De 'samenzwering' in Jakarta en haar
levolgen voor de komende verkiezingen
Volvo ziet graag
iedereen in
een Volvo rijden
«mmhi
vouvo
De tijd is rijp voor
Heineken Bokbier.
Als u dóórdenkt
- IJDAG 29 OKTOBER 1976
BUITENLAND
TROUW/KWARTET PS 15/RH 17
ïan een medewerker
)m te zien of er in Indonesië een alternatief voor het bewind van president Soeharto aanwezig is,
noet men niet alleen de binnenlandse politieke verhoudingen beschrijven maar ook de externe
nvloeden die daarop in kunnen werken.
)m de achtergronden van de bewuste documenten van 22 september, waarin onder meer werd
tangedrongen op het aftreden van de president, beter te kunnen verklaren zou men grofweg
ainnen stellen dat er twee soorten alternatieven voor het Soeharto-bewind denkbaar zijn en
nagestreefd worden.
tamelijk die vallen binnen het ka
ler van de Pancasila staat (en dus
neer een variatie zijn op de huidige
ltuatle), en andere die daar bulten
rallen. Deze laatste mogelijkheden
porden als subvers!ef aangemerkt,
(iet alleen de overheid maar ook het
jootste deel van de bevolking ls er
;eer alert op want deze worden in het
ilgemeen geïdentificeerd met de ou-
le P.K.I. (communistische partij).
Aen ziet de mogelijkheid van een
ileving van die partij eigenlijk al-
;n als gevolg van buitenlandse
un en Infiltratie. Hierbij onder-
iheldt men een mogelijke steun uit
Moskou"-hoek van die uit de
'eking"-hoek. Beide zouden ver
lende strategieën volgen.
„Peking"-lijn zou een soort Kwo
^ln Tang-situatie willen scheppen
rin de hogere ambtenaren en de
jerleidlng, gecorrumpeerd als ze
[dan zijn, geen greep meer zouden
hebben op het eigen apparaat en
leger en daardoor geen weerstand
meer zouden kunnen bieden tegen
georganiseerde opstanden op het
platteland. De Chinese bevolkings
groep zou een prachtige dekmantel
vormen om enerzijds de elite tot een
extreem luxueus levenspatroon te
verleiden en anderzijds het noodza
kelijke basiswerk te verschaffen.
Toch acht men dit gevaar nog niet
acuut al wordt het door bezorgde
leger- en overheidskringen niet on
derschat. Binnen deze kringen wijst
men dan ook op het feit dat presi
dent Soeharto dit gevaar onderkend
heeft en het hem nu menens ls als hij
de smokkel en de vercommercialise
ring van overheidsfuncties wil tegen
gaan.
„Moskou-lijn'
Tegenover deze strategie zou de
„Moskou-lijn" op een ander verloop
van de gebeurtenissen mikken, en
zou deze stapsgewijs radicale wijzi
gingen teweeg willen brengen. Deze
strategie zou vooral binnen stedelij
ke centra werken en de basis zoeken
onder vakbonden en die organisa
ties die in de Soekarno-periode al
geïnfiltreerd waren en tot nu toe nog
niet geheel gezuiverd zijn. Het zou
den Juist ook die steden zijn waar
een grote concentratie van mensen
van Indiase afkomst woont (Medan,
Jakarta, Soerabaya) om vla deze be
volkingsgroep raciale onlusten te
kunnen lanceren en hen als
geldschieters te gebruiken om eigen
identiteit te verbergen.
Het doel zou zijn om op korte ter
mijn, via de komende verkiezingen,
de Partai Demokrasi Indonesia
(P.D.I.) een onverwachte stembusze
ge te laten behalen en dan binnen
die P.D.I. de oude linkse P.N.I.-(Par-
tai Nasonalist Indonesia) krachten
IADVERTENTIE
Dat zou autorijden een stuk veiliger maken.
Volvo is een pionier in auloveiligheid. Veel van de beveiligingen die
Volvo al jaren terug in de Volvo's introduceerde zijn nu in talrijke
landen wettelijk verplicht. In I9S9 bijvoorbeeld zaten er al standaard
di icpuntsveiligheidsgordels in elke Volvo.
Het complete programma Volvo's is ontworpen en ontwikkeld met
het oog op veilighcid.Om de gevolgen van een ongeluk zo veel
mogelijk te beperken. De carrosserie is uitzonderlijk sterk en stijf.
Om het compartiment zit een onwrikbare kooiconstructie.
Vóór en achter dit compartiment schokabsorberende kreukelzones.
Ook bij het rijden in een Volvo speelt veiligheid een grote rol.
Eenvoudige en logische bcdienbaarheid ervaart u in iedere Volvo.
Een Volvo maakt snel reageren feilloos mogelijk.
Dat zou autorijden een stuk economischer maken.
Volvo's worden gebouw d voor een lang leven. Het beste bewijs geven
de statistieken van hel Zweedse Bureau voor Autotesten.
De laatste gegevens vermelden een levensduurvan I6.6 jaarvoor de
Volvo 240-scrie. Eén van de redenen voor deze opmerkelijke
levensduur is de grondige roestpreventie. Logisch.dat Volvo's zo n hoge
inruilwaarde hebben.
Volvo's zijn ook economisch in gebruik en onderhoud.
Zuinige motoren en veel kilometers tussen de serviccbeurten.
De ingebouw de betrouw baarheid en levensduur.samen met de
uitgebreide garanties (12 maanden fabrieksgarantie en 12 maanden
garantie op onderdelen) maken.dat de kosten van het rijden
in een Volvo binnen zeer aanvaardbare grenzen liggen.
Dat zou autorijden een stuk probleemlozcr maken.
Volvo experimenteert niet om nutteloze effecten en zogenaamde
verbeteringen tevinden.ln plaats van naar veranderingen om de
verandering zoekt Volv o ononderbroken naar zinv olle verbeteringen
van het autoconccpl. En iedere nieuw e ontwikkeling w ordt zoals ieder
onderdeel van een Volvo getest en getest lot het zijn absolute
betrouwbaarheid heefi bewezen. Allemaal, opdat u steeds langeren
werkelijk probleemloos in uw Volvo kunt rijden.
Dat zou autorijden een stuk comfortabeler maken.
Comfort in een Volvo betekent comfort.dat u helpt bij hel plezierig
en vóóral veilig autorijden. Ook tijdens lange tochten.
Stoelen, ventilatie, verwarming, ruimte. Allemaal onderdelen, die er toe
bijdragen dat u en uw passagiers ontspannen in een Volvo
kunnen rijden.
Als u alle eigenschappen van de Volvo's v ergelijkt met die van
andere wagens, moet u het met Volvo eens zijn.dat- in welke prijsklasse
dan ook - niet één wagen zo compleet is als de Volvo in die klasse.
En dat maakt de keuze van een Volvo alleen maar tot een logische en
verstandige kcuze.Zckerop de lange duur.
Dr. Simapoetang en dr. Mohammad Hatta, die allebei het bewuste
document ondertekenden.
te mobiliseren om zodoende vla een
coalitie-regering weer naar een toe
stand van Nasakom (Nationalisten,
Agama (godsdienst), Kommunlsten)
toe te werken.
Volgens deze versie zouden de docu
menten van 22 september In deze
strategie passen. Maar nu dringt de
vraag zich op: Hoe is het mogelijk
dat 5 alom gerespecteerde heren die
bekend staan als anti
communistisch en die de Pancasila
staat steunen, betrokken zijn ge
raakt bij deze intrige? Verschillende
lezingen doen de ronde. Van belang
hierbij ls de vraag of het de bedoe
ling was om de „Actie Sawlto" te
laten slagen In de zin van een werke
lijk aftreden van Soeharto. of niet.
Zo ja. dan moeten we nu spreken
van een gefaalde poging. Zo neen,
dan zou het voldoende zijn voor de
beramers van deze intrige dat be
paalde figuren en hun aanhang In
opspraak gebracht zijn. In dat geval
kan men spreken van een geslaagde
actie en moeten de daders vermoe
delijk gezocht worden in die hoek
die bij de nu ontstane situatie voor
deel heeft.
Vereenvoudiging
Om naar een verklaring te zoeken
moeten we terugkeren tot de vraag
welke alternatieven er binnen de
Pancasila staat kunnen zijn. Zoals
bekend heeft het bewind Suharto
de zgn. Orde Baru, nieuwe Orde, een
enorme vereenvoudiging van poli
tieke machten nagestreefd.
Zo is er na 1971 een nieuwe sterke
van boven af gedirigeerde fusione
ring van partijen doorgevoerd waar
bij er nog maar drie politieke groepe
ringen overbleven.
1. De Golongan Karya, als vaan
deldrager van de Nieuwe Orde en
regeringspartij (maar daardoor te
vens verantwoordelijk voor de mis
lukkingen met alle frustraties en
apathie van dien).
2. De Partai Persatuan Pembangu-
nan (P.P.P.) De Eenheids Opbouw
Partij. Een fusie van alle islamie-
tlsche groeperingen, die voorheen el
kaar het vuur na aan de schenen
legden. Het ls nog de vraag of deze
meningsverschillen opgelost kunnen
worden.
3 De al genoemde Partai Demokra
si Indonesia (P.D.I.). Een fusie waar
in naast de nationalistische partij
(P.N.I.) enkele splinterpartijen zijn
opgenomen waaronder de katholie
ke en protestante partijen.
Als we dus spreken over een alterna
tief binnen de Pancasila staat dan
ligt het voor de hand dat het een
keuze uit of coalitie van deze drie
groeperingen zal zijn.
Al ls het, zoals we straks zullen zien,
ook mogelijk dat er bepaalde politie
ke krachten en groeperingen be
staan die zich niet vertegenwoordigd
achten door de huidige leiders van
de drie partijen.
Volgens de meeste politieke waarne
mers zijn de kansen voor zowel de
P.P.P. (islam-partij) als de P.D.I. niet
al te groot om de machtige greep die
de Golongan Karya op de bevolking
heeft te doorbreken. Met name via
het lokale oyerheidsapparaat heeft
deze regeringspartij alle gelegenheid
het stemgedrag te beïnvloeden. Men
acht de P.P.P. mede door de onder
linge verdeeldheid, hooguit in staat
om zich te handhaven, wat op 25Tc
van de stemmen zou komen.
De P.D.I. maakt nog minder kans,
want in tegenstelling tot de P.P.P.,
die via godsdienstige instellingen
nog altijd over een uitgestrekt net
werk op de basis beschikt, moet de
P.D.I. het voornamelijk hebben van
nationale figuren met charismatisch
leiderschap.
Droeve vertoning
Vooral de droeve vertoning, met
vechtpartijen, rondom het
P.D.I.-congres in april 1976 heeft het
image van deze partij vrijwel geheel
te niet gedaan. Op de achtergrond
van deze vechtpartijen speelde de
kwestie van de nominatie van twee
leden in het hoofdbestuur van de
nieuw gefuseerde partij. Deze zou
den behoren tot de linker vleugel
van de P.N.I. Die poging om hen met
hun groot persoonlijk gezag in de
nieuwe' partij te doen opnemen zou,
alweer volgens bepaalde kringen,
passen in de „Moskou" strategie om
zodoende vat te krijgen op de P.D.I.
Zij zijn echter niet benoemd. Maar
volgens deze zelfde lezing, zou het
heel goed kunnen dat men nu weer
getracht heeft, zij het veel „Javaan-
ser, om die invloed binnen de P.D.I.
te verkrijgen. Maar er zijn verschil
lende mogelijkheden, al naar gelang
de vraag of het werkelijk de bedoe
ling was om de actie van de docu
menten te laten slagen of niet. Zelfs
is het nog denkbaar dat achter Sa
wlto, de mysticus, geen politieke
groepering stond en dat hij geheel
op grond van zijn overtuiging dat hij
de „uitverkorene voor het lei
derschap" is, heeft gehandeld. Vol
gens eigen verklaring, had hij enkele
maanden geleden zijn „wahy" (ge
zag van een vorst) via meditatie in
Midden-Java ontvangen. In dat ge
val is wel aangetoond dat het geloof
in de Javaanse mystiek hem niet
heeft belet om een uiterst handige
intrige op te zetten waarbij hij blijk
gaf van goed Inzicht in de politieke
machtsverhoudingen. Want, naast
het gevoel van verbijstering over de
„onnozelheid" van de 5 heren die de
documenten ondertekenden is er in
de reacties toch algemeen ook een
gevoel van bewondering voor de
aanpak achter deze actie.
Toch laat het zich beter indenken
indien er sprake is van een actie die
bedoeld was om een bepaalde groe
pering in een betere positie te ma
noeuvreren voor de verkiezingen.
Zoals gezegd kan dat zijn door Juist
met opzet de documenten vroegtij
dig te laten uitlekken.
Twee mogelijkheden
Hiervoor zijn twee mogelijkheden
denkbaar. In het eerste geval zou
het plan voortgekomen zijn uit de
koker van die groeperingen rondom
de president die gebaat zijn bij een
handhaving van de status quo en
hopen op een vervolg van de perio-
de-Soeharto.
De tweede mogelijkheid zou gezocht
moeten worden in die kringen die
zich in het huidige partijbestel niet
voldoende vertegenwoordigd ach
ten of, indien het de PPP betreft,
hun leiders te hecht vinden samen
werken met deze regering en ze
daarin, in de figuur van dr Hamka.
een van de ondertekenaars, gebla
meerd hebben om zodoende een ei
gen leiderschap op te bouwen.
Door gebrek aan nationaal lei
derschap van allure konden de op
positiepartijen nauwelijks hopen op
stemmenwinst tijdens de komende
verkiezingen. Alleen een stunt van
uitzonderlijk karakter zou deze situ
atie kunnen uitbuiten en de stem-
busultslag radicaal doen wijzigen.
Vandaar de manoeuvre om 5 voor
aanstaande nationale figuren te za-
men te verbinden in een actie die als
alternatief moest dienen. Door hen
één voor één. te beginnen met dr
Hatta met wie eerst zorgvuldig een
vriendschappelijke relatie werd op
gebouwd. te benaderen, heeft Sawl
to bereikt dat alle godsdienstige en
relieuze groeperingen te zamen een
front maakten tegen de Soeharto-
regering. En bij eventueel falen, het
geen dus nu gebeurd is. ook geza
menlijk gecompromitteerd zijn. Vol
gens een bepaalde lezing zou Sawito
als volgt te werk zijn gegaan. Aan
leder van de betrokkene heeft hij
een tekst voorgelegd die geheel af
gestemd was op de visie en de
denkbeelden van die betrokkene,
daarbij vermeldend wie al onderte
kend had. Ieder ondertekende dus
eigenlijk iets dat hij zelf bij andere
gelegenheden al wel eens verkon
digd had.
Onzorgvuldig
In een later stadium heeft Sawito de
uiteindelijke versie geredigeerd en
de verzamelde handtekeningen bij
elkaar gevoegd op de laatste bladzij
de. Na de onthulling hebben de vijf
heren, in hun afzonderlijk afgelegde
verklaringen, er de nadruk op ge
legd dat het hier een privé handelen
betrof, dus niet als gezamenlijke ac
tie en nog minder namens de
godsdienstige groepering die zij
ieder vertegenwoordigen. Voorts dat
zij onzorgvuldig de tekst gelezen
hebben (dit zou slaan op een verwij
zing naar een herschrijving door Sa-
President Soeharto
wito) en omdat dr Hatta, ook al
ondertekend zou hebben. Dat zij
zich niet bewust zouden zijn met
deze actie duidelijk een alternatief
voor het bewind Soeharto aan te
bevelen valt. gezien het Intellectuele
kaliber en de politieke ervaring van
hen allen, nauwelijks aan te nemen.
Dat zij echter niet op de hoogte
waren van de werkwijze van Sawito
en diens plan om het eerste docu
ment te koppelen aan de overige
documenten (behalve Hatta die
twee ervan zelf ondertekend heeft)
moet, vooralsnog op grond van hun
eigen verklaringen worden aange
nomen.
Het feit dat zij eenmaal, ieder apart,
geconfronteerd met alle documen
ten, die veel verstrekkender waren
dan alleen het eerste, door hen on
dertekend, en zodoende een geheel
vormend dat niet veel anders dan
een geweldloze putsch genoemd kan
worden, niet voet bij stuk hielden en
consequent de gevolgen van hun
handeling accepteerden, maar de
gegeven uitweg aanvaardden, zij het
daarmee de Indruk van naïviteit en
onnozelheid op zich ladend, moet
dan ook als een geweldige misreke
ning voor Sawito c.s. beschouwd
worden. Maar volgens Indonesische
beoordeling geheel te verwachten.
Zolang er een uitweg is ontloopt
men de confrontatie. Welnu het ls de
Javaan Soeharto die deze affaire op
z'n Indonesisch oplost.
Hij bevond zich in een geweldig
moeilijke positie omdat de aanval
rechtstreeks op hem gericht was,
maar het ondenkbaar ls dat deze vijf
heren, gezien hun erorme positie en
aanhang (alle religieuze groeperin
gen) wegens hun handtekening ge
arresteerd zouden kunnen worden.
Dat kan hij zich niet permitteren
voor de verkiezingen. Nog afgezien
van de netelige kwestie dat hijzelf
zo'n overdracht van macht in het
interview van 4 maart j.l. als consti
tutioneel had bestempeld. Daarte
genover is elk van de onderteke
naars. eenmaal als individu ge
confronteerd met een geheel dat
verdere strekking had dan waar zijn
handtekening voor stond, terugge-
diensd en heeft de uitgestoken hand
geaccepteerd.
Om het geheel in een nog beter
Indonesische situatie te plaatsen ls
het van belang om op het tijdstip
van de onthulling te letten. Op 21
september heeft president Suharto
een instructie uitgevaardigd waarin
hij verbiedt dat wie dan ook aan
iemand van zijn familieleden, ook
maar op enige wijze, zakelijk, spe
ciale faciliteiten verleent. Een in
structie die neerkomt als een
antwoord op één van de meest ge
hoorde kritieken op het beleid van
het bewlnd-Suharto.
Voordat echter de mass-medla deze
verklaring in commentaren politiek
zouden kunnen uitbuiten kwam op
22 september 's avonds voor radio
en televisie de onthulling over de
documenten.
De oppositie was bij voorbaat
monddood gemaakt. Maar om het
summum van harmonie en even
wicht te bereiken gebeurde dit alles
op de vooravond van de grote isla-
mietlsche feestdagen. Idul Pi tri. Een
feest waarbij iedereen aan ledereen
om vergeving vraagt en vergeving
schenkt. De president geeft via zijn
instructie van 21 september toe aan
de algemene kritiek, daarbij de vol
gende dag vergeving schenkend aan
de religieuze leiders voor hun „naïvi
teit". Deze leiders komen op Idul
Fitri hun opwachting maken bij de
president om hun fouten te erken
nen en vergeving te vragen: de zaak
is klaar, zand erover!
Lachende derde
Wat is nu het gevolg van deze „actie
Sawito" voor het verdere verloop
van de verklezings „campagne" en
haar uitslag straks ln mei 1977? Een
voorlopige conclusie ls dat de la
chende derde de Golongan Karya ls
geworden. Op elk moment dat zij
dat nodig acht kan zij deze affaire
uitbuiten. Het ls nog maar de vraag
of zij even grootmoedig zal reageren
als de president zelf.
Vervolgens ziet het er naar uit dat
de oppositie binnen de Pancaslla-
staat beroofd is van leiderschap en
bevreesd is om geïdentificeerd te
worden met deze actie. Verder lijkt
het erop dat een „persoonlijke over
reding" alleen kans van slagen heeft
Indien het van blnnen-ult gebeurt.
Maar het is nu de vraag of tegen de
achtergrond van deze onthullingen
die strategie nog wel kan worden
doorgezet.
Kortom, al probeert men er binnen
Indonesië nog zo luchtig overheen te
leven met de houding van „vergeven
en vergeten", het lijkt een zware
slag te zijn voor al diegenen die
gehoopt hebben op versterking van
de democratie binnen Indonesië via
de komende algemene verkiezingen.
Een verkiezing die aan zou kunnen
tonen dat de politieke situatie ln
Indonesië niet zo monolltisch is als
wel graag wordt voorgewend door
de critici in het buitenland.
Dit is het laatste verhaal uit een
serie van drie. De vorige twee
stonden op 25 en 28 okt. in de
krant.
IADVERTENTIE
