Geen weg terug voor Wolf Biermann Richard probeert Rhodesië-overleg uit de slop te halen Geheim beraad in Tel Aviv over Z-Libanon Spaans referendum op 15 december Arsenicumvergiftiging in Tsjechoslowakije? Nkomo en Moegabe niet afwijzend Ex-dictator Russische landbouw overleden Over wet op politieke hervormingen Twee Chinezen vragen politiek asiel in Amerika Roemenië blijft bij onafhankelijk buitenlands beleid Bankovervallers gijzelen politie DDR zet afwezige protestzanger buiten spel ET Hi WOENSDAG 24 NOVEMBER 1976 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 iad Co* guen» f se helt neenU Is w* klaart beslis ved n De, ■>mop ant.ru Jut Hun entelt nmelc, •mvati Ide dj -oofdt i mljij n de» t. nu| met i en. i grot* Un 2> ir ook d, vu id. Dt i-s. on Orou GENÊVE (Reuter, UPI, AP) De voorzitter van de Rhodesië- conferentie in Genève, Ivor Richard, heeft gisteren getracht het overleg uit het slop te halen door de onafhankelijkheid van het land aan minder voorwaarden te binden. Joshua Nkomo en Robert Moegabe, de twee nationalistische leiders die zich tot nu toe sterk tegen de Britse voorstellen hebben vercet, hebben dit nieuwe idee niet bij voorbaat afgewezen. MOSKOU (Reuter) De Rus sische bioloog Trofim Denisowitsj Lysenko is op 78-jarige leeftijd overleden. Lysenko klom in de ja ren dertig tot een ongehoorde we tenschappelijke machtspositie op. Zijn theorieën over erfelijkheid en evolutie waren meer in over eenstemming met de marxistische leer dan met de feiten zoals die elders in de wereld werden ervaren. Maar hij wist Stalin en de partijlei ding achter zich. Collega's die ei anders over dachten en dat ook zeiden, raakten in het gunstigste geval hun betrekking kwijt. Tien tallen verdwenen wegens hun „bourgeois-opvattingen" achter de tralies. Lysenko meende dat de omstandigheden waaronder een plant of dier leefde, in directe zin de erfelijke eigenschappen konden veranderen. Hij is lange tijd bezig geweest om graan te leren, in een ongunstig klimaat te gedijen. Lysenko's reputatie was gevestigd op vervalste onderzoekresultaten en het gezag van het Centraal co mité van de communistische partij. Na Stalins dood (1953) viel hij tijde lijk in ongenade. Chroesjtsjew stel de hem verantwoordelijk voor de teleurstellende resultaten van de Russische landbouw. Maar de nieu we leider haalde hem om dezelfde reden in 1961 terug als directeur van de Sowjet-akademie van landbouwwetenschappen. Een jaar later werd hij overge plaatst naar een proefstation en begon de rehabilitatie van zijn we tenschappelijke tegenstanders Ly senko's laatste volgelingen werden in 1965 van hun leidende functies ontheven. Zij hadden de Russische biologie een achterstand van tien tallen jaren bezorgd. MADRID (Reuter, UPI) De Spaanse regering heeft bepaald dat de volksstemming over de hervorming van het staatsbestel op 15 december zal worden gehouden. De hervormingsplannen zijn vorige week al goedgekeurd door de Cortes, het Spaanse schijnparlement. De vraag, die aan het Spaanse volk zal worden voorgelegd is: „Bent u het eens met de wet op de politieke hervormingen?" In een document, waarover Richard bijna drie kwartier met Nkomo en Moegabe heeft gesproken, wordt ge zegd dat de Britse regering vast van plan is er naar te streven dat de onafhankelijkheid op 1 maart 1978 een feit is. Het proces, dat daarvoor nodig is zal daarom voor die tijd moeten zijn voltooid. Tot nu toe stel de Londen zich op het standpunt dat er wel naar gestreefd werd Rhodesië op 1 maart 1978 onafhankelijk te hebben maar dat deze datum opge schoven moet worden als alles niet volgens plan verloopt De twee natio nalistische leiders vreesden dat de kwestie hierdoor op de lange baan terecht zou komen. Studie Nkomo en Moegabe deelden gisteren mee dat zij na een gezamenlijke stu die hun reactie op het nieuwe voor- Stel zouden geven. Een woordvoer der van hun „Patriottisch front" deelde nog mee dat Groot- Brittannië zich nog wel niet heeft vastgelegd op een datum maar dat het onafhankelijkheidsproces wel aan een bepaalde termijn is gebon den. De onafhankelijkheidsverkla ring vloeit vrijwel automatisch voort uit de afsluiting van dit proces, aldus deze woordvoerder. Het document van Richard sugge- reert ook dat er geen onafhankelijk heidsdatum wordt vastgesteld zo lang de vier nationalistische delega ties en de afvaardiging van de blan ke premier Ian Smith geen over eenstemming hebben bereikt over een overgangsregering. Nkomo en Moegabe hebben dit idee tot nu toe afgewezen maar zouden hun standpunten iets hebben gematigd. De nationalisten hebben verklaard dat zij zelf voor 1 december volgend jaar verkiezingen zouden willen hou den. Zij zouden zich nu beraden over het noemen van een datum in no vember voor deze eerste algemene verkiezingen in Rhodesië. Een alge mene bespreking door zwart en blank op de Geneefse conferentie zou plaats kunnen vinden als Nkomo en Moegabe akkoord gaan met het jongste Britse voorstel. Guerrilla's De Rhodesische veiligheidsdienst heeft gisteren meegedeeld dat guer rillastrijders de afgelopen vierdagen negen regeringsfunctionarissen om het leven hebben gebracht. Het ging hier om acht zwarte en één blanke districtsambtenaren. Vier van hen kwamen om toen hun auto in een hinderlaag werd gelokt en vier bij een aanval op een kampement. De afgelopen dagen zouden de veilig heidstroepen ook een aantal zwarte guerrillastrijders hebben gedood. De datum werd gisteren meegedeeld door minister Rodolfo Martion Villa van binnenlandse zaken. Eerder was als mogelijk datum de 19de de cember genoemd omdat deze zondag de voorkeur voor het houden van een volksstemming zou verdienen boven een doordeweekse dag als 15 decem ber is. Het was al bekend dat de regering uit de twee genoemde data zou kiezen. De landelijke campagne voor de volksstemming zal nog deze week beginnen. Regeringswoordvoerders hebben gezegd dat de overheid onge veer 55 miljoen gulden zal uittrek ken voor een meertalige publici teitscampagne. Alle in Spanje gebe zigde talen zullen aan bod komen. De oppositiepartijen hebben giste ren verklaard dat zij een politiek van „actieve stemonthouding" zullfen propageren zolang de communis tische partij niet wordt toegelaten op het Spaanse politieke toneel. nigim Schip n 2.3'. zar ir *nen an dt bij dt ierinf >o*A voor. ■nGt appt- ?S 2ll n de tijd". ileuw- eerde houdt n het (kerk. ihoes- ope- n van a van PRAAG (DPA) In Tsjechoslowakije, in de westelijke uitlopers van het Tatra-gebergte, zijn hoge concentraties aan arsenicum gevonden. Ze waren afkomstig van de aluminium-fabriek in Ziar Nad Hronom en de bauxietgroeve in het stadje Novaky. In de buurt merkten de boeren dat het bergafwaarts ging met de var kensteelt, dat het aantal misgeboor ten met duizenden tegelijk opliep. .Praag, waar enkele jaren geleden op bevel van de betrokken autoriteiten de fabriek wegens voortdurende mi lieuvervuiling werd stilgelegd. Evenals in de westelijke industrie landen heeft in Tsjechoslowakije de milieubescherming voortdurend te kampen met de toenemende vraag van de consument en de zich uitbrei dende industrie. Veel ondernemin gen weten zich met succes te verzet ten tegen allerlei noodzakelijke mi- lieubeschermende maatregelen, als afvalzuivering en waterzuiveringsin stallaties en wijzen dan op de punten die gehaald moeten worden in het vrijwel heilige produktieplan. Slechts enkele milieubeschermers brengen de moed op tegen de pro- duktiecijfers te stemmen, zoals in het geval van een cementfabriek in In de omgeving van Aussig aan de Elbe viel het artsen op dat kinderen en ook volwassenen snel moe werden en zich niet goed voelden. Het bleek dat de kunststoffabriek in Noord Bo- hemen daarvoor verantwoordelijk was. De gassen en het afvalwater van deze fabriek werden niet voldoende van gif gezuiverd. Het officiële vak bondsblad Odborar waarschuwde onlangs: „Wij moeten ons beraden over wat belangrijker is, hogere pro- duktle en daarmee meer gifgassen in de lucht en stikstof in het water, of produktiebeperking, waardoor de komende generaties nog de kans houden te overleven". De nationalistische leiders Nko mo (links) en Moegabe (rechts) na afloop van hun beraad met de voorzitter van de Rhodesië- conferentie Ivor Richard. MEXICO CITY (UPI) Twee Chi nese communisten hebben via do minee Paul Lindstrom om politiek asiel gevraagd in de Verenigde Sta ten. De beide Chinezen zijn volgens Lindstrom vrienden van de in China aan de kant gezette vice-premier Tsjiang Tsjoen-tsjao en zouden over veel informatie beschikken over „verscheidene honderden" Ameri kaanse gevangenen in Laos en Viet nam. Lindstrom, die zich ook heeft ingezet voor de bemanning van het Amerikaanse oorlogsschip de Pue blo, dat door Noord-Korea werd op gebracht, zei gisteren dat de twee Chinezen niet terug durfden naar hun land omdat ze bang waren daar gedood te worden. Voor de Chinezen echter hun infor matie over de Amerikaanse krijgsgevangenen kwijt willen, eisen ze van de Amerikaanse regering een verklaring dat ze politiek asiel kun nen krijgen zodra ze daar officieel om vragen. BEIROET, TEL AVIV (Reuter, UPI, AP) Terwijl Israëlische tanks, artillerie en infanterie naar de noordelijke grens trokken kwam gisteren de Israëlische regering in een speciale geheime vergadering bijeen om zich te beraden over de situatie in Zuid-Libanon. Een woordvoerder deelde mee dat het kabinet als een ministeriële com missie van defensie bijeen was geko men om de rapporten van premier Jitzak Rabin, minister van defensie Sjimon Peres en andere functiona rissen van defensie te bespreken. Over de inhoud van de besprekingen werden geen inlichtingen verstrekt. In Beiroet kwamen gisteren de mili taire commandanten van de door Syriërs overheerste Arabische vre desmacht in Libanon bijeen om te praten over de mogelijkheid toch troepen te zenden naar Zuid- Libanon zonder de Israëli's te provo ceren. In kringen van de Arabische Liga werd gezegd dat de vredes macht op zijn minst een symbolische strijdmacht naar Tyrus (ongeveer 20 kilometer ten noorden van de Israë lische grens) en naar Nabatiyeh (een Palestijnse versterking) zou zenden. Tot gisteravond was er nog geen sprake van dat Arabische, dus Sy rische troepen, de rivier de Litani, die wel wordt aangeduid als de „rode lijn" waarover Israël geen massale Syrische troepen duldt, waren over gestoken. zo zeiden althans kringen van de Arabische Liga. „Voorbereidingen in die richting zouden zeer voorzichtig getroffen moeten worden en alle betrokken partijen zouden er 24 uur van te voren van op de hoogte moeten wor den gesteld", aldus een woordvoer der van de Arabische Liga. Ook zou den de Verenigde Staten van derge lijke voorbereidingen in kennis ge steld moeten worden, om de Israëli's ervan te overtuigen dat Syrië niets in de zin is wat de veiligheid van Israël in gevaar zou kunnen brengen. BOEKAREST (Reuter, UPI, AP) Roemenië, dat voor het eerst sinds tien jaar een hoge Russiche leider op bezoek heeft, (in dit geval partij leider Breznjew zelf) heeft gisteren duidelijk gemaakt zeer sterk te hechten aan een van de Sowjet-Unie onafhankelijke buitenlandse poli tiek. Terwijl president Ceausecoe aan de praat was met Breznjew, sprak mi nister van buitenlandse zaken Ma- covescoe met de Amerikaanse mi nister van handel Richardson en maakte het Roemeense persbureau Agerpress bekend dat de Roemeen se onderminister van defensie kolo nel-generaal Sterian Tirca een „vriendschappelijk" bezoek in Chi na aflegde en maandag was ontvan gen door Hsoe Hsjiang-tsjien, lid van het centraal comité van de Chi nese communistische partij. Daarvoor had Ceausescoe tijdens een banket ter ere van de Russische leider al opgemerkt dat Roemenië van plan was zijn banden met alle landen, zowel oost als west, verder te ontwikkelen. Beide leiders aaiden elkaar vervolgens over hun bol en zeiden dat hun landen erg veel be reikt hadden en dat de verschillen tussen de beide landen niet ernstig waren en in ieder geval een toene mende samenwerking niet in de weg hoefden te staan. Richardson zei gisteren dat hij in Roemenië verzekeringen had gekre gen dat dit land „door zou gaan met toestemming verlenen aan joden en andere minderheden om het land te verlaten". Het Amerikaanse Congres had dit verbonden aan het worden van Roemenië tot een van Amerika's meest begunstigde han delspartners. De communisten hebben gisteren hun actie om de eigen partij aan de man te brengen voortgezet met het uitdelen van pamfletten en verbo den bladen en het voeren van straat discussies. De actie zal zeker nog tot het einde van deze week worden vol gehouden. Bijna drie miljoen Spaanse kinderen zijn gisteren niet naar school gegaan omdat op de staatsscholen de leerkrachten in staking waren. De ongeveer 70.000 onderwijzers en on derwijzeressen wil meer salaris. De staatsscholen herbergen ongeveer veertig procent van het Spaanse on derwijzend personeel. De Spaanse politie heeft op onge veer twintig na alle 150 separatisten vrijgelaten die zaterdag waren aan gehouden toen zij een bijeenkomst hielden in een klooster bij de Bas- kische stad Onate. Koning Juan Carlos heeft tot veler verrassing bij decreet de 88-Jarlge generaal Antonio Aranda Mata met een promotie in zijn eer hersteld. De generaal was in 1949 van zijn functies ontheven en uit de actieve dienst ontslagen wegens zijn steun aan een verzoekschrift, waarin gene raal Franco werd gevraagd af te tre den als staatshoofd ten gunste van Don Juan, de vader van de huidige koning. ADVERTENTIE MARL (Reuter. DPA. AP) Twee gewapende mannen houden sinds gisteravond twee politiefunctiona rissen in vrijwillige gijzeling in een geldtransportauto Het viertal reed bij het ter perse gaan van deze editie voorzien van een losgeld van twee miljoen gulden door de deelstaat Noordrijn-Westfalen. gevolgd door een helicopter. De twee mannen waren gistermor gen een spaarbank in Marl bij Recklinghausen binnengedrongen en hadden zich met vier gijzelaars drie bankbedlenden en een klant in een kluis verschanst. Later op de dag lieten de twee overvallers hun gijzelaars vrij in ruil voor twee poli tiemannen. het losgeld en een auto. door J. den Boef „Wij zwemmen door de grens en/de staatsraad salueert/het Polit-buro vormt een haag/het geweer gepresenteerd/reeds zijn wij bij de overkant/mens wat makkelijk gaat dat/daar wenkt ook al een strand/de Kuhdamm glinstert regennat/de vis spuwt mij met alle meubels/op het asfalt, half verteerd/maakt een wending/Zwemt terug ik zoek in het wild/mijn pas Dat is een droom/waar voor men elke avond huivert Bij het schrijven van dit protestlied zal de thans 40-jarige communis tische zanger en dichter Wolf Bier mann niet hebben bevroed, met welk gemak hij zelf met pas en al „aan de overkant" terecht zou komen. Wat tienduizenden Oostduitsers niet luk te die tevergeefs na de onderteke ning van het akkoord van Helsinki hebben geprobeerd de DDR (Duitse Democratische Republiek, ook wel Oost-Duitsland genoemd) met een uitreisvisum te mogen verlaten, overkwam Biermann toen hij als protestzanger een tournee door de BRD (Bondsrepubliek Duitsland, ook wel West-Duitsland genaamd) maakte. Daar hoorde hij dat hij niet meer in de DDR mag terugkeren. Biermann verliet als 17-jarige jongen zijn geboorteplaats Hamburg in West-Duitsland om de communis tische idealen die hij van zijn familie had meegekregen, in de DDR verwe zenlijkt te zien. Zijn vader was tij dens het Hitlerbewind in Auschwitz omgebracht en het is vooral zijn grootmoeder geweest, die als over tuigde communiste het denken van de jonge Biermann beïnvloedde. Zo kwam het dat hij al in een vroeg stadium er van overtuigd was. dat niet het kapitalistische West- Duitsland. maar de communistisch geregeerde DDR het „betere Duits land" was. In 1953 in Oost-Berlljn aangekomen, werd Biermann na enkele maanden al een belangrijke ervaring rijker. Op 17 juni 1953 kwamen de arbeiders van de DDR in opstand tegen het communistische bewind. Sowjet- troepen moesten ervoor zorgen dat de kleine bovenlaag die in Oost- Berlijn de lakens uitdeelde, niet op de vlucht werd gejaagd. De jonge Biermann kon dit verzet niet waar deren. omdat het niet paste in zijn ideaalbeeld. Kort geleden noemde hij de gebeurtenis nog een „gevaar lijke Januskop". Nadat de rust was weergekeerd, ging Biermann politie ke economie en filosofie studeren en werd hij een vereerder van Bertold B recht. Nadat hij als assistent had gewerkt bij het „Berliner Ensemble", ging hij in 1960 zelf componeren en schrij ven. Uit die tijd dateren zijn eerste moeilijkheden met de autoriteiten. Niet in staat om zich rustig te hou den „of het op een akkoordje te gooien, ontwikkelde hij zich tot een protestzanger, die (in 1965) te horen kreeg dat hij zijn mond moest hou den. Hij trad sindsdien niet meer openlijk op, maar bleef via West- Duitsland met zijn liederen het pu bliek vermaken, ook ten koste van leden van het oostduitse Politburo („Sindermann, Jij blinde man, je richt alleen maar schade aan"). Naar hij zelf beweert heeft men in de DDR verschillende keren gepro beerd hem „vrijwillig' het land te doen verlaten. De monddood ge maakte zanger die de staat waarin hij leefde ondanks alles als „de bes te" bleef beschouwen, weigerde. Dat hij tenslotte toch naar West- Duitsland kwam. was een gevolg van het feit. dat hem de stellige verzeke ring was gegeven, dat hij naar de DDR mocht terugkeren nadat zijn tournee was afgelopen. Biermann ging te goeder trouw, maar hij bleek te zijn bedrogen. Nadat hij in de Keulse sporthal vier uur achtereen zijn politieke liederen en opvattin gen aan de man had gebracht, kreeg hij te horen dat hij het staatsbur gerschap van de DDR had verloren. En dat terwijl hij in Keulen als ver dediger van DDR en het socialisme was opgetreden. Hij had zich wel achter Reiner Kunze geschaard, die anderhalve week eerder uit de Oostduitse schrijversbond was gezet vanwege de publicatie van een pro zabundel. die de autoriteiten in het verkeerde keelgat was geschoten. Biermann gaf toé dat Kunze de waarheid had geschreven, maar „dat men ook met droevige waarheden kan liegen over de enige hoop die de DDR en de rest van de mensheid heeft, namelijk het socialisme". De Oostduitse autoriteiten baseer den hun maatregel op uit hun ver band gerukte ontboezemingen van Biermann, zoals „Ik ben tot elke schanddaad bereid" en „De arbei ders stelen daar waar zij werken". Bepaald werd dat Biermann met zijn vijandige houding tegenover de DDR zelf aanleiding had gegeven tot het intrekken van zijn staatsbur gerschap. Een bepaling uit 1967 zegt dat dit kan worden ongedaan ge maakt in geval van grove verzaking van de staatsburgerlijke plichten. Biermann persoonlijke eigendom men zouden hem worden nagezon den. Inderdaad vervoegden zich reeds op de dag van de bekendma king enkele mannen bij Biermanns Oostberlijnse woning om alles op te schrijven, dat voor transport ln aan merking kwam Havemann Zijn jonge vrouw Christina, die met haar dit jaar geboren kind in Oost- Berlijn was achtergebleven (zij stu deert aan de Humboldt-universiteit) belde meteen prof. Robert Have mann op, de bekendste dissident in de DDR, van wie bekend is dat hij geen blad voor de mond neemt. Ha vemann noemde de stap tegen Bier mann een „daad van grove wille keur". „Zo handelen alleen staten die ik verafschuw", aldus de 66- Jarige dissident. Hij beschouwt de maatregel als een teken van zwakte omdat Biermann bijzonder geliefd zou zijn bij de arbeiders en de Jonge ren in de DDR. De eerste reactie van Biermann zelf was, dat hij niet aan opgeven dacht In de DDR kwam een protestbewe ging op gang onder een groot aantal schrijvers. Deze gaf de zanger aan leiding om de verwachting uit te spreken, dat de tegen hem genomen maatregel na verloop van tijd wel ongedaan zal worden gemaakt. In een open brief zeiden de proteste rende schrijvers dat Biermann in derdaad geen gemakkelijke dichter was en is. maar dat „onze aocialis- geacht. Een verschijnsel, dat overi gens in alle van de SowjetrUnie af hankelijke Oosteuropese landen wordt gesignaleerd. De maatregel tegen Biermann is waarschijnlijk de eerste klap. Gevreesd wordt dat an deren zullen volgen en dat ook een moedige Oostduitser als prof. Ha- vermann niet buiten schot zal blijven. Cynisme Wolf Biermann geen weg terug? tlsche staat in tegenstelling tot anachronistische maatschappijvor- men dit moet kunnen verdragen". De schrijvers vroegen om een nade re overdenking van de genomen maatregelen. Het is de vraag of dit zal gebeuren. omdat wordt aangenomen dat de stap werd genomen in verband met de interne ontwikkelingen in de DDR. Deze zijn ondanks verkie zingen met bijna 100 procent voor de kandidaten van het communis tische bewind blijkbaar minder aangenaam dan verantwoord wordt De DDR lijkt zich niets meer aan te trekken van de kritiek in het buiten land. „Neues Deutschland". de spreekbuis van het communistische bewind, schreef dat in de DDR de menselijke waardigheid wordt be schermd. Ieder is er vrij en veilig. Een zekere Biermann kon hier zelfs meer dan 10 jaar leven zonder te werken". Op dit cynisme past, wat Biermann eens schreef en zong: „Karl Marx de revolutionair/heeft veel geluk, hij leeft niet meer/want als hij nog in leven was/dan leefde hij niet lang meer/nu. raad maar waar. het is niet zwaar Tenslotte moet worden gezegd dat het verleidelijke aan de affaire Bier mann is dat zijn liederen zoveel bie den dat iedereen na enig napluizen wel Iets vindt wat hem goed van pas komt. Het blijft echter een feit, dat Biermann geen goed woord over had voor West-Duitsland en dat hij nooit de „burgerlijke ideologen" naar de mond heeft gepraat Daarom heeft hij in West-Duitsland dat hij al eens met een publieke vrouw vergeleek, ook geen toekomst „Links" is zo onderling verdeeld, dat het alleen maar ruzie over hem kan maken. Voor het overige zit vrijwel niemand in de Bondsrepubliek op Biermann te wachten. Men vond hem alleen interessant toen hij in de DDR het de autoriteiten moeilijk maakte

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7