Verdediger Hans L.
vraagt mindere straf
Zondagse Sint
zo makkelijk mogelijk
Zoeken naar werk heeft zin
BOEKEN
Het zal
je lot maar
wezen.
BELANGRIJKE
29.50
De Staatsloterij. Al 250jaar
Eis tot levenslange gevangenisstraf 'bijzonder wraakgierig'
Geen straffen
na treinramp
in Schiedam
Auto tegen trein:
man omgekomen
Conclusie uit nota over langdurige werkloosheid:
WOENSDAG 1 DECEMBER 1976
TROUW/KWARTET 9
door Leo Kleyn
ROERMOND ..Bijzonder wraakgierig", noemde gisteren een van de beide verdedigers van de
58-jarige oorlogsmisdadiger Hans L. het requisitoir waarin de hoofdofficier van justitie in
Roermond vrijdag levenslange gevangenisstraf tegen zijn cliënt eiste. Die straf, vond mr. H.
Schouten uit Venlo, zou „onevenredig zwaar" zijn. Aan het eind van zijn pleidooi gaf hij de
bijzondere strafkamer van de rechtbank in Roermond in overweging L. tot een gevangenisstraf
van vijf a zes jaar te veroordelen.
Met de pleidooien, de repliek van de
officier, de dupliek van de verdedi
gers en het laatste woord van de
verdachte kwam gisteren een einde
aan het proces tegen L., dat zes da
gen heeft geduurd. L.. die zich ter
terechtzitting hoofdzakelijk in
stilzwijgen hulde, was in zijn laatste
woord ongebruikelijk uitvoerig. ..Ik
ben aan alles schuldig." liet hij aan
de rechtbank stamelend, en nauwe
lijks verstaanbaar, weten.
Aangepraat
Onmiddellijk daarop zei hij weer dat
hem een aantal ten laste gelegde
misdrijven is aangepraat. Hij ont
kende gevangenen in het dwangar
beiderskamp Bobruisk te hebben
doodgeschoten, opgehangen en le
vend begraven te hebben. Deson
danks. voegde hij er aan toe, wilde
hij elk vonnis van de rechtbank aan
vaarden. Op zijn vraag waar hij zijn
straf zou moeten uitzitten, kreeg L.
van de rechtbank geen antwoord.
..De wereld", aldus L. in zijn verwar
de laatste woord, „is nu nog net zo
slecht als toen ik geboren werd. Ik
hoop dat er nu eindelijk eens ie
mand komt die de wereld zal gene
zen". Opnieuw sprak hij over een
voorval in Minsk, waar hij na de
ontruiming van het kamp in sep
tember 1943 enige tijd heeft doorge
bracht. Door dat voorval zou hij alle
gebeurtenissen in Bobruisk verge
ten zijn. Na zijn arrestatie in augus
tus en bij het psychiatrisch onder
zoek zou hij zich alles weer herin
nerd hebben. „Al die jaren na Bo
bruisk", zei hij. „heb ik niet geweten
wat ik heb gedaan". Hij voegde er
aan toe: „Ik dank de dokters dat zij
de dingen die ik kwijt was, hebben
teruggegeven".
Vergelding
In zijn pleidooi nam L.'s raadsman
Schouten stelling tegen de opvat
ting van de officier, mr M. J. Brui
gom. dat de op te leggen straf als
vergelding kan en moet worden be
schouwd. „Vergelding betekent
vaak wraak. En onze maatschappij
wijst wraak af. Want wraak roept
weer wraak op. Wraak is geen weg.
(ADVERTENTIE)
Fijne boeken om te geven
lente vragen.
Of... om direkt zelf te kopen.
Een boeiende lamiheroman van de
8chri|ver vano m Exodus en
Gezv/o'en Kameraden Liefde
hartslochi haal en geweld kenmerken
het Ierse volksgedrag en dat van de drie
Ierse (amii.es de Uns in zijn omvangrijke
historische roman beschrijf! Trinity het
symbool voor de drie machten die het
hedendaagse Ierland
teisteren Katholicisme
Protestantisme en Engels
bestuur. 740 pag geb
Hannah Green
Drie romans over de wereld van
de gehandicapte mens.
IK HEB JE NOOIT EEN ROZENTUIN
BELOOFD
Een positiet en boeiend relaas van een
zestienjarig meisje m een psychiatrisch
ziekenhuis Pb Bedruk. 14,90
MET HAND EN HART
De ervaringen van twee dove mensen m
de wereld der horenden Pb. 2e druk.
14.90
AAN DE ZELFKANT VAN HET LEVEN
Een pogmg lot begrip voor de mens die
zich met in deze maatschappij kan
aanpassen Pb 2e druk 14,90
Merlin Minshall
0E AVONTURIER
De man <»e in wens! Stond van lan
Fleming De Munchh&usen van de
tweede wereldoorlog. In oen Nederlandse
booK>f Oe Sporwer voer hij de Donau
al ais een spion en werd bi|na vergiftigd
door Goenngs spionne lua en
ê'decoreerodoorMussokni Hij was
itfok kon bi| Je ondergang van de Graf
Spee en de Bismarck Hij vernietigde
op z n eentje een Duits- Italiaans oorlogs-
sc>iip en onthulde een nazi-komptot in
Atrik.j Als eerste reed hij op een
motorfiets door de Sahara Pb ƒ24,90
Bij iedere
boekhandel verkrijgbaar.
De legitimatie van de op te leggen
straf moet niet worden gezocht in de
bevrediging van wraakgevoelens,
maar van het rechtsgevoel van de
gemeenschap".
Bij de bepaling van de strafmaat,
vond Schouten, moet er ook reke
ning mee worden gehouden dat de
commandant van het kamp in West-
Duitsland tot twaalf jaar gevange
nisstraf is veroordeeld. Die com
mandant. zei hij, heeft de daden van
L. oogluikend toegelaten en
waarschijnlijk ook toegejuicht. Bo
vendien zal volgens hem een lange
gevangenisstraf tot verdere afstom
ping en desintegratie van L. leiden.
De verdediger kwam ook op juri
dische gronden op een lagere straf
maat dan de officier uit. Naar zijn
mening dient L. wegens gebrek aan
bewijs te worden vrijgesproken van
vier van de zeven ten laste gelegde
delicten. Volgens hem is niet bewe
zen dat L. gevangenen heeft ver
dronken, levend begraven, doodge
trapt en het geslachtsdeel heeft af
gesneden. Ernstige twijfel bestaat
zijns inziens aan de beschuldiging
dat L. gevangenen heeft opgehan
gen. Bewezen achtte hij slechts dat
zijn cliënt joden heeft doodgescho
ten en met zijn voet heeft gewurgd.
De officier achtte vrijdag alle zeven
misdrijven bewezen; alleen is „wat
in de mist gebleven", zoals hij giste
ren in zijn repliek zei, of L. ook een
gevangene levend begraven heeft.
'Verwrongen'
Volgens de raadsman vormen de
verklaringen en bekentenissen van
L. zelf onvoldoende bewijsmateri
aal. omdat diens geheugen hem in
de steek kan hebben gelaten. Bo
vendien. zei hij, kan de herinnering
van L. vervormd en verwrongen zijn.
„Er kan wel een kern van juistheid
in ,de verklaringen zijn, maar in het
algemeen moet er aan getwijfeld
worden".
De verdediger vroeg zich verder af of
de misdrijven L., zoals het psychia
trisch rapport concludeert, wel on
verminderd toegerekend kunnen
worden. In zijn pleidooi uitte hij
ernstige kritiek op het rapport. Zo
wel de wijze waarop, als de omstan
digheden waaronder het is vervaar
digd. vond hij dubieus. Het onder
zoek, zei hij, moest in zo korte tijd
worden verricht, dat het wel een
verwrongen beeld van de verdachte
moest opleveren.
Schouten hield de rechtbank voor
dat het rapport op verschillende ge
dachten hinkt en soms een open
beschuldigend karakter draagt. Zo
was het hem opgevallen dat het
geen enkele positieve kwalificatie
van de verdachte bevatte. In de lief
de die L. voor kinderen en bloemen
koestert, aldus de verdediger, wordt
een bewijs voor zijn sadistische ka
rakter gezien.
Te lichtvaardig
Ook hebben de psychiaters naar de
mening van Schouten op al te
lichtvaardige gronden aangenomen
dat L. geen berouw van zijn daden
heeft en dat zijn geweten te wensen
overlaat. „Waarom", vroeg de verde
diger. „zou de verdachte al jaren
lang 's nachts gillend wakker wor
den? En waarom zou hij na zijn
arrestatie in elkaar zijn geklapt?"
Hij noemde het „eenvoudig onvoor
stelbaar" dat L. geen berouw en een
onderontwikkeld geweten zou heb
ben. Het rapport, vond hij. gaat uit
van een verouderde persoonlijk
heidsleer. Daaraan zou het ook te
wijten zijn. dat geen antwoord is
gevonden op de vraag waarom L.
dienst nam bij de SS terwijl anderen
die in soortgelijke omstandigheden
verkeerden, dat niet deden.
Schouten schilderde zijn cliënt als
een eenvoudige dorpsjongen, die on
der het propagandistische geweld
van de Nazi's is bezweken, na een
typisch Duitse opvoeding, waarin
het „Befehl ist Befehl" tot de
hoogste wijsheden behoorde. Daar
bij legde hij er de nadruk op dat het
gedrag van L. in het kamp tot het
„gebruikelijke SS-gedrag" behoorde,
en dat L. in Bobruisk niet terecht
kwam in „een gemeenschap van Hei
ligen", maar in „een afschuwelijke
fabriek van horror en huiver".
Geen rechtsmacht
De mede-pleiter van Schouten, Mr.
M C. van der Poel. uit Roermona.
voerde gisteren nogmaals aan dat
een Nederlandse rechtbank geen
rechtsmacht heeft om L. te veroorde
len, omdat deze geen Nederlander
was toen de misdrijven werden ge
pleegd. Het verweer van de officier
op dit punt. zei hij, „is op drijfzand
gebouwd."
Van der Poel vond dat Je wel in
„juridische ademnood" komt, als je,
zoals de officier deed, begrippen als
„moreel Nederlanderschap" gaat
schermen. Ook de redenering van de
offiQier dat de SS geen krijgsdienst
was, kon bij hem geen genade vin
den. „Voerde je daar dan geen
krijg?" vroeg hij. „Dat heeft de SS
nou bij uitstek in heel Europa ge
daan".
De belde verdedigers zeiden er be
grip voor te hebben dat strikt juri
dische argumenten in een zaak als
deze „niet prettig overkomen". Het
gaat erom, merkte Van der Poel op,
„dat wij de rechtsstaat die Neder
land is, niet opofferen aan emoties".
Hij voegde eraan toe dat de gevan
genen in Bbruisk juist het slachtof
fer van het ontbreken van een
rechtstaat zijn geworden.
De rechtbank zal op 14 december
uitspraak doen.
ROTTERDAM De officier van
justitie in Rotterdam heeft besloten
geen strafrechtelijke vervolging in
te stellen tegen de machinist en de
hoofdconducteur van de Sprin-
tertrein, die op 4 mei van dit jaar
betrokken was bij het zware spoor
wegongeluk In Schiedam. Bij deze
ramp werden 24 personen gedood en
vijf ernstig gewond. De beslissing
van de officier van Justitie, mr. W A.
De Saint Aulaire, komt onder an
dere voort uit het feit dat de machi
nist bij het ongeluk zeer ernstig ge
wond is geraakt en levenslang inva
lide is geworden en dat de hoofdcon
ducteur door de spoorwegen al disci
plinair is gestraft.
Volgens mr. De Saint Aulaire heeft
een uitvoerig onderzoek uitgewezen
dat het technische beveiligingssys
teem op de 4e mei goed heeft ge
functioneerd, zodat naar zijn oor
deel de oorzaak van de ramp
hoogstwaarschijnlijk menselijk fa
len is geweest.
Bij het vertrek van de Sprlntertrein
van het staion Schiedam heeft de
hoofdconducteur te weinig aan
dacht besteed aan het lichtsein dat
voor hem bepalend was voor zijn
handelen. Deze tekortkoming heeft
volgens de officier niet rechtstreeks
tot het ongeluk geleld, omdat de
machinist van de trein zelf moest
letten op de voor hem bestemde
seinen langs de spoorbaan.
De officier van justitie neemt op
grond van het onderzoek als vrijwel
vaststaand aan dat de machinist
van de Sprinter een onveilig sein
niet heeft opgemerkt, hetgeen recht
streeks tot de ramp heeft geleid.
Mr. De Saint Aulaire wees er
dinsdag nog op dat de toedracht van
de treinramp op 14 oktober aan een
uitvoerig openbaar onderzoek is on
derworpen door de spoorweg onge
vallenraad. Deze zal binnenkort ad
vies uitbrengen aan de minister van
verkeer en waterstaat. Volgens de
officier kan hieruit de zekerheid
worden geput dat maatregelen ter
voorkoming van herhaling van der
gelijke rampen zullen worden
genomen.
HOORN De zestigjarige slager J.
K. Jager uit Hoorn Is gisteren met
zijn auto op een met knipperlichten
beveiligde overweg tegen een trein
gebotst en omgekomen. Het
baanvak tuisen Purmerend-
Overwhere en Hoom (met enkelvou
dig spoor) is na het ongeluk een paar
uur gestremd geweest. Treinpassa-
giers werden in die tijd met bussen
vervoerd.
Simpkins
..Kijk een
beetje uil.
waar je rijdt."
Het Sinterklaasfeest valt
dit jaar op een zondag. Dat
betekent voor vele gezinnen
meer drukte, meer aanloop,
dan op een „gewone" pakje
savond. Op deze zondag Is
het misschien gezelliger
eens niet een uitgebreid me
nu op tafel te zetten. De
toebereiding ervan vergt
immers uren werk in de
keuken. Zou een Hollandse
hutspot met klapstuk het
op deze echt Hollandse fa
milieavond niet even goed.
doen? Van het kooknat van
het klapstuk kan nog een
uitstekend groentesoepje
gemaakt worden voor na
het feest.
De broodmaaltijd kan best
eens een lopend buffet wor
den. Stapels lekker belegde
boterhammen, wat gekook
te eieren al of niet ver
sierd tomaten, komkom
merschijfjes en blokjes
kaas. uitgestald op een fees
telijk versierde strijkplank,
zullen vast wel afnemers
vinden.
Drank
Een lekker oud-Hollands
drankje is slemp. Een soort
melktheedrankje. Het werd
jarenlang op 1 januari in de
Amsterdamse
Stadsschouwburg geser
veerd bij de uitvoering van
de „Gijsbrecht". Maar het
smaakt op Sin-
terklaarsvond zeker zo lek
ker. Het wordt bereid van
warme melk, thee en
kruiden.
De ingrediënten zijn; 5
gram thee samen met een
stukje pijpkaneel, een half
gram saffraan, een klein
stukje foelie en zes kruidna
gels in een dun doekje bin
den en met IV. liter melk en
50 gram suiker langzaam
y,,:
w
aan de kook brengen. De
kokende melk met 15 gram
aangemaakte maïzena bin
den en laten doorkoken.
Niet te lang. Een melkpot of
theepot met warm water
uitspoelen. Het kruidebui-
deltje uit de melk halenDe
drank overgieten en de
slemp is klaar.
Snoep
Natuurlijk wordt er op Sin
terklaasavond mateloos ge
snoept, alle goede voorne
mens ten spijt. Sint strooit
nu eenmaal lekkers en wie
kan ervan afblijven? Snoep
gezond, dat hebben we nu al
zo vaak gehoord. Toch is
gezond snoepen zelfs met
veel zoetigheid wel moge
lijk. Laat kinderen op de
Sinterklaasavond maar zo
veel snoepen als hun maag
jes aan kunnen. Dat is na
melijk veel gezonder dan de
zoetigheid stukjes bij beet
jes, dagenlang, tot
Kerstmis op te sabbelen.
Als er gesnoept wordt
vormt zich tanden en kiezen
een heel plakkerig laagje,
waarin zich zuren ontwikke
len, die het glazuur aantas
ten. Als het glazuur steeds
met kleine beetjes aan die
zuren blootgesteld wordt
gaat het tandbederf veel
harder. Maar niet vergeten;
na alle Sinterklaasdrukte
erg goed tanden poetsen.
Taart
Mocht er toch nog te weinig
zoetigheid in huis zijn. dan
is een chocoladetaart gauw
gemaakt. De zaak is zo be
keken en de oven komt er
niet aan te pas. Wel de koel
kast.
Een of twee eieren glad roe
ren en (lepel bij lepel) drie
afgestreken lepels cacao
poeder toevoegen en 200
gram suiker. Langzaam 400
gram gesmolten plantevet
êrbij roeren. Blijven roèreh
tot het geheel een gelijkma
tige massa is. Daarna 200
gram biskwietjes (kan van
alles zijn) in stukjes breken
en door het „deeg" mengen.
Dit deeg met de handen
vormen tot het op een lang
werpige cake lijkt. Hij kan
ook In hartjesvorm gekneed
worden. Dat ligt aan de
handigheid van de bakster.
In de koelkast of op een
koele plaats laten
opstijven.
Speculaas
Om nog zelf speculaas te
maken ls het kort dag. Maar
het kan nog.
Met 200 gram zelfrijzend
bakmeel, 100 gram boter,
140 gram bruine basterdsui
ker, 2 theelepels specu
laaskruiden (kant en klaar
te koop), het sap van 1 ci
troen en een beetje zout,
lukt het wel.
De boter moet in kleine
brokjes door het bloem ge
kneed worden. Van de hele
massa moet (met koele han
den) een bal gevormd wor
den. Met een speculaas
plank het kan ook met
andere koekjesvormpjes
koekjes, figuurtjes of wat
dan ook vormen. De specu
laasjes moeten middeninde
oven, die op 150 gr C ls
voorverwarmd precies 20
minuten bakken.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Werklozen moeten zich niet blind staren op de grote omvang van de werkloosheid:
zoeken naar werk heeft zeker zin. Achter het maandelijks berekende werkloosheidscijfer gaat het
feit verscholen, dat er nog steeds een grote doorstroming is van mensen die van baan veranderen.
Dat ls een van de conclusies uit de
nota „langdurig werklozen", die mi
nister Boersma gisteren aan de
Tweede Kamer heeft aangeboden.
De nota is samengesteld aan de
hand van onderzoeken, verricht door MisbrtliK
drie instellingen; het instituut voor
sociaal-wetenschappelijk onderzoek,
het gemeenschappelijk instituut
voor toegepaste psychologie en de
Groningse stichting voor perso
neelsbeleid.
men: men is werkloos of komt te
recht In de meest onaantrekkelijke
banen, die bovendien vaak1 van tij
delijke aard zijn.
De veelgehoorde opmerking, dat er
op grote schaal misbruik wordt ge
maakt van werkloosheidsuitkerin
gen, wordt door de onderzoekers ge
logenstraft. Van de mensen, die bij
het onderzoek betrokken waren,zou
niet meer dan 1,5 procent en
waarschijnlijk minder van
misbruik beticht kunnen worden.
Geconcludeerd wordt, dat misbruik
op grote schaal onmogelijk ls.
Het ervaren van het werkloos-zijn is
de afgelopen jaren veranderd, me
nen de onderzoekers. De nadelen
van geestelijke en lichamelijke In
spanningen worden minder gevoeld
dan enkele Jaren geleden. Méér ge
noemd werden de financiële nadelen
en het ervaren van doelloosheid. De
voorzichtige conclusie luidt, dat het
werkloos-zijn In een tijd van veel
werkgelegenheid meer als een per
soonlijk falen wordt beschouwd, ter
wijl nu geredeneerd wordt: „Er zijn
zoveel mensen werkloos, dat kan
niet aan mij liggen".
De onderzoekers spreken over „een
hoge doorstroming in het werklozen-
bestand". Dat neemt niet weg, dat
voor bepaalde groepen de kans op
langdurige werkloosheid veel groter
is dan voor anderen. Er zijn twee
groepen waarvoor die kans het
grootst is: mensen, die geen gunstige
persoonlijke kenmerken bezitten
(slechte lichamelijke gesteldheid,
aanpassingsmoeilijkheden) en men
sen, die weliswaar gunstige kenmer
ken hebben, maar toch in een moei
lijke positie verkeren.
Zij weten slecht de weg op de ar
beidsmarkt. doordat zij een langdu
rig werkverband achter de rug heb
ben, waardoor ze ook duurder zijn.
hebben werkervaring die sterk be
drijfsgebonden is, zijn niet meer zo
jong en zoeken banen, waaraan een
duidelijk tekort is.
Vooral ten behoeve van deze groep
bepleiten de onderzoekers een beter
„arbeidsmarkt-informatiesysteem".
Dankzij zo'n systeem moet een goed
overzicht te geven zijn van alle be
schikbare functies in een regio en
van de beschikbare ar
beidskrachten.
Blijmoedig dè boot gemist Dom natuurlijk.
Dat wordt dus ruim 2 uur wachten op de volgende boot
Toch niet getreurd: intussen gaan we dan wel een hapje
eten in het leuke visrestaurantje dat we net zagen.
Tenslotte is het missen van de boot maar een ongelukje
bij een geluk: een extra vakantiereisje van een prija in de
Staatsloterij.
Trouwens zo'n kans kunt u ook krijgen.
Gewoon meespelen in de Staatsloterij. Alleen of
met een paar. Dp loten kosten f 25.- per stuk, 'n vjjQe f 5,-.
U koopt ze bjj de Staatsloterijkantorcn, waarvan u de
adressen in de beroepengids vindt Vanaf elke le
maandag in de maand kunt u er terecht. 10 dagen lang.
Gemiddeld 4 op de 10 loten zijn prijs. Dat is een kans van
1 op op zo'n 800 000 prijzen van f 10,- tot f500.000,-.
Iedere maand. Per lot speelt u 3 trekkingen mee.
De uitslagen komen op de t v. en in de kranten.
Uitbetalingen na de derde trekking.
Postrekeninghouders kunnen héle loten besteden
door storting pp postrekening 5151 t.n.v. de Collecteur
Directie Staatsloterij, Den Haag. Na overmaking van
f25,-(of een veelvoud daarvan) ontvangt u enkele dagen
voorde le trekking uw lotnummer(*)>
Als het bedrag vóór het eind van de» maand van
uw jxratrekening is afgeschreven, speelt u in de volgende
loterij mee. Ook kunt u de Staatsloterij machtigen eena
jïer maand of tweemaandelijks oen bepaald bedrag te
laten afschrijven. Incassomachtigingen en alle
inlichtingen: 070-653955.
Voorlichting
Daarnaast moet voorlichting over
de gang van zaken bij sollicitaties
gegeven worden. Vooral de groep
werklozen van 50 jaar en ouder ver
dient volgens de onderzoekers aan
dacht. De „zoekactlviteit" is bij ou
deren minder groot, maar wanneer
zij bij hun sollicitatie direct contact
krijgen met een werkgever zijn hun
kansen op werk niet slechter dan die
van jongeren, aldus de onderzoe
kers.
De onderzoekers constateren dat
vaak wordt gezegd; werklozen moe
ten hun eisen matigen. Echter, het
blijkt dat werklozen wel degelijk
bereid zijn de nodige offers te bren
gen, zeker wannneer zij langer werk
loos blijven. Die bereidheid betreft
het verrichten van tijdelijk werk,
werk buiten vak en beroep, werk op
flinke afstand van huis en het werk
tegen een lagere beloning dan men
gewoon was.
De onderzoekers zien gevaren in
maatregelen, die ervoor zouden
moeten zorgen, dat werklozen met
minder genoegen nemen. De men
sen met de laagste opleiding zouden
dan een nieuwe probleemgroep vor-
