Karei Bokhorst: Tien liter
oude lucht voor 2000 gulden
B
Uw probleem ook het onze
Soli Deo Gloria
Over batik en Chinese juwelen
Afgestofte mummies waren niet bruikbaar
MAANDAG 1 NOVEMBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET PS 7/RH 6
door Fred Lammers
AMERSFOORT Een
pingpongbal uit het begin van
deze eeuw; twee weckflessen
met vlees en een weckfles met
spinazie of raapstelen dat is
aan de buitenkant niet meer te
zien alle drie daterend uit
het laatste oorlogsjaar; tennis
ballen uit de jaren dertig; een
potje met boter dat bijna aan
net zevende lustrum toe is; een
fles wijn uit 1929; een fles port
uit het begin van de achttiende
eeuw en hoogtemeters die in de
Jaren twintig in ballonnnen
zijn gebruikt
Dat zijn zo wat zaken die Karei Bok
horst de afgelopen maanden her en
der bijeen heeft gegaard. Niet voor
de aardigheid. Het rariteitenkabinet
dat nu in zijn werkkamer in de kan
toorflat van Akzo Chemie in
Ar^ciaioort is opgeslagen, heeft een
wetenschappelijke achtergrond. Het
is Karei Bokhorst te doen om oude
lucht, van dertig, veertig Jaar en nog
veel langer geleden. ..Het begon in
1974," vertelt Karei Bokhorst, veer
tig Jaar en sinds 1969 werkzaam bij
de Akzo als industrieel marktonder
zoeker. temidden van zijn flessen,
potten en andere attributen.,.Toen
publiceerden twee Amerikanen.
Rowland en Molina, in een Ameri
kaans wetenschappelijk tijdschrift
de resultaten van het onderzoek dat
zij op verzoek van de industrie had
den Ingesteld naar de invloed die een
bepaald gas, bij deskundigen be
kend als FCC, uitoefent op de ozon
laag die de aarde omgeeft Dit gas
wordt voor diverse doeleinden aan
gewend. met name als aandrijf gas
bij zeker vijftig procent van alle
spuitbussen die in de handel zijn.
Het is ook in een niet te verwaarlo
zen hoeveelheid aanwezig in koel-
lnstallaUes. niet alleen in de appar-
tuur zoals we die bijvoorbeeld op de
Jaap Eden kunstijsbaan vinden
maar ook in gewone keukenappara
ten. Bij de sloop ervan komt aardig
wat FCC vrij.
Insekten
De bevindingen van de twee heren
waren schokkend. Binnen zeven Jaar
zou de ozonlaag dusdanig zijn aange
tast dat de mensheid ernstig reke
ning moest houden met het sterk
toenemen van huidkanker en angst
aanjagende overlast van insekten
die In het voor hen betere leefkli
maat zeer goed zouden gedijen.
De reacties op dit rapport lieten niet
op zich wachten. Grote industrieën
in de VS trokken miljoenen uit om
de zaak verder te laten uitzoeken.
Hoewel Rowland een Jaar geleden al
moest toegeven dat hij het wel erg
somber had Ingezien, omdat bij na
der onderzoek was gebleken dat de
computer, die tot deze schrikzaalen-
de uitspraak was gekomen met on
voldoende materiaal was gevoed,
ging het onderzoek door omdat de
inuusine zeaerneid wuae neoben.
Op een gegeven moment kwam in
Amerika professor Rheinhold Ras
mussen ODdaeen. die aanbood zlin
schouders onder 't onderzoek te wil-
icn zetten ais nij aaarvoor ae midde
len kreeg. Dat gebeurde en Rasmus
sen reisde af naar het Zuidpoolge
bied om daar stukken ijs te verzame
len. waarin (zoals eerder al was ko
men vast te staan) zich goed gecon
serveerde lucht uit de grijze oudheid
v I^HIi
:H7SL.... J2J
SKSSf-
V«*vi
1
JÊ
=S9t J
Karei Bokhorstglazen stop
bevindt. Rasmussen wil nagaan of
het percentage FCC-gas in de lucht
nu veel groter is dan vroeger, toen
dit gas nog niet werd gefabriceerd."
Doordat bureaucratisch denkende
ambtenaren het er niet over eer^
konden worden of er Invoerrechten
op de meegebrachte ijsklompen
moesten worden betaald, werd het
onderzoek ernstig vertraagd.
Vliegtuigband
Karei Bokhorst werd vorig Jaar in de
zaak betrokken nadat de Akzo van
uit de VS was benaderd met het
verzoek na te gaan of er In de Libera
tor. die in 1943 In het IJSselmeer was
gestort en die vorig Jaar onder grote
belangstelling werd uitgegraven, nog
oude lucht aanwezig was. Bokhorst
werd met dat karwei belast en kwam
al gauw te weten dat een van de
banden van het verongelukte vlieg
tuig nog intact was. Daarin zat lucht
uit 1943.
Karei rommelt even opzij van zijn
bureau en haalt dan uit een grote
kartonnen doos flessen te voor
schijn. „Kijk, je kunt het geloven of
niet, maar hierin zit bij elkaar tien
liter lucht uit die vliegtuigband. Het
heeft heel wat moeite gekost die
lucht zonder dat er hedendaagse
lucht bij kwam in deze flessen over
te hevelea Bij de Akzo zagen ze er
geen kans toe. We hebben TNO inge
schakeld. Die hebben het gefikst,
maar het heeft ons wel duizend gul
den per fles gekost."
Die flessen gaan binnenkort naar
Amerika. Het was eerst de bedoeling
dat professor Rasmussen zelf zou
komen om ze op te halea Daar heeft
hij van afgezien, omdat zijn aanwe
zigheid bij het onderzoek in Ameri
ka niet gemist kan worden nu men
onverwacht op grote moeilijkheden
is gestuit om oude lucht op we
tenschappelijk voor honderd pro
cent verantwoorde wijze te onder-
zoekea „Dat laatste Is een vereiste.
Aan een redelijk betrouwbaar on
derzoek hebben we niets. We moe
ten volkomen aankunnen op de
uitslag", vindt Karei Bokhorst.
Daarom ls hij zelf ook erg kritisch te
werk gegaan toen hij uit Amerika
het verzoek kreeg na zijn succesvol
le ervaringen met dat vliegtuig ver
der te gaan zoeken naar oude lucht.
„Over medewerking had ik niet te
klagen als de contacten eenmaal
waren gelegd. De eerste reacties van
musea en andere instellingen en ook
van particulieren die ik benaderde
waren in de regel allemaal gelijk:
men was nogal verbaasd. 'Neem me
niet kwalijk, maar ik verstond dat u
op zoek bent naar lucht!' kreeg ik
soms te horen. Velen dachten eerst
dat ze in de maling werden geno
men, maar als ik dan de nodige
uitleg gaf wilden ze me met plezier
helpen. Zo heb ik van diverse musea
de beschikking gekregen over
stukken, waarvan ik zeg: hoe be
staat het dat ze die zo maar mee
gaven."
Glazen bollen
Particulieren die van het onderzoek
hoorden, bleven niet achter en bo
den ook tal van voorwerpen aan,
waarin mogelijk oude lucht zit De
afgelopen twee maanden is Karei
Bokhorst het hele land doorgereisd
om de aanbiedingen te bekijken en
te beoordelen. Soms nam hij ze mee.
maar in tal van gevallen i9 het bij
een registreren gebleven.
„In Eek en Wiel vond ik twee prach
tige glazen bollen met allerlei voor
stellingen erin geschilderd. Ze wer
den in 1853 aan een bruidspaar ge
schonken. Elders hadden ze een an
tieke zandloper uit de zeventiende
eeuw. Die dingen heb ik wel geno
teerd, maar ik heb ze rustig bij de
eigenaren gelaten. De persoonlijke
waarde van dat soort dingen is zo
groot dat Je het de mensen niet mag
aandoen het risico te lopen dat? ze
worden beschadigd. Ik heb me ech
ter wel vaak afgevraagd hoe is het
mogelijk dat mensen zoiets bewa
ren. We hebben ons hier op kantoor
vaak tranen met tuiten gelachen om
bepaalde reacties. Geplaagd hebben
collega's me er ook wel mee. Zo
beweren ze bijvoorbeeld dat ik me
met windhandel bezighoud. Ik kan
gelukkig tegen een plagerijtje!"zegt
Karei. Het is In elk geval weer eens
iets anders dan onderzoeken of Ak
zo tot het vervaardigen van een
nieuw produkt moet overgaan.
„Je maakt als je op zoek bent naar
oude lucht gekke dingen mee. Zo
kwam mijn overbuurvrouw van 76
met een glazen stop van een karaf,
die ze bij haar trouwen had gekre
gen, aanzetten. Toen ik dat kort
erop tijdens een radiogesprekje voor
de Vara vertelde, stond ze 's avonds
weer voor de deur. Ze was hevig
verontwaardigd. 'Dat je optreedt in
een uitzending van die rode broe
ders is tot daaraan toe. maar ik laat
me op mijn 76e niet belachelijk ma
ken. Iedereen in de buurt begrijpt
dat ik dat ouwe meubel ben. waar Je
het over had. Maar dat je hebt ge
zegd dat ik in 1924 ben getrouwd!
Dat is in alle eer en deugd in 1923
gebeurd. Niemand hoeft het daarom
vreemd te vinden dat ik een zoon
van 52 heb,' riep ze uit. Haar boos
heid viel bij nader inzien nogal mee,
want voordat ze vertrok stopte ze
me een busje met een paar oude
tennisballen in de hand." Daaraan
heeft Karei Bokhorst meer dan aan
de mummies in de abdij van het
Limburgse Thom. „Daar ver
wachtte ik veel van. Mijn hoop in de
sarcofagen oude lucht te vinden
ging echter in rook op toen ik hoor
de dat de pastoor of zijn huis
houdster elke veertien dagen de
deksels van die kisten verwijdert om
de mummies te kunnen afstoffen."
Meer facetten
Het werk zit er nu voor Karei Bok
horst op, althans voorlopig. „Er is
kans dat het een vervolg krijgt om
dat in Amerika wordt overwogen
het onderzoek uit te breiden nu er
zoveel materiaal waarin mogelijk
oude lucht aanwezig is te voorschijn
is gekomen. Je kan oude lucht op
veel meer facetten onderzoeken dan
op FCC Persoonlijk zou ik het
leuk vinden daaraan mee te doen.
want het onderwerp boeit me
enorm. Er zit zoveel aan vast."
Zo interesseerde Karei Bokhorst
zich tot voor kort, naar hij vertelt,
'niet bovenmate' voor geschiedenis.
Bij het zoeken naar oude lucht werd
hij daar echter regelmatig met zijn
neus op geduwd. „De geschiedenis
van dat neergeschoten vliegtuig bij
voorbeeld waar zes mensen in zaten,
van wie er vijf zijn omgekomen. Die
gebeurtenis is voor me gaan leven.
Het heeft me nogal aangegrepen. Ik
heb er zelfs van gedroomd. Tijdens
mijn speuren naar materiaal heb ik
in diverse oorlogsmusea een kijkje
achter de schennen kunnen nemen.
Ik ben ervan geschrokken wat men
sen allemaal kunnen uitdenken om
elkaar naar het leven te staan en
elkaar het leven zuur te maken. Wat
voor vuiligheid er allemaal op dat
gebied is! Ik ben er geloof ik door
veranderd. Het heeft me overtuigder
pacifist gemaakt."
Als Karei Bokhorst nu in Bussum in
zijn tuin aan het werk is of met zijn
zoontje een legpuzzel, een van zijn
grote hobby's, onder handen heeft,
denkt hij vaak aan zijn ervaringen
de afgelopen maanden opgedaan.
Als ik tenslotte vraag of professor
Rasmussen al enig resultaat heeft
geboekt bij zijn onderzoek ant
woordt Karei bevestigend. „Hij is
tot de voorlopige conclusie ge
komen dat er altijd FCC-gassen zijn
geweest en dat er geen reden tot
paniek bestaat. De natuur fabri
ceert zelf stoffen die de ozonlaag
aantasten. Hetgeen door middel van
spuitbussen en op andere manieren
de lucht in wordt geblazen is van
een zodanige omvang dat er de
eerste twee jaar nauwelijks iets door
zal veranderen in de samenstelling
van de lucht. We hebben dus nog
even tijd om de resultaten van het
onderzoek te verwerken. De komen
de twee jaar zullen we een antwoord
moeten vinden op de vraag of de
afbraak van FCC-gas in evenwicht
is met de aanmaak. Blijkt dat niet
het geval te zijn, dan moeten we
ingrijpende maatregelen niet schu
wen. Dat zullen we ook niet doen.
Het is fijn daaraan te mogen mee
werken."
door Mink van Rijsdijk
Voor de oorlog was het al echt zo'n dorp, waar
menige stedeling graag wilde wonen. Wuivend
groen, koeien en mooie dorpstypes. Het meest
bekoorlijke van de nederzetting was wel de muziek
tent, waarop duidelijk te lezen viel wat sinds drie
kwart eeuw de musicerende mannen had bewogen:
Soli Deo Gloria. Op Koninginnedag of zomaar op
een mooie zomeravond maakten ze dat gewijd waar.
Wilt heden nu treden. O Heer, die daar des hemels
tenten spreidt. Het klonk prachtig en menige traan
van ontroering was er op zo'n avond weggepinkt.
Samen zingen, dat konden ze in het dorp. Op
zondagen was er van die saamhorigheid niet zo veel
meer over, eigenlijk helemaal niets. De helft van de
inwoners wandelde oostwaarts, de rest bewoog zich
naar het westen. Een opvallend tweerichtingsver
keer, dat zijn oorzaak vond in het feit dat er twee
kerken waren, men liet dan zogezegd de muziektent
in het midden.
Van oudsher behoorden de mannen van het fanfare
corps Soli Deo Gloria tot de hervormde kerk. Maar
hoe ging dat na de oorlog? Juist het verschil
tussen een hervormde en een gereformeerde hoorn
werd wat wazig. De mannen besloten derhalve hun
poorten voor andersdenkende broeders open te
gooien. Dit gebaar kwam niet voort uit oecume
nische behoefte, doch werd veroorzaakt door een
paar sterfgevallen. In eigen kring kon niet in de
vacatures worden voorzien en zodoende. Veel ver
anderde er overigens niet. Koninginnedag verhuisde
van augustus naar april en daar was geen enkel
kerkgenootschap aansprakelijk voor. Het repertoire
werd uitgebreid met onder andere Een naam is onze
hope.
Toen ook het dorp een verlate tik van de welvaart
kreeg, organiseerde men een bazar, ter verwezenlij
king van het aloude ideaal om de muzikanten in
uniform te steken. Rondom de muziektent werden
wat rozen geplant, een treurwilgje completeerde de
idylle.
Op de laatste verjaardag van Hare Majesteit echter
zakte Dingeman met stoel en al door de vloer.
Notabene tijdens het spelen van het Wilhelmus. Het
was wel lachen geblazen, vooral toen bleek dat
Dingeman er met een blauw oog en een klein butsje
in zijn trompet was afgekomen De timmerman zou
de vloer even maken, wat bij nader inzien een veel
duurdere operatie was dan men dacht. Maar dat geld
moest er komen, allicht.
Wat men eerst nog poogde te verbergen, werd al
spoedig openbaar; er ontstond trammelant. Er zou
een kastekort zijn. Was de gereformeerde pen
ningmeester nou wel of niet een dief? Of had de
hervormde schatbewaarder, die een half jaar gele
den verhuisd was nogal slordig naar zichzelf toegere
kend? Toen braken rondom Soli Deo Gloria de
godsdiensttwisten uit. Aanvankelijk deden de man
nen van het corps daar niet aan mee. De oefenavond
in „Eben Haëzer", het verenigingslokaal, ging ge
woon door. Maar de rel groeide en sprong over naar
het dorp. Genoemd lokaal was gereformeerd terri
toir en daar was men al spoedig niet meer welkom.
Een paar weken oefende men toen in de school, de
fleur was er wel wat af, maar je kon toch de hele
zaak niet opdoeken? De problemen werden groter,
want Willem van Gijs toeterde niet alleen voortref
felijk, maar lag ook al jaren dwars in het schoolbe
stuur tegen Piet van Teun. En aangezien beide
bestuurders kerkelijk gescheiden waren, kon het
niet anders gebeuren of de fanfare werd de inzet van
hun slepende strijd. Het gevolg was dat de school
deuren dicht gingen en cr nergens meer geoefend
kon worden. Soli Deo Gloria ging plat fen was
voorlopig uitgespeeld. Iemand zei wijsgerig: „Tja,
de duivel zat in een klein hoekje en als Dingeman
daar niet doorgezakt was, zou er niets aan de hand
zijn."
Stedelingen toeren nog steeds verrukt door het
dorp, praten lyrisch over wuivend groen, koeien en
mooie dorpstypes. Soms stoppen ze even in de kom
van de kleine nederzetting. Dan hoor je iemand
zeggen: „O, wat enig, een oude muziektent, even
een foto maken." Vorige week zondag vroeg zo'n
stadsmens aan Willem van Gijs: „Wat betekent
eigenlijk Soli Deo Gloria?" Willem liep stug door
zonder te antwoorden. Hij heeft een drommelse
hekel aan zondagsrijders en als ze niet eens weten
wat Soli Deo Gloria betekent, kunnen ze hem
gestolen worden.
a
door Annemarie Lücker
De Amsterdamse Stromarkt is
met de komst van het Sonestahotel
en de restauratie van de Ronde
Lutherse kerk met de daaromheen
liggende panden weer in zijn oude
glorie hersteld. De winkeltjes aan
de Stroomarkt bieden de toeristen
volop de gelegenheid om nu eens
met mooie en smaakvolle souve
nirs thuis te komen. In een van die
pandjes naast het Sonestahotel
werd deze maand Galerie Sonesta
geopend, waar vooral de nadruk op
de ambachten wordt gelegd. De
eerste expositie laat batikwerk zien
van de Amerikaanse Jean Maestre.
Haar gebatikte schilderijen zijn on
gewoon fel van kleur. Ze werkt op
dunne zijde of katoen, daardoor
worden de kleuren van haar schil
derijen nog levendiger en transpa
ranter als ze voor het licht staan.
Tot en met 13 november geeft Jean
Maestre vrijdags en zaterdags ba
tik-demonstraties.
Wie in de buurt van de Amster
damse Leidsestraat komt, moet be
slist bij Met2 en Co naar binnen
lopen om te kijken naar de schitte
rende (verkoop)expositie van mo
derne en antieke Chinese juwelen
die tot 31 december gehouden
wordt. De inkoopster van Liberty.
Rosalind Christie, stelde in een
Jean Maestre aan het werk
met de batikwas.
maand tijd een unieke collectie ju
welen samen, die zij kocht in de
staatswarenhuizen in Kanton,
Shanghai en Peking. Jade, half
edelstenen, Tibetaans zilver en ijs
vogelveren zijn verwerkt tot han
gers. ornamenten, knopen, cein
tuurs, snuifflesjes en sigarettenko
kers.
Zit u ook wel eens met al die
onbekende uitdrukkingen in kook
boeken? Woorden als ebarberen
(het van de baard ontdoen van
mosselen), pimpernel (keu
kenkruid), poelewpetaat (parel
hoen) maken het koken van een
bijzonder recept vaak moeilijk.
In de toekomst zal het allemaal
wat makkelijker gaan, want bij Er
ven Thomas Rap verscheen „Het
Keuken Woordenboek", samenge
steld door Greet Büchner onder
supervisie van Paul Fagel. Achter
in staan een paar bladzijden waar
devolle tips die helpen kleine ram
pen in de keuken te voorkomen.
Rode kool smaakt nog lekkerder
als op het laatst een stukje ontbijt
koek is meegekookt. Het is maai
een weet.
De Bijenkorf heeft aan het eigen
assortiment van 70 kleuren lipstick
en evenzoveel kleuren nagellak,
alles in een fraaie zwart zilveren
verpakking, eau de toilette uitge
bracht in twaalf verschillende geu
ren, samengesteld door Franse par
fumeurs. Het kiezen van een toe
passelijke geur is niet zo makke
lijk. Bij het testen kunnen slechts
een paar geurtjes tegelijk worden
uitgeprobeerd. Al die twaalf geuren
zijn niet van namen voorzien, maar
van nummers. Wel is er van ieder
luchtje een omschrijving gegeven
in een speciaal foldertje. De prijzen
liggen zeer gunstig; een flacon van
60 cc kost 15 gulden en een fles met
een dubbele inhoud komt op 25
gulden.
Vraag: Zou u mij kunnen helpen aan
een karbonaadje van een varken (het
mag ook een heel of een half varken
zijn). dat een redelijk leven heeft
gehad In een levenstuimte zonder on
dierlijke maatregelen of „voedings
middelen". Het vlees moet wel le
gaal verhandeld worden.
Antwoord: Het kost inderdaad wel
enige moeite, maar met vragen komt
men heel ver. Ik heb allerlei instan
ties aangeklampt en kreeg het adres
van een slager vlak bij mijn huls. Nu
kan ik wel elke dag wel even inet
een biefstukje of een kwart kilo ver
se worst naar Utrecht komen, maar
dit gaat zelfs de service van Trouw
te ver. Er zijn veehouders genoeg, die
nog zelf het vee weiden en verzorgen
op de goede manier, van wie u legaal
geslacht vee, op volkomen legale ma
nier kan kopen. Weet echter wél wat
u gaat doen met een heel varken!
Daar komt ook veel vakman- en
meesterschap bij te pas om dat te
verwerken. En wat u beginnen moet
met al het spek? Een van onze rela
ties wil ik u niet onthouden: Dc klei
ne aarde te Boxtel. Munsel 17. waar
men allerlei voor u en alle andere
Nederlanders interessante methoden
toepast op het gebied van voeding en
leefmogclijkheid (de experimenten
slagen wonderwel).
Traag: Uit een artikel: Het ziet er-
naaruit dat wc In een procrustusbed
terecht zullen komen Wat is dat
voor een bed en waar is deze naam
aan ontleend?
Antwoord: Procrustus was een figuur
uit de Griekse mythologie. Zijn naam
betekent: De uitrekker. In zijn her
berg waren twee bedden, een heel
lang en een heel kort. De vermoeide
reizigers, die zijn herberg bezochten,
werden dronken gevoerd, leeggeplun
derd cn vervolgens in een van de bei
de bedden gestopt. De kleine mensen
In het lange, dc lange mensen In het
korte. De gastheer rekte de kleintjes
op maat en het overtollige van de
lange bezoekers werd ingekort. Te
genwoordig spreekt men vaak over
„het" P.bed. Men bedoelt daar dan
mee. een bepaalde maatstaf, waar
iedereen bij aangepast wordt door
inkrimping en door uitbreiding van
mogelijkheden. Onder de stevige
handen van de halfgod Theseuson-
dcrging de heer P. het lot van zijn
slachtoffers in zijn eigen bed.
Albert Schweitier: Naar aanleiding
van onze oproep in deze rubriek heeft
de Stichting Nederlands Albert
Schweitzer Centrum al ongeveer
Veertig dames aan het breien gezet.
Er is nu een stencUtje vervaardigd
over de afmetingen van zwachtels,
dekentjes en (rol(handdoeken, dat
wij mochten copiëren. Op de gebrui
kelijke manier tzie kop rubriek) kun
nen deze stencils bij ons aangevraagd
worden. Tot 30 november ls in het
centrum (Brink 89 te Deventer) een
tentoonstelling over de nieuwbouw In
het hospitaal te Lambarene. Tevens
worden voorwerpen. In het ziekenhuis
door patiënten gemaakt, daargeexpo-
seerd. Ook In de kring van onze le
zers zijn een paar heel oude. actieve
dames bezig met dit eenvoudige,
maar uiterst nuttige handwerk.
Traag: Zou u ons kunnen inlichten
over de voor ons nieuwe huis meest
geschikte manier van verwarming?
Antwoord: U kan zich beter in ver
binding stellen met het Bouwcentrum
te Rotterdam (telefoon 010-116181.
postbus 299 Rotterdam 3003).
Vraag: In de zevende druk van de
Bosatlas (1887) worden de lengten
aangegeven met de meridiaan van
Ferro. Is dit oriëntatiepunt genomen
in de tijden van de V.O.C. en is dit
punt ontleend aan de Nederlandse
navigatie?
Wanneer werd de lengte van Ferro
vervangen door die van Greenwich
en is Ferro essentieel voor de Merca-
torprojectie?
Antwoord: Ferro is een van de verste
punten van de Canarlsche eilanden
groep. Voor 1500 was cr geen gere
gelde scheepvaart verder dan dit
„eind van de wereld" (waaghalzen cn
avonturiers zijn er altijd geweest
De V.O.C. werd opgericht in 1602, dus
de Nederlanders hebben dit punt ze
ker gekend. In 1634 werd Ferro als
oriëntatie- en standaardmeridiaan op
17*39'4" WL vastgesteld en de zeelie
den hebben zich daarnaar gericht.
Echter werd in 1675 door Flamsteed
ook de Greenwichmeridiaan vastge
steld. De Nederlanders kenden dc
meridiaan van de 89 m hoge Wester
toren t£ Amsterdam, vooral voor tijd-
berekening. terwij! men nu nog op
het plein van de Nótre Dame de
plaats van de Parijse meridiaan aan
wijst. Mercator, een Zuinederlaridcr.
projecteerde ongeveer In 1500 het
oppervlak van de aarde als een plat
vlak. Hiervoor gebruikte hij niet de
meridiaan van Ferro. In 1494 wordt
de meridiaan of liever de demarcatie
lijn van Tordesillas (onder Paus
Alexander VI. Borgia* ais scheiding
tussen Spaans en Portugees gebied
genoemd In 1919 werd de Meridiaan
van Greenwich internationaal als
plaatsbepalend voor dc tijdsbereke
ning aangenomen, maar ik vermoed
dat deze meridiaan toen al algemeen
in gebruik was bij de engclsspreken-
de zeevaarders.
VRAAG: In mijn huis is een oude
stucversiering van een paard dat
opkomt uit de zee. Er onder staat: 't
See-paert. Is dit een fabeldier, zoiets
als de eenhoorn? Of is het een zinne
beeld ergens van?
ANTWOORD: Het zeepaardje dat
merkwaardige zeediertje, dat het
hoofdje heeft van een paard en ver
der overgaat in een sierlijk gevormd
staartlijfje en zich voortbeweegt
met een gracieus waaiertje midden
achter, heeft altijd vissers en aquari-
umllefhebbers geboeid. Het was ook
een voorbeeld voor talloze zeefigu
ren, die schepen en tronen van wa
tergoden voorttrokken of steunden.
Als boegbeeld van schepen en op
uithangborden van haven cafeetjes,
handelshulzen, pensions en eethui
zen kwam een afbeelding van een
Zeepaard, of Seepaert of hoe het ook
geschreven wordt, vaak voor. Het is
een bestaand diertje, voor 't gemak
wat vergroot De eenhoorn, een fa
beldier heeft nooit bestaan. Vraag
eens inlichtingen over uw huis. dat
al oud moet zijn bij het stedelijk
archief of bU het museum van uw
stad.
\a(ionaal en internationaal aidief
Christelijk
\I Nationaal
Vakverbond
Utrecht, Rm
■Uun 1
Poühut 2475.Tel. 030-941041
O Suiccrt u mij maar als lid
O Graae eerst inlichtingen
Naam: m s J
AdresJ
Plaats. I
Bcdr.uk:J
In open enveloppe /«nider p-»l/ jjii CNV
Antwoordnummer luvh. I ireeht.
Vraag: Waar is de lagere landbouw
school „speciaal voor de bosbouw"
Antwoord: U bedoelt de LBTS (lage
re bosbouw technische school) een
school op lts-niveau. Te Apeldoorn,
Loolaan 69. tel. 055-218773. Dir. W.
Oolthuis. Het is een vierjarige op
leiding. die daarna op middelbaar ni
veau wordt vervolgd. Er is' geen
avondschool aan verbonden. Er is
geen internaat, maar er zijn goede
kosthuizen voor de scholieren. Het
bestuur van de school bemiddelt bij
het vinden van de hulsvesting en er
is een goede begeleiding van de leer
lingen. In het buitenland staan onze
bosbouwers zeer goed aangeschreven.
Wij kregen allerlei prettige dingen te
horen over de goede geest op deze
school, waar hard gewerkt wordt.
Vraag: Ik heb de laatste weken drif
tig beukenootjes verzameld. Is het
mogelijk me aan recepten uit groot
moeders keuken te helpen. Ik zocht
tevergeefs in nostalgische kookboe
ken
Antwoord: Beukenootjes zijn rijk
aan eiwit, vet en koolhydraten en
zouden dus veel voedingswaarde kun
nen hebben, als er ook niet iets aan
wezig was. dat hoofdpijn, misselijk
heid en darmstoornissen veroorzaakt.
Weinig nootjes, onder het rapen, op
gegeten kunnen niet veel kwaad.
Veel is af te raden. Het gekke is
dat de uit de nootjes geperste olie
weer niet schadelijk is, maar voor
een leek Is het onmogelijk dit zelf
te doen. Persen of extraheren gaat
nog wel. maar het raffineren is een
zeer ingewikkelde zaak. (Ik herin
ner me, in de laatste tijd van-de eer
ste wereldoorlog, in klasseverband
beukenootjes geraapt te hebben in
het bos Elswoud bij Overveen. We
mochten ook wat mee naar huis ne
men. waar moeder ze bakte in een
zwarte koekepan, zonder vet. We
werden allemaal doodziek ervan en
wensten nooit meer een nootje te
eten. Van olie hoorden we nooit
wat. maar cr kwamen heel wat moe
ders klagen bij het schoolhoofd, om
dat door al die tochten de schoenzo
len zo sleten. Over nostalgie gespro
ken!).
Vraag: De sinterklaastijd komt
weer in zicht: Waar vind ik een goed
recept voor pepernoten en weet u
hoe speculaaskruiden samengesteld
worden
Antwoord: Recepten zijn te vinden
In het kookboek van het Zuivelbu-
reau Kok rond de klok en in het
boekje Streekrecepten (eveneens
van het zuivelbureau). In de afleve
ring Duitsland van de serie Uit eten
in de wereld (Uitgave Readers Di
gest). komen eveneens recepten
voor van kruid- en peperkoek. Wat
speculaaskruiden betreft, houd ik me
niet aan een bepaald recept, maar
mix al experimenterende: Kaneel,
niet al te veel gemalen kruidnagel,
wat zwarte peper, nootmuskaat en
voor het gebruik een paar gestampte
anijsblokjes.
Vraag: Er was in het voormalige
NederlandsOost-Indië een heel
merkwaardige geleerde, die Iwan de
Verschrikkelijke werd genoemd.
Wie was dat en zijn er wel eens pu
blicaties van of over hem versche
nen
Antwoord: Als archeoloog, prehisto-
ricus en als mens was deze geleerde,
dr P. V. van Stein Callenfels een
uitzonderlijke figuur. Hij was plan
ter, ambtenaar, journalist, oudheid
kundige en prehistoricus en gaf in al
les wat hjj deed. blijk van grote
veelzijdigheid. De verhalen die over
hem in omloop waren, waren legio en
ze waren meestal nog waar ook. Niet
alleen als mens, maar ook als ge
leerde was hij: as famous as the Bo-
roboedoer. In 1951 is er een boek
over hem uitgekomen bij Lei ter Fy-
pels te Maastricht, geschreven door
ir. B. Swanenburg. Ongetwijfeld is
in de universiteitsbibliotheken meer
over „oom Piet" te vinden.
Vraag: In het Prisma latijns citaten
boek van dr. D. J. A. Westerhuis
(Spectrum Antwerpen 1957) komen
een tiental citaten voor uit de Zo-
diacus Vitae van Palingenius. Ge
vraagd wordt, wie Palingenius was
of wiens pseudoniem dit was.
Antwoord: De vragensteller dankt
ons alvast voor het antwoord, maar
wij kunnen er niet achterkomen en
hopen dat een van onze lezers hierin
voorzien kan. Alvast bedankt!
Vracen (één per brief) tonden naaf
uw probleem ook hèt onze. Postbus
507. Voorburg. Naam en adres ver
melden. Eén gulden aan postzegels
bijsluiten. Geheimhouding is verze
kerd.
