Speuren naar de ouderdom
van dingen uit verleden
W3
m
^Opheffings
uitverkoop
„De Stad
30 o 70%
„De Stad Parijs"
a
Hip
'n Fijne pullover, praktisch kado!
V
Naaldwijk verhoogt
tarieven
Onderzoek naar klachten
over „Eijkenburg'
Ü1
Boeiende expositie in Noordbrabants Museum
pli
r
W W
B en W stimuleren
werkgelegenheid
in Scheveningen
B. en W. van Den Haag
Vaten met giftig
produkt opgevist
Bewoners van
Hoogeveenlaan:
Protest tegen
afsluiting
van Leyweg
VAN
HERENMODE EN KONFEKTIE
WAGENSTRAAT 45-45a - DEN HAAG
b.v.
Wagenstraat 45-45A - DEN HAAG
„DE LAAN"
een typist(e)
telefonist(e)
Residentie-Orkest
WOENSDAG 1 DECEMBER 1976
TROUW/KWARTET HJ
-WOE
1975
ggS 19^8
1903
1879
1865
1832
1766
l8l7
1811
1791
1727
1700
door Barend Mensen
1 jaar oud 5700 jr. oud 11400 jr. oud
d<
In
el
d<
cc
bi
p:
Afbeelding van een jaarrin
gentabel, die tot 1696 terug
gaai. In werkelijkheiu is men
met de koppeling van jaarrin
gen al veel diever in het verle
den gekomen
's-Hertogenbosch De jaarrin
gen van een boom geven aan
hoe oud hij is geworden. Dat
weet elk schoolkind. Ook dat
de dikte van de ringen van jaar
tot jaar verschilt. Minder be
kend is dat er geen verschil
bestaat in het jaarringenpa
troon van bomen van dezelfde
soort, die gelijktijdig ln leven
zijn geweest. Aan dit. feit is te
danken dat de leeftijd van hou
ten voorwerpen tot ver in het
verleden vrij nauwkeurig kan
worden vastgesteld.
Ingewijden ln de dateringstechnie
ken en -methoden zijn daar zo ver
trouwd mee dat zij er nlete bijzon
ders meer ln zien. Daarom ls te meer
te waarderen het initiatief van het
Noordbrabants Museum ln Den
Bosch daar (tot 3 januari) toch eens
een expositie aan te wijden. Uit-
gangspunt was dat de eerste vraag
die over een prehistorisch of antiek
voorwerp wordt gesteld, is. „hoe oud
ls het?" De ouderdom van Iets blijkt
altijd het meest tot de verbeelding te
spreken.
Ofschoon uit andere motleven stelt
de deskundige, die met een nieuw
verworven stuk wordt geconfron
teerd, dezelfde vraag. Hij gaat er
echter met gebruikmaking van me
thoden, die de historische zowel als
de natuurwetenschappen hebben
ontwikkeld, ook antwoord op geven.
Het resultaat van soms boelend
speurwerk, vaak ook koele techniek
of simpele vergelijking ziet de mu
seumbezoeker op het bU een voor
werp neergelegd kaartje. Daarop
kan dan staan een exact jaartal, de
aanduiding van een eeuw of die van
een tijdperk.
Schema
Op de expositie hangt een schema,
waarop de overeenkomstige Jaarrin
gen van bomen van 1975 tot 1696
elkaar overlappen. Een ln 1975 gevel
de boom blijkt ln 1922 te zijn ge
plant. Van dat Jaar af heeft hij het
zelfde rlngenpatroon als een ln 1948
gekapte en ln 1902 geplante boom.
Op zijn beurt heeft die dertien zelfde
ringen als een ln 1916 gevelde boom.
Die ls ln 1865 geplant, wat blijkt uit
vergelijking met een soortgenoot,
die ln 1817 begon te groeien. Met die
stelselmatige koppeling komt men
op het schema tot 1696. In werkelijk
heid heeft men met onderzoek van
balken uit oeroude bouwsels al veel
langere reeksen kunnen opstellen.
De expositie geeft een praktisch
voorbeeld: een houten waterput uit
de karolingische periode, gevonden
bij opgravingen ln de buurt van Wijk
bij Duurstede, kon worden geda
teerd door het Jaarringenpatroon op
houtresten naast dat van hout met
een vaststaande ouderdom te leg
gen. De wetenschapsman houdt al
tijd vele slagen om de arm. Daarom
zegt hij niet dat met deze methode
exact de leeftijd van een voorwerp
kan worden gemeten. Per slot van
rekening kan hout al heel oud ge
weest zijn voor er iets van werd ge
maakt. Maar vaak brengen andere
methodieken hem verder op weg.
Het Noordbrabants Museum behan
delt er met teksten, foto's en
kunstvoorwerpen uit vele tijdperken
tien van.
Via 'stukken'
Er kan gedateerd worden vla
archiefstukken, opdrachtbrleven, re
keningen of andere documenten.
Een op de tentoonstelling aanwezige
kostbare torenmonstrans, die vol
gens de kunsthistorici omstreeks
1530 zou zijn gemaakt, bleek op ze
kere dag plotseling een eeuw ouder
te zijn, toen uit een parochie archief
een nauwkeurig gedateerde op
dracht opdook. Er wordt voorts veel
opgemaakt uit schilderijen. Een in
de buurt van Den Bosch opgegraven
ijzeren vizierhelm bleek te zijn afge
beeld op veel schilderijen van om
streeks 1600. Daaruit kon de conclu
sie worden getrokken dat dit type
helm toen erg „ln de mode" was en
dat er geen twijfel aan behoefde te
bestaan dat de vondst uit die tijd
was.
Dan ls er de stilistische methode,
neerkomend op vergelijking van
stijl. Bestudeerd worden dan
techniek, eventueel kleurgebruik en
compositie of vormgeving. Analoog
aan deze vergelijkende methode, die
dikwijls ook op moeilijk recherche
werk uitloopt, ls de typologie. Daar
bij wordt de volgorde vastgesteld
waarin bepaalde voorwerpen zijn
ontstaan of gemaakt. Met name bij
archeologische gebruiksvoorwerpen
wordt dan gelet op verbeteringen en
op details ln vormgeving en versie
ring. Ter illustratie wordt getoond
een fraaie collectie stenen en bron
zen bijlen. Ook hier speelt vergelij
king steeds weer de bepalende rol.
De bodem heeft ook veel te vertellen.
Dat blijkt uit een op de expositie
aanwezige doorsnee van de bodemla
gen van honderd Jaar voor Christus
tot aan de trottoirtegel uit 1972 met
metselresten uit de Romeinse tijd,
een brandlaag uit de veertiende
eeuw en gebruiksvoorwerpen uit la
tere eeuwen, zoals een achttiende-
eeuwse pijpekop en een twin tigs te-
eeuws colaflesje? Een beroemd voor
beeld van dit, stratigrafisch ge
noemd onderzoek is de voor-Griekse
stad Troje, waarvan de historie door
Homerus is beschreven. Er bleek uit
dat er op de heuvel van Troje maar
liefst negen steden boven elkaar la
gen. althans de resten daarvan. De
oudste dateerde uit 3000-2500 voor
Met de C14-techniek meet men de nog aanweziae straling
van radioactieve koolstof in voorwerpen van eens levend
geweest zijnd materiaal. De grens ligt bij 50.000 jaar.
De ontwikkeling van de mode speelt ook een rol in de dateringsmethodieken. Van
veel Romeinse vrouwenportretten wordt de ouderdom vastgesteld aan de hand van
de kapsels, die de dames dragen. De modeontwikkeling is vrij nauwkeurig in de tijd
vastgelegd.
Christus. In de zesde bodemlaag
vond men de muren van het Troje
van Homerus.
De leeftijd van archeologische ob
jecten is natuurlijk nooit precies
vast te stellen. Er ls daarbij dan ook
nooit sprake van absolute chronolo
gie maar van relatieve, waarmee be
doeld wordt dat er niet op een paar
duizend jaar meer of minder mag
worden gekeken. Toch heeft men
voor de bepaling van globale leeftij
den tot vijftigduizend jaar een vrij
doeltreffende methode tot zijn be
schikking. die gebaseerd ls op het
meten van nog aanwezige radioactie
ve staling. Het ls de zogenaamde
C-14-methode. Er wordt mee
vastgesteld hoe ver de door levende
wezens of planten opgenomen radio
actieve koolstof na hun afsterven
haar stralingsactiviteit is kwijtge
raakt.
Blijkt bijvoorbeeld bij crematleres-
ten dat nog maar een achtste deel
van de oorspronkelijke straling over
is, dan kan de ouderdom worden
gesteld op 17.100 jaar. De kosmische
straling, die de radioactiviteit van de
in alles wat leeft voorkomende
koolstof heeft veroorzaakt, ls echter
niet altijd even groot geweest. Hoe
ouder een voorwerp ls hoe moeilijker
het dan ook is zijn werkelijke leeftijd
te benaderen. Maar kijk, men grijp
daarvoor weer terug op de Jaarringef
van de boom, waarvan de oudste he
meest van hun radio-activiteit zijl
kwijtgeraakt Vergelijking wees ulj
dat op twee- tot drieduizend Jaai
uitkomende C14-metingen ongeve»
250 tot achthonderd Jaar te weinij
aanwezen. Aan wie uit eigen aan
schouwing of uit de daarover be
staande literatuur op de hoogte lt
van de verschillende datering^
technieken zal „Hoe oud ls het?f
weinig nieuws te vertellen hebben
Voor de geïnteresseerde, die er all eel
maar eens de klok over heeft horer
lulden, is het echter een boeiend»
expositie.
Van een onzer verslaggevers
NAALDWIJK B. en W van
Naaldwijk willen de gemeenteraad
voorstellen enkele tarieven, waaron
der de toegangsprijzen voor het ge
meentelijk zwembad en de huurprij
zen van de gemeentelijke sportter
reinen met ingang van 1 Januari met
7 c q 10 procent op te trekken.
De hogere opbrengst wordt ge
raamd op ca. 40 000,— Dit kondigt
het college aan ln de nota van aan
bieding bij de gemeentebegroting
voor 1977.
Plannen die B. en W aankondigen
zijn een fasegewijze autovrijmaklng
van het centrum van Naaldwijk
waartoe overleg wordt gepleegd met
de Naald wij kse Winkeliersvereni
ging Het bestemmingsplan
Naaldwijk-Centrum ls nog niet door
de Kroon goedgekeurd
Voor Honselersdijk wordt een uit
werkingsplan voor het noordelijke
en het zuidelijke gebied ontworpen.
Het college vreest dat een reeks in
gediende bezwaarschriften tegen de
opzet van het plan vertragend op
het woningbouwprogramma voor
dit dorp werken
Voor Maasdijk houden B. en W, re
kening met een woningproduktie
van gemiddeld 20 woningen per
jaar.
Voor het gebied tussen de door te
trekken Krulsbroekweg de Galge-
weg. de Naaldwijkse Vaart en een
deel van de zg. trambaan wordt een
bestemmingsplan ontworpen.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG -r B en W van Den
Haag zijn accoord gegaan met het
rapport en de daarin gedane aanbe
velingen van de Werkgroep Werkge
legenheid Scheveningen. Besloten
is, dat deze aanbevelingen waarmee
ook de commissie voor economische
zaken heeft ingestemd zullen wor
den uitgevoerd. DeZe hebben be
trekking op het subsidiëren van een
onderdeel van het Scheveningse be
drijfsleven.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG B en W van Den Haag hebben de gemeentelijke
inspectie op de bejaardenoorden verzocht een onderzoek in te
stellen naar de gang van zaken in het RK-bejaardencentrum
Eijkenburg aan de Kruisbessenstraat.
Het CDA-raadslid zuster Van de Ven
had het college daarom verzocht.
Haar hadden van verschillende kan
ten ernstige klachten bereikt over de
veizorging en begeleiding van de be
jaarden binnen het bejaardenoord.
Volgens zuster Van de Ven worden
degenen die op een of andere wijze
trachten in dezen duidelijkheid te
krijgen met een kluitje in het riet
gestuurd. Bewoners schijnen om be
paalde redenen niet te durven spre
ken. Iedere vraag of aantijging van
buiten af wordt door een „niet op de
juiste wijze voor elkaar pal staand"
bestuur ontzenuwd, aldus het
raadslid.
B en W zeggen nu ln antwoord op de
vragen na ontvangst van de onder
zoekresultaten het bestuur van de
betreffende stichting op te roepen
teneinde de resultaten te bespreken.
Van een verslaggever
DEN HAAG Dinsdagmiddag
heeft een sleepboot zes van de 200
vermiste vaten met het giftige natri-
um-methylaat voor de kust bij Sche
veningen uit zee opgevist. Eenmaal
veilig aan land gebracht zijn de va
ten op een vrachtauto geladen en
onder escorte van de gemeentepoli
tie en later van de rijkspolitie rich
ting Antwerpen gebracht Daar is de
firma gevestigd voor wie de vaten
bestemd zijn. Een Engels schip
heeft het gevaarlijke chemische
goedje op 9 november na een aanva
ring verloren. Natrium-methylaat is
ontplofbaar als het wordt vermengd
met zout water en zuurstof.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De actiegroep
„Stop Leyweg" maakt ernstig
bezwaar tegen de afsluiting
van een gedeelte van de
Leyweg.
In een brief aan de gemeenteraad
wordt onderstreept dat met name
de bewoners van de Hoogeveenlaan
de dupe zijn van de door de gemeen
te getroffen maatregelen. Door de
afsluiting van de Leyweg gaat het
verkeer, dat eerst deze weg afreed,
voor het afgesloten deel direct de
zijstraten In. Deze komen uit op het
deel van de Hoogeveenlaan. dat di
rect achter het afgesloten deel van
de Leyweg ligt. De eens rustige Hoo
geveenlaan is zodoende een drukke
verkeersweg geworden. De bewo
ners hebben op een normale vrijdag
tellingen verricht van het aantal au
to's dat tussen 16.30 en 17.30 over de
Hoogeveenlaan rijdt. Dat waren 247
auto's. 24 vrachtauto's en bovendien
18 bromfietsen. Hun protestbrief
aan de gemeente met het dringende
verzoek de afsluiting van de Leyu-
weg weer ongedaan te maken heb
ben de betrokken bewoners verge
zeld met een lijst handtekeningen.
1. Gestreepte Acryl pullover
met ruime col in zwart/wit,
marine/wit, donkerbruin/
ecru en rood/ecru. C
Mt. S.M, L en XL 137
2. Jacquard pullover in peru-
moticven, in diverse actuele
kleurstellingen. *>y|
Ml. S. M cn L 44.'
3. Acryl colpullovcr in zwart,
camel en donkerbruin.
Mt S,M.l.enXL 2Q.
mantelspeaalist
Den Haag: Schoolstraat 24.
Leyweg 954, Winkelcentrum
Lcidsenhage. Leiden:
Haarlemmerstraat 163 a.
Op de koopavonden geopend.
Leven en
Overvloed
Woensdagavond om 19 45 uur
m .De Haard
Daguerrestraat 16
Den Haag
1-12 Ev Ben Hoekendi|k
8-12 Ev Kees Goedhart
15-12 Br Bart Egberts
22-12 Ev. Fr Schadee
29-12 Br Wim v. d Wei|
Toegang vrij.
DATSUN DEAlFB
55
speciaalzaak voor
ook grote extra grote
lengte en bulkmaten
Na ruim tachtig jaar toonaangevend te zijn op herenkonfektle en
modegebied gaat door diverse omstandigheden, de bekende heren-
kledingzaak „DE STAD PARIJS" definitief sluitenlt!
ONZE GEHELE WINKELVOORRAAD WORDT VERKOCHT
MET KORTINGEN VAN
DE STAD PARIJS"
Donderdagavond-Koopavond (Naast de Haagsche Courant) tegenover de Blienkorf
SCHOLENGEMEENSCHAP VOOR HOGER EN MID
DELBAAR BEROEPSONDERWIJS
Laan van Meerdervoort 211 - s-Gravenhage
Telefoon (070) 63 79.08
vraagt, zo mogelijk per 1 januari 1977
Salaris volgens Ri|ksregelmg
Schriftelijke soilicitalies Ie richten aan de Directrice
Mevrouw C Kemp
nederlunils congresgeboti w
DIRIGENT: ELYAKUM SHAPIRRA
SOUST: PAUL TORTEUER.
cello
Weber Ouverture Der Freischutz
Dvorak: Celloconcert
Brahms: Symlome 2
Prijzen: 21.50 15-
CJP 12.50 8.50
