Wegenplan brengt onrust
in stil Brabants kerkdorp
Tweede Kamer verwerpi
wijziging artikel over
onderwijs in grondwet
Het ongedierte in
opmars
Conflict in metaalindustrie
T-TetBeste
Politieke
motieven
Minder kwik in milieu
Verbinding Den Bosch-Eindhoven houdt gemoederen opnieuw bezig
Compromis
Karakter van
Gemonde zou
gevaar lopen
Eerste cao
is erdoor
"JANUARI
1
Bij ongeluk
omgekomen
Het probleem blijft, maar
PRELUDE
TOT EEN GOEDE
AANKOOP
VRIJDAG 24 DECEMBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWAR
door Hans Schmit
GEMONDE De wegverbin
ding tussen Den Bosch en
Eindhoven houdt de gemoede
ren, en niet meer alleen de Bra
bantse. reeds lang bezig. Nadat
in de jaren vijftig de bestaande
gelijkvloerse weg was verbreed
tot totaal vier rijstroken, wer
den plannen ontwikkeld voor
een nieuwe autosnelweg, die in
meer oostelijke richting zou
komen te liggen: langs St. Mi
chielsgestel. St. Oedenrode en
Son. In 1970 werd het tracé van
de nieuwe rijksweg 2 vastges
teld, waarmee weer dertig kilo
meter van de E9. de verbinding
tussen Stockholm en Lissabon,
leek te worden gerealiseerd in
de vorm zoals men die ooit eens
voor de gehele E9 heeft
gedacht.
In de Jaren zeventig echter kwamen
de bezwaren tegen het vastgestelde
tracé, dat het populierenlandschap
van de Meierij zou doorsnijden en
aantasten. Bovendien behoort het
gebied tot dat deel van Midden-
Brabant dat later is genoemd als
mogelijk nationaal landschapspark.
Ook in verkeerstechnische zin wij
zigden de bestaande opvatUngen:
het fljnvertakte stelsel van autowe
gen uit de Jaren zestig werd over
boord gezet om plaats te maken voor
een net van autowegen met aanzien
lijk grovere mazen en dientengevol
ge landschappelijk minder verwoes
tende gevolgen. Rijkswaterstaat
kreeg daarom in 1973 opdracht van
minister Westerterp te bezien of het
soms mogelijk was de bestaande weg
(RW 264» om te bouwen tot autos
nelweg.
Varianten
Vorige maand heeft Rijkswaterstaat
hierover een uitvoerige nota uitge
bracht. waarm alle voor- en nadelen
zijn opgesomd en waarin ook twee
nieuwe varianten zijn opgenomen:
één van een geheel nieuw tracé, nog
verder naar het oosten, ongeveer pa
rallel aan de Zuid-Willemsvaart, en
één opmerkelijk compromis na Den
Bosch volgt men aanvankelijk het in
Een overzicht van de voorstellen v.
Rijkswaterstaat voor de wegverbinding
tussen Den Bosch en Eindhoven. Tracé
10 volgt de bestaande, vier rijstroken
tellende gelijkvloerse verbinding; tracé
20 is het oorspronkelijke plan en tracé
40 is een oostelijke variant parallel aan
de Zuid-Willemsvaart. Nieuw in de-
plannen van Rijkswaterstaat is het
voorstel eerst tracé 20 te volgen en dan volgens een nieuw gedeelte (langs het
kerkdorp Gemonde) onder Boxtel aan te sluiten op de bestaande weg, die
vervolgens zou moeten worden uitgebouwd.
1970 vastgestelde tracé van rijksweg
2 om vervolgens af te buigen en even
ten zuiden van Boxtel op de bestaan
de weg (RW 264) uit te komen, die
dan tot Eindhoven wordt „opge
krikt".
Die laatste variant heeft in Gemon
de, een oud Brabants kerkdorp dat is
ontkomen aan een overmatige groei,
voor de nodige onrust gezorgd. Ge-
monde heeft een kleine kem met
(soms ver) daarbuiten gelegen boer
derijen en is, afgezien van de faam
Vervolg van pagina 1
mee eens. ..Als de werkgevers dit
standpunt handhaven, wordt over
eenstemming over een nieuwe cao
ondenkbaar, met alle daaraan ver
bonden gevojgen."
Belangrijkste
De metaal-cao (250.000 werknemers)
wordt gezien als de belangrijkste
cao. De sterkste vakbonden (indus
triebonden» staan er tegenover de
sterkst georganiseerde werkgevers
organisatie (FME metaal- en
elektrotechnische industrie). De ha-
ven-cao. waarvoor de vervoersbon-
den onderhandelen, is belangwek
kend vanwege de militante achter
ban van havenwerknemers.
De metaalwerkgevers legden de vak
bonden gisteren een notitie voor,
waarin zij de financiële ruimte voor
volgend jaar voor de metaalbedrij
ven becijferen op 5.5 procent. De
werkgevers willen daarvan één pro
cent reserveren voor herstel van be
drijfswinsten. De werkgevers base
ren hun cijfers op een enquête onder
de bedrijven. Wamsteeker acht het
niet uitgesloten dat de bedrijven
Van onze soc.-economische redactie
URK Districtbestuurder W. Wes
terbeek van de Industriebond CNV
is er als eerste loononderhandelaar
in Nederland Is geslaagd het loono-
verleg met een werkgever tot een
goed einde te brengen.
Met de visverwerkende Industrie
Uvrac b.v. in Urk kwam de CNV-
bestuurder overeen dat de 94
werknemers van dit bedrijf per 1
januari een loonsverhoging van 2
procent krijgen, een prijscompensa
tie van 2.5 procent en verwerking
van de loontoeslag van 30 gulden
van 1 juli '76. Over 1977 zal de gezui
verd' prijscompensatie ge
handhaafd blijven.
Met name de handhaving van de
prijscompensatie is een opmerkelijk
punt. omdat de centrale werkge
versverbonden zich krachtig verzet
ten tegen dit vakbondsverlangen.
„Als >e ziet hoe moeilijk het overleg
verloopt in de metaal, in de bouw en
in het vervoer dan vind ik. dat we als
Industriebond CNV een mooi resul
taat hebben geboekt", aldus Wester
beek. Het is overigens niet
waarschijnlijk dat de doorbraak in
Urk gevolgen zal hebben voor de
landelijke onderhandelingen, om
dat Uvaa b.v niet bij een centraal
werkgeversverbond is aangesloten.
„Maar. zei Westerbeek. het is toch
een mooie start voor de vakbewe
ging
vanwege de cao-onderhandelingen
hun indrukken wat somberder heb
ben gemaakt. FME-voorzitter Prins
isluit echter niet uit dat de bedrijven
iets te gunstige indrukken gaven. Bij
een soortgelijke enquête in het voor
jaar werden ook optimistischer gege
vens verstrekt dan achteraf dit jaar
werkelijkheid is geworden.
Wanneer de metaalwerkgevers de
septembercijfers van het Centraal
Planbureau zouden aanhouden, zou
dat in hun cijfer-opsteUing overi
gens slechts een half procent verrui
ming opleveren. Het planbureau
heeft echter de FME al laten weten
dat het betreffende septembercijfer
(inzake de verwachte produktiestij-
ging in de industrie in 1977) thans
wat lager zou moeten worden
vastgesteld.
Benard
Werkgeversvoorzitter Prins sprak,
zijn cijfers overziende, over een to
taal benarde economische situatie
voor Nederland in 1977. Van een
conjuncturele opleving dit jaar heb
ben we niet veel gemerkt. De laatste
weken is de ontwikkeling eerder on
gunstig dan gunstig. We staan voor
een bijzonder moeilijke reeks van
jaren.
Wamsteeker citeerde met instem
ming een geheime circulaire die de
FME op 9 december rondstuurde
naar de aangesloten bedrijven.
Daarin staat dat het bereiken van
overeenstemming (over de nieuwe
metaal-CAO). indien al mogelijk,
zeer moeilijk zal worden. Wamstee
ker over het loonbod van de FME:
de FME probeert nog sterker te for
ceren dan het VNO (centrale
werkgevers). Voor mij is dat onbe
grijpelijk. Er wordt een sociaal kli
maat geschapen waarin heel lange
strijd en acties mogelijk worden. Er
dreigen hier situaties als in Enge
land en Italië. Algemeen vond men
de looneisen van de vakbeweging
aan de bescheiden kant. ook verge
leken met het buitenland We gaan
een bijzonder moeilijke tijd tege
moet. met veel sociale onrust.
Verband
Wamsteeker ziet verband tussen het
loonbod en de mededeling van het
VMF-concem over dreigend ontslag
van 550 man, en het opzeggen door
RSV (scheepbouwconcemi van het
sociaal plan bij herstructurering,
eveneens deze week. Blijkbaar moet
getoond worden wie er heer en mees
ter is. aldus Wamsteeker. Ester wees
de werkgevers erop dat hun loonbod
voor de werknemers een aantasting
van de koopkracht met vier procent
inhoudt. De werkgevers vonden ech
ter dat dan de overheid via lasten
verlichting voor handhaving van
koopkracht moet zorgen.
Bij de haven-CAO houden de vak
bonden er rekening mee dat het
overleg breekt op de werkgeverseis
om de automatische prijscompensa
tie af te schaffen. Algemeen wordt
verwacht dat het overleg over de
Cao voor de rond 14.000 havenarbei
ders in Amsterdam en Rotterdam
een uiterst moeizame aangelegen
heid zal worden.
Begin januari worden de Cao
onderhandelingen voor de metaal
en de havens voortgezet. Volgens
Wamsteeker wordt het bij de metaal
een bijzonder korte vergadering,
tenzij de heel kleine hoop in vervul
ling gaat dat de werkgevers nog
terugkomen op hun dwalingen.
Vervolg van pagina 1
Ook Wamsteeker van de industrie
bond NW liet merken dat hij twij
felt aan de zuiverheid van de motie
ven bij de werkgevers. Hij vertelde
dat in een aantal bedrijfstakken een
soort investeringsstaking bestaat. In
de petrochemische industrie (de olie
maatschappijen) zou voor één twee
miljard gulden investeringsplannen
in de pijplijn zitten, zonder dat daar
thans iets uitkomt Dat zal er over
een paar maanden wel uitkomen,
veronderstelde Wamsteeker. Moge
lijk spelen hier niet alleen maar eco
nomische redenen een rol.
VMF
Ester wees ook op de wijze waarop
het VMF-concern minister Lubbers
aanpakt. Het concern dreigt 550 man
te ontslaan als de minister niet voor
volgende week dinsdag met steun
over de brug komt Ook de totaal
afwijzende houding van de werkge
vers tegenover de investeringsreke
ning het plan van Lubbers voor
subsidiëring van investeringen
vindt Ester tekenend voor de politie
ke bijbedoelingen van de werkge
vers. Slechts doordat de christelijke
werkgevers (NCW), waar Lubbers in
het bestuur zat voor hij minister
werd, voortijdig uit de boot vielen,
hebben de gezamenlijke werkgevers
uiteindelijk hun principiële afwij
zing van de Investeringsrekening op
gegeven, aldus Ester.
Door gladheid veron
gelukt
OOSTSTELLINGWERF - De 21-
jarige Jan Blaauwbroek uit Hauler-
wijk is om het leven gekomen toen
hij in zijn woonplaats vermoedelijk
als gevolg van gladheid met zijn
auto tegen een boom botste.
van de lokale harmonie, om weinig
meer bekend dan zijn rust. En dan
nog alleen bij enkele wandelaars en
fietsers uit de omgeving die in het
weekeinde de omliggende plaatsen
de rug toekeren.
Actiecomité
De oorzaak van de onrust laat zich
gemakkelijk raden: Gemonde voelt
zich door het plan ernstig bedreigd.
Er is inmiddels een actiecomité ge
vormd. nadat begin deze maand in
het plaatselijke café een bijeen
komst was belegd. Drs F Oomen, een
van de initiatiefnemers: „We wisten
niet dat er aan zo"h variant werd
gewerkt, het kwam voor ons als een
volslagen verrassing. We hebben
daarop een bijeenkomst belegd,
waarop honderd vijf tig mensen kwa
men. onder wie veel boeren. Een be
zwaar van het rapport van Rijkswa
terstaat achten wij dat niet duidelijk
is wat de gevolgen precies zullen zijn,
hoeveel boerderijen bij voorbeeld
moeten verdwijnen. We zijn daarom
zelf bezig te onderzoeken wat de
gevolgen zullen zijn.
Zo inventariseren we de waarde van
natuur en milieu en zetten de econo
mische gevolgen op papier. Veel wei
landen zullen worden doorsneden,
zodat de boeren transportmiddelen
moeten aanschaffen. Wat kost dat,
welke bedrijven kunnen dat opbren
gen? Ook wordt het dorpskarakter
aangetast: het aantal verbindingen
tussen de verschillende delen wordt
teruggebracht tot drie. Overigens
spreken we ons nog niet uit over de
vraag of rijksweg 2 er wel moet ko
men en over de alternatieven, hoe
wel ik persoonlijk voor verbetering
van de bestaande weg ben."
Veel bezwaren
Het comité heeft talloze bezwaren,
zoals het ontbreken van vooroverleg,
de strijdigheid met de bestaande be
stemmingplannen. de mogelijke
aantasting van een waterwingebied
en de aantasting van landschappelij
ke, natuurwetenschappelijke en cul
tuurhistorische waarden. De bezwa
ren heeft het comité.uiteengezet in
een uitvoerige brief, die vorige week
is gestuurd aan de besturen van de
vier gemeenten waaronder Gemon
de valt: Boxtel, St. Michielsgestel,
St. Oedenrode en Schijndel. Naast
drs Oomen hebben ook prof. rar. L.
Rutten, president van het ge
rechtshof in Den Bosch, en de publi
ciste Cri Stellweg de brief onderte
kend.
Volgens drs Oomen bestaat er in de
gemeenten in de streek (nog) weinig
belangstelling: „Alleen St. Oedenro
de heeft de zaak op de agenda van de
gemeenteraad gezet". Een oorzaak
hiervan zou kunnen zijn dat de be
langen in de streek nogal uiteenlo
pen. Zo hebben Boxtel en Vught
bezwaren tegen het uitbouwen van
de bestaande weg, hetgeen volgens
de plannen van Rijkswaterstaat gep
aard gaat met de bouw van een groot
klaverblad bij Vught. Vught, dat al
last heeft van de bestaande weg,
voelt daar niet voor en ook Boxtel is
niet gelukkig met het „opkrik-plan".
Overigens zal, als de situatie bij
Vught blijft zoals nu, de overlast niet
verminderen. Want uit het rapport
van Rijkswaterstaat blijkt dat bij de
aanleg van een nieuw tracé het ver
keer op de bestaande weg in Vught
nagenoeg niet zal afnemen.
Ingewikkeld
Om de zaak nog ingewikkelder te
maken, het Stadsgewest Den Bosch
heeft deze week zijn voorkeur uitge
sproken voor het oorspronkelijke
tracé van rijksweg 2, dat dan echter,
ten noorden van Eindhoven naar het
oosten zou moeten afbuigen, in de
richting van de variant langs de
Zuid-Willemsvaart. Het zal de minis
ter van verkeer en waterstaat niet
gemakkelijk vallen over anderhalf
jaar (wanneer de beslissing moet val
len) deze knoop door te hakken.
Toch hoeft het volgens verkeersinge-
nieur J Overeem van de Stichting
Toekomstbeeld en Techniek, die
vroeger deel uitmaakte van een pla
nologische werkgroep van de ge
meente Vught. allemaal niet zo inge
wikkeld te zijn: „De aanleg van de
bestaande weg is destijds een plano
logische fout geweest. Als je die weg
laat liggen zoals hij nu is. en elders
een nieuwe weg aanlegt, blijft hij een
even groot obstakel, omdat het bijna
even druk blijft. Bovendien maak je
dan elders weer eenzelfde fout. Ik
vind dus dat je, en dat blijkt ook wel
uit het rapport van Rijkswaterstaat,
wel degelijk iets aan de bestaande
weg moet doen. Alleen is het de
vraag hoe, moet dat in de vorm van
een glagantisch klaverblad bij
Vught? Je kunt de weg ter plaatse
ook verdiept uitvoeren, waardoor de
bestaande situatie kan verbeteren.
Ga dat uitwerken en leg verder bij
het uitbouwen van de bestaande weg
andere normen aan. doe het wat
voorzichtiger, wat kleiner. Dan kom
je er ook."
Rangeerder om het
leven gekomen
AMSTERDAM De 33-Jaiige
Turkse rangeerder Hamit Dogan is
om het leven gekomen bij het forme
ren van een goederentrein op het
NS-rangeercomplex Water
graafsmeer in Amsterdam-Oost Hij
werd doodgedrukt tussen de twee
delen van een grintwagon. Deze de
len zijn normaal verbonden door een
dertig centimeter lange stang. Er
zitten geen buffers. De stang bleek
te zijn gebrokea De arbeidsinspec
tie stelt een onderzoek in.
D. A. Th. van Ooijen (PvdA)
Van onze onderwijsredactie
DEN HAAG De Tweede Kamer heeft gistermorgen in alle vroegte de wijziging van hel
onderwijsartikel in de grondwet verworpen. Vóór de wijziging stemden PvdA, PPR, PSP, CPN
DS'70 en het onafhankelijke Kamerlid Huijsen.
Oorzaak van de verwerping was het
feit dat de drie christen
democratische en de progressieve
fracties niet tot een compromis kon
den komen op het gebied van de
delegatie van bevoegdheden naar la
gere overheidsinstanties. In het oor
spronkelijke regeringsvoorstel werd
de mogelijkheid geopend voor het
overdragen van bevoegdheden aan
kroon en minister enerzijds, maar
ook aan provincie en gemeente.
Dit laatste was echter voor de drie
christen-democratische fracties on
aanvaardbaar. Zij zagen hierin een
gevaar voor aantasting van de vrij
heid van onderwijs. De mogelijkheid
zou namelijk bestaan dat gemeenten
en provincies allerlei voorwaarden
aan het bijzonder onderwijs zouden
gaan stellen.
Het KVP-Kamlerid Hennes kwam
dan ook namens de drie christen
democratische fracties met een wij
zigingsvoorstel om de delegatiemo-
gelijheid aan provincie en gemeente
te schrappen. Met het overdragen
van bevoegdheden aan kroon en mi
nister (zonder dat de Kamer daaraan
van tevoren te pas komt) had Her
mes geen moeite.
Aanvankelijk verzetten de ministers
De Gaay Fortman (binnenlandse za
ken) en Van Kemenade (onderwijs)
zich nogal fel tegen dit wijzigings
voorstel. Zij vonden namelijk dat de
delegatiemogelijkheid hoewel ér
waarschijnlijk hoogstzelden gebruik
van gemaakt zou worden niet bij
voorbaat afgesneden moest worden.
Er was echter nog een tweede argu
ment, waarop de regering het amen
dement bestreed. De Gaay Fortman
betoogde namelijk dat er met het
specifiek noemen van de delegatie
mogelijkheid in wezen niets veran
dert. Ook bij het huidige grond
wetsartikel is de overdracht van be
voegdheden volgens hem mogelijk.
Hermes bestreed dit echter.
lucht De progressieve fracties ble
ven namelijk tegen het afsnijden
van de delegatiemogelijkheid aan
provincie en gemeente.
Van Ooijen (PvdA) probeerde nog
tot een compromis met Hermes te
komen door op zijn amendement een
wijzigingsvoorstel in te dienen. De
socialist wilde hiermee regelen dat
het stellen van voorwaarden voor de
bekostiging van het bijzonder onder
wijs wel gedelegeerd kon worden,
maar het stellen van eisen van deug
delijkheid niet. Ook daar wilde Her
mes echter niet aan. Hij meende dat
die twee zo moeilijk te scheiden zijn,
dat daarvoor ook geen aparte reger-
lingen te maken zijn.
Toen de debatten in dit stadium
gekomen waren (het was inmiddels
al na middernacht geworden) werd
al wel duidelijk dat het wetsontwerp
als geheel vermoedelijk verworpen
zou worden. Er bleven namelijk drie
mogelijkheden open: óf het voorstel
Hermes zou worden aanvaard en dj
zou de PvdA vermoedelijk tegen h
wetsvoorstel stemmen, óf het vo<
stel-Van Ooijen werd geaccepteq
en dan zouden KVP, ARP en CH
tegen het wetsontwerp stemmen. I
derde mogelijkheid beide vo<
stellen worden verworpen zou o<
niet de goedkeuring van het CD
kunnen wegdragen. De WD was o:
der alle omstandigheden tegen i
wijziging van de grondwet op b
gebied van onderwijs. Het wej
ontwerp werd uiteindelijk, na et
chaotische stemming, met 66 teg(
75 stemmen verworpen.
Deze afwijzing heeft tot gevolg dl
het oude onderwijsartikel in
grondwet gehandhaafd blijft. D
komt dan in de toekomst als e«
soort vreemde eend in de bijt va
een geheel gemoderniseerd
grondwet te staan. Het regeringj
voorstel was namelijk in het kadi
van een algehele aanpassing van d
grondwet aan deze tijd.
ADVERTENTIE.
De stri|d om de wereld
heerschappij tussen
mens en insekt is nog
steeds onbeslist.
De mens verovert de ruimte, temt de kernenergie,
breekt de erfelijkheidscode. maar een goede
V methode om schadelijke insecten te bestreden
V lijkt nog steeds niet gevonden, integendeel...
L v Lees er alles over in éen van de 30 artikelen
in HET BESTE van
JL X «//Reader'sDigest j
Kou blijft
Toen bleek dat KVP. ARP en CHU
niet tot andere gedachten te bewe
gen waren, lieten de beide be
windslieden hun verzet varen. De
kou was daarmee echter niet uit de
Van een verslaggever
SCHOONEBEEK De 24-jarige F.
M. Sluiter uit het Drentse Schoone-
beek is bij een verkeersongeluk in
zijn woonplaats omgekomen. Hij
raakte met zijn auto in een slip en
botste frontaal op een vrachtauto.
Een mede-inzittende werd ernstig
gewond.
ADVERTENTIE
Van onze redacteur wetenschappen
AMSTERDAM De verontreiniging door kwik in Nederland i
de laatste vijf jaar ongeveer gehalveerd. Het binnenlands vrijko
men van kwikverbindingen en de invoer met industrieel veronl
reinigd rivierwater droegen in gelijke mate tot de verbetering bi]
Maar dat wil niet zeggen dat de belasting van het milieu doa
kwik geen belangrijk probleem meer zou zijn.
snds1887
Even komen kijken in onze grote
toonzalen. Waar u alle topmerken
piano's, vleugels en orgels kunt
zien, beluisteren en bespelen.
Waar u wordt geadviseerd door
ervaren vakmensen. En waar u
meteen alle informatie krijgt over
kopen en huren en over onze eigen
servicedienst. Komt u eens langs.
Dat verplicht u tot niets.
I« ic erpk-atc* VAN OEN BURG
tkfhfrn. lofcinnyt,
Van het giftige metaal kwam volgens
een onderzoek van het Instituut voor
milieuvraagstukken van de VU in
1974 in verschillende vormen onge
veer 110 ton in het milieu terecht.
Daarvan werd 40 tot 50 ton door
rivieren van over dé grens aange
voerd.
Industrietakken die vijf jaar geleden
scherpe kritiek kregen op hun hoge
lozingen, blijken hun leven ingrij
pend te hebben verbeterd. Per ge
produceerde ton chloor kwam des
tijds honderd tot honderdvijftig
gram kwik vrij. Dat Is volgens opga
ve van Akzo Zout Chemie nu tot
dertig gram teruggebracht, waar
door de c hl oor-alkali industrie haar
„leidende positie" op de lijst van
binnenlandse lozingen kwijtraakte.
Die is overgenomen door een sterk
groeiende sector die destijds wegens
gebrek aan gegevens nauwelijks
aandacht kreeg: elektrische appan
ten .en instrumenten.
Het Centraal bureau voor de statl
tiek heeft de betrokken cijfers w«
schrijven drs. W. Teunissen, dr. J. V
Copius Pereboom en dr. P. Bos in hl
Chemisch Weekblad. Maar op grofl
van afspraken met de industrie ma
het CBS die cijfers niet ter beschil
king stellen. De Amsterdamse ol
derzoekers kwamen zo goed en i
kwaad als dat ging tot een schattin
van 15 20 ton vrijkomend kwik pl
jaar.
Alleen al zes ton zou afkomstig zij
uit afgedankte TL-buizen, die pt
stuk 0,04 gram kwik bevatten. In d
verband betreuren de schrijvers d
gegroeide gewoonte om in kantore)
fabrieken en winkels de TL-buizfl
elk jaar in één keer te vervangef
ook al zijn ze nog niet kapot
Simpkins
