STROPDASSEN KAN EEN MAN GENOEG HEBBEN, BOEKEN NOOIT. Afscheidingsbeweging winnaar in Quebec ^Groeiende kritiek op ^Praagse heksenjacht boeken: rmolenj (14] Zware gevechten bij grens Rhodesië Breznjew erg lief voor Joegoslavië Onderzoek in Koreaans- Amerikaanse beerput Positie Canadese premier verzwakt Ford en Carter gaan praten I^jj WOENSDAG 17 NOVEMBER 1976 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 ADVERTENTIE geraeei oepeni t en i aan >nderzc >nderzo het Itweg heidsc 4.00-11 Jinsdai •rstond Als u precies wilt weten welk hoek u wilt qevpi of knj.ucn, kijk tian in de laatste Boekenmolen. Ken ti»icls met ca. 550 cadeautips plus Svoordeel.ianhiedinnen. Not; niet ontvangen?' Vraag hij de hoekhandel. Daar indt u nog eel meer ideeën. houdt Christ) selersd i de Vo ;vrouw ekeno' nsstijf OTTAWA (UPI, Reuter) De parlementsverkiezingen in de Canadese provincie Quebec zijn een onverwacht groot succes geworden voor de onafhankelijkheidsbeweging in dat gebied. De parti Quebecois, die streeft naar een zelfstandige staat Quebec, behaalde zeventig van de 110 zetels in het parlement. »r tott osterki j Deze uitslag betekent niet dat Que bec zich nu binnenkort uit de Cana- 1 dese federatie zal losmaken. Wel be- minil tekent het een ernstige tegenvaller t voor de Canadese premier Pierre erardj Trudeau. Grote verliezer in Quebec is namelijk diens Liberale partij. De ze wordt in Quebec geleid door Ro bert Bourasa, een vertrouweling van Trudeau. ïine«jDe neder aag van de Liberalen wordt onden T00rai toegeschreven aan het onbe- Cull Dagua hagen onder de Canadadezen over de economische toestand in hun land. De Parti Quebecois heeft in zijn campagne ook sterk de nadruk gelegd op het economische en socia le beleid. Het punt van de afschei ding werd wat op de achtergrond gehouden. Dat de PQ met een derge lijke campagne zoveel succes heeft behaald wordt gezien als een slecht teken voor Trudeau. Op zichzelf is het succes van de PQ de Vei verl de r ^Mozambique meldt neerschieten vliegtuigen LR ES SALAAM. GENEVE (Reuter, UPI, AP) Mozambi- lanse strijdkrachten hebben vorige week donderdag zeven hodesische militairen gedood. Zo werd gisteren door Radio- foapoeto bekendgemaakt. In de Rhodesische hoofdstad Salisbu- t deelde het opperbevel mee dat het Rhodesische leger gisteren 3 zwarte guerrillastrijders had gedood, het hoogste aantal sinds [het begin van de guerrillaoorlog vier jaar geleden. in rt ietitie| e Pi Ol aag De ir woi Ubl ie Kl< it te n de uwen 1 tot. Jij de Rhodesische aanval op de jerbasis Mavoe in de provincie Ga- waaraan twintig vliegtuigen zou den hebben deelgenomen, sneuvelde ;n Mozambikaanse soldaat, werden br zeven gewond en twee vermist, ildus radio Mapoeto. Bij de aanval luden ook Rhodesische comman ds en parachutisten betrokken zijn /eest. „De basis werd hevig vanuit lucht gebombardeerd en na vier bezet door de strijdkrachten van racistische regime van Ian aldus de radio. Nog steeds ien de Rhodesische troepen deze bezet houden. die t ,3e Rhodesische regering heeft tot tasverre niets gezegd over deze door Kozambique gemelde aanval. Wel 5terd bekend gemaakt dat zwarte 1450,- o fuerrillastrijders gisteren een blan- besten ie t,oer en een ZWarte politieagent jedood hadden. Geneve, aan In Geneve, waar de conferentie tus- naand sen zwart en blank over de toekomst l jam van Rhodesië zeer moeizaam ver- iwonei loopt, hebben gisteren de delegaties van Nkomo en Moegabe (verenigd in het „patriottische front") een Brits compromisvoorstel voor een onaf hankelijkheidsdatum van de hand iek J gewezen. Beide zwarte leiders verwij- 'anavo ten Engeland dat het niet van plan is e Z<* de macht over te dragen aan de meti werkelijke vertegenwoordigers van ro het volk. omdat het geen definitief m wo bindend tijdstip wil vastleggen voor de onafhankelijkheid. Zij hebben de Britse conferentie-voorzitter Ivor Ri chard ervan beschuldigd een „ernsti ge vertrouwenscrisis" te scheppen door de wijze waarop hij de bespre kingen leidt. Richard heeft daarop de plenaire zitting verdaagd zonder een datum te noemen voor een vol gende bijeenkomst. Richard had een flexibele regeling voorgesteld, met onafhankelijkheid per 1 december 1977 indien mogelijk en per 1 maart 1978 als bleek dat de voorbereiding meer tijd zou kosten. Hij wilde zich niet verplichten een van deze data onherroepelijk vast te stellen. De twee andere zwarte natio nalistische leiders, bisschop Moezo- rewa en dominee Sithole. hebben geen bezwaar gemaakt tegen het Britse voorstel. Nkomo en Moegabe'zijn er bang voor dat „reactionaire krachten" opnieuw illegaal de macht zullen grijpen, als geen specifieke datum wordt vastge legd. „Het gaar niet alleen om maan den en data. maar om fundamentele bedoelingen en motieven. Wij hou den vast aan 1 december 1977. als definitieve datum", aldus deze zwar te leiders. Zij vroegen tevens aan Richard een termijn vast te leggen voor het verdere verloop van de Ge- neefse conferentie. Zij verweten Ri chard dat hij hen bepaalde informa tie onhouden had. De blanke delega tie-leider Van der Bijl vond dat „zeer onredelijke en ongegronde beschul digingen". ook al een persoonlijke nederlaag voor Trudeau. die zich zijn hele poli tieke leven juist heeft ingezet voor versterking van de Canadese een heid. Hij heeft zich als regeringslei der altijd krachtig gekeerd tegen de afscheidingsbeweging in Quebec, de provincie waar hij zelf vandaan komt. Daarin leek hij aanvankelijk te slagen door het succes van de Liberalen in Quebec onder leiding van Bourasa. Met Bourasa als regeringsleider in Quebec en Trudeau in Ottawa leek de altijd gevoelige verstandhouding tussen het Franse Quebec en de rest van Canada goed geregeld. Daaraan is nu een eind gekomen door de val van Bourasa en de verzwakking van Trudeaus eigen positie. Levesque Bourasa wordt als premier in Que bec opgevolgd door de 54-jarige Re- né Levesque. Deze oud-journalist maakte tot 1967 deel uit van de Liberale partij, waarvoor hij ook een tijdlang in de (provinciale) regering zat. In 1967 trad hij uit die partij omdat de Liberalen geen steun wil den geven aan het streven naar meer onafhankelijkheid binnen de Canadese federatie voor Quebec. Levesque richtte een jaar later de PQ op en werd snel de kampioen van de afscheidingsbeweging. Van de bevolking van Quebec (ruim zes miljoen mensen) is ruim tachtig procent Franstalig. De Frans spre kenden in Canada voelen zich ten achter gesteld bij de Engels sprekenden, die traditioneel de be langrijkste rol hebben gespeeld. In Quebec komt daar nog bij dat de natuurlijke rijkdommen van dit ge bied in hoofdzaak zijn geëxploiteerd door „Engelse" ondernemingen De PQ van Levesque speelt op dat ongenoegen in met een programma dat voor Noordamerikaanse begrip pen zeer socialistisch is. Het einddoel van de PQ is een onafhan kelijk Quebec, waar niet de Ameri kaanse multinationals maar de staat de meeste macht zal hebben. Levesque zelf gelooft niet dat de bevolking van Quebec op dit mo ment al toe is aan volledige onaf hankelijkheid. Hij zei dat gisteren ook na het bekend maken van zijn grote overwinning. Wel is hij van plan om over ongeveer twee jaar een volksstemming te houden over de vraag of Quebec uit de Canadese federatie moet treden. Hij wees er op dat de afscheidingsbeweging, die eigenlijk pas sinds 1968 goed geor ganiseerd is een sterke groei heeft doorgemaakt. Bij de eerste verkie zingen waaraan hij deelnam behaal de de PQ 23 procent van de stem men, bij de tweede (1973) ruim der tig procent en nu dan de meerder heid. WASHINGTON (UPI) Stukje bij beetje begint de legpuzzel van het Zuidkoreaans-Amerikaanse corruptieschandaal vastere vorm aan te nemen. Het puzzelwerk wordt, in het diepste geheim, verricht door een aantal federale instellingen plus een „grand jury" van onderzoek en richt zich in de eerste plaats op de omkoping door Zuidkorea, met geld, goederen en gunsten, van Amerikaanse Congresleden en ambtenaren. Van belang in dit onderzoek zijn de Amerikaanse aktiviteiten van de KCIA. de Koreaanse centrale inlich tingendienst. De KCIA heeft, zoveel is inmiddels zeker, niet alleen Ameri kaanse gezagsdragers gecorrum peerd. maar ook een waar schrikbe wind gevoerd tegen de ongeveer 200.000 in de V.S. woonachtige Zuid- koreaanse burgers. Een groot deel van deze kolonie is in mindere of meerdere mate gekant tegen het au tocratische. zo goed als dictatoriale regiem van president Park Tsjoeng- hee. „Regelen" René Levesque, leider van de afscheidingsbeweging in het Cana dese Quebec, houdt een redevoering na het bekend worden van zijn grote verkiezingsoverwinning. BELGRADO (Reuter, UPI) Partijleider Leonid Breznjew probeert krachtig Joegoslavië ervan te overtuigen dat het van de kant van de Sowjet-Unie geen gevaar heeft te duchten. Dat is de indruk van de mensen, die Breznjews bezoek aan Joegoslavië volgen. Breznjew. die maandag aankwam in Belgrado, had gisteren zijn eerste formele besprekingen met de Joe goslavische leider Tito. Na afloop werd gezegd dat beide leiders grote mogelijkheden voor versterking van de contacten tussen beide landen zagen „op basis van bekende princi pes". Met die laatste zinsnede wordt waarschijnlijk gedoeld op de onaf hankelijke houding die het commu nistische Joegoslavië tegenover het Kremlin aanneemt. Dat zou dus be tekenen dat Breznjew deze Joegosla vische houding respecteert. De geest waarin het bezoek van Breznjew verloopt kwam al duidelijk naar voren in de tafelrede die de Sowjet-leider maandagavond hield. Hij ging in op de voortdurende spe culaties dat de Sowjet-Unie zal pro beren haar invloed in Joegoslavië terug te winnen zodra de oude Tito het veld heeft moeten ruimen. Breznjew bestempelde deze verha len over „de boze Russische beer" die op het „weerloze Roodkapje" Joegoslavië heeft voorzien als wes terse sprookjes. Hij maakte duide lijk dat de Sowjet-Unie niet zal in grijpen in de Joegoslavische zaken na het verdwijnen van Tito. Verder sprak hij in zeer lovende bewoordin gen over de rol van de Joegosla vische partizanen in de strijd teeen de Nazi's. WASHINTON (Reuter) Jimmy Carter en Gerald Ford zullen elkaar begin volgende week spreken in het Witte Huis. De beide mannen, die tot begin deze maand tegenover el kaar stonden bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen, zullen dan hun eerste bespreking hebben over de komende machtsoverdracht. Carter, de komende man. zal volgen de week een hele reeks besprekin gen in Washington hebben. Ter onderzoek staan echter ook ver meende „commissies" en „vergoe dingen" op rijstleveranties aan Zuid- Korea, welke miljoenentransacties via subsidieregelingen deels ten las te komen van de Amerikaanse belas tingbetaler. Een derde aspect van de Koreaanse puzzel betreft het .regelen' van de fensieopdrachten ten behoeve van de 40.000 man sterke Amerikaanse troepenmacht in Zuid-Korea. De beschuldigingen en vermoedens over. op zijn zachtst gezegd, .onregel matigheden' reiken van het „Blauwe Huis". Parks presidentiële residentie in Seoul, tot aan het Witte Huis in Washington. Tegen de tijd dat Jimmy Carter in januari zijn intrek neemt in het Witte Huis. zou de Koreaanse leg puzzel wel eens zover gevorderd kun nen zijn, dat de nieuwe president er land en volk opening van zaken over moet geven. In het onderzoek staan de pogingen van Zuid-Korea om een uit ly70 daterend besluit van de regering Nixon herzien te krijgen, centraal. Dat bewuste besluit had betrekking op een gefaseerde terugtrekking van de Amerikaanse troepenmacht uit Zuid-Korea. De Koreaanse „lobby" wilde echter niet alleen dat besluit aanvechten, maar ook de werving ter hand nemen van „bevriende" Congesleden die er voor zouden moeten zorgen dat Seouls belangen op de beste wijzen werden gediend. Speerpunt van deze Koreaanse lob by was de KCIA, de in 1961 uit de Amerikaanse CIA voortgesproten maar sindsdien zelfstandig opere rende Zuidkoreaanse inlichtingen dienst. Verder zijn er minstens 12.- waarschijnlijk meer huidige en vroe gere volksvertegenwoordigers als mede een onbekend aantal ambten aren die uit Zuidkoreaanse hand geld, goederen of gunsten hebben geaccepteerd. Sommige hebben dat inmiddels publiekelijk toegegeven. Het veelomvattende plan tot beïnvloeding van Amerikaanse ge zagsdragers is klaarblijkelijk eind 1970 uitgebroed tijdens een vergade ring op het „Blauwe Huis" in Seoul waaran werd deelgenomen door pre sident Park en leidende figuren van de KCIA. Park was ontzet omdat vice-president Spiro Agnew hem in augustus 1970. tijdens een bezoek aan Seoul, had meegedeeld dat de Amerikanen binnen een tijdsbestek van vijf Jaar geheel zouden verdwij nen. waarna Zuid-Korea militair op eigen benen zou moeten staan. Park zou hierop last hebben gegeven met alle mogelijke en onmogelijke ma nieren in Washington te gaan wer ken voor herziening van deze beslis sing. Er werd in Seoul een lijst opge steld met de namen van 90 Ameri kaanse volksvertegenwoordigers dii zouden moeten worden bewerkt. Dt douane op het vliegveld Anchorage in Alaska trof deze lijst ln 1970 aan en maakte er een afschrift van. Seoul heeft tot dusver alle beschul digingen over lobbying en corruptie van de hand gewezen en de Ameri kaanse kranten die er melding van maakten beschuldigd van „onver antwoordelijk geschrijf" Volgens berichten uit Seoul zit Park echter danig in het nauw. temeer daar de Amerikaanse ambassade niet heeft tegengesproken dat men de Zuidko reaanse president met electronische apparatuur in de gaten houdt. Park zou dit afluisteren ondergaan als een ernstige vorm van gezichtsver lies De rigoreus gecensureerde Zuidkoreaanse pers zwijgt ln alle toonaarden, zowel over de beschul digingen van corruptie als over het wangedrag van de KCIA in Amerika. Herhaling Lockheed Inmiddels vreest de Japanse rege ring. en met haar de Liberaal Democratische Partij, dat het Kort aanse schandaal in Washington ze leiden tot de onthulling dat bepaa: de Japanse politici in hun contactei met Zuid-Korea minstens even cor rupt zijn geweest. Men vreest in Tc kio een herhaling van de Lockheed affaire, toen hoorzittingen in Was hington zorgden voor een stroon „Japanse" onthullingen die resu! teerden in de arrestatie van oud premier Tanaka. Japan heeft Zuid Korea tussen 1965 en 1975 voor an derhalf miljard dollar aan hulp er. „zachte" leningen gegeven. Veel Ja panners zijn ervan overtuigd dat er in Japan een „percentage'' van die leningen achterbleef, en dat de be dragen na ontvangst in Seoul nog eens een keer door Koreaanse ge zagsdragers werden afgeroomd. Een Japans weekblad schreef dat enkele parlementsleden van de rege ringspartij de ontvangst hebben be vestigd van „campagnebijdragen" uit Zuid-Korea. In sommige geval len werden contributies van 15.000 dollar ontvangen, aldus het blad. Partijleider Hoesak durft teugels niet te vieren Debu h uit door J. den Boef iool). ïd Jcholt r st(ce 2ij zijn bang voor de ouderen wegens hun herinneringen, voor de jongeren vanwege hun onbedorvenheid, voor doden en hun begrafenissen, voor arbeiders, voor partijleden, voor journa listen en schrijfmachines, voor links en rechts voor het vertrek van de sowjettroepen, voor de eigen politie, voor de toekomst, de ouderdom en voor iedere dag, voor familie en vrienden, voor im" 21 anekdotes, voor Marx en Lenin, voor de waarheid, de vrijheid, de democratie, het socialisme en het :e vai Handvest voor de rechten van de mens" art 41 Praagse popgroep „Plastic People of the Universe", die dit proza (pia^w één van haar vele liedjes ver werkte, gaf niet aan. wie met „zij" loeld werden. Voor „vriend en vij and" was het echter volkomen dui delijk dat gedoeld werd op partijlei der en president Gustav Hoesak en diens aan Moskou onderhorige me- ■i dewerkers. De jongelui werden gear resteerd en staan nu terecht, emed zalIn een open brief hebben de vroegere Jen i lecretaris van het centrale comité Dot li *an de CP. Zdenek Mlynar. de voor- /ervu malige plv. minister van justitie, r h« Zdenek Kratochwil. alsmede vele hend Toegere politici en hoogleraren van ir een de Karlsuniversiteit in Praag, hier ngal tegen geprotesteerd. „De heksen- Jacht op andersdenkenden in Tsje- Jt choslowakije heeft een nieuw hoog- vai tepunt. bereikt", aldus de onderteke- idi *?ars n lei ten van de vele slachtoffers van het Praagse regime is ook de Tsjechoslo- waakse schrijver -Waclaw Hawek, wiens werk al acht jaar niet mag worden opgevoerd. Hij verdient zijn brood nu als hulparbeider in een brouwerij, maar kan het schrijven niet laten. Om hem nog verder te ontmoedigen, werd hem vorig jaar zijn rijbewijs afgenomen. Bij een ver keerscontrole was vastgesteld, dat hij tegen de voorschriften had gezon digd, omdat in zijn „auto-apotheek" een pincet en een rolletje verband ontbraken. aldus meldt het Westduitse weekblad Der Spiegel Vorige maand werd Hawek door de Oostenrijkse minister van onderwijs en kunstzaken. Fred Sinowatz. per soonlijk uitgenodigd naar Wenen te komen, om de eerste opvoering van twee van zijn „clandestiene" to neelstukken bij te wonen. Hawek mocht echter niet weg Volgens de Praagse minister van cultuur. Milan Kloesak. kon er niets voor de schrij ver worden gedaan, omdat hij „geen vertegenwoordiger is van de Tsje- choslowaakse cultuur en literatuur" De burger Hawek kreeg echter ook geen uitreis-visum Deze weigering is voor de Oostenrijkse kanselier Bru no Kreisky aanleiding geweest om te laten onderzoeken, in hoeverre zij in strijd is met het ook door Praag getekende slotdocument van Hel sinki. Christenen Bijzonderheden uit documenten van de Zwitserse kerkelijke commissie voor gerechtigheid en vrede, laten zien hoe bijzonder moeilijk ook de christenen in Tsjechoslowakije het sinds 1968 hebben. Alles wat tot het normaal functioneren van een ge meente behoort, is verboden. Ook de gelovigen worden rechtstreeks aan gepakt. Volgens de Zwitserse docu menten worden mensen op hun werk ontslagen, als zij niet van kerkgang afzien, krijgen ouders te horen dat hun kinderen „alleen maar arbeider" kunnen worden als deze godsdienstonderwijs volgen en wor den degenen die het lezen van verbo den missen bijwonen, gevangen genomen. Uit een publikatie van een commu nistische organisatie uit 1974 blijkt, hoe systematisch aan het doen ver dwijnen van het „kerkelijke pro bleem" wordt gewerkt. In het stuk werd vastgesteld, dat in 1973 op de Slowaakse basisscholen 33 procent van de kinderen voor het godsdienstonderwijs was aange meld. „Dat is in vergelijking met 1968/69 een uitstekende teruggang, maar bewijst, hoeveel werk er nog te doen is", aldus de publikatie. In de kerkelijke leiding heerst een grote gelatenheid, die zich langzaam maar zeker ook meester gaat maken van de gelovigen. Protesten tegen de algemene onder drukking in Tsjechoslowakije ko men overigens niet alleen uit landen als Oostenrijk en Zweden (in de peri ode dat beide landen nog een socia listische regering hadden), maar ook uit Italië en wel van de zijde van de communistische partij. In haar blad „l'Unita", verscheen ter gelegenheid van de achtste „verjaardag" van de invasie van troepen van het Warschaupact in Tsjechoslowakije een artikel van de hand van hoofdre- Partijleider Hoesak dacteur Luca Pavolini. Hij schreef, de politiek van Aleksandr Doebtsjek en Josef Smrkowsky nog altijd te beschouwen als een positie ve stap naar een flexibel, pluralis tisch socialistisch systeem Pavolini uitte echter ook kritiek op de poli tiek van Hoesak en veroordeelde de zuiveringen, processen en repres- sailles. waaraan talrijke Tsjechoslo- waken al jaren zijn blootgesteld. Twee persoonlijke vrienden van Lombardo Radice (een andere lei dende Italiaanse communist, die eveneens in ..l'Unita" schreef „het geloof te hebben bewaard in het socialisme als bevrijding van de mens") behoren daartoe. ,,Het is droevig voor de ene communist, dat hij aarzelen moet te schrijven dat hij hun namen niet noemen mag. omdat hij moet vrezen, dat andere communisten deze vrienden en par tijgenoten ook nog van hun per soonlijke vrijheid beroven, nadat zij hen al van hun arbeidsplaatsen ver jaagd hebben", aldus Radice. Deze kritiek op het regime van Hoe sak is vernietigend. De partijleider was er in 1968 aanvankelijk in ge slaagd, de om wraak roepende stali nisten te weerhouden van onbezon nen daden. Hij slaagde er echter niet in, het Hongaarse voorbeeld van Ja nos Kadar in eigen land na te vol gen. Uit vrees voor herleving van de „liberalisatiedrang" uit de Doebtsjek-periode dacht hij een voudig niet aan eenvoudige politie ke hervormingen en kon er geen streep onder het verleden worden gezet, zoals in Hongarije is gebeurd. Wel heeft Hoesak zijn toevlucht ge nomen tot Kadars „goulasj- communime", maar dat heeft alleen maar een verdere verslechtering van de politieke situatie kunnen uitstellen. Boekdelen Het is Intussen geen wonder, dat men in Praag met afkeer de ontwik keling binnen de communistische partijen van Italië en Frankrijk ga deslaat. „Nowa Mysl", het blad van de communistische partij, schreef enkele weken geleden dat deze Wes- teuropese communistische variant in zijn politieke en ideologische kern tegen de Sowjet-Unie is gericht. Het blad veroordeelt „alle nationaal en democratisch georiënteerde tenden sen in het communisme" en verde digt „het aaneensluiten van alle communistische partijen en staten onder leiding van de Sowjet-Unie. op basis van het proletarische inter nationalisme" (een ander woord voor onderhorigheid aan Moskou). „De allerbreedste ondersteuning van de socialistische staten, vooral van de Sowjet-Unie. is de meest we zenlijke internationalistische plicht van de werkende mensen in de gehe le wereld", aldus houdt het blad de bevolking van Tsjechoslowakije voor. waarvan vorige maand bij de parlementsverkiezingen slechts 0.03 procent zijn stem niet aan de kandi daten van Hoesak gaf. Zon cijfer spreekt boekdelen, maar blijkbaar heeft het Tsjechoslowaakse regime er behoefte aan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7