Spanje massaal ter stembus iGhana geeft Nkroemah voorzichtig „eerherstel" Kritiek blank en zwart op Britse plannen voor Rhodesië abieren estbank op de staken Westduitse minister Ahrendt afgetreden Schietpartij in Italië: drie doden Amerikanen dekken zich in tegen olie-embargo's Bommelding vertraagt reis Soares ^Militairen kunnen economie niet verbeteren GENEVE (Reuter. DPA. UPI, AP) De nieuwe Britse voorstellen die de tot 17 januari opgeschorte conferentie over de toekomst ovan Rhodesië weer nieuw leven moeten inblazen, zijn met harde kritiek ontvangen door zowel de blanke Rhodesiosche delegatie als die van het zwarte „patriot tisch front". Spaanse premier Suarez stemde gisteren in een schoollokaal in Irid. Bij zijn aankomst (links) werd de premier begroet door medestanders. Ook koning Juan Carlos en zijn vrouw, koningin Sofia, brachten een stem uit (rechts). Zij gingen ter stembus in Ei Pardo, een klein dorpje ten noorden van Madrid, waar ook het koninklijk paleis is gelegen. ko jers! IADRID (UPI, Reuter) Het zag er gisteravond naar uit dat de Spanjaarden in groten getale ing k ïaar de stembus waren gekomen om hun mening te geven over de hervormingsvoorstellen van de regering van premier Suarez. De grote opkomst duidt op een overwinning van de regering, die het volk heeft opgeroepen ja te zeggen tegen de hervormingsvoorstellen. RC gekozen parlement van twee kamers en vrije verkiezingen. Deze verkie zingen zullen naar men aanneemt volgend voorjaar worden gehouden. Beide partijen waarschuwden giste ren in Genève voor hun vertrek naar zuidelijk Afrika dat zij de standpun ten die conferentie-voorzitter Ivor Richard in zuidelijk Afrika zal gaan verduidelijken, zullen afwijzen als deze niet met hun eigen ideeën over eenkomen. De belde mannen van het „patriot tisch front", Joshua Nkomo en Ro bert Moegabe hebben gisteren ge waarschuwd tegen het instellen van een „marionetten-bewind" in Rho desië in de tijd dat de conferentie van Geneve stil ligt. Zij kondigden aan dat zij bij de hervatting van de conferentie er zich met nadruk voor zullen beijveren dat elke verdere sa menzwering" voor de vorming van zo'n regiem vernietigd zal worden. In een gemeenschappelijke verklaring oefenden beide nationalistische lei ders kritiek uit op Groot-brittannië en op het Brits-Amerikaanse plan voor Rhodesië waarmee het Rhode- sische volk zou worden misleid. se voorstel dat de omstreden minis teries (defensie en veiligheid) in Brit se handen zouden moeten komen. Nkomo en Moegabe riepen gisteren de Britse regering ten slotte op zijn rol in een overgangsregering tot het minimum te beperken. Het op gang brengen van het dekoloniseringspro- ces is voldoende, aldus de beide lei ders. Verder verklaarden beiden zich voor ..intensivering van de gewapen de strijd" om het doel van de nati nale eenheid en bevrijding van het volk van Zimbabwe (Rhodesië in het zwart) te bereiken. De Britse conferentie voorzitter Ri chard is gisteren in Londen terugge keerd. Bij zijn aankomst op het vliegveld zei hij nog steeds optimis tisch te zijn over de mogelijkheid dat het Rhodesië-vraagstuk begin vol gend jaar zal worden geregeld. van Énige uren voor het sluiten van de itembus bedroeg het opkomstper- lordv :entage voor het referendum in Ma- al zeventig procent. In diverse I andelijke gebieden was dit percen- gese toge n°S hoger. Dit duidt op een iderc overwinning van de regering aange- supp Zien de Spaanse oppositie heeft aan- rtpal 'kom vers gedrongen op onthouding of nog lie ver een wegblijven van de stembus. De gang naar de stembus van het merendeel van de 23 miljoen stemge rechtigde Spanjaarden werd over schaduwd door het dreigement dat de ontvoerders van de voorzitter van de Spaanse Raad van State. Atonio Maria de Orioly Urquijo, gisteren hebben geuit. Ze dreigden gisteren de staatsraad te zullen doden wan neer niet binnen 48 uur wordt inge gaan op hun eis voor vrijlating van 15 politieke gevangenen. Woordvoer ders van de Spaanse politie verklaar den gisteren dat men steeds dichter in de buurt komt van de schuilplaats van de ontvoerders, leden van een uiterst radicale politieke groepering. Ook waren er berichten dat de rege ring al in onderhandeling zou zijn met de ontvoerders over de vrijla ting van Oriol. De Spaanse stembureaus gingen gistermorgen om negen uur open en Tr&lTISch sloten om acht uur 's avonds. De eerste uitslagen werden pas ver na middernacht verwacht. BONN (DPA, Reuter, UPI) De Westduitse minister van arbeid. Walter Ahrendt (Sociaal Democratische Partij) zal geen deel uitmaken van de nieuwe regering van socialisten en liberalen onder bondskanselier Helmut Schmidt. Vergeten ERUZALEM (AFP, AP, Reuter. UPI) De Arabieren op de loor Israël bezette westelijke oever van de Jordaan hebben iteren gestaakt. De Israëlische politie heeft geschoten op lemonstrerende scholieren, waarbij een 15-jarige jongen gewond te. inkels, scholen en kantoren op de telijke Jordaanoever. die al meer ster.» dan negen jaar door Israël bezet itorwordt, waren gisteren gesloten ais id v* gevolg van een algemene staking De ln slaking volgt na een week van onrust et k over de invoering van de BTW op de erf* «estbank door de Israëlische autori taten. Volgens verslaggevers was de Jöking vrijwel algemeen. Alleen in bij 1 /iet oostelijk deel van Jeruzalem en eer ÜJericho werd gewoon gewerkt. aan@ 'gschvolgens Arabische woordvoerders !t gazijn de stakingen georganiseerd door En§de plaatselijke kamers van koophan- lub adel en vormen ze een protest tegen len tde voorgenomen invoering van de isterjBTW. die evenals in Israël acht pro- Ned«cent zou moeten bedragen. In Shoea- ten noorden van Jeruzalem. )e ke» kwam het tot een botsing tussen n- H demonstrerende scholieren en de po litie. Een 15-jarige jongen werd door de politie in zijn been geschoten toen de politie hèt vuur opende op een p stenen gooiende jongeren, foor Nabloes was gisteren een uit- ansverbod van kracht. Ook in thlehem waren strenge veilig- idsmaatregelen genomen nu daar de voorbereidingen zijn begonnen voor de viering van het kerstfeest, Op die duizenden pelgrims naar deze .stad brengt. Tot nu toe zijn bij de ongeregeldhe den op de westelijke Jordaanoever geen slachtoffers gevallen in te genstelling tot vorig jaar toen ten minste tien personen door Is raëlische militairen werden doodge schoten. VN De secretaris-generaal van de Ver enigde Naties Kurt Waldheim heeft gisteren in New York besprekingen gevoerd over de hervatting van de vredesconferentie over het Midden- Oosten. In de loop van deze week zal hij nog contact hebben met Kissin ger en Vance, de gaande en de ko mende man op het Amerikaanse mi nisterie van buitenlandse zaken. Eerder sprak Waldheim al met de Sowjet onder-minister van buiten landse zaken, Koeznetzow. Verder zijn er informele gesprekken geweest met de Jordaanse en Egyptische ver tegenwoordigers bij de Verenigde Naties. De gesprekken moeten ge zien worden in het licht van de vori ge week donderdag door de algeme ne vergadering van de VN aangeno men resolutie, waarin wordt aange drongen op hervatting van het Mid den-Oosten overleg in Genève. Een van de eerste die gisteren naar de stembus gingen was de weduwe van generaal Franco. Ook koning Juan Carlos en zijn vrouw Sofia bracht gisteren een stem uit in het dorpje El Pardo. vlak ten noorden van Madrid, waar ook het koninklijk paleis is. Premier Su arez bleek te zijn vergeten zijn voor het uitbrengen van zijn stem beno digde nationale identiteitskaart mee te brengen. Hij mocht toch „ja" stemmen, nadat het stembureau op andere wijze zijn identiteit had vastgesteld. De minister van informatie, Andres Reguera sprak gisteren de verwach ting uit dat 75 procent van de Span jaarden ja zal zeggen tegen de her vormingsmaatregelen van de rege ring, 10 procent nee en dat 15 pro cent blanco zal stemmen of zich van de stembus verre zal houden. De gang naar de stembus is verder zon der grote incidenten verlopen. In Sarragossa en Pamplona ontploften bommen zonder schade aan te rich ten. Een door extreem linkse groe peringen in Baskenland uitgeroepen staking verliep. WASHINGTON (UPI) - De Ameri kaanse regering heeft gisteren plan nen ontvouwd om de Verenigde Sta ten in de toekomst minder kwetsbaar te maken voor eventuele olie-embargo's. Volgens de plannen, die ongeveer 20 miljard gulden moe ten gaan kosten, zou er tegen eind 1982 ruim 80 miljoen kubieke meter olie in ondergrondse zoutlagen ge pompt moeten worden. Energie- deskundige Frank Zarb zei gisteren dat men volgende zomer met het project zou gaan beginnen en dat de Verenigde Staten in staat zouden zijn een olie-embargo van zes maan den uit te houden tegen de tijd dat het project voltooid zou zijn. De be nodigde olie zal volgens Zarb ge kocht worden van buitenlandse leve ranciers. Volgens Nkomo en Moegabe wordt uit de woorden van de Britse minis ter van buitenlandse zaken Anthony Crosland duidelijk dat deze een „re- matigd en dus reactionair bewind in Rhodesië" wil vestigen. De beide lei ders zeiden over onweerlegbare be wijzen te beschikken voor Britse en Amerikaanse bedoelingen in deze ric ting. Zonder de andere nationalis tische leider en hun concurrent bisschop Moezorewa met name te noemen verklaarden zij dat het tra gisch was dat enige zogenaamde na tionalistische leiders ingingen op de ze „imperialistische lokmiddelen". Nkomo en Moegabe verklaarden ver der te zullen vasthouden aan de eis dat de belangrijke ministeries tij dens een overgangsregering in han den van het patriotisch front komen. „Er is geen sprake van een deling van de macht" zo voegden zij eraan toe. De leider van de blanke delegatie, minister van buitenlandse zaken Pieter van der Bijl heeft gisteren Groot-Brittannië er van beschuldigd dat het afdwaalt van het onderwerp van de conferentie Van der Bijl heeft zich fel gekeerd tegen het Brit- Onmiddellijk na de bijeenkomst van de socialistische fractie, waarin Schmidt zijn ministersploeg be kendmaakte. wisten betrouwbare kringen uit de coalitie al te melden dat Ahrendt vervangen zou worden door Herbert Ehrenberg. Deze was staatssecretaris op het ministerie van arbeid. Volgens welingelichte kringen trad Ahrendt terug omdat hij in de coalitieafpsraken over het medebeslissingsrecht in de bedrij ven niet zijn ideeën kon doordrijven. Verder heeft de vroegere minister veel kritiek gekregen, waaraan ook door sociaal democraten werd mee gedaan. nadat de coalitieregering had besloten een verhoging van de pensioenen voor bejaarden uit te stellen. De verhoging was een van de verkiezingsbeloften van de sociaal democraten. Het besluit werd door Ahrendt persoonlijk verdedigd. De regering-Schmidt heeft de afgelopen dagen herhaaldelijk vastgehouden aan het standpunt dat Ahrendt dien de aan te blijven, ondanks geruchten dat hij om zijn ontslag had gevraagd. Gisteren bevestigde kanselier Schmidt dat Ahrend niet in het kabi net zal terugkeren. Hij zei dat het MILAAN (Reuter, UPI, AP) In de Milanese voorstad Sesto San Giovanni zijn gistermorgen twee politiefunctionarissen en een jongeman, die lid zou zijn van „de rode brigades", een extreem linkse groepering, bij een vuurgevecht gedood. Vrij De Spanjaarden die bij de stembus ondervraagd werden, verklaarden, dat er geen twijfel over bestond dat deze stemming eerlijk was. Ze zei den dat ze zich vrij voelden om hun stem uit te brengen. De hervormin gen waarover de Spanjaarden zich hebben uitgesproken komen neer op de vestiging van een democratisch Deze tweede schietpartij binnen twee dagen tussen politie en linkse groeperingen deed zich voor toen de politie de woning van de jongeman, de 22-jarige Walter Alasia, wilde doorzoeken. Alasia opende het vuur op de agenten waarbij de plaatsver vangende commissaris en een poli- tie-agent om het leven kwamen. De jongeman sprong vervolgens uit het raam en werd door politiekogels ge dood. De huiszoeking maakte deel uit van een speurtocht naar de da ders van de aanslag op dinsdag op de regionale chef van de Italiaanse anti terreurbrigade. De politie zei giste ren in verband met deze aanslag zes mensen te hebben aangehouden. Bij de eerste aanslag werd een politie man en een aanvaller gedood, terwijl de chef van de brigade licht gewond werd. Nazi-misdadigers Het militaire gerechtshof in Rome heeft gisteren bepaald dat de nazi- misdadigers Herbert Kappler en Walter Reder niet vervroegd in vrij heid zullen komen. Kappler en Re der zitten beiden levenslang uit we gens represaillemoorden op Italiaan se gijzelaars gedurende de tweede wereldoorlog. Met zijn arrest vernie tigde het hooggerechtshof het op 13 november door een lager militair tri bunaal gevelde vonnis waarin Kappler. die aan ingewandskanker lijdt, vervroegde invrijheidsstelling was toegezegd. Dit leidde toen tot een storm van binnen- en buiten landse protesten. Het hof bevestigde verder een vonnis van de rechter in Spezia die ver vroegde invrijheidstelling van Re der. een Oostenrijkse SS-er, had ge weigerd. De thans 69-jarige Kappler en Reder zijn de enige twee nazi- misdadigers die nog in Italië vastzit ten. In West-Duitsland wordt door bepaalde kringen geijverd voor hun vrijlating op humanitaire gronden. openlijk gedane verwijt dat Ahrendt aan zijn ministerszetel vastgeplakt zat „voor Ahrendt de druppel was die de emmer deed overlopen". Herkozen De Westduitse Bondsdag heeft giste ren met 250 stemmen voor (éèn meer dan nodig) bondskanselier Schmidt herkozen Tegen stemden leden van de christen-democratische opposi tie. Een lid van de Bondsdag ont hield zich van stemming en een an dere stemde ongeldig. De uitslag van de geheime stemming betekent dat drie leden van de Bondsdag die deel uitmaken van de coalitie van soci aal-democraten en liberalen, zich niet achter Schmidt hebben opge steld. De coalitie heeft in de Bondsdag 253 zetels. 214 van de SPC en 39 van de FDP. LISSABON (Reuter. UPI» - Het bericht dat er een bom geplaatst zou zijn aan boord van het vliegtuig dat premier Soares van Portugal naar Brazilië bracht, heeft de reis van de premier onderbroken op de Cana- rische eilanden Daar werd voor alle zekerheid de Boeing 707 onderzocht, maar er werd niets gevonden. Het bericht van de bom aan boord van het toestel, dat vla een anoniem telefoontje werd doorgegeven, werd serieus genomen nadat een bom aanslag vorige week de watertoe voer van de Portugese hoofdstad voor negentig procent had gestopt. De bedoeling van het bezoek van Soares aan Brazilië is om de betrek kingen tussen Portugal en Brazilië (beide landen spreken Portugees», .die de laatste twee jaar verkoeld zijn, te verbeteren. Men verwacht dat er geen spectaculaire handels akkoorden tussen beide landen zul len worden gesloten. De handelsba lans tussen beide staten is nogal onevenwichtig. Brazilië exporteert namelijk drie maal zoveel naar Por tugal als dat land invoert. door Nico Kussendrager l In februari 1966 kwam de Verlosser, de Osagyefo van Ghana, 1ng l Kwame Nkroemah, ten val. Hij werd toen verguisd als de man die zijn land aan de jand van de afgrond had gebracht, maar nu, ïmaltien jaar later, geeft de huidige militaire regering van Mike dat i Acheampong Nkroemah voorzichtig „eerherstel". Hi |Over Nkroemahs bewind wordt nu [Zeer verschillend geoordeeld. De één Iverwijt de toentertijd zeer bekende staatsman grootheidswaan en wan beheer. Nkroemah zou door en door corrupt zijn geweest en miljoenen hebben uitgegeven aan prestigepro jecten en het omkopen van meelo- d J pers. Hij baadde in weelde, huichel- de over Afrikaans socialisme en liet zich vereren als een godheid, zeggen de critici. Nkroemah bediende zich van een geheime politie die een ware terreur uitoefende en stortte Ghana ln het bankroet. rerva Er zijn mensen die welwillender over ?*^hem oordelen. Zij wijzen op de ver- diensten van Nkroemah voor de de- r-sizf kolonisatie van Afrika en voor de GVV! ongebonden landen, op zijn pogin gen om te komen tot meer Afrikaan- dinge se eenheid, op de juistheid van zijn economische beleid in plaats van op Voort het falen ervan. Nkroemah streefde Bss naar een grotere economische ver scheidenheid (zodat het land niet langer van vooral één grondstof sjw» cacao afhankelijk zou zijn), naar 'I nationalisatie van buitenlandse on- dernemingen waardoor winsten niet lo# langer naar het buitenland wegvloei en en naar de openlegging van het y^land door de bouw van wegen en .nij bruggen «-„Vader des vader lands" Dat de militairen in Ghana op het ogenblik meer de nadruk leggen op TO<f udaf de lof dan op de kritiek is niet verras send. Hun eigen positie is niet zo zeker, de economie weinig rooskleu rig. het verzet groeit en wat ligt er dan meer de hand dan je te vereen zelvigen met een man die ondanks alles door de meerderheid van de Ghanezen als een „vader des vader lands" wordt beschouwd. De campagne voor eerherstel wordt geleid door Nkroemahs eigen krant The People's Evening News zijn boodschap „Afrika moet zich vereni gen" hangt in de straten van de hoofdstad Accra, zijn weduwe en drie kinderen hebben de kans gekre gen vanuit Egypte naar Ghana terug te komen en één van Nkroemahs meest omstreden projecten, een reusachtig conferentiegebouw is om gedoopt tot het Kwame Nkroemah Centrum. De militairen worden verweten dat zij in de vier Jaar sinds zij ln 1972 opnieuw de macht grepen weinig voor Ghana hebben gedaan. Er staan lange rijen voor de winkels door de schaarste aan levensmidde len en andere produkten, de geld ontwaarding in Ghana schommelt rond de vijftig procent, de levens omstandigheden vaak beter dan elders in Afrika zijn er eerder op achteruit dan op vooruit gegaan, de corruptie siert welig, en onderdruk king bestaat nog steeds. De slechte economische toestand kan. in tegenstelling tot veel andere ontwikkelingslanden. nauwelijks worden geweten aan de verviervou Ghana's „vader des vaderlands" Kwame Nkroemah in twee houdingen, die zijn levensloop laten zien: links zijn standbeeld aan de voorzijde van het parlementsgebouw, opgericht toen hij nog aan het bewind was, rechts het neergehaalde standbeeld, ontdaan van hoofd en vingers, na Kroemah's politieke val. diging van de olieprijzen. Ghana is daarvoor grotendeels gespaard ge bleven door de overvloedige en goed kope electriciteit geleverd door de centrales van de Akosombodam. waarachter het Voltameer ter groot te van meer dan een kwart van Ne derland. en het op drie na grootste kunstmatige meer ter wereld, ont stond. Veel eerder is de schommeling van de cacaoprijzen op de wereldmarkt oorzaak van de blijvende Ghanese armoede. Het land is voor veel meer dan 70 procent van de uitvoerin- komsten afhankelijk van cacao. Al jaren wordt Internationaal gepraat over grondstoffenovereenkomsten die ook de prijs voor deze grondstof voor onder andere chocolade wat evenwichtiger zouden moetenma- ken. Maar tot nu toe is het er niet van gekomen en de kansen zijn ge ring. Nkroemah liet grote silo's bou wen om cacao op te kunnen slaan en zo te wachten op betere prijzen, maar ze staan ongebruikt. Nu zouden de militairen al blij zijn dat aan de smokkel van cacao een einde kwam. In de buurlanden van Ghana brengt de cacao veel meer op en dan nog in hard geld ook in plaats van de betrekkelijk waarde loze Ghanese valuta. Het aangren zende Togo dat zelf nauwelijks ca cao voortbrengt voerde het afgelo pen jaar meer dan 20 duizend ton uit. En Ivoorkust dreigt Ghana bin nen een paar Jaar voorbij te streven als grootste producent. Onder deze omstandigheden hebben de Ghane se cacaoboeren weinig zin om te planten en te oogsten. Hun zoons trekken weg en de gemiddelde leef tijd van boeren en bomen beide wordt met het Jaar hoger. Beter gaat het met de voedsel opbrengst die ln het kader van de campagne „voed u zelf" behoorlijk is gestegen Maar vaak kunnen de produkten dan weer niet vervoerd worden door één van de bekendste kwalen van de ontwikkelingslan den: gebrek aan reserve onderdelen voor treinen en auto's. Bovendien verdween veel voedsel naar de zwar te markt. De in dit deel van Afrika van oudsher bekende „marktvrou wen" bewaarden graan en andere produkten ln afwachting van hogere prijzen. Dat ls een van de redenen waarom de militairen een distributiesysteem hebben ingevoerd wat dan weer leidt tot de lange rijen voor de win kels. (Je aanbieden als „wachter" is in Accra al een baantje geworden i. Een andere maatregel om aan eco nomische sabotage het hoofd te bie den was een invoerbeperking waar mee aan de import van onnutte luxe goederen paal en perk kon worden gesteld. Verder is weer vaart ge maakt met de „Afrikanisering van het bedrijfsleven. Het zijn geen stappen waarmee eer wordt ingelegd bij de „marktvrou wen". of bij de hoge ambtenaren en zakenlieden die een luxeleventje ge wend waren. Onrust onder de mach tige „marktvrouwen" luidde de val van Nkroemah in en in Ghana wordt gezegd dat als zij in verzet komen het einde van de regering nabij is. Ook binnen het leger zelf rommelt het; een betrekkelijk alledaags ver schijnsel onder militaire regeringen waarin iedere soldaat graag op de hoogste stoel wil zitten. De afgelo pen maanden zijn verschillende staatsgrepen beraamd, maar alle werden ze tijdig ontdekL Weer burgerbestuur Het ls de vraag of dit alles onder een burgerbestuur veel anders zou zijn. Waarschijnlijk niet omdat ieder be wind met dezelfde economische en sociale feiten grondstoffenprijzen en marktvrouwen, om er twee te noemen) moet werken. Drie jaar na de coup tegen Nkroe mah werd het opnieuw met een bur gerregering geprobeerd onder de ge kozen president Kofi Boesia. Drie Jaar later (ln 1927) werd hij door de militairen weer terzijde geschoven vanwege de slechte economische toestand en zijn tanende populari teit. Sindsdien ls voortdurend ge zinspeeld op terugkeer naar een bur gerbewind, maar Acheampong maakt er weinig haast mee De mili taire regering zegt te streven naar een bestuur van het land naar oude gebruiken, met grote Invloed van lokale raden in de dorpen en van alle groepen van de bevolking, óók de militairen. Het uitwerken van zori stelsel duurt lang en tot die tijd zullen zij alléén de touwtjes in han den houden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7