„Je kunt er niet
eens bij breien'
dichtbij
Commentaar
Géén kiesdrempel
Na 20 jaar
Veel religieuze radio- en tv-programma's moeilijk te volgen
Starfighter stort
neer: piloot
kan zich redden
Ontkoppeling in omroepwereld
SfechédïvvuMzrk vSn tf]\éwV^nVoorn^?
pak nu automatisch „trouw"
lachen
ruilen
straatbomen
het weer
N ovemberflodders
Personencontrole
op Schiphol nu
geautomatiseerd
«WOENSDAG 3 NOVEMBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 5
I Nog voordat het initiatief-
j wetsontwerp van de KVP-ers Van
der Sanden en Andriessen bij de
Tweede Kamer in behandeling
komt, weten professionele neuzen-
t tellers al te melden dat het met een
niet eens zo geringe meerderheid
zal worden verworpen.
Wij kunnen daar niet over treuren.
Het initiatiefvoorstel is niet erg
sympathiek. Het maakt om te be-
1 ginnen al een nare indruk naar
buiten toe wanneer grote partijen
zichzelf op kosten van de kleinste
proberen te verrijken. Bij dit soci
aal-psychologische bezwaar voegt
zich het materieel nog zwaarder
wegende feit dat een drempel van
twee procent drie Kamerzetels
een onmiskenbare inbreuk bete
kent op de afspiegeling van het
scala van politieke stromingen en
strominkjes die de Tweede Kamer
te zien geeft.
Deze bedenkingen zouden met eni
ge pijn wel te overkomen zijn wan
neer daarmee andere, hogere be-
langen zouden zijn gediend. Maar
die belangen zijn in geen velden of
wegen te bekennen.
Als voornaamste argument voor de
invoering van de kiesdrempel geldt
dat het optreden van de kleine par
tijtjes zo tijdrovend zou zijn dat de
voortgang van het echte" of „se
rieuze" parlementaire werk erdoor
zou worden belemmerd. Voorzover
er in dit argument een verwijt aan
het adres van de kleine fracties
schuilgaat is het wel zeer on
rechtvaardig. De woordvoerders
van partijen als SGP, GPV en PSP
houden wat hun spreektijden be
treft nu juist angstvallig maat tij
dens de debatten van de Kamer.
Wat dat betreft zijn zij een voor
beeld voor die Kamerleden uit de
kring van de KVP die er een eer in
lijken te stellen, hun toespraken zo
lang en saai mogelijk uit te spinnen
en dan nog onverstaanbaar uit te
spreken ook. Men kan er zeker van
zijn dat de grote fracties wal raad
zullen weten met de spreektijd die
door het verdwijnen van de kleine
fracties zou vrijkomen: de bijdra
gen aan de Kamerdebatten zullen
nog breedvoeriger, specialistischei
en wolliger worden.
De kleine fracties in de Kamer-
functioneren vaak als een soort
stoorzender op de golflengte van de
grote. Kleine groepjes die hun be
ginselen strikt en scherp hebben
geformuleerd en van daarujt een
krachtige overtuiging uitdragen,
brengen de grote partijen dikwijls
in een ongemakkelijke situatie. De
grote partijen zijn van zulke getui
genissen echter niet af wanneer zij
het parlementaire kanaal ervoor
kunstmatig afsluiten. Zodra dat zou
gebeuren, zou het extremisme op
de duur binnen de partijen zelf de
kop opsteken om daar de variatie
van standpunten te komen uitbrei
den en zo de grijsheid, de onduide
lijkheid van de grote partijen te
bevorderen.
De conclusie moet luiden dat invoe
ring van de kiesdrempel geen enkel
klemmend probleem oplost, maar
daarentegen wel nieuwe schept.
Het is morgen twintig jaar geleden
dat de Sowjet-tanks een eind maak
ten aan de vrijheidsbeweging, die
de onafhankelijkheid van Honga
rije ten opzichte van de Sowjet-
Unie bleek te hebben verwezen
lijkt. In al die jaren hebben de
Hongaren hun best gedaan deze
donkere periode in zijn geschiede
nis te vergeten, ten negeren, of er
een verklaring achteraf voor te ge
ven. Dat blijkt ook nu nog niet
eenvoudig te zijn.
De Hongaren onder de dertig jaar,
die de meerderheid van de bevol
king uitmaken, hebben er uiteraard
minder moeite mee dan degenen
die de adembenemende gebeurte
nissen in de herfst van 1956 hebben
meegemaakt. Zij moesten toezien
dat de Sowjet-Unie uit louter poli
tiek zelfbehoud (en pas daarna uit
strategeische overwegingen) met
bruut geweld een eind maakte aan
hun vrijheidsstreven.
De bevolking van Hongarije heeft
het betrekkelijk goed. Het goulasj-
communisme van partijleider Janos
Kadar, dat het gemis aan politieke
vrijheid moest compenseren, heeft'
dat mogelijk gemaakt. En anders
dan in Tsjechoslowakije wordt het
de Hongaren niet meer aangere
kend. dat zij in 1956 de „verkeerde
kant" hebben gekozen.
Een feit blijft echter dat de aanwe
zigheid van Sowjet-troepen hoe
zeer ook aan het gezicht onttrokken
de Hongaren er voortdurend aan
herinnert, dat zij zich geen enkele
illusies moeten maken over wat zij
verstaan onder onafhankelijkheid
en vrijheid. En dat terwijl de Sow
jet-Unie buiten haar eigen
machtsgebied alle onafhankelijk
heids- en vrijheidsbewegingen
steunt.
De Sowjet-overheersing in Honga-
Onlangs zijn de resultaten gepubliceerd van een onderzoek naar het aanbod van radio en televisie
op het gebied van religieus en sociaal-maatschappelijk belangrijke programma's. Dat onderzoek
werd opgezet door de Persdienst van het bisdom Breda. Het is de zoveelste fase in een activiteit die
een aantal jaren omvat; eigenlijk al sinds het Vaticaans en het Pastoraal Concilie, toen in de
rooms-katholieke kerk het gesprek over de eigen plaats van de massamedia binnen de verkondi
ging op gang is gekomen.
Aan het onderzoek namen dertig
personen deel uit Zeeland en West-
Brabant, het grondgebied van het
bisdom Breda. Ze waren allen rooms-
katholiek en naar men moet aanne
men zelfs van het trouwe soort. Dat
valt af te leiden uit de selectie van
deze dertig (enkele pastoors, oud
deelnemers aan cursussen voor pas
torale toerusting, leden van bera
den). Bij elkaar gaven ze wel een
doorsnee van de katholieken in dit
bisdom: priesters en leken, ouderen
en jongeren, huisvrouwen en
werknemers, gezonden en zieken de
den mee.
De vraag die hun werd gesteld was:
luister of kijk een of meer delen van
een bepaalde dag en noteer alles wat
op het gebied van religieuze pro
gramma's wordt geboden. Doe dat
vier weken lang (de maand februari
1976) en stuur de rapporten in opdat
daarna alles zo goed mogelijk kan
worden gerangschikt. Hoewel de
deelnemers tevoren een uitvoerige
handleiding ontvingen, werd hun te
vens gevraagd na de eerste week een
verslagje in te zenden zodat er even
tueel kon worden bijgestuurd.
Geen losse flodders
Zo'n idee komt op een gegeven
ogenblik op tafel en wordt dan wat
gemakkelijk-spontaan opgenomen.
In werkelijkheid vergde het hele pro
ject veel meer aandacht en tijd dan
was voorzien. Daarom heeft de uit
werking wat op zich laten wachten,
maar het leek verstandiger een rede
lijk stuk te presenteren dan wat los
se flodders.
Het resultaat dat overigens geen
pretenties heeft is er nu en het
heeft flinke aandacht gekregen,
vooral ook van de omroepen. Toch
laat me dat laatste vrij koud. Het is
plezierig dat omroepen zich aan de
hand van een overzicht bezinnen op
datgene wat religieus of sociaal be
langrijk wordt geacht, maar al te
veel zullen ze zich er toch niet van
kunnen aantrekken.
Dergelijke programma's zijn per se
geen publiektrekkers en daar kan
zelfs de meest christelijke A-omroep
niet langs. Bovendien vind ik het
veel belangrijker dat het totale aan
bod van een beginselomroep (de Va-
ra inbegrepen) getuigt van een be
paald ideaal. Ik denk dat daarin eer
der de identiteit tot uiting komt dan
in een afwisseling van kerkdiensten
en platsvloers amusement, om het
eens heel plastisch te zeggen.
Dat de NCRV uit het onderzoek zo
nadrukkelijk naar voren kwam is
wat dit betreft niet zo opvallend.
Enkele meningen van deelnemers:
„Als je de NCRV opzet weet je altijd
dat het beschaafd blijft." En: „De
programma's van de NCRV hebben
iets eigens. Net als de VPRO en de
EO zijn ze herkenbaar."
Eigenlijk doel
Eigenlijk doel van dit onderzoek
was: de pastores en al degenen die
verder actief in de kerk bezig zijn
eens te attenderen op het vele dat
televisie en vooral radio te bieden
hebben. Er zitten aan het aanbod
van omroepen twee kanten als het
LEEUWARDEN Boven de Wad
denzee is gistermiddag een Star
fighter van de Koninklijke
Luchtmacht verongelukt. De vlie
ger. de 24-jarige eerste luitenant B.
J. M. Duiveman uit het Brabantse
Uden, kon zich met zijn schietstoel
in veiligheid stellen. Hij werd door
een helikopter van de luchtmacht
opgepikt en naar de vliegbasis Leeu
warden gebracht. Het vliegtuig is
tien kilometer ten oosten van Texel
terecht gekomen.
rije blijft een grove schending van
het internationale recht, met name
van de afspraken die de gealliseer-
den aan het eind van de Tweede
WSereldoorlog hebben gemaakt.
Deze stelden slechts vast dat de
landen van Oost-Europa i,feitelijk"
(de facto), maar daarom nog niet
„wettig" (de jure) tot de in
vloedssfeer van de Sowjet-Unie
zouden behoren.
Ook is de houding van Moskou
tegenover Hongarije en de andere
Oosteuropese landen in strijd met
letter en geest van het slotdocument
van Helsinki, dat vorig jaar eve
neens door de Sowjet-Unie plechtig
werd ondertekend.
Hieraan zal niets veranderen, zo
lang men in Moskou van mening
blijft dsat elk vrijheidsstreven in
Oost-Europa zo nodig met geweld
moet worden onderdrukt (zoals in
1968 nog in Tsjechoslowakije) om
te voorkomen dat het zich als een
besmettelijke ziekte ook over de
Sowjet-Unie uitbreidt.
om de pastoraal gaat. Het eerste is
dat pastores dikwijls in contact ko
men met gewone mensen, voor wie
vooral televisie een onmisbare bron
van ontspanning is.
Ze zijn verzot op André van Duin.
voetbal en de gebroeders Hammond
en willen daarover praten. De pastor,
die op het moment van uitzending
meestal iets anders (beters in zijn
ogen) te doen heeft, mist dat soort
programma's altijd, tenzij misschien
een wedstrijd om de Europa-Cup,
want dan vindt hij toch overal de
deur gesloten. Zijn leef- en dus ook
kijkpatroon is anders. Dat betekent
wel dat hij een stuk raakvlak met
zijn kudde ontbeert.
Omroepblad
Op deze kant is het onderzoek van
het bisdom Breda niet ingegaan; het
is een verschijnsel van totaal afwij
kende aard, dat eerder door een so
cioloog moet worden bestudeerd en
zeker niet zomaar valt te inventari
seren. Wel hebben we ons bezig ge
houden met het tweede aspect: al
datgene wat radio en televisie bie
den en wat dienstig kan zijn voor de
informatie of bijstudie van de pasto
res. Daar wordt, zo heb ik gemerkt,
veel te weinig gebruik van gemaakt.
Ook tnet inachtneming van de afwij
kende dagindeling van priesters (het
geldt allemaal overigens nagenoeg
ook voor predikanten) valt er toch
heel wat te beluisteren of te zien.
Maar dan moet, zoals uit het onder
werp met nadruk naar voren kwam,
gericht worden gekeken of geluis
terd. Dat betekent dat een om
roepblad onontbeerlijk is en dat er
tijdig in moet worden aangestreept.
Enkele medewerkers aan het onder
zoek meenden trouwens dat de
gidsredacties ernaar moeten streven
hun toelichtingen uitvoeriger te
maken.
Als ik toch over de plaats van het
omroepblad spreek: een deel
neemster kwam met een interessan
te suggestie. Zij merkte dat de IKON
teksten van een meditatiedienst be
schikbaar stelde en vroeg zich af:
kunnen met name KRO- en NCRV-
gids zulke dingen nu niet melden en
ook die van elkaar?
Prominenten
In het totaal onderzoek van alle om
roepen tezamen blijkt de NCRV naar
voren te springen als het om radio
gaat, terwijl IKON bij de televisie er
prominent uitkomt. Liefst tien
NCRV-radioprogramma's worden
genoemd, van „Onder de hoogtezon"
het pastoraal-muzikaal bezoek
aan zieken tot „Den Haag deze
week" omdat in het laatste program
ma de aandacht meer uitgaat naar
het sociaal-maatschappelijke dan
naar het politieke. Van de IKON-
radio wordt gezegd: „Je kunt goed
merken dat men krap in z'n tijd zit.
Daardoor wordt er niet geleuterd".
Ook de NOS („Meer over minder"),
AVRO (met Inbegrip van „De Groen
teman" da's ook belangrijk"), VPRO
en TROS worden enkele malen
vermeld.
De KRO komt er op het eerste oog
wat minder nadrukkelijk uit, maar
wie de serie programma's beziet die
genoemd zijn en ook de waardering
eruit proeft, merkt dat het nogal
meevalt. Bovendien stelt het rap
port. dat de deelnemers aan het on
derzoek kennelijk gewend zijn aan
het KRO-pakket en dat dus juist de
rest er voor hen uitsprong. Van de
EO wordt gezegd dat de program
ma's slechts dienstig zijn voor een
bepaalde groep gelovigen: „Overal
wordt de bijbel bijgehaald. Dat doen
wij te weinig, maar je kunt ook over
drijven."
Twee zendgemachtigden zullen niet
verwacht hebben, dat ze in het on
derzoek werden opgenomen. Dat is
de VARA met z'n „Rooie Haan",
waar na de eerste week meer waarde
ring voor bestond dan nadat de
maand als geheel was beluisterd,
doch: „Had katholiek Nederland
maar zoiets". En het Humanistisch
verbond kreeg de opmerking mee
dat het terzake van de theologische
opvattingen der rooms-katholieke
kerk heeft stilgestaan en dat van
katholieke kant nodig iets gedaan
André van Duin
moet worden om het verbond bij de
tijd te brengen.
André van Duin
Ik kon toch nog even op André van
Duin. De man is nu eenmaal niet van
het scherm te branden. Zijn succes
zit er voor een belangrijk deel in dat
hij voorspelbaar komisch is. dat hij
een beperkte woordenschat bezigt
en dat zijn bekkentrekkerij ook de
grootste nurks wel eens geïrriteerd
doet lachen. Geen poespas, geen
hoofdbrekens, geen diepgang, recht
toe. recht-aan. Religieuze program
ma's kunnen moeilijk op die toer
gaan en dat is maar gelukkig ook.
Maar het rapport van het bisdom
Breda zegt wel dat veel programma's
zo moeilijk te volgen zijn, dat het
allemaal doorspekt is met vakjargon
en dat eigenlijk alleen „Jouw Beurt"
(van IKON) moeiteloos te volgen is.
Die opmerking past bij de ervaring
van anderen, die lieten weten de
deelneming aan dit onderzoek veel
lastiger te hebben gevonden dan ze
tevoren hadden verwacht. Luisteren
kost inspanning, want de program
ma's zijn vaak zo moeilijk. Zoals een
Zeeuwse schreef: „Jë kunt er niet
eens bij breien".
Het rapportje „Gericht kijken en luis
teren" is a 0,35 plus port te verkrij
gen hij de Persdienst van het bisdom
Breda, Veemarktstraat 48, Breda.
Frans Oudejans is perschef van dit
bisdom.
onder redactie van bes smit
Zuurtjes, drop. sigaretten, bloe
men, tramkaartjes, postzegelfi,
karnemelk, aas. koffie, con
dooms, frisdranken, bamiballen,
toverballen, kopieën, kroketten,
shag. soep. pasfoto's en filmrol
letjes. Zomaar wat uit de reeks
artikelen die je in Nederland uit
de automaat kunt trekken. In
Amerika hebben ze zelfs dieren-
automaten, waaruit na inworp
van de nodige munten desge
wenst een papegaai, een hamster
of een aquarium compleet met
goudvissen tevoorschijn komt. Zo
ver zijn we (gelukkig) nog niet in
ons land, maar wel beschikken
we sinds gisteren over een ander
bijzonder apparaat, dat vooral in
Amerika en West-Duitsland erg
in trek is: een volwaardige kran
tenautomaat.
Wie vandaag in Diemen, Wad-
dinxveen, Bodegraven, Boskoop,
Voorschoten, Santpoort, Delft,
Dordrecht. Bloemendaal, Purme-
rend, Leiden, Zoetermeer (oost en
west), en binnenkort ook in Heer-
hugowaard op de trein stapt, kan
de automaat haast niet gemist
hebben. Want op al die stations
staan ze nu: bijna twee meter
hoge irnvton on een voet, zodat
niemand al te diep hoeft te
ken. Het front is eerlijk verdeeld
in vier vakken, waarin pel
flinke ruiten de kranten duide
lijk zichtbaar zijn. ..TrÖuté" en
nog drie ochtendbladen (De
Volkskrant, het Algemeen
Dagblad, De Telegraafliggen
daar voor het grijpen, althans
voor wie eerst vijfenvijftig cent in
de gleuf geworpen heeft: één
kwartje plus drie dubbeltjes, of
twee kwartjes en een stuiver.
De krantenautomaat is een
nieuwtje voor Nederland en zal
de eerste drie maanden op proef
op de genoemde stations staan.
Erg gemakkelijk voor wie in een
goeie bui Trouw ook wel eens
voor zijn of haar huisgenoten
thuis wil laten liggen.Maar pas
op. Wie op de vroege ochtend een
zeer slaperige blik op het nieuwe
apparaat werpt, zou het
misschien voor een sigarettenau
tomaat kunnen aanzien, want
daar lijkt het een beetje - in vier
voud - op. Oeen nood: voor de
prijs van éekje sigaretten haal
Je er wel vier kranten uit en daar
houd je dan zelfs nog vijf cent
aan over.
En ook dit is een nieuwtje: een heus motorfietsje van net ruim dertig
centimeter lengte, uitsluitend te berijden door heel lenige mensen, want
je zit vreselijk laag bij de grond. De uitvinder en constructeur van dit
kleinste motorfietsje ter wereld dat een benzinetankje heeft van maar
een halve liter, maar toch wel 32 kilometer per uur kan halen is de
Deen Agner Vestergaard, die fietsenhandelaar van zijn vak is. Hij komt
met zijn minimotor waarschijnlijk niet zo makkelijk bij de mensen als
„Trouw" via de nieuwe automaat, want al tijdens zijn eerste proefritje
hield de politie hem aan. Het voertuigje maakt volgens de Deense politie
nauwelijks kans om ooit op de openbare wegen te mogen rijden.
De fabricage van lachspiegels
schijnt een lucratieve aangele
genheid te zijn. Je vindt ze tegen
woordig niet alleen in kermisten
ten, maar ook in boetieks en in de
huizen van gegoede Arabieren. De
vermoedelijk enige fabrikant ter
wereld van deze spiegels, die nog
altijd honderdduizenden mensen
dubbel doen slaan van het lachen,
is de heer Rufus Ide, een En
gelsman die zelf niet weet waar de
lachspiegel vandaan komt. Heel
toevallig zo luidt tenminste één
verhaal zou iemand in zijn
grootvaders tijd 'toen ontstond
het bedrijf ook) het principe in
een scherf ontdekt hebben, maar
er is nooit iets over opgetekend.
De firma maakt er ongeveer hon
derd per jaar en de lachspiegels
zijn dan ook al lang niet meer het
belangrijkste prod uk t. Dat zijn de
glazen meubelen, de familiewa
pens in glas, herdenkingsramen
en -glazen, en voorwerpen als een
gegraveerde spiegelwand voor het
koninklijk paleis in de Nepalese
hoofdstad Katmandoe. Ook al is
de lachspiegel intussen al een his
torisch produkt, daarom hebben
ze er nog wel wat problemen mee.
De lijsten zijn het moeilijkst, om
dat die de golven van het glas
moeten volgen. Die kunnen dan
ook nooit in serie worden ge
maakt en zijn altijd het handwerk
van timmerlieden. Maar de spie
gels die gemaakt worden, worden
in elk geval nog goed verkocht en
alleen daarom al blijft het lachen
geblazen in dit Britse bedrijf.
Wie zich interesseert voor ge
steenten en mineralen, kan zater
dag de hele dag (van tien tot vijf
uur) zijn of haar hart ophalen in
de Walburghal, Hof van Holland
in Zwijndrecht. Daar heeft de
„vereniging van verzamelaars en
verwerkers van mineralen en fos
sielen" die dag haar jaarlijkse in
ternationale ruilbeurs Ingericht
voor mineralen, gesteenten en
fossielen, waar behalve geruild
ook rondgekeken kan worden. Op
de ruim driehonderd meter tafel
is van alles te zien (ook schelpen
en geslepen stenen) en er is een
donkere ruimte, alleen „verlicht"
door fluorescerende mineralen.
Toegang 2.50 kinderen 1,-.
De dertig grootste gemeenten in
ons land besteden samen zo'n
vijftien miljoen gulden per jaar
aan verzorging en onderhoud van
hun „straatbomen" de bomen
in parken en bossen dus niet mee
geteld. Dat heeft de Bomenstich-
ting uitgerekend, die er bij weet
te vertellen dat er per jaar tien
duizenden jonge bomen bij ko
men. Het planten kost inclusief
aankoop, transport en voorzienin
gen aan de bestrating gewoonlijk
drie- to vierhonderd gulden per
stuk en dat betekent nog eens
tien- vijftien miljoen gulden er
bij. Gemiddeld wordt er aan alle
oude. jonge en nieuwe bomen
door elkaar in die dertig gemeen
ten per boom een bedrag van een
paar tientjes per Jaar besteed.
door hans de jong
Het zijn niet de grote depres
sies zelf. maar aanhangsels
en satellieten die op het
ogenblik bij ons de (weer-
)dienst uitmaken. Het zijn
wel echte druktemakers. Gis
teren in de vroegte trok al
een eerste trogvormig sto-
rinkje over. De eerste afkoe
ling in de bovenlucht kwam
onder meer de omgeving van
het Friese Tjeukemeer te
staan op enig onweer. In de
zeer krachtige westelijke
luchtstroming, die van de
oceaan via de Britse eilanden
tot over onze omgeving reik
te, is nu een frontsysteem on
derweg vanuit het zeegebied
ten zuiden van Groenland.
Het zette de sokken er flink
in en wordt vandaag in het
Kanaal verwacht.
Zullen wij er nog een stor
machtige staart van meekrij
gen? Dat is wel mogelijk nu
de fronten een noordoostelij
ke koers zullen inslaan in de
richting van de Noordzee.
Feit is, dat deze storing ook
in staat moet worden geacht
een regengebiedje te creëren
en daarachter doorgaat met
het aanslepen van buien die
vooral in de kustgebieden
ook onweer kunnen geven.
(Gisterenavond om 7 uur zat
er een onweersbui ten noord-
noordwesten van Texel.
Prachtig was gisteravond in
noord-Friesland en boven de
Waddenzee het weerlichten
waarneembaar). Dergelijke
verschijnselen zijn niet ver
wonderlijk nu de tempera
tuur in de bovenlucht sterk
gedaald is. Boven Valentia,
zuidwest Ierland werd maan
dagmiddag op 5.000 meter
hoogte nog -21 graden geme
ten, een etmaal later.... -34
graden. De temperatuur zal
de komende dagen gaande
weg nog wat lager worden.
Herfstweer dus en een flinke
aanslag op de nog aanwezige
bladeren Eind oktober zag
het er nog zo liefelijk uit in de
tuin. In Zwijndrecht stond
een tak van een jasmijn in
bloei. Op. Ameland bloeiden
de dahiia's. een grote
zeldzaamheid daar Op 17 ok
tober stond plaatselijk in
Friesland de hulstboom in
bloei, tegelijkertijd zat er rijp
op het gras. „De koeien hou
den van droogte", schrijft
een agrariër mij, „en zij kre
gen volop gras". Het is met
de temperatuur dan ook best
getroffen geweest in de wijn
maand van dit jaar. Nog op
11 oktober werd in Bussum 's
middags 22 graden afgelezen,
's Avonds om 10 uur nog 18
graden. (Ergens in een tuin,
dus met enig stadseffect in
de cijfers verdisconteerd).
Gisteren zag ik zelf dat er
hier en daar nóg gras ge
maaid werd.
En al die nazomerse uitingen
zijn ook het gevolg geweest
van een zeker conservatisme
van de bodem. Die is in okto
ber echt nog wat na blijven
sudderen. Dank zij pas be
gonnen waarnemingen op
Marken weten we op dit
ogenblik hoe warm het onder
onze voeten is geweest. Om
te beginnen het niveau van
10 cm in de grond: gemiddeld
over de hele maand 12,5 gra
den C uitersten 17 en 8,5
graden). Vervolgens op 30 cm
diepte: gemiddeld 13,5 gra
den (uitersten 16 en 10,5 gra
den) en tenslotte op 50 cdm
diepte: gemiddeld 14 graden
(uitersten 15,5 en 11,5 gra
den). Conclusie: Hoe dieper
de grond in hoe hoger de ge
middelde temperatuur.
Op 10 cm boven de grond
(grastemperatuur) was het
gemiddeld een stuk frisser,
daar op het weerstation „Wa
terland": 8,5 graden C (ui
tersten 13,5 en 2 graden), op
anderhalve meter hoogte ge
middeld 11,5 graad (uitersten
20 en 3,5 graden). De gemid
delde Gouwzeetemperatuur
bedroeg 12.2 graden (ui
tersten 16 en 8.5 graden).
Kampereiland meldde van 1
december '75 tot 1 november
'76. dus over 11 maanden: 363
mm regen, overeenkomend
met slechts 54 procent van
normaal. Het Groninger Ten
Post nam de warmste okto-
bers sinds 1969 waar en de
somberste sedert 1960 met 63
zonuren: 70 procent van nor
maal. Zowel in het uiterste
zuidwesten (Roosendaal) als
in het noorden (Stiens) waai
de de wind in oktober voor 29
procent uit het zuiden, maar
op het eerstgenoemde stati
on was vervolgens zuidwest
de preferente waaihoek met
26 procent en in Stiens zuid
oost en oost met elk 23
procent.
Tenslotte nog even dit
Het blijft koud in Skandina-
vië. vooral in het noorden
Sodankyla in noord-Finland
gisteravond -21 graden, ba
rometerstand 1024 mb. stij
gend. Cardiff ving gisteren
overdag 19 mm regenwater
na onweer met hagel.
Van een verslaggever
SCHIPHOL Staatssecretaris Zee-
valklng heeft gistermiddag op
Schiphol het systeem voor geauto
matiseerde personencontrole offici
eel in gebruik gesteld. Het systeem
vervangt het oude systeem waarbij
de beambte de opsporingsregisters
moest nazoeken wanneer hij gege
vens wilde hebben over vertrekken
de of aankomende reizigers. Nu is
een druk op de knop Voldoende om
direct de Juiste gegevens op een
beeldscherm te krijgen. De actuali
teit van de gegevens is bij het nieu
we systeem beter gewaarborgd.
Gezien de resultaten in de proefperi
ode wordt nu ook overwogen deze
apparatuur bij de grensposten opde
grote wegen naar West-Duitsland te
plaatsen
HOOG WATER donderdag 4 no
vember Vlissingen 012.-12 26; Ha-
ringvlietsluizen 0.22-12.44; Rotter
dam 2 24-14 26; Scheveningen 1.24-
13.43; IJmuiden 2.03-14.20; Den Hel
der 5 46-17.52; Harllngen 8 22-20.22;
Delfzijl 10.06-22.47.
