Het is geen kunst om
Sint te zijn
,Dood voor twee-tot vierjarigen
gewoonste zaak van de wereld'
Dick Bor, een virtuoos violist
Kalenders van Theo van Hoytema
De Dochter van de
Schrijfster Helen L. Beek:
Friese prijs voor
Theun de Vries
„Geen ramp als
in Schonebeek
en Biesbosch"
Moslems mogen op hun offerfeest
ritueel slachten
Licht door kleur in Den Haag
Twee mannen bij
botsing gedood
HONDERDAG 2 DECEMBER 1976 BINNENLAND - KUNST TROUW/KWARTET PSH It
door G. Kruis
■Sinterklaas: vroeger was die er alleen maar voor kinderen en werd hij bij voorkeur door ouders,
K?r {«warenhuizen en poffertjeskramen geëxploiteerd. Dat ligt nu allemaal anders. Er is een zeer
•rvoiindrukwekkende intocht van de enige echte en er zijn ontvangsten op stadhuizen, waaraan geen
vanburgemeester zich kan, wil of durft te onttrekken.
Dj hH
in de kunst is de goedheiligman
liKeen onbekende meer. Zo zijn er vele
"galeries en ook een paar musea, die
wat hun exposities betreft een mijter
aad.in hun schild voeren,
t g«
emdop de valreep nog even kris-kras
vaijdoor het land. Het Kunstenaarscen-
trum Bergen NH heeft niet alleen tot
9 december een Sinterklaasexposi-
I tie/markt maar biedt zijn leden daar-
'bij ook nog eens een speciale prent
..Kind op schommel" van Kees den
Tex aan. En die kost maar 75
(met rijksaankoopsubsidie 60.—).
Helemaal aan de andere kant van
het land. in de Galerie Van Geyt te
Hulst (Zeeuws-Vlaanderen) wordt
tot 5 januari het „Feest der kleine
formaatjes" gevierd. Ze doen dat
daar ieder jaar zo met veel deelne
mers, dit keer zo'n vijftig die honder
den, zeer uiteenlopende zaken aan
bieden: schilderijtjes, etsen, litho's,
tekeningen keramiek, brons, email
en wat niet al. 'n Paar bekende
namen: Berserik, Marius van Beek.
Jeanne Bieruma Oosting, Charles
Donker. Dirk van Gelder Kamer-
lingh Onnes. Nico Wijnberg en Aart
van den IJssel.
Spaarndam
Tot 5 december kunnen snuffelaars
en fijnproevers in Spaarndam te
recht in De Waag (hoek Spaame-
Damstraat. trapje op) voor
schetsbladen, klein-plastiek en kera
miek. Iedere dag. behalve maandag
van 14.00 tot 17.00 uur en donder
dags ook nog eens van 20 00 tot 22.00
uur. Vandaar naar Utrecht, naar
Kunstliefde, Nobelstraat 12a: de
jaarlijkse St. Nicolaasexpositie daar
is dagelijks (behalve maandag) geo
pend van 12.00 tot 17.00 uur en zon
dag van 13.00 tot 17.00 uur. Er zijn
daar ook koopavonden: donderdag 2
en vrijdag 3 december van 18.30 tot
21.00 uur. Aangepaste prijzen, die
door de subsidie nog lager
worden
„Het is geen kunst om sint.te zijn."
vinden ze in het Stedelijk Museum
Schiedam en ze houden er al weer
voor de vijfde maal een sinterklaas
verkooptentoonstelling van grafiek,
keramiek, schilderijtjes, sieraden en
wandkleden waarvan de prijzen va
riëren van 5 tot 400. Wat je koopt
kun je direct meenemen. Zelfs hier is
nog in beperkte mate rijkssubsidie
mogelijk. Dagelijks van 10.00 tot
17.00 uur. zondag van 12.30 tot 17
uur. donderdag 2 december van 19.00
tot 21 uur en 5 december om vier uur
gesloten.
Amsterdam
,,Kind op schommel" van Kees den Tex.
Echte lage prijzen ook bij de
Kunsthandel Brinkman Oude Lelie
straat 12 te Amsterdam waar ze het
op z'n Frans doen: „La Semaine du
Cadeau '76" heet de expositie daar.
Een heel bijzondere eigenlijk wat
hoewel de prijzen (alleen tijdens de
tentoonstelling) beginnen bij 25 en
niet hoger komen dan 100 spran
kelt het daar van de grote namen.
Ongeveer zestig internationale
kunstenaars hebben speciaal voor
deze gelegenheid een grafiek, object
beeld of iets van dien aard in een
kleine oplage vervaardigd. Zomaar
een paar namen: Woody van Amen,
Sjoerd Buisman Mark Brusse Kees
Franssen Krijn Giezen Klaas Gub-
bels Jaqueline de Jong Gerard Ver
dijk Hans Verwey Anna en ga zo
maar door.
.Kunstdrukte "76" is een zeer gevari
eerde expositie van werk van leden
van de Haagse Kunstkring. Ze laten
dat zien in hun gebouw aan de Den-
neweg 64 Den Haag dat dagelijks
(behalve maandag) van 10.00 tot
17.00 uur open is en tot en met vrij
dag 3 december ook van 19.00 tot
21.00 uur.
Van onze onderwijsredactie
AMSTERDAM „Jonge kinderen uit tamelijk stabiele gezin
nen waren voor het tijdperk van de televisie nauwelijks met
geweld en dood vertrouwd. De dood, als ze al het ongeluk hadden
deze te ervaren, was een echt en zéér persoonlijk drama en het
tegendeel van een element in een ontspanningsdrama." Aldus de
Amerikaanse schrijfster Helen L. Beck in haar zojuist in het
Nederlands verschenen boek „Je kind is geen computer". Vol
gens haar is de dood voor twee- tot vierjarigen vandaag de
gewoonste zaak van de wereld geworden.
door Jac. Kort
AMSTERDAM De zes suites voor
viool-solo van Joh. Seb. Bach zijn
artistiek zowel als technisch een uit
daging voor iedere violist. Slaagt hij
erin, de enorme moeilijkheden van
(leze stukken onder de knie te krij
gen en bovendien zijn hoorders de
artistieke waarden van deze prachti
ge muziek te doen ervaren, dan heeft
hij een daad van betekenis gesteld.
Dick Bor heeft in de afgelopen
maand op drie concerten in de Klei
ne Zaal daartoe eeq pging onderno
men. Op het lahtste concert dinsda
gavond kwamen Sonate II en Partita
II tot uitvoering. De manier waarop
deze violist deze werken uitvoerde
gaf een duidelijk bewijs van zijn
grote violistische bekwaamheden.
Ook artistiek werden respectabele
resultaten bereikt al lijkt mij groei
en verdieping op dit gebied nog wen
selijk.
Behalve met Bach kwam Bor ook
nog met de 24 Caprices van Nicolo
Paganini. Elke avond acht Het feit
dat eerst kortgeleden het ma
nuscript van deze stukken voor de
dag is gekomen maakte het moge
lijk thans de originele versie te spe
len ontdaan van fouten en vereen
voudigingen.
Ook al een uitdaging vooreen violist,
maar dan bijna uitsluitend een voor
zijn techniek.' Muzikaal valt er aan
deze stroom van virtuositeiten wei
nig te genieten. Maar daarvoor in de
plaats krijgt men dan wel de sensa
ties van alle denkbare en bijna on
denkbare acrobatiek die Paganini
van de speler vraagt.
Razend knap zou ik de wijze willen
noemen waarop Dick Bor zich van
deze schier bovenmenselijke taak
kweet. Een meesterstuk.
In haar werk zij is schoolmaat-
schappelijk werkster heeft Helen
Beek te vaak gezien dat kinderen het
slachtoffer worden van de eerzucht
van hun ouders. „Kinderen zijn geen
LEEUWARDEN De „Piter Jelles
Priis" de tweejaarlijkse literaire
prijs van de gemeente Leeuwarden
is toegekend aan de schrijver en
letterkundige Theun de Vries te
Amsterdam. De prijs, die genoemd
is naar de Friese dichter en
staatsman Pieter Jelles Troelstra
werd aan Theun de Vries toegekend
door een jury gevormd door me
juffrouw G. Yedema en de heren drs
A. C. Bosch drs 8. Marks en J. A.
Mulder voor de vertaling uit het
Fries van de gedichtenbundel „In
memoriam" van Douwe A. Tammin-
ga. De gedichtencyclus werd in het
Nederlands en in het Fries uitgege
ven door Bosch en Keuning te
Baarn en „De Tille" in Leeuwarden.
Op dinsdag 21 december zal de prijs
(een geldsbedrag en een oorkonde)
door de burgemeester van Leeuwar
den J. S. Brandsma in Het Hof in
Leeuwarden worden uitgereikt.
kleine volwassenen, maar biologisch,
fysisch en psychologisch eigen-
geaarde persoontjes die behoefte
hebben aan een behaaglijk en inspi
rerend leefwereldje, waarin ze de tijd
en de ruimte krijgen om rustig en in
overeenstemming met hun mogelijk
heden te kunnen uitgroeien."
Het boekje is overigens niet hele
maal toepasbaar op de Nederlandse
situatie. Zo heeft de schrijfster heter
bijvoorbeeld nogal eens over dat de
televisie een gigantische invloed
heeft op hele Jonge kinderen. Dat
baseert zij dan op de omstandigheid
dat de televisie de hele dag aan
staant In Amerika is dat natuurlijk
zo in Nederland echter (nog) niet.
Peuters en kleuters hebben in ons
land nog niet zo vaak met de televi
sie te maken.
Het gebrek aan menselijke betrok
kenheid van de personen om het
kind heen kan grote schade veroor
zaken aan de belevingswereld van
het kind. „Het schijnt zelfs dat kin
deren zich niet meer automatisch
wenden tot volwassenen in tijden
van spanning. Een onderwijzeres
had met haar Jonge leerlingen eens
gevoelens van woede besproken en
de manier waaropzij hiermee omgin
gen. De meeste kinderen bleken erop
te reageren door zichzelf te isoleren
in plaats van zich tot de volwassenen
in hun omgeving om hulp te wenden.
Onder hun antwoorden bevonden
zich „oplossingen" zoals: „Naar je
kamer gaan en hullen", „een wande
ling gaan maken" en „je onder Je bed
verstoppen". Slechts een op de vijf
tien kinderen die een oplossing voor
stelden zei: „M'n moeder vertellen".
De uitgever schrijft op de achterflap
van het boekje dat het zich richt tot
ouders van kinderen in kleuterleef
tijd en tot kleuterleidsters en dat het
in „begrijpelijke taal is geschreven".
In het algemeen is dat wel zo, maar
Juist als je je op een groot publiek
richt moet je. termen als „atavis
tische" en „catharsis" (pag. 26) ver
klaren, of liezer zelfs voorkomen.
Helen L. Beek: Je kind is geen com
puter. Uitgeverij De Toorts, Haarlem,
prijs 23.50.
Bezwaar tegen boringen
Van een onzer verslaggevers
's-HERTOOENBOSCH D« ramp.
waardoor Schoonebeek dagenlang
onder de olie van een op hol gesla
gen boorput van de NAM is gespo
ten en het risico van een eventuele
herhaling in een uiterst kwetsbaar
natuurgebied als de Brabantse Bies
bosch. werden aanleiding tot een
bezwaarschrift tegen voorgenomen
aanvullende boringen van de NAM
in Werkendam.
De NAM heeft bij het provinciale
bestuur van Noord-Brabat vergun
ning gevraagd tot het doen van aan
vullende boringen rond de reeds be
staande oliewinning in Werkendam,
vlak bij de Brabantse Biesbosch.
Het proces, dat hier zou worden ge
volgd. zou hetzelfde worden als in
Schoonebeek: inbrengen van over
verhitte stoom in de oliehoudende
gesteentelagen en het met deze
stoom omhoog brengen van de op
andere manieren niet winbare olie.
De Nederlandse Jeugdbond voor
Natuurstudie, de Stichting Behoud
Biesbosch, de Stichting Brabantse
Milieufederatie en de werkgroep Mi
lieubeheer Dordrecht hebben bij ge
deputeerden van Noord-Brabant
een bezwaarschrift ingediend, waar
in zij aangeven dat een herhaling in
de Biesbosch van wat in Schoone
beek is gebeurd een onvoorstelbare
ramp zou veroorzaken.
Bezwaarschriften zijn ook te ver
wachten van de directies van het
waterwinbedrijf Brabantse Bies
bosch en van de gemeentelijke Rot
terdamse drinkwaterleiding. Via de
ze beide bedrijven wordt een groot
gedeelte van Zuid-Holland van
drinkwater voorzien en een ramp als
bij Schoonebeek zou dus zeer ver
strekkende gevolgen hebben.
Tegen conventionele exploratie- en
cxploltatletechnieken waarvan de
risico's bekend zijn en als te ver
waarlozen kunnen worden be
schouwd hebben de ondertekenaars
van het bezwaarschrift geen
bezwaar.
Van een verslaggever
AMSTERDAM - Ter gelegenheid
van het grootste offerfeest der mo
hammedanen. het feest van Abra
ham. dat vandaag wordt gevierd,
heeft de veterinaire hoofdinspectie
van het staatstoezicht op de
volksgezondheid in Den Haag aan
de mohammedanen in ons land
toestemming verleend lammeren te
slachten volgens de islamitische
ritus.
De vergunning is verleend op voor
waarde, dat de dieren in de officiële
abattoirs worden geslacht onder het
strikte toezicht van ambtenaren van
de plaatselijke vleeskeuringsdienst.
In talloze steden van ons land zullen
daarom vandaag Marokkanen. Tur
ken. Indonesiërs, Pakistani. Tune-
siërs en vele anderen een zelf ge
kocht lammetje ter rituele slachting
aanbieden. Daarna nemen ze het
geslachte lam nve naar huis en
doen zich er meestal tijdens een
familiereünie drie dagen lang uit
gebreid tegoed aan.
Op aandringen van de moslems in
ons land, met name ook van de
Marokkaanse Amicales federatie,
wordt een wetswijziging voorbereid,
waarbij het rituele slachten onder
zekere beperkingen ook voor de da
gelijkse consumpUe zal worden toe
gestaan.
DEN HAAG Het Haags Ge
meentemuseum bereidt een omvan
grijke tentoonstelling voor waar
werk te zien zal zijn van schilders als
Jan Toorop Vincent van Gogh Piet
Mondriaan en Johan Thorn Prikker
aangevuld met enkele schilderijen
van de Franse kunstenaars Seurat
en Signac.
De titel van deze expositie is .Licht
door kleur" met als ondertitel .Ne
derlandse luministen".
De tentoonstelling zal schilderijen
omvatten van Nederlandse kunste
naars die zich rond de eeuwwisse
ling bezighielden met een nieuwe
manier om het licht uit te beelden
door in stippels ipointilisme en
blokjes te schilderen in lichte
kleuren.
.Licht door kleur met schilderijen
uit eigen bezit uit het Rijksmuseum
Kröller Müllcr en uit musea en par
ticuliere collecties uit Zwitserland
Duitsland Belgie en Engeland zal
te zien zijn van 18 december tot 21
februari.
Van een verslaggever
HORST In het Liburgse Horst
zijn dinsdagavond laat twee auto
mobilisten om het leven gekomen
bij een aanrijding. Een van hen. de
62-jarige J. Potten uit Venray. be
zweek aan zijn verwondingen terwijl
hij naar een ziekenhuis werd ver
voerd. De ander, de 32-jarige A. J. H.
Rovers uit Elzendorp stierf in zijn
in brand geraakte auto.
Als je lekker opgeschoten bent cn de telefoon zwijgt even.
dan vier je dat met een half/zware Van Nelle.
Samengesteld uit pittige tabakken. 1,85
DEN HAAG De tentoonstelling „De kalenders van
Theo van Hoytema tot 12 december in het Rijksmu
seum Meermanno-Westreenianum Prinsessegracht 30
Den Haag is een overzicht van zeventien jaar werk
(1908 tot 1918 van een uitzonderlijk begaafd Neder
lands kunstenaar.
Wie zeventien jaar lang kalenders maakt, schrijft daar
mee een levensgeschiedenis. Dat kun je in die tweehon
derd bladen echt aflezen. De bonte pracht van de
aanvankelijke verfijning gaat langzamerhand over in de
korte, subtiele notitie van de latere kalenderbladen en
eindigt in de laatste aangrijpende kalender uit 1918
alleen in zwart op de steen neergeschreven kort voor de
dood van de kunstenaar.
Theo van Hoytema is vooral bekend door boeken ais het
„Leelijke Jonge Eendje" (1893) „Twee hanen' (1898
„Hoe de Vogels aan een Koning kwamen" „Vo
gelvreugd" en „Uilengeluk", prentenboeken die toen al
door de zeer kieskeurige Engelse markt overgenomen
werden.
Op zichzelf is het al iets heel bijzonders zo n lange
periode achtereen kalenders maken. Maar "t wordt nog
uitzonderlijker wanneer je al die bladen eens rustig bij
elkaar kan bekijken: dan valt vooral op dat Van Hoyte-
ma's manier van tekenen totaal niet tijdgebonden was
hoe hij steeds weer de stemming van iedere maand heeft
weten te treffen.
Scheurkalenders heette dat vroeger je gooide zon
afgescheurd blad niet meteen weg. maar je kunt ook
niet alles bewaren? Hadden ze dat maar meer gedaan
toen
Een tekening van Theo van Hoytema
