Vredeling is definitief aan defensie ontsnapt Renteverlaging RPS hypotheek naaf dichtbij H n RPS hypotheek? Weldegelijk! Per 6 december 1976 —Commentaar Een minister die vier jaar lang voor verrassingen zorgde Zendtijd te koop? Hoe moet melk? het weer Rijkspostspaarbank M Orkaan op afstand spelen met pieter bruegel stuur 'n brief geheimen ÜTERDAG 4 DECEMBER 1976 BINNENLAND TROUW/KWARIET 5 Minister Van Doorn heeft deze week in de Tweede Kamer al bij voorbaat nul op het request gekre gen voor zijn plannen om te komen |ot ontkoppeling van het abonne- fnent op een omroepblad en het lidmaatschap van een omroepver eniging. Daarentegen heeft de Ka- jner laten doorschemeren wel iets te voelen voor ontkoppeling van het lidmaatschap van een omroepver- pniging en het betalen van de om roepbijdrage. ibat eferste vinden wij jammer; het (tweede is een korte aantekening waard. Eerst nog even een samen vatting waarom het eigenlijk gaat, want dat is niet zo eenvoudig. De zendtijd wordt over de omroepver enigingen verdeeld, naar gelang van het ledental van die verenigingen. Daarbij tellen echter alleen die le den mee, die ook geregistreerd gestaan als betalers van de jaarlijkse omroepbijdrage. En aangezien elk gezin maar één keer deze bijdrage hoeft te betalen, ongeacht het aan tal radio- en t.v.-toestellen in dat gezin en ongeacht het aantal ge zinsleden, komt dat er in feite op neer dat maar één lid uit dat gezin (en dat is meestal het gezinshoofd) effectief zijn stem kan laten horen voor de bepaling van de belangstel ling voor de omroepverenigingen. Minister Van Doorn wil nu dat verband opheffen. Alle leden van het gezin kunnen - in zijn visie en die van de meerderheid van de ;kamer - lid worden van een om roepvereniging en meetellen. In dat geval dreigt hier echter een gevaar, namelijk dat iemand op die manier in feite „zendtijd kan kopen". Daarvoor is niet meer nodig dan een adressenbestand van een hon derdduizend namen, plus één mil joen gulden om voor ieder van die honderdduizend namen tien gulden lidmaatschap te betalen aan de zelf opgerichte omroepvereniging. Een theoretische mogelijkheid? De omroepgeschiedenis kent al zoveel bizarre voorvallen en zoveel com merciële aanvallen op „het bestel" en er zijn zoveel mensen en instel lingen voor wie één miljoen gulden een schijntje is om voor zichzelf een forum in de ether te scheppen, dat het naar onze mening een realis tische houding is met de xreemdste mogelijkheden rekening te houden. Een billijk systeem om al deze be zwaren en gevaren te ontlopen lijkt ons nog steeds het plan voor om- roepverkiezingen, zoals dat inder- Itijd door Jan Nagel is geformuleerd en dat een beetje in het vergeet boek dreigt te raken. Dat is geen ideaal systeem, want er zijn ook wel praktische bezwaren tegen in te brengen. Maar die zijn toch niet van een andere orde dan de praktische bezwaren die soms tegen het func tioneren van onze politieke demo- cratie worden ingebracht. De Europese Gemeenschap heeft het beschikt en dus is er niet aan te ontkomen: onze volle melk wordt per 1 januari nog voller en boven dien duurder. Het zij zo, maar het is toch wel te hopen dat de invoering van deze maatregel met een goede voorlich tingscampagne wordt begeleid; een campagne waar niet alleen de men sen bij betrokken zijn die zorgen hebben over de grote hoeveelheden onverkoopbare boter binnen de Eu ropese Gemeenschap, maar zeker ook de mensen die zorgen hebben over de stijging van de vetcon- sumptie in ons land. Wat dat betreft geeft de bericht geving van het Nederlandse Zuivel- bureau over deze zaak te denken. Afgaande op het hoofdelijk gebruik van melk van vorig jaar, zouden wij per persoon niet meer dan 0,4 gram vet meer per persoon per dag naar binnen krijgen, aldus een woord voerder van het Zuivclbureau, die dat niet zo erg vindt, „als je bere kent dat wij per persoon zo'n 130 gram vet per dag gebruiken." Maar dat is natuurlijk de zaken op zijn kop zetten. Medici en voedings deskundigen zijn het er over eens dat die 130 gram al aan de hoge kant is en best enige (tientallen?) grammen omlaag kan. Een verla ging hoort dan ook het uitgangspunt te zijn en niet een vergoelijkend „och, 0,4 gram per dag valt wel mee". Het zou beter zijn de consumenten te wijzen op de aanwezigheid van halfvolle en magere melk (en karne melk) en die straks ook in halve literpakken te verkopen. Dat zou op den duur de gezondheid van het Nederlandse volk ten goede komen. Melk moet. Maar dan moet men er ook wel bij vertellen hoe die melk dient te zijn Door Ferry Mingelen DEN HAAG Een verhaal; minister Vredeling brengt ergens in Den Haag met enkele vrienden weer eens een nacht door met diepgaande gesprekken over „de dingen des levens". Toevallig komt een jonge officier de volgende ochtend een der huisgenoten afhalen. In de huiska mer ontwaart hij Vredeling, behaaglijk onderuit gezakt in zijn stoel. Met stom heid geslagen springt de officier in de houding en meldt zich volgens de beste militaire tradities. Vredeling kijkt dat zo eens aan over de rand van zijn bril en zegt dan: „als ik het goed heb, ben jij er één van mijdan wil je zeker wel een pakje sigaretten voor mij halen". Waar of niet waar, het is een van de verhalen die in politiek Den Haag over Vredeling de ronde doen, kenmerkend voor de man die lak heeft aan andermans mening over wat een minister wel of niet behoort te doen en die vriend en vijand de afgelopen vier jaar steeds weer voor verrassin gen geplaatst heeft De grootste verrassing was wellicht dat de landbouwspecialist Vredeling zich na 17, door hemzelf als gelukkig omschreven jaren in het Europese Parlement, door kabinetsformateur Burger laat overhalen defensie te gaan doen. Burger wist wat hij nodig had: een man die je om een boodschap kan sturen. DAt was dan ook wel nodig. Vredeling kwam bij defensie niet in een gespreid bedje terecht. Het defensie-apparaat was veel te groot, het materieel verouderd, de regeringspartners waren verdeeld over de nood zakelijke bezuinigingen en de generaals voerden onderling hun eigen koude oorlog. Die oorlog was snel afgelopen. „Generaals die met ontslag dreigen hebben het al bij voorbaat", zei de nieuwe minister en voordat ze het wisten stonden de belangrijkste ruziemakers op straat. Ook de sanering van de krijgsmacht, het streven naar een minder omvangrijke, maar beter uitge ruste defensie leek hem goed af te gaan. „Over de verdediging van de eigen vrije democratische samenleving zouden alle partijen het toch als eerste eens moeten zijn, zei Vredeling in Trouw, juli 1974. Die eensgezindheid wist hij te bereiken. De defensienota, na harde discussies in het kabi net tot stand gekomen, werd in 1974 door de meeste fracties aanvaard. Problemen De problemen met de Kamer kwamen pas daar na. De PvdA verzette zich tevergeefs tegen de aanschaf van de F-16 straaljager. Vredeling kreeg de andere fracties (CDA, WD) jubelend aan zijn zijde met de uitspraak: „PvdA congres sen kopen geen straaljagers". Die andere fracties verzetten zich op him beurt vrijwel tevergeefs tegen de verdergaande bezuinigingen, noodzake lijk in verband met ae sociaal-economische pro blemen. Alleen de uitdienststelling van de Nep tune-patrouillevliegtuigen, door Vredeling on verhoeds op een achternamiddag besloten, wordt teruggedraaid. Vredeling weet al vroegtijdig dat de sanering van de krijgsmacht niet zal voorkomen dat de Nederlandse defensietaak op den duur onbetaal baar wordt Een betere organisatie van de NA VO, een betere onderlinge taakverdeling wordt zijn devies. Hij slaagt er echter niet in op dit punt veel resultaten te bereiken. De volgende minister van defensie moet dit probleem zien op te lossen Niet ontevreden Desondanks is men in politiek Den Haag niet ontevreden over Vredelings beleid. „Hij was", zegt men, „in ieder geval een betere defensie minister dan zijn voorgangers". Aan de juiste instelling van deze socialist op defensie werd door de meeste fracties niet getwijfeld. Zijn hekel aan het communisme was algemeen be kend. „De vrije mens kent de waarde der dingen niet", een citaat van Solzjenitsin, gebruikte hij als motto voor zijn defensienota. Vredeling ging in ieder gesprek hard tekeer tegen jongeren die het communisme, zoals hij misprijzend zei, „genuanceerd" wilden benade ren. „Ik denk dan wel eens", aldus Vredeling in Trouw, „vergeef het ze, want ze weten niet wat ze doen. Die jongeren missen de ervaring, die wij in de oorlog hebben gehad. Ze zeggen terecht, „ik was er niet bij, dus wat moet ik ermee. Maar ik mag er wel tegen tekeer gaan. Ik zeg: „ga erheen en kijk." Van de kaart De waardering die hij krijgt, voorkomt niet dat Vredeling grote persoonlijke problemen met zijn werk krijgt. Zijn gereformeerde verleden en zijn oorlogservaringen spelen daarin een belangrijke rol. De verantwoordelijkheid voor het leven van zoveel mensen drukt hem zwaar. Als de Ameri kanen tijdens de oktoberoorlog in 1973 tussen Israël en de Arabische staten een verhoogde staat van nucleaire paraatheid afkondigen, raakt Vredeling volledig van de kaart. Regelmatig wordt hij door een gevoel van afkt tegen de taak die hij op zich heeft genomen, overvallen. Het kan hem dan allemaal mets meer schelen. Dat leidt, in augustus 1974 tot het geruchtmakende interview in Vrij Nederland waarin NAVO-secretaris generaal Luns (.Als ik die vent nog één keer voor mijn voeten krijg, schop ik hem de goal in"), minister Van der Stoel (die „met dat bekkie" achter zijn eigen ambtena ren aanloopt) en minister Pronk („een Corpspik") het met name moeten ontgelden. „Ik ben", zegt hij in dat interview, „gefixeerd door de oorlogstijd, 't Is allemaal oude koek, maar als ik drink zie ik het weer." En verder „dat solidariteitsgevoel (met de WDM) heb ik ten opzichte van militairen niet. In feite ben ik volstrekt allergisch voor uniformen." Nachten praten Het militaire milieu staat hem tegen, zijn depar tement noemt hij een gevangenis en keer op keer probeert hij daaraan te ontsnappen. Blijft on aangekondigd weg van een ministerraadsverga dering, zit, onbereikbaar voor zijn medewerkers ergens met vrienden lange nachten door te pra ten over het geloof, de oorlog, de goede oude tijd in het Europese Parlement. Zo ook in mei vorig jaar op de dag dat het definitieve F-16 contract moet worden onderte kend. Als de Amerikaanse ambassadeur zich die ochtend op het departement meldt, is Vredeling al een nacht lang zoek. In de Tweede Kamer had hij de „wapenorder van de eeuw" sterk verde digd, de definitieve afronding van de aankoop van zulk wapentuig valt hem kennelijk zwaar. Pas op het laatste moment, op het ANP-kantoor in Den Haag, waar hij na vele omzwervingen beland is, zet hij zijn handtekening. „Het was, zegt iemand die hem goed kent. eigen lijk niet verstandig om die man defensie te laten doen. Hij heeft het goed gedaan, zoals hij iedere baan wel goed zal doen, maar persoonlijk dreig de hij er soms kapot aan te gaan". Er is Vrede ling, met zijn benoeming tot Europees commis saris in Brussel een molensteen van de nek gevallen. Hij is definitief aan defensie ontsnapt. Per 6 december verlaagt de RPS de rente van de normale hypotheek van 9j% naar 9%. De rente van de tophypotheek gaat van naar9|%. Wilt u meer informatie over een RPS- hypotheek, vraag dan de gratis hypotheek brochure aan. Of vraag uw makelaar. 0017 bellen kan ook. Bovendien kunt u op elk postkantoor en via tel. 020 - 5 89 31 37 namen en adressen krijgen van onze adviseurs. 11TÊV3 uw nationale spaar-en hypotheekbank mk Een uitzonderlijk groot lagedrukge bied met slechts zwakke winden overdekt Europa. De 1000 millibar- isobaar loopt zowel langs Jan May- en in de Noordelijke IJszee als door het gebied ten westen van Moskou, over Tunis, dwars door Spanje en vandaar in noordwestelijke richting over de oceaan om vervolgens naar IJsland af te buigen. In dit omvan grijke gebied bevinden zich enkele kernen. Eén ervan - gisterenmiddag 970 mb - bevond zich boven de Noordzee en die bezorgde ons buien met hagel en natte of droge sneeuw. Een andere kern eveneens van 970 mb. diepte nog wat uit boven de Oostzee en trok naar het noord- noordwesten. Ook dit minimum had gebieden met regen en sneeuw bij zich. De Noordzeedepressie is tot op grote hoogte gevuld met koude lucht. De temperatuur op circa 5.000 meter hoogte is in onze omgeving -35 graden, dat is 10 graden onder normaal. Het ligt voor de hand. dat dit lage drukgebied goed gedijt boven het tien graden - warme Noordzeewater en het blijft dan ook het hele week end rondhangen. Sporadisch komt onweer voor. Terwijl de isobaren op het continent ver uiteen liggen en de wind van weinig betekenis Is. heerst in een langgerekte zöne (2200 km) van het midden van de oceaan tot in de Golf van Biskaje een toestand met zware noordwester orkanen en stormen. Een totaal tegengesteld weertype dus. Het Britse schip C.P. Discoverer rapporteerde vrijdagmiddag een west-noordwesten wind van gemid deld 108 km per uur, kracht 11 en 15 meter hoge golven. De noordwesten-winden voeren koude lucht aan, die naar mate hij de Golf van Biskaje nadert, voortdurend on stabieler wordt Vandaar ook de meldingen van on weer van de oceaan. Radio Shannon gaf eerder op de middag een „sig- met", een speciale waarschuwing voor het vliegverkeer; uit, betreffen de zware turbulentie. Deze luchtwoelingen deden zich voor in heftige „koude" buien en wezen dit maal dus niet op opdringende war mere lucht uit het zuidwesten. Midden op de oceaan, in de buurt van het weerschip Charley meldde een vliegtuig een west-noordwesten wind van328 km per uur op bijne 10'/i km hoogte. Temperatuur daar —53 graden. Een s tra als troming van jewelste dus. Boven westelijk Groenland ligt een hogedrukgebied- je van 1015 mb, dat eerder af- dan toeneemt maar in Usland, noord onder redactie van loes smit Toen Pieter Bruegel de Oude in 1560 zijn 118 bij 161 centimeter grote paneel „de kinderspelen" schilderde, heeft hij niet kunnen bevroeden dat dank zij zijn werkstuk vier eeuwen later kin deren opnieuw de spelletjes van zijn schilderij zouden spelen. Want dat is helemaal niet on denkbaar. nu de volledige spelre gels bij al die bruegeliaanse kin derspelen door de Amsterdamse uitgever Bert Bakker in boek vorm (f 14,50) zijn uitgegeven. In Bruegels stadsbeeld komen vrijwel uitsluitend kinderen voor. Meer dan tweehonderd fi guurtjes zijn op het plein bezig met welgeteld tweeënzeventig spelletjes, of er moet er eentje aan de aandacht van sa menstelsters Grietje Hartman en Ellen Lens ontsnapt zijn. Die twee hebben al die spelletjes („er fenissen met geschiedenis en toe komst") voor zover mogelijk zo duidelijk beschreven, dat ieder een ze kan naspelen. Er zitten trouwens nog aardig wat spelle tjes tussen, die nooit weg geweest zijn: bellen blazen, schommelen, blindemannetje, hoepelen, win keltje spelen, tollen en haasje- over hebben eeuwen met oorlogen en rampen overleefd en zullen het'r.: nog wel eeuwen uithouden ook.-tij Andere spelletjes zijn'(hoe fang al?) totaal vergeten: W\è hééft $r.\'M\'; ooit gehoord van „aótienën WoaMlttjj' en" of „wie zit erin de högeiij toren?", compléét met samen- sprookje? Van spelletjes met V rijmpjes, próeëssies en missen naspelen moeten zestiende- eeuwse kinderen trouwens veel gehouden hebben. Bij het hout ophalen voor het Sint Jansvuur, het Ros Beiaard en de Vier Heemskinderen, en het Hansje Nederlandse universiteiten hebben protesttelegrammen naar president Kaoenda van Zambia gestuurd, maar tot nog toe heb ben die voor Younus Loelat staflid en voormalig studentenlei der aan de universitreit van Zam bia in de hoofdstad Loesaka en twee studenten aan die universi teit niets uitgehaald. Zij worden al sinds februari gevangen gehou den. nadat ze wegens hun beweer de sympathie met de volksbewe ging voor de bevrijcing van Ango la (MPLA) en na studentende monstraties op de campus van hun universiteit die sluiting van de universiteit tot gevolg hadden gearresteerd, samen met vijf buitenlandse docenten en nog veertien studenten. De vijf docenten (onder wie twee Neder landers) werden een maand later het land uitgezet, de overigen werden in augustus vrijgelaten, op Loelat en de twee studenten na. De studenten zitten in norma le huizen van bewaring, maar Younus Loelat evenals de an deren niet beschuldigd van enige overtreding in verband met de demonstraties is opgesloten in de Moekobeko „maximum securi ty prison" in Kabwe, een gevange nis die normaliter alleen wordt gebruikt voor zware misdadigers. Kort geleden, tijdens de viering van de week van het humanisme in Zambia, is Loelat in hongersta king gegaan, maar ook dat heeft niet mogen baten. Amnesty International heeft hem geadopteerd en roept nu iedereen die Loelat wil helpen, op te schrij ven naar de Zambiaanse minister van binnenlandse zaken. Een brief met een beleefd ver zoek om Loelat's vrijlating kan gestuurd worden naar Mr Aaron Milner Minister of Home Af fairs Loesaka. Zambia. En u weet het: voor 1,50 verstrekt Amnesty International (3e Hugo de Grootstraat 7 in Amsterdam, tel. 020-847905) het boekje „Uw brief helpt een politieke gevange ne" met voorbeelden van brieven in diverse talen, die van groot nut zijn bij het schrijven van brieven naar regeringsleiders. sjokken kwamen allemaal rijmpjes te pas om er maar een paar te noemen. Voor het „mis doen" bouwden de spelende kin deren een altaartje waar omheen ze trouwden, doopten en de mis lazen. De „priester" sprak daar bij deze rede uit: „Ik sta hier te preken Mijn hond is de moord gesteken.— Mijn katje geeft geen melk ,-'k Ben.:toch zo arm ge steld"./, V Wrede spe'ltetjëdl.keftdeh.^é' toen net als nu oók. Zo h'it&'je het „kontje .dós's'én^rvday.bij.zós kiii- deren hun qlachloffërsteèdS hard met zijn a'chtërvilerk op èe'n b'dlK, -. lieten neerkomen. Nog erger'wa ren de spelletjes met dieren: jé kon „met een vogel spelen"éen touwtje om een pootje van de vo gel en dan maar lachen als het beestje probeerde weg te vliegen of „torren slaan": met een stok op een boomstronk slaan, zodat alle torren en andere insekten er onder vandaan komen, en vervol- pens de diertjes levend en wel op een plankje vastnagelen, waarna je uit de bewegingen die de insek ten in hun doodsstrijd maakten, alles over je toekomst kon „af lezen". Alle beschrijvingen gaan verge zeld van het fragment, waarop het besproken spel wordt afge beeld. Het geheel is voor- en ach terin het boek in zwart-wit afge drukt, en op de omslag nog eens bijna in z'n geheel in kleur. En natuurlijk heeft het boek een titel ook: „Hééé jóh! Kom je buiten spelen". Ze kennen haar gewoon als „oma". Daar heeft ze met haar 74 Jaar ook wel de leeftijd voor. maar daar zit 'm dat oma-zeggen toch niet in, want het zijn niet haar kleinkinderen die haar zo huise lijk aanspreken, maar de klanten die sinds jaar en dag haar Indis che restaurant Djokja in Amster dam bezoeken. „Oma" kwam in 1950 als mevrouw Maria A. Keas- berry-van Beekom (haar man was toen al overleden) uit Indonesië naar Nederland, waar ze de eerste paar jaar een modezaakje had. maar al in 1954 eigenares en smaakmaakster van restaurant Djokja werd. Nog steeds is zij in het restaurant te vinden, want de maaltijden worden er naar haar geheime recepten bereid. Wel heeft ze nu 200 van die geheimen en tips prijs gegeven in een juist bij Duwaer in Amsterdam ver schenen boekje, dat „Oma's In dische keukengeheimen" heet en 11.90 kost Er staan vlees- en visgerechten, pasteien, dranken en nagerechten in, alles Indisch natuurlijk. Belangrijk voor zelfdoeners is de verklarende woordenlijst achterin, handig bij het inkopen van de ingrediënten en ook erg nuttig voor wie als nieuwkomer in een Indisch res taurant met de mond vol tanden staat „Oma" en de haren zullen dan trouwens wel een handje wil len helpen, want niet alles hoeft geheim te blijven (ADVERTENTIE) Skandinavië en noord-Rusland stijgt de luchtdruk met 3 4 mb in 3 uur tijd. Op IJsland vriest het licht: —1 tot —4 graden, in noordwest Rusland is het betrekkelijk zacht: Om het vriespunt tot 5 graden. Moskou gaf gistermiddag 2 gra den. Ook Spanje ligt in het ver lengde van de oceanische stormen en daar heersten gistermiddag op tal van plaatsen ook harde tot stormachtige noord-westen winden. De temperatuur in La Coruna was *8. Madrid 12. Sevilla 18. Albacete 20 graden. In Joegoslavië en Italië onweerde het nogal, uitgelokt door koudere lucht in de hogere lagen. En zo kijken wij dan tegen een weekeinde aan met hoogstens een paar graden nachtelijke vorst In opklaringen en verder nu en dan een bui met natte of droge sneeuw of hagel afgewisseld door opklaringen. Sinterklaas zal zeker niet van het dak waaien zoals in 1940 bijna ge beurde toen er een vliegende storm met gure hagelbuien heerste. Voor een serieuze aanzet tot winterweer lijkt de huidige drukverdeling mij niet gunstig, maar vermoedelijk zal de temperatuur in de loop van vol gende week wel weer wat hoger wor den. Overigens moet gezegd worden dat ik me niet kan herinneren zo'n situatie met een zeer omvangrijk lagedrukgebied boven Europa eerder te hebben meegemaakt. Mxy zo'n f 125 per mtr. is uw lustochtdcht te maken met TOCHTWERIIMG 5 jaar onvoorwaardelijk gegarandeerd! ■BUR I 128, Rotter dam 3 03-16.10. 8chevenlngen 2.12-14.20. IJinul- den 2 40-16.01. Deo Helder 6 2»-18.46. Htuiiagtm 8 46-21 10 Dtüzttt 10-67,3*27. ,j l ut- HOOGWATER, eiaaodatt 6 december: Vtestft- gen 121.1143. HanncvtieUiuUea 1.47-M 00. Rotterdam 2.41 16 47. Scheveningen 221; 16.03. Uacea 0J1-2U1. Dettzijl ïuï

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 5