twee of drie Jaar na de stichting van onze eigen staat niet alleen de scepter op de westelijke Jordaanoever maar ook in Amman zullen zwaaien." Nieuwe Koers De resultaten van de bijeenkomst van het uitvoerende comité van de PLO in Damascus afgelopen donder dag zijn eveneens een aanwijzing voor de nieuwe politieke koers van het Palestijnse verzet. Het comité besloot onder zware Syrische druk om tachtig nieuwe leden van het Palestijnse Nationale Congres, het hoogste gezagsorgaan van de PLO. te benoemen. Op de ongeveer een maand geleden gehouden bijeen komst van het uitvoerende comité had PLO-leider Jasser Arafat nog het hoofd weten te bieden aan deze Syrische eis. Syrië heeft met deze eis zeker willen stellen dat het nationale congres op zijn bijeenkomst in Cairo volgende maand een gematigde lijn van de PLO zal goedkeuren Ofschoon het tijdstip van Peleds persconferentie vooral te verklaren is door de situatie waarin de PLO zich bevindt, betekent dit niet dat het geen invloed op de Israëlische verkiezingen zal hebben. Met deze overeenkomst in de hand hebben de Israëlische duiven een krachtig wa pen gekregen in de komende verkie zingsstrijd. Het zal de voorstanders van het traditionele Israëlische be leid moeilijker vallen om hun argu menten tegen erkenning van of on derhandelingen met de PLO te sta ven. Zij zullen niet zonder meer kun nen stellen dat de PLO de uitroeiing van de staat Israël nastreeft en dat er daarom met de Palestijnen met te praten valt

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 5