Lerarenorganisaties niet
alleen maar conservatief'
dichtbij
Commentaar Reactie op proefschrift van dr J. M. G. Leune
lie (1)
5STÏÏ Mie (2)
Bereidheid om
mee te werken
moet groeien
Motief doodsteken
pianohandelaar
vermoedelijk roof
kwartetten met de gemeente
delicatesse
brandslang
smokey
klacht
het weer
Wat is blokkering?
INSDAG 17 NOVEMBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 5
v->enPc
Sêet»
RKT BCK
en
lijkt haast zeker dat de otieprij-
de volgende maand fors ver-
jogd zullen worden. Alleen het
:entage is nog een vraag. Gema-
olielanden als Saocdi-Arabiè
nog jaren van een gestage uit-
van olie kunnen profiteren)
Iciten voor tien procent; meer ra-
Ie olielanden als Irak en Iran
van de olie nog maar betrekke-
kort profijt kunnen hebben en
die periode zoveel mogelijk wil-
binncnhalen) houden het op 25
rocent.
:t welk percentage de olieprijs
k omhoog gaat vaststaat dat
zeer trage economisch herstel in
westen er door belemmerd zal
len, dat de geldontwaarding
euwe impulsen zal krijgen en dat
werkloosheid minder snel terug-
edrongen kan worden, gesteld dat
in aanzienlijke mate terug te
ringen is.
lat betekent niet dat een verhoging
de olieprijs onredelijk is, voor
:r dat woord in de internationa-
politiek al te gebruiken valt. De
ielanden hebben van de gebrui-
energie-besparende maatrege-
gevraagd en beperking van de
Idontwaarding. Inflatie maakt im-
rers de produkten die de olie- en
ndere landen in de derde wereld
lit de industriestaten moeten in-
oeren, steeds duurder.
n beide gevallen is het „rijke wes-
nalatig gebleken.
f De schrik van de „oliecrisis" was
het zeer snel te boven en het sluiten
(van de gordijnen en het lager draai-
I van de verwarming (laat staan
:er ingrijpende energiebesparen-
maatregelen) worden ai lang
her vergeten. Ons land werd wat
I betreft onlangs door de Organi-
voor Economische Samenwer-
j en Ontwikkeling (OESO) nog
tns gevoelig op de vingers getikt.
[En de geldontwaarding is, behalve
i West-Duitsland en Zwitserland
Rauwelijks gedaald, zodat ook aan
dat verlangen van de olielanden niet
tegemoet gekomen.
[laar nog veel ernstiger zullen de
volgen van een verhoging van de
[lieprijs zijn voor de landen in de
.ie oliest
I Ii bereik
imste ont
rde wereld zónder olie. Ook na
vorige stijging kregen zij de
ardste klappen te verduren. De
mister van financiën van Tanza-
\i Jamal zei onlangs zeer terecht:
,Jb oliestaten hebben hun succes-
bereikt over de ruggen van de
ntwikkelingslanden".
j)t eenheid binnen de derde wereld
int en zal nog verder afbrokkelen
de olielanden opnieuw met een
de'andï'högmg komen. Zij kunnen dat
als de cj"teraard ondervangen door zo'n
haddenpiijging uit te stellen, maar ook door
ij?" ten „dubbele olieprijs": één voor
de rijke industrielanden en één la-
el Zhet!^re VOOr ontw'kke''n8s'ant*en-
loor te
cht we
Ischap.
■ekTint ^oc^,en de oliestaten besluiten tot
Gregot Kn prijsverhoging die wél de ande-
eteen i derde wereldstaten treft, dan kan
3 het verloop van het thans in Parijs
pt het noord-zuid gesprek (tus-
ken "1sen n,kc industrielanden en hun
boer. nerendeels arme grondstoiffenleve-
jk drilt ancicrs) ernstig in gevaar komen,
nk jen
De overige ontwikkelingslanden
WlUotl lu"en daar mogelijk nog minder
juurmi l'neigd zijn de eenheid met de olie
zo'n titvoerende landen te bewaren, wat
hebbfkan leiden tot het splijten van het
weten nankele bondgenootschap tussen
ij een en ol earme landen in de
e de li derde wereld. En dan zullen het de
!ant vo rijke industrielanden zijn die in hun
Der vuistje lachen, omdat de ontwikke-
atten ingslanden afzonderlijk veel min-
luimst ,jcr staan dan a|s geheel. Ver
langens als: betere prijzen voor hun
er irondstoffen en een regeling voor
•un schier niet meer af te betalen
ulden kunnen die arme landen
dan voorlopig wel helemaal op hun
buik schrijven.
Het lijkt niet waarschijnlijk dat de
W( olielanden het zo ver zullen laten
komen, maar het is evenmin toeval
lig dat hun ministersoverleg over
hogere prijzen vrijwel samenvalt
ml met de afloop van het noord-
d tuidgesprek (half december). Al
meermalen lieten de olielanden hun
overleg evenwijdig lopen aan inter
nationaal overleg tussen arm en
tijk, om daar op die manier invloed
op te kunnen uitoefenen.
dt v<
men
eide vl
:en V
uzzel
4
t. 8.
n e,
e Tuil0
mddaf
tasser
Hen. I
echt*
sluit
ark. s
bleef,
j haar
■iendi
ing vi
de ncf km.
in zo is het niet uitgesloten dat de
liclanden in december de prijsver-
boging of in ieder geval de mate van
die verhoging zullen gebruiken om
de rijke landen in Parijs te dwingen
lot tegemoetkomingen aan de derde
*ereld. Als de „oliedruk" op die
manier weer op het overleg in Parijs
*ordt gezet, bestaat er een kleine
kans dat het noord-zuid gesprek
met uitloopt op de algehele misluk-
ig. die op het ogenblik algemeen
*ordt gevreesd.
Van onze onderwijsredactie
ARNHEM Lerarenorganisaties hebben weinig invloed op de
onderwijspolitiek en dat is eigenlijk maar goed ook. Zo kun je de
conclusies samenvatten van het proefschrift „Onderwijsbeleid
onder druk", waarop dr. J. M. G. Leune eind september in
Rotterdam promoveerde tot doctor in de sociale wetenschappen.
Zoals het gaat met in het oog lopende proefschriften kwam die
conclusie breeduit in de kranten. Daarmee lijkt dan de kous af.
Misschien dat later wel kritiek los komt, maar daarover lees je
dan alleen in vakbladen of wetenschappelijke tijdschriften.
Het proefschrift van dr. Leune ls
toch voldoende prikkelend om er
nog eens op terug te komen. De
vraag blijft Interessant: wat is de
invloed van onderwijsorganisaties?
En vervolgens: welke invloed zouden
zij ln een democratische samenle
ving behoren te hebben?
Laten we nog even in herinnering
brengen wat dr Leune met we
tenschappelijk gezag heeft willen be
weren. Hij heeft bestudeerd welke
rol de vier lerarenorganisaties voor
het middelbaar onderwijs tussen
1945 en 1970 in de politiek hebben
gespeeld. Dat was de tijd waarin de
hervorming van het voortgezet on
derwijs zijn beslag kreeg.
Leune constateert dat achtereenvol
gende regeringen gestreefd hebben
naar vernieuwingen, die door de lera
renorganisaties heftig bekritiseerd
werden. Uiteindelijk werd de mam
moetwet in 1968 toch ingevoerd. De
conclusie lijkt voor de hand te lig
gen: op hoofdpunten hebben de lera
renorganisaties verloren. Alleen op
het terrein van de rechtspositie (sa
larissen) hebben zij veel bereikt.
is misschien wat misleidend, omdat
hier de lijn van vóór 1970 wat ge
makkelijk wordt doorgetrokken
naar de periode daarna. En dan is
het NGL de kwaaie pier; de NFO
blijft buiten schot. Toch mag men
ook bij de rol van de NFO in de
onderwijspolitiek wel vraagtekens
zetten. Deze ook niet altijd eensge
zinde mammoetorganisatie wordt
door de huidige minister graag als
bondgenoot afgeschilderd.
Als het de minister uitkomt, ver
wijst hij graag naar het positieve
overleg met deze organisatie. Maar
als het NGL kritiek op hem heeft,
haast hij zich op te merken dat niet
de leraren, maar het parlement de
dienst uitmaakt.
Omgedraaid
Aanbeveling
Dr. Leune heeft aan dit op veel histo
risch materiaal steunende verhaal
een aanbeveling vast geknoopt die
precies lijkt te passen in het straatje
van minister Van Kemenade. Zijn
idee is dat de overheid de organisa
ties wel in het overleg moet betrek
ken, maar uiteindelijk de beslissin
gen moet overlaten aan het parle
ment.
Dat lijkt in een parlementaire demo
cratie een vanzelfsprekende zaak.
zou je kunnen zeggen. Het venijn zit
dan ook in de staart. Want dr. Leune
voegt aan deze algemene aanbeve
ling een serie opmerkingen toe,
waaruit blijkt dat hij het optreden
van de lerarenorganisaties toch met
grote argwaan bekijkt. Zij hebben in
het verleden immers bewezen dat de
directe belangenbehartiging (salaris
sen en dergelijke) het uitzicht op het
algemeen belang (verbetering van
het onderwijs) nogal eens verduis
tert.
Aan de ene kant lijkt dr. Leune te
zeggen: pleeg overleg met de organi
saties. maar aan de andere kant
windt hij er geen doekjes om dat dit
soort op eigen belang gerichte clubs
eigenlijk niet te vertrouwen is.
Na 1970 is het beeld nogal veranderd,
pe vier lerarenbonden ujt de periode
die dr. Leune onderzocht bestaan als
zodanig niet meer. Ze zijn opgegaan
in het Nederlands Genootschap van
Leraren (NGL). Dit genootschap or
ganiseert vooral leraren van gymna
sia. athenea en havoscholen, maar
ook mavoleraren buiten de federatie
van onderwijsvakorganisaties NFO
dat 110.000 onderwijsgevenden ver
tegenwoordigt.
De laatste jaren hebben de NFO-
organisaties het (progressieve) on
derwijsbeleid krachtig gesteund.
Dat lag ook voor de hand In de NFO
is het kleuter- en lager onderwijs het
sterkst vertegenwoordigd en juist
voor die sector heeft de huidige re
gering veel gedaan.
Daar staat dan tegenover dat het
NGL (met 17.000 leden) het rege
ringsbeleid steeds kritisch gevolgd
heeft. Ook dat is begrijpelijk. Het
voortgezet onderwijs heeft pijnlijk
ervaren hoe diep het bezuinigings
mes snijdt.
De nivelleringsgedachte op salaris-
gebied is niet in het voordeel van de
beter betaalde leraren van vwo en
havo. En de middenschool is nu niet
het grootste ideaal van een organi
satie als het NGL. die zich overigens
tegen experimenten op dit vlak niet
verzet heeft.
Het slot van het boek van dr. Leune
AMSTERDAM Roof is vermoede
lijk het motief van de steekpartij,
waarbij dinsdagavond laat de
Amsterdamse pianohandelaar G. A.
Goldschmeding (59) om het leven
kwam. De Amsterdamse politie
heeft voor het onderzoek naar de
juiste toedracht en voor de aanhou
ding van de dader(s) twintig re
chercheurs ingezet.
Het stoffelijk overschot van de heer
Goldschmeding, die in Amstelveen
woonde, werd om negen uur dins
dagavond door voorbijgangers aan
getroffen, vlakbij zijn auto op de
Prinsengracht. Het slachtoffer bleek
te zijn overleden door een messteek
in het hart. De politie denkt, dat de
heer Goldschmeding zich verzette,
toen hij werd bedreigd. Als roof in
derdaad het motief geweest is. dan
is de dader gevlucht zonder buit.
want het slachtoffer bleek bij het
eerste onderzoek een bedrag van
ruim negenhonderd gulden op zak
te hebben.
De heer Goldschmeding was in de
hoofdstad actief op sociaal en ker
kelijk terrein.
In het Weekblad van het NGL heeft
dr. A. la Fleur, een van de grootste
tegenstanders van minister Cals ten
tijde van de parlementaire behande
ling van de mammoetwet, de pro
bleemstelling van dr. Leune omge
draaid.
De vraag is niet, zegt hij, in hoeverre
onderwijsorganisaties zich met de
politiek mogen bemoeien, maar om
gekeerd, in hoeverre de politiek zich
met het onderwijs mag bemoeien.
Het onderwijs is veel te veel speelbal
van de politiek geworden.
De overheid moet eigenlijk niet
meer doen dan de ontwikkeling van
het onderwijs volgen: afkappen wat
verouderd lijkt, legaliseren wat van
zelf gegroeid is en de weg naar de
toekomst open houden. Dat is een
heel ander verhaal dan dat van de
tegenwoordige minister die de toe-
Dts. H. A. van den Bijlaardt
komst van het onderwijs vanuitzijn
eigen politieke visie wil sturen.
Iemand die sinds 1966 een actieve
rol speelt in het onderwijsoverleg is
drs. H. A. van den Bijllaardt, rector
van de christelijke school voor havo-
vwo in Arnhem, voorzitter van de
protestantse sectie van het ge
nootschap van leraren, en via de
protestants-christelijke schoolraad
ook lid van het centrale onderwijs
overleg met de minister. Hoe denkt
hij over de rol van lerarenorganisa
ties in de politiek?
Van den Bijllaardt: „Over de perio
de waarin de mammoetwet tot
stand kwam kan ik niet oordelen.
Maar als ik afga op mijn eigen erva
ringen in de periode daarna, kan ik
niet zeggen dat de lerarenorganisa
ties alleen maar conservatief zijn."
„Er is altijd een zekere spanning
tussen wat een regering wil en wat
de organisaties aanvaardbaar vin
den. Maar dat lijkt me juist interes
sant. Ik vind het ook niet verkeerd
dat een vakbond het belang van de
leden laat meespelen. Dat moet Je
niet opvatten als conservatisme,
maar als een natuurlijke angst voor
het nieuwe en onbekende."
„Als leraar accepteer je wel dat de
school verandert wanneer het cul
tuurpatroon verandert. En als de
overheid vernieuwingen voorstelt, is
er ook wel de bereidheid om daar
aan mee te werken. Maar dat moet
wel groeien. Misschien heeft de over
heid daar wel eens te weinig oog
voor."
Stem
Van den Bijllaardt is het niet eens
met de gedachte van dr. Leune, dat
de lerarenorganisaties nauwelijks
invloed hebben op de onderwijspoli
tiek. Zoals dr. Leune zelf erkent heb
ben de leraren een behoorlijke stem
in het kapittel gehad bij de invulling
van de mammoetwet.
Ook nu blijven zij een factor waar
mee een minister rekening moet
houden. „Dat minister Van Keme
nade nu een veel genuanceerder be
leid voert dan drie jaar geleden, is
mede aan de lerarenorganisaties te
danken. Er is sprake van een weder
zijdse bei.".nvloeding."
Volgens drs. Van den Bijllaardt
heeft dr. Leune te veel gekeken naar
meetbare resultaten. Hij heeft ver
geleken wat een minister in nota's
en wetsontwerpen voorstelde en wat
daar na pressie van leraren van
overbleef. Daarbij heeft Leune het
belang van het contact tussen vak
bondsbestuurders en departement
onderschat.
„Als ik met een ambtenaar praat,
kan ik later niet zeggen wat precies
het resultaat is. Maar zulke con
tacten kunnen wel bijdragen tot
meer begrip voor eikaars standpunt.
Op een niet direct meetbare manier
werkt dat wel door in de besluitvor
ming."
Tempo te hoog
Wat dr. Leune volgens Van den Bijl
laardt ook over het hoofd heeft ge
zien is dat bepaalde ideeën eerst
door leraren verworpen, maar na
verloop van tijd toch geaccepteerd
worden. Dan heeft het tempo van de
minister kennelijk iets te hoog
gelegen.
Een minister kan nu eenmaal geen
vernieuwingen dicteren, waar de le
raren niet aan toe zijn. Een paar jaar
later blijkt soms dat de weerstand is
verdwenen. De regering zou op dat
punt veel kunnen verbeteren door
de leraren tijdig op veranderingen
voor te bereiden en vooral ook door
hen te begeleiden bij het verbeteren
van de school.
Want het is een misverstand te den
ken, dat een leraar niet wil meewer
ken aan beter onderwijs als hij daar
toe in staat wordt gesteld, zegt Van
den Bijllaardt.
Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan; Trouw,
jury politieke prent. Postbus 859, Amsterdam. Naam en adres aan
de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een
boekenbon.
VAN EEN LEZER -
ioo r de e«/u
getien. door* de ander:
onder redactie van loes smit
„Mag ik van jou Openbare Wer
ken 1? Die waarop staat dat elke
woensdag het huisvuil wordt op
gehaald. elke eerste donderdag
van de maand het grofvuil, dat ik
woensdagmiddag en zaterdag
ochtend met mijn troep op de
stortplaats terecht kan en dat ik
tachtig zakken gratis krijg als
tegenprestatie voor de 45 reini-
gingskosten die ik per jaar moet
betalen?"
Natuurlijk zal niet iedereen die
het Orubbenvorster kwartetspel
speelt, al die gegevens steeds
weer oplepelen die op een kaartje
als Openbare Werken 1 staan.
Maar ze staan er wel. want dat is
juist het leerzame van dit kwar
tet. dat de Limburgse gemeente
Orubbenvorst voor de inwoners
van die plaats en het erbij horen
de Lottum heeft samengesteld.
Het gemeentebestuur heeft dat
gedaan toen de begroting-1977
klaar was. „om de betrokkenheid
van onze inwoners op hel ge
meentelijk gebeuren te stimule
ren". Niet dat het spel (achtmaal
vier kaartendaarom vol staat
met begrotingscijfers, maar de
kostenposten zijn. er, luchtigjes
door de kaarten gestrooid, wel in
terug te vinden. Wie „Financiën
1" in handen heeft, bezit daarmee
het hoofdstukje belastingen
waaruit je onder meer kunt leren
dat de hondenbelasting f 11.000
zal moeten opbrengen en de riool
belasting f 120.000. Op „Finan
ciën 4" is te zien. dat Grubben-
vorsl na aftrek van de uitgaven
van de totale Inkomsten voor
1977 op een batig saldo van ruim
f24.000 rekent, een uitkomst
waar menige gemeente Jaloers op
kan zijn.
Orubbenvorst zou met dit infor
matieve kwartet ook bij nieuwe
inwoners een beste beurt maken,
want letterlijk alles komt op de
Van alles hebben zijn ouders al
geprobeerd, maar hun tweejarig
zoontje kan haast niets hebben:
de kleine Thomas Nilsson uit
Lansjaerf in Zweden is nu een
maal allergisch voor vrijwel alle
eiwitten, waardoor hij maar bar
weinig soorten voedsel verdragen
kan. Gelukkig vonden zijn ouders
na eindeloos proberen uit, dat hij
wel tegen de eiwitten in bepaalde
vruchten bestand is én tegen die
in elandevlees, zodat hun kleine
tenminste niet geheel verstoken
blijft van de broodnodige
bouwstoffen. Dezer dagen is Tho
mas' vader er dan ook weer eens
een paar dagen op uitgetrokken
om het diner voor de komende
maanden voor zijn zoontje te
schieten: een elandstier van 330
kilo. Het jachtseizoen was welis
waar gesloten, maar ten behoeve
van vader en zoon Nilsson hebben
de plaatselijke autoriteiten even
een oogje dicht gedaan. Alleen al
de arbeidsuren die aan het jagen,
vangen, vervoeren, slachten, op
slaan en bereiden van de eland
vastzitten, maakt Thomas' hapje
tot een peperdure delicatesse.
Nog maar net had Richard Krue-
ger, de baas van een dierenwinkel
in Longmont (in de Amerikaanse
staat Colorado) een briefje op zijn
etalageruit geplakt met de op
roep: wie heeft mijn 27. meter
lange boa constrictor gezien? of
een klant in zijn winkel vroeg
ongerust: „wat ruik ik toch voor
vieze schroeilucht?" Krueger zet
te de hele zaak op z'n kop en vond
eindelijk zijn vermiste slang,
morsdood, rondom het heetwate-
rapparaat gekronkeld. Het dier
moet uitzijn kooi ontsnapt, op de
warme boiler afgekropen zijn en
zichzelf daar geëlektocuteerd
hebben. „Ik had deze slang al zo
lang", zei Krueger bedroefd. „Het
was een echt huisdier en nu is het
net of ik een dierbaar familielid
kwijt ben".
kaartjes voor: welke jeugdclubs
je binnen de gemeente vindt en
welke jeugdcentra, waar op het
gemeentehuis jeugdzakenis
ondergebracht, dat Grubbenvorst
een schutterij, schilderspalet,
historische kring en nogal wat
muziekbeoefenaars herbergt en
dat je er behalve aan (onder an
dere) tennissen, voetballen en vis
sen ook aan jagen, schaken en
balletdansen kunt doen. Dat je
minstens vier jaar moet zijn om
op een van beide kleuterscholen
te mogen, op woensdagmiddag
gratis kunt trouwen, maar er op
zaterdag f 350 voor moet neertel
len, dat je hoogstens twee weken
op een nieuw paspoort moet
wachten en daarvoor als boven-
de-65-er maar f 6.50 hoeft te be
talen. en verder welke nummers
je kunt draaien als na vijven de
put in de straat plotseling over
loopt of er zich een ander ..open
baar noodgeval" voordoet. Echt
een speelse methode om de inwo
ners op de hoogte te brengen van
wat er zich in hun gemeente af
speelt. Als ze op deze manier niet
bij het gemeentelijk gebeuren be
trokken raken, dan moet er wel
een genie opstaan om tets nóg
beters te bedenken.
K* -nv#
Sr
C8T7TC:
Ouwe Smokey was zo goed als de
nationale beer van de Verenigde
Staten. Wie aan bosbranden dacht,
dacht aan Smokey, want hij stond
al jaren op grote posters, de voor
bijgangers aldus toesprekend:
..Denk er om, alleen u kunt
bosbranden voorkomen". Zes
entwintig jaar leefde deze be
roemdheid in de dierentuin van
Washington, waar hij nu in zijn
slaap is gestorven. Vorig jaar april
kreeg hij. zijn „pensioen" als
bosbrandbecr. Een jonger
exemplaar volgde hem op als natio
naal symbool en de soortgenoot die
hier voor de poster opgesteld staat,
is dan ook niet meer de ware-
Smokey.
In Engelse hotels wordt het
steeds moeilijker om het traditio
nele, nogal zwaar op de maag lig
gende. ham-and-eggs-ontbijt te
krijgen. De meeste hotels serve
ren duffe vruchtensapjes. likjes
boter in een papiertje, krenterig
benepen porties ham en eieren uit
legbatterijen. De moederlijke, ge
zellige diensters van weleer zijn
vervangen door uniforme kassa
bedienden. ruimschoots besmet
met de onpersoonlijkheid van de
telmachines die ze hanteren.
Een klacht die niet van de eerste
de beste afkomstig is. maar uit de
nieuwe editie van de in Engeland
gezaghebbende Egon Ronay-gids
voor hotels en restaurants. „Het
beroemde Engelse ontbijt is nér
gens meer", klaagt de gids. waa
rin vooral kritiek wordt geleverd
op het zelf bedieningssysteem.
Wie nog zo'n „good old English'-
ontbijt wil proeven, moet er vol
gens Ronay voor naar Schotland,
waar de Britse ontbijttraditie nog
in ere wordt gehouden.
door hans de Jong
weerrapporten
Wwrupportcn van guleravond 19 u
Blokkering is een in de weer
kunde vrij veel gebruikte
term. Men bedoelt ermee te
zeggen, dat de luchtdrukver
deling als het ware verstard
is. Het stromingspatroon (ge
keken wordt nu naar de hoge
re niveaus) is in het algemeen
gesproken van west naar oost
over de aardbol gericht, maar
die stromingen houden zich
niet aan de wet „de kortste
weg tussen twee punten is
een rechte lijn". Het stro
mingspatroon vertoont vaak
grote lussen. Uitstotingen in
de richting van de Noordpool
(ruggen van hoge druk) doen
zich voor naast uitzakkingen
in de richting van de evenaar
(troggen van lage druk). In de
Jaren met een sterke blokke
ring. zoals 1975 en 1976. kan
zo een systeem van lussen
zich maanden achtereen
handhaven.
Dit betekent het naast elkaar
voorkomen van warme zuide
lijke en koude noordelijke
stromingen. Van west naar
uuSl gaaiiuc IM uiiigcileci «Ji
stuit men dan op extreme
weertypen, die totaal ver
schillend zijn van elkaar: af
wisselend is het abnormaal
droog en warm en abnormaal
nat en koud. Hoe het weer in
een bepaalde streek of land
uitpakt, hangt ervan af. of er
een hogedrukuitstoting of
een lagedrukuitzakking aan
wezig is. Zo beleefde West-
Europa bijvoorbeeld een zeer
droge lente en voorzomer (ho
ge druk), terwijl tezelfdertijd
west-Rusland een ongekend
koude en natte voorzomer
meemaakte (lage druk). In
veel jaren met een droge en
warme zomer in west- en mid
den-Europa vindt in oktober
en november een opheffing
van de blokeering plaats de
normale recht toe recht aan
west-circulatie gaat dan weer
overheersen en de ene na de
andere depressie met regen
en storm glijdt met ontstel
lend gemak op de Noordzee
en zuid-Scandinavie af.
Dai.rvan is in deze herfst wei
nig of niets te merken ge
weest tot nu toe. Almaar hou
den hogedrukgebieden de
deur naar het continent afge
grendeld Betekent een door
gaande blokkering in de ko
mende maanden nu automa
tisch winterweer voor ons
land? Dat is nog maar zeer de
vraag. Het hangt er immers
vanaf, of wij een warme zuid
elijke of een koude noordelij
ke stromingstak over ons
heen krijgen En dat nu is
juist heel moeilijk of in het
geheel niet te voorspellen.
Dat een betrekkelijk kleine
verschuiving van een blokke
rende hogedrukzone grote
gevolgen kan hebben, bleek
in oktober 1976. Een ver
plaatsing van slechts twintig
graden o.l. naar het oosten
bezorgde Engeland een zeer
natte wijnmaand met 286
procent regen in Cornwall en
348 procent in de Grampian
negiuii. Ziuiu- en uum-
Noorwegen hadden zelfs een
recordnatte oktober met 230
tot 400 procent neerslag De
depressies konden ineens
verder naar het oosten
opdringen.
In oktober 1976 is de zeewa
tertemperatuur abnormaal
warm geweest tot bij het ge
bied rond New Foundland
normaal. Tussen dertig en
vijftig graden westerlengte
en ten noorden van de vijf
tigste breedtegraad was het
Atlantische water over het al
gemeen te koud. De onder
zoeker J. Oerlemans gelooft
dat een zone met te koud
zeewater de ontwikkeling
van een koude atmosferische
trog van lage druk tot gevolg
heeft, en te warm zeewater
van een warme atmosfe
rische rug van hoge druk. bei
den aan de oostzijde van het
„afwijkende water".
Is dit inderdaad zo, dan zou
de plas koud oceaanwater
ten zuiden van Groenland in
afgelopen oktobermaand wel
eens de trog van lage druk
over het oostelijk deel van de
oceaan Uït Noord-Afrika heb
ben kunnen doen installeren:
het systeem dat ons weken
achtereen veel zachte, zuide
lijke winden deed toekomen
Nu ligt er bij Ierland juist een
nieuw hogedrukgebied van
1.030 millibar, dat zich sterk
in noordoostelijke richting
uitbreidt. Na wegtrekken van
een koufront zal het bij ons
overwegend droog weer ge
ven met opklaringen en een
toenemende kans op
nachtvorst. De lucht achter
het koufront was gisteren in
Engeland en Ierland al zeer
breed opgeklaard In mid-
den-Ierland werd dinsdag ze
ven uur zon geregistreerd De
wind was op veel plaatsen
noordelijk geworden en
plaatselijk zelfs noord
noordoost. onder meer in
Manchester. In zuidoost-
Engeland was tot gister
avond 7 uur plaatselijk 8 mm
regen gevallen.
Stockholm
HOOOWATER donderdag 18 november Vlis-
aingen 10 45 23 23, Harlngvlu-Uluiicn 10.56-
23 28. Rotterdam 0 25-12 39. Schcvenlngcn
II 55- IJmulden 11 28- Den Helder
3 33 18 43. Horlingi-n 5 46 19 07. Delfzijl 8 02
2102
