Honderden uit Soweto scholieren gevlucht Thaise militairen effenen de weg voor het communisme log geen datum Stoor overdracht nacht Rhodesië EG koeltjes tegen Oosteuropees blok Vredesmacht trekt Beiroet binnen Demonstratie tegen vrijlating Gesprek Joodse activisten in Sowjet-Unie op vrije voeten gesteld China reageert negatief op toenadering Sowjet-Unie Huis Portugese oud-minister door bom getroffen Israël wijst Unesco ontwerpresolutie af ..v» Rteth ISDAG 16 NOVEMBER 1976 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 willen y 70-63801 de Joi ScheifENÊVE (UPI, AFP) De Rhodesië-conferentie in Genève eeft nog geen datum kunnen vaststellen voor de formele lachtswisseling in Rhodesië. Twee van de vier zwarte leiders onden zich gisteren niet verenigen met een Brits voorstel, 3emeni raarin die dag niet precies wordt vastgesteld, maar wel een ook treefdatum wordt aangegeven. lanqdur verplet c leiders Moegabe en Nkomo blij- cerstfet m voorlopig vasthouden aan hun het kc^u dat Engeland nu bepaalt wan- uitreiktv^j het de soevereiniteit in Rhode- >or nodi \f zal overdragen aan de bevolking ïn bero< jdaar Volgens hen biedt het voor- ing (gii^i dat gisteren ter tafel kwam nog weinig zekerheid. De conferentie daarop verdaagd om Nkomo en loegabe de gelegenheid te geven et voorstel nader te bestuderen, itoonst bijeenkomst van gisteren duurde kinder under dan een hal* uur Daarin ntwen» de Britse voorzitter Ivor Ri- 3 eekm! *ni met het volgende plan: de nde tek oevereiniteit in Rhodesië wordt eeks vi vergedragen zodra alle procédures zien I »arvoor ziin afgerond. Dat kan vol- en van «ns de Britten op z'n vroegst op 1 premh» ecember 1977 en uiterlijk op 1 ..*wf 1 Q70 MlfAmA on MAOOOKO uro. meningsverschil over de datum de hele conferentie niet te lang mag ophouden. Anderen menen daarentegen dat Mozambique de beide Rhodesische leiders juist weer aanmoedigt het been stijf te houden. Dat zou beteke nen dat de meningsverschillen tus sen de zogenaamde frontlijnstaten (Tanzania, Zambia, Mozambique en Botswana, alle vier in Genève aan wezig met de speciale status van waarnemer) ook nog eens gaan mees pelen in het moeizame overleg in Genève. Invloed Sowjet-Unie te groot BRUSSEL (UPI, ANP) De Europese Gemeenschappen (EG) zullen hun handelsbetrekkingen met de Comecon (de „EG van Oost-Europa") voorlopig op een laag pitje houden. De EG wil voorlopig niet met de Comecon als organisatie over een handels akkoord onderhandelen, maar geeft er de voorkeur aan deze zaken af te doen met ieder Oosteuropees land afzonderlijk. Bewoners van Rome trokken naar het parlement om te protesteren tegen het besluit van de Italiaanse regering om de voormalige kolonel van de SS. Herbert Kappler voorwaardelijk in vrijheid te stellen. Kappler werd veroordeeld omdat hij tijdens de tweede wereldoorlog opdracht had gegeven om 335 Romeinse gijzelaars in grotten van Ardeatine dood te schieten. De demonstranten droegen borden met zich mee waarop stond: „Kappler, in de grotten van Ardeatine stroomt nog steeds het bloed." Procedure laart 1978. Nkomo en Moegabe vre- en dat daarmee de mogelijkheid ipen blijft om de onafhankelijk- houdtdfceidsdatum nog veel verder te ver- nestyli ichuiven. klngnx Lelde De leider van de blanke delegatie, poli tleb minister Pieter van der Bijl, nesië. D ilnspeelde daar gisteren ook al op. in hetp. Hij zei dat het volgens hem al moei- p Rapa lijk genoeg zal zijn om het proces van machtswisseling in twee jaar af U ronden. Maar als blijkt dat een kortere overgangstijd mogelijk is, dat is zijn delegatie bereid om de icht van de macht op een etrder tijdstip onder ogen te zien. Twee andere zwarte leiders, Sithole «i Moezorewa, gingen wel akkoord nrt het voorstel van voorzitter Ivor iard. Zij vinden dat nu maar snel m afspraak over de datum voor de "itsoverdracht moet worden •steld zodat de conferentie andere zaken kan gaan praten, •moet er bijvoorbeeld nog worden •ken over de samenstelling van regering in de overgangsperiode, bedoeling is dat de voltallige con- intie donderdag weer bijeen tomt, maar er werd gisteren reke ning mee gehouden dat dit al eerder bet geval zal zijn. Volgens verschil lende bronnen in Genève zijn Nko- no en Moegabe onder druk gezet joop hun buurlanden Tanzania en rd 108 ambia. die eveneens vinden dat het endest een f e rol zorging mr. Pi in wié- se, Uan en Haag, uur een t over iden. Dr afdelin :oek vai De blanke en de zwarte delegaties zijn het wel eens over de door Enge land uitgestippelde noodzakelijke wettelijke procedures, die tot onaf hankelijkheid moeten leiden. De be nodigde stappen zijn: Afronding van de Geneefse confe renties Britse wetgeving om een interim regering te installeren, die in de plaats komt van de huidige blanke minderheidsregering. Het voorbereiden van algemene ver kiezingen door kiezers-registratie, af bakening van kiesdistricten, en met opstellen van een kieswet. Opstellen van een grondwet voor Zimbabwe, waarin onder meer de structuur van de regering van de onafhankelijke staat wordt uitge werkt. Een constitutionele conferentie in Londen ter goedkeuring van de grondwet. Aanvullende wetgeving door het Britse parlement om de grondwet te bekrachtigen Verkiezingen in Rhodesië voor de nieuwe regering, waarna de onafhan kelijkheid kan volgen. 60Ö"scholieren zijn de afgelopen maa Dit besluit is gisteren in Brussel ge nomen door de vergadering van de ministers van buitenlandse zaken van de negen EG-landen. De minis ters reageerden hiermee op een ver zoek van de Comecon. Sinds onge veer drie jaar zoekt de Comecon, die sterk door de Sowjet-Unie wordt overheerst, toenadering tot de EG. In een redevoering van 1973 opperde Sowjet-leider Leonid Breznjew voor het eerst het idee van samenwerking tussen beide grote economische blokken in Europa. Daarvoor was de EG vanuit Moskou altijd alleen maar veroordeeld als een verdachte kapitalistische instelling. In februari van dit jaar deed de Sowjet-Unie formeel het voorstel om onderhande lingen tussen de Comecon en de EG te beginnen. De EG-ministers hebben daarop nu geantwoord dat zij wel willen onder handelen over samenwerking op be paalde gebieden, maar dat zij de handel er liever buiten houden. In een afzonderlijke brief wordt voorge steld om besprekingen over han delsbetrekkingen met de Oosteuro- pese landen afzonderlijk te be ginnen. JOHANNESBURG (Reuter, UPI) Meer dan 6Ö(Tscholieren zijn de afgelopen maanden de zwarte Zuidafrikaanse stad Soweto ontvlucht. De meesten van hen zijn naar Botswana, Zuid-Afrika's noordelijke buur, getrokken. Dit blijkt uit een verklaring van een woordvoerder van de regering in Botswana. In Soweto braken in juni van dit jaar ernstige ongeregeldheden uit nadat scholieren zich verzetten tegen het Afrikaans als verplicht leervak Het massale protest van de scholieren werd gezien als een uitbarsting van opgekropte gevoelens tegen de Zuid afrikaanse apartheidspolitiek. In de maanden daarna bleef het onrustig in Soweto, maar de afgelopen maand hebben zich geen ongeregeldheden meer voorgedaan. Die rust wordt voor een deel veroor zaakt door het verdwijnen van grote groepen scholieren. Veel kinderen zijn niet meer op school verschenen na de laatste botsingen tussen beto gers en politie. Verder zijn er bij de politie veel meldingen van ouders binnengekomen die kinderen mis sen. Veel van die vermiste kinderen blijken nu in het buitenland te zit ten. Volgens de regering van Botswa na zijn daar zeker 500 Zuidafrikaan se kinderen uit Soweto gesignaleerd. Al eerder maakten de Verenigde Na ties bekend dat in Swaziland 130 jonge vluchtelingen uit Soweto wa ren aangekomen. Verder staat wel vast dat er ook enkele tientallen naar Lesotho (geheel omringd door Zuidafrikaans grondgebied) zijn ge trokken De Zuidafrikaanse politie is de afge lopen maanden zeer hard opgetre den tegen de scholieren van Soweto. Bij de betogingen zijn vele tientallen door politie-kogels gedood. Boven dien zijn er voortdurend arrestaties op grote schaal onder scholieren ver richt. In de Zuidafrikaanse hoofdstad Pre toria is gisteren het proces begonnen tegen de journalist Anthony Holi day. Deze wordt er van beschuldigd gewerkt te hebben voor het Afri kaanse Nationale Congres (een ver- zetsbeweeine) en de communis tische partij van Zuid-Afrika. Hij zou hebben geprobeerd een onder grondse cel op te zetten van deze organisaties, die beide zijn verboden in Zuid-Afrika. door Johan ten Hove De nieuwe Thaise militaire gT'houdJ machthebbers hebben er van - het begin af aan geen twijfel over laten bestaan hoe ze den ken over „het communisme". Toen admiraal Sa-Ngad Tsjalo- ryoe, de naar voren geschoven leider van de staatsgreep van 6 oktober de machtsovername bekend maakte zei hij al dat de militairen wel moesten ingrij pen omdat er een samenzwe- ring bestond die Thailand wil- öe overleveren aan het commu nisme. na: „Va :tadsve tuit Stad hiatri* ich IJn jaa de ther Igd zij geopet 1.30-21- -12.001 De nieuwe premier, Thanin Kraivi- chien. die bekend staat als een notoi re anti-communist, liet in een van fijn eerste redevoeringen weten dat Thailand zich harder tegen de com munistische buurlanden Vietnam. Laos en Cambodja zal opstellen dan gebeurd in de drie jaren onder Hollai premier Koekrit Pramoj en de enke- aisschje maanden onder diens broer Seni Pramoj. leursM et afst Lidwin in D nt: „Vridat er Vietnamese communisten n. dat zou ?1 de ie bot Vlak voor de coup verkondigde de Thaise militaire radio al keer op keer Eélnfiltreerd waren in de Thamma- «at-universitelt in Bangkok en dat de opstandige studenten wapens :hapfl hadden gekregen uit communis- tische landen. De premier kondigde Ver(jer aan ^a^ Thailand jje betref. kingen met de Verenigde Staten zal verbeteren. Hierbij gevoegd de klop jacht op en de arrestatie van duizen den linkse mensen (voor de Thaise militairen communisten), en het is duidelijk waar het nieuwe Thaise bewind voor staat: Thailand zal niet. toals haar buurlanden opgeslokt worden door het „internationaal op rukkende communisme". De beste remedie hiertegen is volgens de Thaise militairen een hard autoritair regiem dat korte metten maakt met communistische infiltranten uit het buitenland en evenzeer met linkse elementen in het binnenland. Dominosteen Een oud thema komt terug. Thai land als de dominosteen, die op het punt staat te vallen en nu door het kloeke ingrijpen van een aantal mili tairen overeind gehouden moet worden. Na de val van de militaire dictatuur van maarschalk Thanom Kitte- katsjorn in 1973 en het begin van het democratische experiment leek men van deze door de Amerikanen gelan- Laos en Cambodja hebben doen „vallen". Thailand wès geen kolonie en hèd geen nationalistische beweging. Het politieke bewustwordingsproces is hier nog nauwelijks op gang geko men, zodat een tradiotionele onge lijke feodale structuur kon blijven bestaan. Via het democratisch expe riment van na 1973 moest hier gelei delijk aan verandering in worden aangebracht Maar zo'n overgangs fase gaat met grote moeilijkheden gepaard. Er zijn groepen voor wie alles te snel gaat. Aan het hoofd hiervan stellen zij zich wiens belan gen in het gedrang komen. En er zijn groepen waarvoor het nooit snel genoeg gaat. In Thailand bestond de voorhoede van deze laatste groep uit een zeker niet groot aantal linkse studenten die ontegen zeggelijk met hun marxistische leu zen grote delen van het nog steeds traditioneel denkende Thaise volk de angst om het hart deden slaan. Het waren de militairen en de oude aristocratie die hier dankbaar ge bruik van gemaakt hebben. De vroegere Thaise premier Koekrit Pramoj wordt hier in Peking ontvangen door de toenmalige vice-premier Teng Hsiao-ping van China. Burgeroorlog ceerde domino-theorie te zijn afge stapt. Premier Koekrit Pramoj be gon in eerste instantie voorzichtig, maar na de Amerikaanse aftocht uit Indo-China veel bewuster, openin gen te zoeken bij zijn communis tische buren. Hij ging op reis naar Peking, waar Mao Tse-toeng hem hoogst persoonlijk ontving en hem haarfijn uitlegde hoe je communis tische guerilla's moest aanpakken. Koekrit was zeer onder de indruk van Mao's kennis in deze aangele genheden (de Chinese partijleider had ontegenzeggelijk enige ervarin gen met communistische guerrilla's) maar keerde toch met enige onrust naar huis. Hij wist ook dat Peking zich zeker niet genoodzaakt ziet steun te onthouden aan op China geörienteerde communistische be wegingen in een land. waarmee het op staatsniveau hartelijke betrek kingen onderhoudt. Koekrit knoopte ook betrekkingen aan met het nieuwe Vietnam en Laos en voldeed vrij spoedig aan de eis van Hanoi om alle Amerikaanse troepen het land uit te zetten. Begin dit jaar verdwenen de laatste Ameri kaanse militairen uit Thailand Koekrits activiteiten om eventuele buitenlandse agressors de wind uit de zeilen te nemen door het „imperi alistische Amerikaanse gevaar" uit Indo-China te verbannen kunnen ge zien worden als een poging de zwak te van de domino-theorie aan te to nen. Het is niet in de eerste plaats het „internationaal oprukkend com munisme" dat staten doet „vallen". Belangrijker zijn de binnenlandse onrechtvaardige verhoudingen die onderdrukte bevolkingsgroepen doen neigen naar een meer egalitaire ideologie en het daarbij passende ontwikkelingsmodel. Koekrit deed in zijn korte regerings periode dan ook moeite de voor Thailand noodzakelijke hervormin gen door te voeren. Zo is groot grondbezit in een land waar rond de 400 aristocratische families vrijwel alle bebouwbare grond in handen hebben een doorn in het oog van een opkomende radicale élite. En mil joenen onderdrukte pachters vor men een potentiële macht, die door middel van bepaalde politieke ideeën bewust gemaakt kan worden en dan tot groot verzet in staat is Zowel Koekrit als Seni Pramoj heb ben echter de kans niet gehad langs geleidelijke weg de hervormingen door te voeren. Geen kolonie Daarbij moet bedacht worden dat Thailand nooit in de gebruikelijke zin van het woord een westerse kolo nie is geweest. Met wisselend en Britse koloniale overheersers van hun buurlanden tegen elkaar uitge speeld. Thailand heeft dan ook nooit de nationalistische bewegin gen tegen een koloniale machtheb ber gekend. Het miste de nationalis tische bewegingen die elders in hun strijd tegen de koloniale machten (en hun feodale bondgenoten in het eigen land) in de derde wereld een versneld politiek bewustwordings proces veroorzaakten en de noodza kelijke sociale en economische ver anderingen op gang brachten. In Indo-China hebben deze. in eerste instantie nationalistische bewegin gen. later naar het communisme overhellend, omdat alleen uit die hoek steun te krijgen was. Vietnam. In een democratisch spel. dat in Thailand moeizaam op gang leek te komen, moeten van beide groepen de scherpe kanten afgeslepen wor den om tot een werkbare coalitie te komen. Aan dit spel is door de mili tairen hardhandig een einde ge maakt. Zij boorden een prille demo cratie de grond in en joegen veel verbitterde linkse jongeren en te leurgestelde democraten de Thaise oerwouden in. waar ze zich momen teel organiseren om gewapend ver zet te bieden tegen de nieuwe machthebbers. Velen zijn naar het noorden getrok ken om zich aan te sluiten bij de communistische guerrilla's. Ook zij zijn net ais de militairen nu niet meer bereid tot het spelen van het democratische spel. De polarisatie is te groot geworden en Thailand lijkt zich op te maken voor een lang durige burgeroorlog. En als het land tenslotte toch „in communistische handen valt", dan hebben de huidi ge militaire machthebbers daar ze ker het hunne toe bijgedragen. Dit is het tweede verhaal over de ontwikkelingen in Thailand. Het eerste stond in de krant van zaterdag 13 november. Terwijl eenheden van de Ara bische vredesmacht gisteren de Libanese hoofdstad Beiroet bin nentrokken luisterde een jour nalist in de stad het volgende gesprek af tussen een Palestijn en een lid van de militia van de rechtse Nationale Liberale Partij: „Eli, kun jij je herinneren dat Grad-raketten voortdurend op het veiligheidsgebouw van het nabijgelegen Hotel Dieu Zie kenhuis werden afgeschoten?**, vroeg de Palestijn. „Ik was de gene die de raketten heeft afge vuurd." „O, werkelijk?" antwoordde de rechtse militia man. „Ik heb het Barbir Zie kenhuis zo vaak beschoten dat ik nu mortieren kan afvuren zonder te richten en dan nog het ziekenhuis zou treffen". Een nogal makaber gesprek tus sen twee mensen die elkaar meer dan achttien maanden naar het leven gestaan hebben. MOSKOU (UPI) In Moskou zijn gisteren twee Joodse activisten, be schuldigd van „misdadige straatschenderij", uit gevan genschap ontslagen, zo wordt van Joodse zijde meegedeeld Het zijn Boris Tsjernobilski en Iosif Ass Het openbaar ministerie heeft hun mee gedeeld. dat de zaak gesloten is De aanklacht tegen hen ls weliswaar bewezen, aldus de verklaring van het ministerie, maar er zijn verzach tende omstandigheden In aanmer king genomen de opvatting dat de Oosteuropese landen binnen het Comecon in feite niet de vrijheid hebben hun eigen economisch beleid te bepalen. In Brussel werd er gisteren nog op ge wezen dat alle belangrijke functies bij de Comecon door Russen worden bezet. De EG-landen onderhandelen daarom liever rechtstreeks met de Oosteuropese landen. Portugal Politiek Deze houding van de EG-ministers heeft een politieke achtergrond. De EG wil de Comecon niet als een gelijkwaardige partner erkennen vanwege de overheersende positie van de Sowjet-Unie in het Oosteuro pese blok. In het westen overheerst BEIROET (AP. UPI, Reuter) Voornamelijk Syrische troepen deeluitmakend van de Arabische vredesmacht hebben gisteren de Libanese hoofdstad Beiroet bezet. De Syrische troepen, die tegen zons opgang met ongeveer zesduizend man en vierhonderd tanks via ver schillende routes de stad bin nentrokken. ontmoetten vrijwel geen verzet. Eerder hadden de vij andelijkheden tussen de elkaar in Libanon bestrijdende partijen de ge hele nacht gewoed. De Syrische troe pen namen in het centrum van de stad posities in om de linkse en de rechtse strijdkrachten uit elkaar te houden. Andere Syrische troepen trokken naar het internationale vliegveld van Beiroet, dat sinds maanden gesloten is. Aan de bezetting van de Libanese ministeries, de centrale bank. verla ten legerbarakken en elektrici teitscentrales en radio- en televisie stations werd ook deelgenomen door troepen uit Saoedi-Arabië. Soedan en de Verenigde Arabische Emira ten. Flatgebouwen die lange tijd als sluipschutternesten dienst hadden gedaan werden aan beide zijden van het front eveneens door soldaten van de vredesmacht bezet. Hiertoe be hoort ook het fel bevochten Holidy Inn Hotel. De leider van de Palestijnse Bevrij dingsbeweging (PLO) heeft zijn guerrillastrijders opdracht gegeven zich uit al hun posities in Beiroet terug te trekken en hun kantoren in de stad te sluiten. Met busladingen tegelijk vertrokken de Palestijnen naar de vluchtelingenkampen ten zuiden van de Libanese hoofdstad. Arafat- werd ondertussen gisteren voor besprekingen in de 8yrische hoofdstad Damascus verwacht. De EG-landen hebben nog niet een gemeenschappelijk standpunt over een eventueel verzoek van Portugal om toelating tot de Europese Ge meenschapen. De huidige Portuge se premier Soares heeft aangekon digd te zullen streven naar het EG- lidmaatschap. Begin volgend jaar zal hij een rondreis langs verschillen de Westeuropese landen maken. Aangenomen wordt dat kort daarna het Portugese verzoek zal worden ingediend. De Nederlandse staatsse cretaris Laurens Brinkhorst vertelde dat er gisteren over gesproken was PEKING (AP. UPI. Reuter) In een toespraak van de Chinese vice- premler Li Hsien-nien heeft Peking gisteren de toenaderingspogingen van de Sowjet-Unie sinds de dood van Mao van de hand gewezen. Op een diner ter ere van de president van de Centraal Afrikaanse Repu bliek. Achmed Bokassa. zei de vice- premier dat de Russen „voortdu rend de indruk wekten alsof er een verbetering in de betrekkingen" zou plaatsvinden Li stelde dat China het buitenlandse beleid zoals dat door Mao werd voorgestaan zou blij ven voeren. Bij de toespraak van Li verlieten de Oosteuropese ambassa deurs de zaal. De vier radicalen die verleden maand in China werden aangehou den. zijn beschuldigd van het bera men van een aanslag op wijlen pre mier Tsjoe En-lai. Dit werd gisteren in diplomatieke kringen in de Chine se hoofdstad verteld. Ook zouden de vier radicalen „geld als vuil hebben uitgegeven" en een „decadent en immoreel leven" hebben geleid. De ze beschuldiging uitte gisteren het Volksdagblad. Ook zouden zij tot geweldpleging hebben aangezet, de produktie hebben verstoord en „be ledigende beschuldigingen tegen mensen hebben geuit." Het artikel in het Volksdagblad was een van de felste aanvallen tot nu toe op de vier radicalen, waartoe ook de weduwe van Mao Tse-toeng, Tjslang Tsjing behoort. LISSABON (UPI) Een bomexplo sie heeft gisteren grote schade aan gericht in het huis van Antonio Lo pes Cardoso, tot voor twee weken minister van landbouw in de Portu gese regering. Cardoso is een van de meest prominente en omstreden fi guren van de linker vleugel van de regerende socialistische partij. Toen de bom ontplofte lagen Cardoso en zijn gezin nog te slapen. Er raakte echter niemand gewond. Wel werd niet alleen in het huls van Cardoso maar ook in de buurt in het centrum van Lissabon grote schade aange richt. De bomexplosie beëindigde een periode van drie maanden van relatieve rust in Portugal. NAIROBI (UPI, Reuter). Israël heeft gisteren verklaard dat pogingen van Afrikaanse en Arabische landen Is raël te veroordelen voor zijn politiek in de bezette gebieden, nutteloos en steriel zijn en niet bevorderlijk voor het op gang komen van vredesbe sprekingen in het Midden-Oosten Professor SJlomo Avineri wees met deze woorden een preambule af in een ontwerpresolutie voor de alge mene vergadering in Nairobi van de Organisatie voor Onderwijs. We tenschap en Cultuur van de Verenig de Naties (UNESCO), waarin een veroordeling van Israël is opge nomen. Verwijzende naar een uitlating van president Sadat van Egypte, gedaan in het weekeinde, dat hij bereid is de strijdbijl te begraven en vrede te sluiten met Israel, zei Avineri dat de Unesco-resolutie de weg naar verwe zenlijking van dat initiatief niet helpt banen. In de ontwerpresolutie van een der tigtal Arabische en Afrikaanse lan den worden de Israëlische handelin gen in de bezette gebieden veroor deeld als ..strijdig met de rechten van de mens" Israël vindt het ontwerp zowel juri disch als moreel onjuist omdat de Unescommissie die een bezoek aan de gebieden mag brengen, nog niet ter plaatse is geweest en nog geen rapport heeft uitgebracht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7