Christenen voor het socialisme' ffiJErthU*
Kerk in Amazone-gebied helpt met vrachtwagens
Een oproep tot bezinning en gesprek
Veel verbindt ons
naschrift van dr J. J. Buskes
Onze adressen:
VOORBIJGANGERS
DINSDAG 28 DECEMBER 1976
KERK
TROUW/KWARTET 2|S
Er is veel. dat ons met ds. Buskes verbindt. Ook in zijn artikelen
reeks in 'Trouw' durft hij. zoals we dat van hem kennen, de
maatschappelijke werkelijkheid van ons land weer met zijn ware
naam te benoemen: als een kapitalistische werkelijkheid, geken
merkt door klassenstrijd. Dat is in onze kerken nog zeker niet
algemeen aanvaard.
Onze verwantschap ligt ook daarin,
dat voor hem zomin als voor ons de
beweging tegen dat kapitalisme,
waarin wij staan. nl. het socialisme
..het karakter van een levens- en
wereldbeschouwing draagt". Wij zijn
geen socialist, omdat we nu bij Marx
zo n diep wereldbeschouwelijk stel
sel zouden vinden.
Maar veel eenvoudiger en nuchter
der wij zijn socialist geworden, om
dat we door praktische ervaring de
onhoudbaarheid van het kapitalis
tisch stelsel ondervonden hebben:
door de woede over de misdaden van
het USA-lmperialisme in Vietnam en
Chili, door een bedrijfssluiting of
door verbijstering over de rechteloze
positie van de gastarbeiders e.d.
Wij stemmen dan ook van harte met
ds Buskes in. als hij zegt dat ..voor
de opbouw van een andere maat
schappij persoonlijke bekering, mo
rele herbewapening en een ethisch
reveil ontoereikend zijn, omdat zij
de maatschappelijke structuren niet
veranderen kunnen".
Dit is een lastig inzicht. Want het
valt ons, burgerlijk als wij christenen
in het westen meestal zijn. erg moei
lijk om werkelijk de destructieve
machten die ons bepalen zakelijk
onder ogen te zien. Maar al te snel
benevelt ons de schone schijn die
deze maatschappij öök oproept, en
wordt de verkeerde schuldige aange
wezen voor haar crisis.
Om ons daarbij nu de ogen te ope
nen. om nauwkeurig te ontdekken
wie in onze dagen onderdrukten en
onderdrukkers zijn. daarin heeft de
marxistische kritiek van de politieke
economie ons, binnen de beweging
„Christenen voor het Socialisme"
(CVS), geweldig geholpen. We zien
het als onze taak. deze inzichten aan
mede-christenen door te geven, om
hen te betrekken in de bevrijdings
geschiedenis van de onderdrukten.
Dat is een heel andere taak. dan die
van een geleerd studiegezelschap
over een dialoog en mogelijke ver
binding van christelijk geloof en dia
lectisch materialistische we
reldbeschouwing. Dit is een prak
tische. politieke (zij het niet onmid
dellijk partij-politieke) oproep en
opgave.
We vinden het spijtig, dat ds. Buskes
zich in zijn artikelenserie niet con
centreert op de onthulling van de
werking van het huidige moordend
economisch systeem, maar helaas
toch zijns ondanks in zijn vraagstel
ling sterk op het wereldbeschouwe
lijk vlak blijft steken.
We zullen dan ook niet op alle gestel
de vragen Ingaan wat in het be
stek van slechts één artikel ook on
mogelijk is maar wel vanwege
klaarblijkelijke misverstanden nu
eerst een verheldering geven van de
taak die de beweging zichzelf stelt en
de uitwerking die ze er aan geeft.
Acties
We doen wellicht het best. daarbij te
verwijzen naar een aantal acties die
de beweging de afgelopen anderhalf
jaar heeft ondernomen:
Toen een delegatie van de synode
van de Nederlandse Hervormde
Kerk een bezoek bracht aan Indone
sië. en daarbij zweeg over de politie
ke constellatie aldaar, heeft CVS er
op gewezen, dat er moeilijk van ver
zoening met het Indonesische volk
sprake kan zijn. zolang men zich niet
distancieert niet alleen van het kolo
niale verleden (zoals de NH-kerk tot
op zekere hoogte wel degelijk ge
daan heeft) maar ook van het neo-
koloniale heden. Zolang nog het in
ternationale ook Nederlandse
bedrijfsleven forse winsten maakt
ten koste van de grond, de arbeid en
het inkomen van de Indonesische
bevolking, en dat dank zij de aanwe
zigheid van een Regime dat nog al
tijd een aantal politieke gevangenen
herbergt dat ten minste in de tien
duizenden loopt.
Toen In een brief van de r.k.
bisschoppen van januari 1976 „stap
pen voor eenzijdige ontwapening
niet werden uitgesloten", maar in de
vredeskrant van augustus allerlei
voorstanders aan het woord kwamen
van een politiek die geenszins ont
wapening in de hand werkt, hebben
wij in ons blad „Opstand" analyses
gepubliceerd van de economische
krachten die in onze maatschappij
de produktie van steeds moorddadi
ger wapentuig doen opvoeren in een
schijnbaar natuurnoodzakelijke
wedloop die de Inflatie aanwakkert.
En tijdens de interkerkelijke vredes-
week attendeerden we op die plaat
sen. waar inderdaad tegen deze ont
wikkeling wordt opgetreden, zoals
de soldatenvakbond of bij acties te
gen militaire oefenterreinen in
Noord-Nederland.
Nu de raad van kerken, zeker in
samenhang met zijn interpretatie
van de „Nieuwe Levensstijl", aan de
stichting van de arbeid schrijft dat
hij. als er terwille van de bestrijding
van de werkloosheid offers moeten
worden gevraagd, bereid is de leden
van de aangesloten kerken op te
roepen tot een financiële bijdrage,
vragen wij: is het de raad dan nog
niet opgevallen dat de reeds jaren
toegepaste loonmatiging nog hele
maal geen extra arbeidsplaatsen
heeft opgeleverd? Heeft hij zich dan
met huid en haar verkocht aan de
heersende opvatting in de econo
mische wetenschap, dat is de econo
mie der heersenden, dat stijgende
loonkosten de oorzaak van de werk
loosheid zijn? Sinds wanneer be
hoort prof. Heertje tot de profeten?
Is het de raad niet bekend, dat er al
tenminste 130 jaar een economische
theorie bestaat, die ontkent dat de
arbeiders de veroorzakers van een
crisis in het kapitalisme zijn? Moet
er vanaf de kansel of in het kerkblad
dan voor de zoveelste maal al is het
onopzettelijk, want men meent wer
kelijk de werklozen te steunen
met de mond van de ondernemers
worden gesproken?
VOLKSFRONT
We zijn het dus eens met ds Buskes.
dat „voor allen die in de sociale
strijd betrokken zijn en zich willen
inzetten voor de opbouw van een
menselijke samenleving, een ontle
ding van de politieke, sociale en
economische verhoudingen onmis
baar is."
En we zeggen: zie. daarvan zijn zich
de kerken nog veel te weinig bewust,
zoals uit hun praktische opstelling
inzake Indonesië, de bewapening of
de werkloosheid blijkt.
En 'vervolgens stellen we: christe
nen, die deze ontleding van de ver
houdingen meemaken, behoren bij
het zo breed mogelijke front dat ook
in Nederland nodig is om een alter
natieve, socialistische maatschappij
op te bouwen.
Nu begrijpen we alleen niet, waarom
voor zulk een front nu opeens de
communisten uitgesloten zouden
moeten worden.
We zouden ds Buskes willen vragen:
Waarom kunnen sociaal-democra
ten wél samenwerken met christen
democraten die de samenleving niet
in socialistische zin willen verande
ren (en CVS is niet in alle gevallen
tegen zulk een samenwerking), maar
niet met de communisten, onder wie
de hoop op een radicaal andere
maatschappij voorleeft?
In onze beweging CVS werken le
den van de PvdA. de PPR, PSP én
de CPN samen en dat blijkt heel
goed mogelijk.
Het kan zijn. dat ds Buskes histo
rische ervaringen met communisten
heeft die hem dwars zitten. Hij ver
wijt veel jongeren „van de geschie
denis van het socialisme weinig te
weten". WIJ trachten daar iets aan te
doen bij de interne scholing van
onze leden en door de plaatsing van
historische onderzoekingen in onze
publikatiesl Maar kennis van de ge
schiedenis mag het zoeken naar
nieuwe wegen niet remmen.
Waarom moeten altijd communis
ten op een (stalinistisch) verleden
worden vastgepind? Waarom zijn
juist zij bij voorbaat onbetrouw
baar? Is het niet een daad van onge
loof. om positieve veranderingen,
die bij de communistische partijen
van West-Europa plaatsvinden, niét
te willen zien? Geldt voor hen: „een
een dictator, altijd een onbetrouw
bare manipulant"? De CPN mag
nog zo vaak verklaren dat ze hele
maal niet alleen wenst te regeren,
dat ze ook in het socialisme verwor
venheden als vrijheid van menings
uiting wil handhaven, dat ze
openstaat voor gelovigen er be
staat een mechanisme waardoor dat
op voorhand niet geloofd wordt.
Kunnen we ons. gezien de ernst van
de wereldsituatie en de diepe crisis
waarin het kapitalisme ons mondi
aal heeft gebracht, de luxe permitte
ren om zo'n nuchtere en daadkrach
tige progressieve groepering van de
linkse samenwerking uit te sluiten?
Democratie
Buskes zegt zeer treffend dat het
.„kapitalisme dictatoriaal is: er is
een concentratie van economische
macht in de handen van een kleine
groep belanghebbenden".
Een alternatief daartegenover zal
democratie zijn, in die zin dat de
gemeenschap de economische
macht verdeelt. Democratie beperkt
zich dus niet tot het parlementaire
beslissingsniveau, maar vindt over
al daar plaats, waar de bevolking
(economische) machtsconcentratie
breekt. Daarom is het bij voorbeeld
nog maar de vraag, of een zich soci
aal-democratisch noemende Portu
gese regering, die soldaten afstuurt
op landarbeiders die coöperatief
hun eigen grond in bezit hebben
genomen, wel zo democratisch is.
Nu mag men terecht vragen: hoe
kan ervoor gezorgd worden, dat te
genover het geweld van de heersen
de „orde" het tegengeweld van de
democratische krachten zoveel mo
gelijk wordt beperkt? Het zou wel
eens kunnen zijn, dat daarvoor de
breedheid van de tegenbeweging
van socialisten, communisten en
christenen één van de belangrijkste
factoren kan zijn, waardoor de ellen
de van veel vroegere omwentelingen
voorkomen wordt.
Kritisch
Praktische samenwerking, een sa-
Dit is de kijk van cartoonist Arend van Dam op de verhouding
chris tendom-marxisme.
men staan in een geschiedenis, is
voor ons voorwaarde voor de „kri
tische besturing van de marxis
tische praktijk en theorie" die prof.
De Graaf wenst. Evenzeer als we het
gedrag van de kerken bekritiseren
Juist omdat ons de kritiek op de
godsdienst ten diepste vanuit de
Heilige Schrift zelf wordt aange
reikt, menen we dat het socialisme
en de socialistische theorie zelf wel
eens heel goed in staat zouden kun
nen blijken te zijn om zich voortdu
rend onder kritiek te stellen.
We hebben niet de illusie, dat we ons
met de keuze voor het socialisme
aan Gods oordeel zouden kunnen
onttrekken. Omdat het socialisme
voor ons geen religieuze aangelegen
heid is verwachten we er dan ook
niet van dat het de realiteit van de
zonde volledig uit de weg zal rui
men. Maar we weigeren, ons met een
beroep op de zondigheid van de
mens te laten weerhouden van het
gaan op de weg naar een verande
ring van de maatschappij.
Mijn vier artikelen waren niet
uitsluitend op de „CvhS" gericht.
Bij bepaalde opmerkingen in de
richting van prof. Strijd heb ik niet
aan hen gedacht. Met mij wijzen ze
een marxistisch „Vorverstandnis"
voor de theologie af. Dat de marxis
tische maatschappijkritiek hen als
christenen van het Westen geholpen
heeft de destructieve machten, die
in onze wereld werkzaam zijn. te
onderkennen en zij hun zo gewon
nen inzichten aan hun medecriste-
nen willen doorgeven, om hen in de
bevrijdingsstrijd te betrekken, is
voor mij een bewijs, dat ze met hun
overtuigingen ernst willen maken.
R. R. Br. vindt, dat ik in mijn
vraagstelling al te veel op het we
reldbeschouwelijk vlak blijf steken.
Dit is nu m i. een zaak. die in een
goed voorbereid gesprek aan de or
de zal moeten komen. Een halve
eeuw geleden heb ik vanuit mijn
geloof gekozen voor een zakelijk so
cialisme. maar tot op dit ogenblik
vind ik het niet eenvoudig de relatie
tussen mijn geloof en mijn keuze
voor ee/i zakelijk socialisme vast te
stellen. Barth heeft er ook zijn moei
te mee gehad. Met het woord „zake
lijk" Is lang niet alles opgelost. Als
ik dan verder denk aan de marxis
tische communisten zit ik wat dat
..zakelijk' en „wereldbeschouwelijk"
betreft nog altijd met vragen, waar
mee de „CvhS" al in enkele jaren
klaar schijnen te zijn gekomen.
Daarbij gaat het dan voor mij om de
vraag naar een bondgenootschap
met de communisten, concreter:
naar het volksfront.
'k Verwijt R. R. Br. niet. dat hij op
mijn vragen in zake revolutie, revo
lutionair geweld, dictatuur, demo
cratie. vrijheid enz. geen antwoord
geeft. Daartoe ontbrak hem de
ruimte. Ik heb intussen wel de in
druk, dat de „CvhS" al te gemakke
lijk met deze vragen omspringen. Ik
denk aan dit éne zinnetje: „In onze
beweging werken leden van de
PvdA. de PSP. de PPR en de CPN
samen en dat blijkt heel goed moge
lijk." Het zal wel waar wezen. Zo'n
zinnetje getuigt echter zowel van
een naïeve overschatting van „onze
beweging" als van een even naïeve
onderschatting van de communis
tische beweging van zo ongeveer
honderd Jaar. Het gaat hierbij om de
in feite oneerlijke strategie, die het
communisme tot nu toe nooit heeft
prijsgegeven, een strategie, die alle
mogelijke vormen van samenwer
king voor de communisten aan
vaardbaar maakt, zolang ze een
minderheid vormen. Worden ze een
meerderheid of krijgen ze de macht
in handen, dan is er van vrije me
ningsuiting geen sprake meer. Deze
strategie maakt op zich oprechte
mensen als georganiseerde commu
nisten onbetrouwbaar.
Mijn pleidooi voor het kennen van
de geschiedenis wil het zoeken van
nieuwe wegen niet afremmen. Inte
gendeel. De geschiedenis is nooit
afgesloten. Het kan een zaak van
ongeloof zijn, positieve veranderin
gen niet te zien en niet bereid te zijn
tot het gaan van nieuwe wegen,
maar het kan ook een zaak van
geloof zijn, nieuwe wegen als dood
lopende wegen af te wijzen en dit tot
de „CvhS" te zeggen.
R. R. Br. schrijft: „Wij verwachten
van het socialisme niet. dat het de
realiteit der zonde volledig uit de
weg zal ruimen". Zo'n zinnetje is mij
veel te idealistisch en te optimis
tisch. Het socialisme kan de realiteit
van de zonde in geen enkel opzicht
uit de weg ruimen. Het kan uitslui
tend aan de zonde, die zich als des
tructieve macht bepaalde structu
ren als operatiebasis gekozen heeft,
minder kansen geven. Een wat men
selijker en rechtvaardiger maat
schappij dan de onze, is ook al leven
we in een nog onverloste wereld, een
mogelijkheid, die wij van Godswege
tot werkelijkheid mogen maken.
Dat is niet alles, maar het is ook niet
niets. Het is het Koninkrijk Gods
niet. Het is zelfs geen heilstaat. Het
is een democratisch-socialistische
ordening van ons politiek en sociaal-
economisch leven.
Zo'n ordening acht ik mogelijk, om
dat God onze wereld in Christus met
zichzelf verzoend heeft. Geen hemel
op aarde, zelfs geen kleine hemel,
zoals Barth zegt. Toch een uiterlij
ke. voorlopige en betrekkelijke hu
manisering van onze wereld, die wel
een met God verzoende, maar nog
geen verloste wereld is. In deze nog
niet verloste wereld is het doel van
het democratisch socialisme het
herstel en de handhaving van de
rechten van de mens vanwege het
recht van God. wil men: de opbouw
van een menselijke samenleving,
reeds nu in een wereld van zonde en
zondaren, een opbouw, die daarom
nooit voltooid is. Deze opbouw is het
gaan van een weg in de richting en
uit de verwachting van de nieuwe
aarde. Daarom vraag ik van de
„CvhS" een meer kritische houding
tegenover het marxistisch commu
nisme. omdat zelfs tot in de werke
lijkheidsanalyse van Marx toe de
werkelijke mens niet aan bod komt.
In het marxisme ontbreekt een di
mensie. die dat onmogelijk maakt.
Tegelijk moet met kracht en klem
gezegd worden, dat het marxisme de
kerk (ook de theologie) herinnert
aan een schuld, die nog lang niet
vereffend is. De kerk heeft volgens
Barth. ook al in de tijd van de Refor
matie. haar roeping verwaarloosd
door het evangelie te prediken ter
zijde van de sociale en economische,
wil men: de materiële werkelijkheid,
zodat ook zij de werkelijke mens
niet in het vizier kreeg. De werkelij
ke mens en de werkelijke wereld
leren we uitsluitend kennen door
het bijbels getuigenis op de gehele
mens en de gehele wereld te betrek
ken, op mens en wereld in hun tota
liteit. Van Marx kunnen we een en
ander leren, maar niet het beslissen
de en laatste. Hij was nu een maal
een mis-kenner van de zonde en een
niet-kenner van de dood. wist daar
om ook niet van schepping, verzoe
ning en verlossing.
Er is alle reden, om het vraagstuk
van christendom en marxisme op
nieuw aan de orde te stellen. Dat is
voor heel de kerk van belang, maar
AMSTERDAM:
Postbus 859.
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948.
Westblaak 9, Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101.
Parkstraat 22, Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3,
Melkmarkt 56, Zwolle
Tel. 05200-17030
Ik geloof niet eens zozeer als lid
van CVS, want de beweging heeft
geen eigen vorm van geloven, alswel
als belijdend kerklid dat de moge
lijkheid van die weg ons als ge
rechtvaardigde zondaars zeer wel
gegeven is. «Ik hoop, dat dominee
Buskes dat met me eens is.
En ik ga er van uit, dat hij zich
verschreven heeft, als hij stelt: „ik
strijd omdat mijn hart gelooft, dat
de mens helemaal niet zo goed is".
Het gelóóf in de zonde komt in de
belijdenis van mijn kerk niet voor.
Wel het geloof in de vergeving van
de zonde, van de afwijkingen van de
rechte weg die we christen en
socialist tegelijk te gaan hebben.
Deze vergeving is een krachtdadige
opening van Gods wegen naar nieu
we, in onze burgerlijke vooroordelen
onvermoede, mogelijkheden.
Voor de stuurgroep van de
beweging „Christenen voor
het Socialisme" (p/a
Woudschotcn, Zeist),
Rins Reeling Brouwer
Simeon
Simeon is één van die figuren die in
het kerstverhaal thuishoren. Hij
krijgt in deze dagen tussen kerst en
oud en nieuw aandacht. Er staat dat
hem door de Heilige Geest een gods
spraak gegeven wasl dat hij de dood
niet zou zien, voordat hij de Messias
van de Eeuwige gezien had. Tegen
woordig zijn wij met zulke godsspra
ken wat voorzichtiger, 't Is ook voor
een gewoon christenmens moeilijk
uit te maken of alles wat op een
godsspraak aanspraak maakt, die
naam ook verdient. Niet zo lang
geleden is er in Duitsland een „apos
tel", Bisschoff geheten, gestorven.
Hij had een grote aanhang. Ik meen
me te herinneren van wel 400.000
mensen. Ook hij beweerde een gods
spraak ontvangen te hebbendat hij
de dood niet zou zien voordat hij de
Messias had zien (in zijn geval: we-
der)-komen. Toch stierf hij om
streeks 1960. De gemeente die in
hem en zijn bewering geloofd had.
splijtte daarop. Geen wonder. Dat
doet ons zo'n bericht anders le2en.
We zijn er een beetje huiverig voor.
We zijn er natuurlijk niet toe in
staat, maar we zouden ongetwijfeld
Lukas een paar vragen hebben wil
len stellen. En zeker zouden we Si
meon aan de tand gevoeld hebben.
De gegevens zijn erg summier. Toch
vermoed ik dat het minder miraku-
leus is dan wij denken. Simeon was
een man die „erin leefde". De ver
wachting van de Messias, „de ver
troosting Isaëls", zo zal hij er per
soonlijk wel over gesproken hebben,
was z'n liggen en z'n opstaan. En
langzaam was zijn verwachting en
verlangen uitgegroeid tot een zeker
heid, waarvan niet eens vaststaat
dat hij die van tevoren gezegd heeft,
dat hij de Messias van de Eeuwige
zou zien. En toen gebeurde het. Dan
wordt alles even wonderlijk en onbe
grijpelijk voor iemand die dat niet
meegemaakt heeft. Hij ziet die twee
met hun kind de tempel binnenko
men en hij slaat er zijn armen om
heen. Aan alle twijfel (want zou hij
die ook niet gekend hebben?) is nu
een einde. Dat valt verder niet te
beredeneren. Dat is geloof. En dat is
van de Heilige Geest.
het is geen eenvoudige zaak. Mijn
dank aan R. R. Br. voor de wijze,
waarop hij reageerde.
J. J. Buskes
(Hiermee willen we de discussie voor
lopig besluiten. Red.).
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Groesbeek: C. D. van
Coeverden te Dedemsvaart; te Rijs-
sen: dr J. Broekhuis te Schoonho
ven; te Jaarsveld; C. A. v. d. Sluijs te
Poederoijen; te Ridderkerk en te
Stellendam: A. Beets te Wekerom.
Aangenomen naar Leiden: H. J. v.
Leeuwen te Nieuwerkerk a.d. IJssel.
Bedankt voor Nieuw-Lekkerland: B.
Haverkamp te Monster, voor Vee-
nendaal: .Dr J.Broekhuis te Schoon
hoven (verb, ber.): voor Terneuzen
(toez.): G. Zonnenberg te Heerde.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Dokkum: R. H.
Boiten te Vroomshoop die bedankte
voor Surhuisterveen.
Aangenomen naar Katwijk aan Zee:
P. van der Horst te Giessen-
Rijswijk, die bedankte voor Schie
dam en voor Steenwijk.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Bedankt voor Vlaardingen; R. T. Ur
ban te Goes en Brouwershaven.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Nieuwdorp: H. Ligten-
berg te Terwolde, die bedankte voor
Poortugaal.
Bedankt voor Katwijk aan Zee en
's-Gravenzande: J. W. Verweij te H.
I. Ambacht.
Del Nevo
Van een onzer verslaggevers
VUGHT Zonder dat er al te veel ruchtbaarheid aan gegeven is, heeft de r.k. hulpactie „Kerk in Nood" in
enkele jaren een van de grootste particuliere ontwikkelingsprojecten van Latijns-Amerlka opgezet. In het
Amazone-gebied rijden 280 voormalige Zwitserse legervrachtwagens ten dienste van de armen.
„Kerk in Nood," voorheen
„Oostpriesterhulp" geheten, legt
zich onder leiding van pater Weren-
field van Straaten al dertig jaar toe
op gemotoriseerd apostolaat
Dankzij de steun van de begunsti
gers van de stichting konden m de
naoorlogse jaren meer dan driehon
derd „rugzakpriesters" in Oost- en
West-Duitsland aan een auto worden
geholpen. Tientallen kapelwagens
werden Ingezet voor de zielszorg aan
vluchtelingen in West-Duitsland. La
ter werd ook geen kans verzuimd om
vele honderden priesters in Oost-
Europa en in de missiegebieden van
de Derde Wereld te motoriseren. De
laatste jaren is de aandacht van
„Kerk in Nood" vooral gericht op
Brazilië
In het onmetelijke Amazone-gebied
voert de Braziliaanse overheid een
gigantisch wegenbouwproject uit
Om bossen cn bodemschatten te
exploiteren en om nieuwe leefruimte
te scheppen voor miljoenen arme
Brazilianen uit de grote steden en
onvruchtbare gebieden, worden in
hoog tempo wegen aangelegd.
Spanningen
De ontsluiting van dit gebied gaat
gepaard met dramatische spannin
gen De overheid brengt duizenden
mensen als pioniers over. Zij krijgen
land toegewezen, dat ze moeten ont
ginnen en bewerken. Volgens de
plannen zullen in 1980 twee miljoen
mensen zich in dit nieuwe land ge
vestigd hebben.
Maar ook in het wilde weg komen
duizenden gezinnen, die van armoe
de geen raad weten Illegaal bezetten
zij braakliggend land in de hoop er
een levensmogelijkheid te vinden.
Behalve nietshebbers zijn ook veel-
hebbers naar het nieuwe land in op
mars Want er zal veel geld te verdie
nen zijn in hout, rubber, koffie, ca
cao, suiker, citrus en met de winning
van delfstoffen. De ontwikkelilng is
een ramp voor de vele. India
nenstammen. die dikwijls zonder
pardon van hun grond verjaagd
worden.
Monopolie
Dr R.K. kerk die in het Amazone
gebied veertig bisdommen telt, komt
al Jaren op voor de rechten van de
Indianen. Zij trekt zich het lot aan
van de verpauperende migranten en
de uitgebuite kleine boeren. Zij helpt
de nieuwkomers onder meer door de
oprichting van coöperaties. Tot voor
kort werden de bisschoppen en de
(veel te weinig) priesters in hun kon-
takt met het volk zwaar gehandicapt
door het ontbreken van vervoermid
delen. Terwijl geldmachten en avon
turiers vaak gewetenloos gebruik
maakten van de nieuwe wegen,
moest de kerk zonder vervoermidde
len op vele plaatsen afwezig blijven.
Goederenvervoer in het Amzone-
gebied is een soort monopolie van
vrachtautobezitters en kapi
taalkrachtige transportondernemin
gen. zij eisen voor hun werk corrupte
prijzen. Vervoer van bouwmateria
len, onderwijsmateriaal, levensmid
delen. zaaigoed, kunstmest, maar
ook de afvoer van de produkten van
boeren, houtzagerijen, meubelfa
brieken, steenbakkerijen enz. is zo
buitensporig duur, dat de ontwikke
ling erdoor wordt geremd.
Dit inspireerde tot AMA, een
transportbedrijf van de kerk ten
dienste van de arme bevolking en
van het sociaal-pastorale werk van
de kerk.
„Kerk in nood" kocht in Zwitser
land 320 vrachtwagens van het le
ger. Daarvan werden er 280 gerevi
seerd en geschikt gemaakt voor de
tropen. De overige veertig werden
gedemonteerd om reserve
onderdelen te winnen. Wagens en
materiaal werden via Bremen naar
Belem verscheept.
Verder werden vijf Brazilianen in
Zwitserland gedurende acht maan
den tot instructeur opgeleid. Zij lei
den nu in Brazilië op hun beurt
chauffeurs en monteurs op. In totaal
beschikt men al over een ploeg van
250 mensen, die het wagenpark rij
dend houden. Het centrum van dit
continentale transportbedrijf is ge
vestigd in Belem. In acht andere
plaatsen (binnenkort elf) zijn gara
ges voor onderhoud en reparatie.
De AMA-wagens verzekeren het
contact tussen de priesters en hun
volk. Zij bevorderen de groei van
christelijke gemeenschappen. Zij
bevrijden het volk uit zijn isole
ment. Voor het eerst in hun leven
krijgen verschoppelingen niet
langer uitgebuit door gewetenloze
transportbedrijven een redelijke
prijs voor hun produkten.
Kosten
Van de gebruikers wordt een vergoe
ding gevraagd, die de bedrijfskosten
dekt. Het project kan zonder al te
zware lasten starten, omdat de be
gunstigers van „Kerk in nood" de
eerste investeringen (tot nu toe zes
en een half miljoen gulden) bij
eenbrachten. Met de afwikkeling
van het project in zijn huidige om
vang zal In de komende drie jaar nog
drie en een half miljoen gemoeid
zijn, die „Kerk in nood" reeds heeft
toegezegd.
Daarnaast zou „Kerk in nood" het
project willen uitbreiden. Steeds
meer bisschoppen en missionarissen
vragen om nieuwe voertuigen. Dat
zou betekenen: nog meer militaire
wagens kopen en nog meer chauf
feurs en monteurs opleiden. Deze
uitbreiding zou een investering van
vijf miljoen gulden extra vergen. Of
dat gerealiseerd kan worden, hangt
af van de actie, die in Europa ge
voerd wordt
Vanavond om half elf wordt via Ne
derland n (AVRO) Jan Scholtens
documentaire „Projekt AMA" uitge
zonden. Jan Scholtens volgde met
zijn cameraploeg enkele weken lang
de AMA-vrachtwagens over de oer
woudwegen van Amazonië.
Uit protest tegen het concordaat
heeft Mauro del Nevo, een 45-jarige
pastoor in Livorno, zijn functie als
godsdienstleraar opgegeven. Het
concordaat van het Vaticaan met
Italië schrijft voor, dqt op alle open
bare scholen r.k. godsdienstonder
wijs wordt gegeven. De leraars
(meest priesters) worden betaald
door het rijk. Voor de meeste Itali
aanse priesters is dat hun enige vas
te bron van inkomsten. Del Nevo
vindt dat niet eerlijk. Hij blijft ge
woon pastoor en zoekt nu daarnaast
een baan, zodat hij in zijn onder
houd kan voorzien.
Roger Schutz
Frère Roger (Roger Schutz, de prior
van Taizé) heeft onder de titel
„Strijd en aanbidding" wat dag
boeknotities uit de jaren tussen 1970
en 1972 verzameld. De theologe en
dichteres Maria de Groot heeft ze
vertaald en uitgever Ten Have in
Baarn maakte er een klein boekje
van, dat 9,75 kost.
Ds. Ph. A. Warners
Op 65-jarige leeftijd is overleden ds.
Ph. A. Warners, hervormd predikant
te Utrecht. Ruim dertig jaar (vanaf 3
februari 1946) heeft hij in Utrecht
gestaan. Van 1936 tot 1946 was hij
achtereenvolgens als predikant
werkzaam in Serooskerke op
Walcheren, Koudekerke **n Almelo.
De begrafenis is woensdag in
Utrecht.
