Felle woordenwisseling
en andere sfeer bij
proces tegen Frans H.
deamrobank
inhongkong
Zweedse koningin trok de belangstelling
steenvuller
Alabastine
Zionistenbond vraagt
maatregelen tegen
terreurorganisaties
Van Agt
De borrel
van
klasse
Nieuwe getuigen belichten achtergronden
De Kuyper Export Jonge Jenever
Met verwijzing naar Ludwina J.
Drie jaar cel
voor doodslag
Staatsbezoek begon in Amsterdam
Stichting komt
op voor rietgans
Voorstellingen De
Bosgeest afgelast
iinsdag 26 oktober 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
door Leo Kleyn
MAASTRICHT Tijdens de voortzetting vart het proces tegen de 41-Jarlge hoofdverpleger Frans
H. uit Kerkrade ls het gisteren tot een soms felle woordenwisseling gekomen tussen enerzijds de
verdachte en zijn raadsman en anderzijds een van de artsen die aan de Lückerheldeklinlek in
Kerkrade verbonden ls geweest. De 32-Jarlge mevrouw Swan Ie Llem-Kwee verweerde zich fel en
verontwaardigd tegen de aantijgingen dat zij als arts ln de kliniek tekort ls geschoten.
Mevrouw Llem was pas ln Nijmegen
afgestudeerd, toenzlj ln Januari 1972
kwam te werken ln zowel de Lücker-
heldekllnlek als de daarmee gelieer
de Hamboskllnlek. ZIJ verdeelde
haar tijd over belde Inrichtingen,
waarvan de laatste, ln tegenstelling
tot de eerste geen demente patiën
ten herbergt In maart 1973 zegde zij
haar dienstverband weer op. enkele
maanden nadat zij ln conflict was
geraakt met een collega van Frans
B. die daarop ontslagen was.
Nonsens
Volgens H. liet mevrouw Llem zich
aan de demente bejaarden die ln de
Lückerheldeklinlek werden ver
pleegd, weinig gelegen liggen. Meer
malen heeft de verpleger tot zijn
verdediging aangevoerd dat hij
pijnstillende Insullne-lnjectles gaf,
omdat de behandelend arts de pa
tiënten aan hun lot overliet. Me
vrouw Llem ontkende gisteren dat
zij zich het lot van de bejaarden niet
had aangetrokken, zoals zij het ook
„volstrekt nonsens" noemde dat zij
H. In het ongewisse zou hebben gela
ten over de beëindiging van een be
handeling.
Bijzonder verontwaardigd reageer
de de arts op de beschuldiging van
H. dat zij op een gegeven moment
een medicatie zou hebben gewei
gerd omdat zij drie lege bedden no
dig had. „Dat ls", zei ze fel, „vol
strekte waanzin. Ik betwist dit ten
zeerste. Zoiets doe Je als arts niet.
Dat ls lariekoek". Ook op het ver
wijt dat ze een bepaalde patient die
niet meer kon slikken tabletten had
voorgeschreven reageerde ze met de
woorden: „Dat ls toch waanzin".
(ADVERTCNT/E)
Naast het bekende cellulose
vulmiddel brengt Alabastine
nu ook een speciaal steenvul
middel. Het is bedoeld voor
permanente reparaties aan
alle soorten steen-, beton-,
cement- en metselwerk
Steenvuller van Alabastine is
onmisbaar bij het verankeren
van bouten, het vastzetten van
1 losgeraakte stenen, tegels en
dakpannen. Ook voor het uit
vlakken van betonnen vloeren
•en voor reparaties om leidin
gen. rond kozijnen en venster
banken is steenvuller van Ala
bastine werkelijk steengoed.
Steenvuller van Alabastine is
water-, weer- en windbesten-
dig. Haal een pak bij uw leve
rancier en ontdek dat topkwa
liteit niet altijd duur behoeft te
zijn.
Verpakking van 1 kg f 4,55
Verpakking van 2 kg f 8,70
Haar ontkenningen waren overigens
niet altijd even pertinent „Dat kan
lk me niet meer herinneren",
antwoordde ze op een vraag van de
president of het waar was dat ze
geweigerd had naar de kliniek te
komen toen twee van haar patiën
ten op sterven lagen en het verple
gend personeel ln paniek raakte.
Evenmin kon ze zich herinneren of
ze een patient, „Judassend" volgens
H. weieens «net de woorden „Sieg
Heil" had begroet.
Mevrouw Llem ontkende dat ze ln
een dagrapport had laten schrijven
dat ze th.uls niet meer opgebeld
wilde worden als patiënten ln het
laatste stadium verkeerden. Wel zei
ze dat ze niet naar de kliniek ging,
als ze wist dat ze een patient toch
niet meer kon helpen en de familie
was Ingelicht. Frans H. vroeg daar
op verontwaardigd of het Juist ls dat
de verpleging het dan verder maar
moet opknappen.
De president hield mevrouw Llem
voor dat een hoofdverpleger met wie
zij het goed kon vinden en een vrou
welijk nachthoofd twijfel hadden
geuit aan haar deskundigheid. Op
zijn vraag wat zij daarvan dacht („u
had betrekkelijk weinig ervaring, u
was tenslotte pas afgestudeerd")
antwoordde mevrouw Llem haar ge
ringe ervaring nooit als een pro
bleem te hebben gevoeld. Overigens
zei ze gisteren dat het haar niet
bekend was dat ln de kliniek kritiek
op haar werd geuit.
„Die pinda"
Uit een verklaring van mevrouw J.
A. Klnt (48), die sinds 1971 verbon
den ls aan de Lückerheldeklinlek en
daar als waarnemend arts optreedt,
bleek gisteren dat mevrouw Leim
niet met open armen ontvangen
was. Nog voordat zij een stap in de
kliniek had gezet, werd over haar
gesproken als „die bruine loempia".
Er vielen geluiden te horen als: „Die
krijgen wel klein, die pinda". Ie
mand had mevrouw Klnt toe
vertrouwd: „We zijn wèl afgezakt
dat we een Chinese dokter krijgen".
Volgens mevrouw Klnt waren zulke
geluiden afkomstig uit „alle lagen
van het personeel". H. tekende daar
bij onmiddellijk aan dat hij zich
nooit ln die geest had uitgelaten.
Getuige Klnt verklaarde gisteren
ook dat H. op haar geen ongunstige
Indruk had gemaakt. Ze omschreef
hem als „rustig, en uitermate net
jes". Klachten over hem had zij n
ooit gehoord. „Alles op zijn afdeling
zag er piekfijn uit." Volgens me
vrouw Klnt was H. altijd vol zorg
over met name de belegerlge pa
tiënten.
Tekort aan artsen
Naar de mening van deze getuige
bestond er ln de kliniek een tekort
aan artsen, terwijl zij de perso
neelsbezetting ln de weekeinden,
wanneer zij dienst deed. aan de
krappe kant noemde. Overigens zei
zij niet geconstateerd te hebben dat
daardoor de verpleegkundige of me
dische verzorging tekort schoot.
Wel was het haar opgevallen dat het
verplegend personeel nogal vrij met
de medicatie omsprong. ZIJ had dat
bezwaar ook ln een zogeheten
hoofdenvergadering ter sprake ge
bracht. Mevrouw Llem heeft tijdens
het vooronderzoek gezegd dat ook
naar haar mening „de verplegers
ontzettend vrij waren in het geven
van medicaties." Gisteren voegde
zij daaraan toe: „De artsen werd
geen toestemming gevraagd bepaal
de medicijnen te geven. Dat kon ik
niet dulden." Van een oudere arts ln
de kliniek, zei ze, was het haar be
kend „dat hij advies aan de verple
gers vroeg, en niet omgekeerd."
Andere sfeer
In de Maastrichtse rechtszaal
heerste gisteren duidelijk een ande
re sfeer dan tijdens de behandeling
van de zaak in april en mei. BIJ het
begin van de zitting werd Frans H.
er, zoals ls voorgeschreven, duide
lijk op gewezen dat hij niet verplicht
ls te antwoorden. Hij mocht plaats
nemen achter een tafeltje waarop
een bloknoot en een pen lagen, zo
dat hij gedurende de vele getuigen
verhoren aantekeningen kon ma
ken. Hij liet die mogelijkheid niet
ongebruikt.
De president van de rechtbank, mr.
F. A. J. w. Ellens, hield de touwtjes
strak in handen, waardoor de offi
cier van Justitie mr. J. Booster, ook
al liet hij zich niet onbetuigd, een
minder overheersende rol speelde
dan de vorige keer. De verdediger
van H., mr. J. J. M. Hermans, nam
wellicht mede ais gevolg daarvan
een minder passieve houding aan.
H. zelf. na bijna een half Jaar flink
wat magerder geworden leek van
zins zich deze nieuwe kans op verde
diging die hem wordt geboden, niet
te laten ontglippen
Verzekerde heeft
vaak moeilijkheden
met administratie
Van een verslaggever
UTRECHT Verzekerden die Iets
met de administratie van hun zie
kenfonds moeten regelen, lopen
vaak tegen een enorme papierwin
kel aan. Volgens een enquête van de
Consumentenbond ondervond bijna
een kwart van de mensen die hun
verzekering moesten wijzigen moei
lijkheden. Het ging om verhuizing,
verandering van werkkring, burge-
UJke staat, Inkomen en dergelijke.
Ook het systeem dat sommige ver
strekkingen van geval tot geval be
oordeeld moet worden, belast vol
gens de bond de verzekerde teveel
met overbodige administratieve be
slommeringen. Het artikel in de
Consumentengids betwijfelt verder
of de verzekerden wel ln redelijke
mate Invloed hebben op het bestuur
van hun ziekenfonds. In veel bestu
ren zitten ook vertegenwoordigers
van de medewerkers (artsen en der
gelijke). De bond vindt dat in het
bestuur van een vereniging van ver
zekerden alleen verzekerden horen
te zitten. De Landelijke speclalls-
tenvereniglng haalt tenslotte ook
geen patiënten ln haar bestuur.
Over de voorlichting aan verzeker
den ls de Consumentenbond ook
niet erg te spreken. In folders komen
vaak termen voor als „onder bepaal
de voorwaarden" en „na machtiging
door het ziekenfonds". Waar dat in
feit op neerkomt, wordt dan niet
duidelijk. Ook mondelinge voorlich
ting rammelt. Op telefonische vra
gen om Inlichtingen kwamen uiteen
lopende antwoorden, waaronder dus
veel foute.
De Kuyper
Export Jonge
Jenever
verkrijgbaar
in fles of
stenen kruik
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM/TEL AVIV De Nederlandse Zionistenbond
heelt gisteren minister Van Agt gevraagd maatregelen te nemen
om Joodse en Zionistische gebouwen ln Nederland te bescher
men en personen en groepen die aanslagen beramen te vervol
gen. De bond vraagt dit naar aanleiding van verklaringen van
Ludwina J„ die 24 september op het vliegveld van Tel Avlv werd
gearresteerd. De ollicler van Justitie ln Tel Avlv heelt gisteren
formeel de aanklacht tegen de 23-Jarlge Nederlandse Ingediend
•Vervolg van pagina 1
Het viel op dat de minister zijn
bekende verlangen naar een
„ethisch of geestelijk reveil" ietwat
relativeerde. Hij sprak nu voorna
melijk van „herbezinning op wezen
lijke waarden ln onze samenleving".
In het verhaal dat Van Agt gisteren
hield gold die herbezinning „de Im
materiële nood die bij alle materiële
welvaart ls blijven bestaan en zelfs
ls toegenomen". Van Agt sprak van
verschraling van Intermenselijke so
lidariteit. „Waar ls tegenwoordig de
bereidheid, zich ln te zetten ln de
gezondheidszorg, reclassering en
kinderbescherming? Een voorbeeld
van verschraling ls dat het nauwe
lijks meer mogelijk ls. mensen be
reid te vinden, de moeizame, tijdro
vende en ondankbare taak van ge
zinsvoogd op zich te nemen, op deze
dingen doel lk als lk het over een
„geestelijk reveil" heb", zei Van Agt.
De CDA-UJsttrekker situeerde de
zwaksten ln de samenleving bij de
kleine zelfstandigen en spaarders,
maar voorts bij eenzamen en bejaar
den en „diegenen die verwezen wor
den naar rotwerk waarin zij niets
van zichzelf kunnen neerleggen en
waarin geen arbeidsvreugde kan
worden gevonden." Het viel op dat
Van Agt ook bij ontwikkelingshulp
een accent aanbracht: „De solidari
teit met de derde wereld wordt elke
dag dringender. Het gaat niet aan
om wat dan ook daarop te beknibbe
len". zei hij.
Pikant was wat Van Agt te zeggen
had over de toekomst van het wets
ontwerp Inzake de vermogensaan-
wasdeling (VAD), nadat zijn partij
genoot Andriessen een dag tevoren
de PvdA op dit punt bijna met een
breuk had bedreigd. Van Agt zei dat
de kritiek op het VAD-ontwerp niet
boven zijn bevattingsvermogen ligt.
maar geconfronteerd met de opmer
kingen van de KVP-fractielelder, zei
hij: „Ik tracht een goede voorman
van het CDA te zijn. maar niet van
de KVP, al ls die partij een niet weg
te denken onderdeel van het CDA".
Ons commentaar staat op pagina 5
AMSTERDAM De rechtbank ln
Amsterdam heeft maandagmorgen
de 52-Jarige Abert J. wegens
doodslag op zijn echtgenote veroor
deeld tot drie Jaar gevangenisstraf
met aftrek van voorarrest. De offi
cier van Justitie had acht jaar geëist.
J. werd ervan verdacht op de och
tend van 6 Juli zijn 51-Jarige vrouw,
met wie hij al Jaren ln onmin leefde,
een aantal keren op het hoofd te
hebben geslagen met een fles water.
Vervolgens snoerde hij een nylon
kous om de nek van zijn vrouw en
verliet haar slaapkamer, na een kus
sen op haar hoofd te hebben gelegd.
Na zijn daad probeerde J. zichzelf
tot twee keer toe van het leven te
beroven.
Door het Indienen van de aanklacht
ls haar voorarrest automatisch ver
lengd „tot de afsluiting van haar
proces". Verwacht wordt dat het pro
ces ln de loop van januari 1977 zal
beginnen. De volledige Inhoud van
de aanklacht ls nog niet bekend
gemaakt.
Vaststaat dat zij onder meer wordt
beschuldigd van het lidmaatschap
van de Rode Hulp, die nauwe ban
den zou hebben met het Volksfront
voor de bevrijding van Palestina,
van het verzamelen van Informatie
voor een terreurdaad (zij zou daar
voor een fototoestel bij zich hebben
gehad) en van het bij zich dragen
van een code-boodschap, waarin
stond „De bruiloft vindt tegen het
einde van september plaats". Met de
bruiloft zou een vliegtuigkaping zijn
bedoeld. Tegen de gebruiken in
wordt Ludwina J. niet door een
krijgsraad, maar door een burgerlij
ke rechtbank berecht Voor elk van
de drie beschuldigingen kan zij een
gevangenisstraf van maximaal vijf
tien Jaar krijgen
Terrorisme
In het telegram van het bestuur van
de Nederlandse Zionistenbond aan
minister Van Agt wordt verwezen
naar verklaringen die Ludwina J.
volgens de Israëlische politie heeft
afgelegd. Volgens die verklaring zou
een aanslag zijn beraamd op het
kantoor van Jewish Agency ln
Amsterdam. De bond vraagt minis
ter Van Agt ook stelling te nemen
tegen groepen als het Palestlnaco-
mlté. De bond zegt dat, hoewel bin
nen het bestuur sympathie bestaat
voor het Palestijnse streven naar
een eigen politieke identiteit, door
het bestaan van personen en groe
pen die de gewelddadige vernieti
ging van Israël voorstaan (zoals het
Palestinacomlté) het plegen van ter
roristische activiteiten alleen maar
ln de hand kan worden gewerkt.
In het telegram aan minister Van
Agt schrijft de Zionistenbond onder
meer: „Nu uit de verklaringen van
Ludwina J. blijkt dat personen en/of
groepen een aanslag hebben be
raamd op het hoofdkantoor van de
Zionistische beweging in Nederland,
doet het bestuur van de Neder
landse Zionistenbond een beroep op
de minister van Justitie om enerzijds
passende maatregelen te nemen ter
bescherming van joodse en Zionis
tische gebouwen ln Nederland, an
derzijds strafvervolging mogelijk te
maken tegen deze groepen of per
sonen".
ADVERTENTIE
Klopt. Dank zij onze belangen in de European
Asian Bank aldaar.
Adres: 5, Queen's Road. C.
Nadere informatie: Amro kantoren
of telefoon: 020-28 3684
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Tijdens een besloten bijeenkomst heeft koning Carl Oustav
gistermiddag in de Amsterdamse Bijenkorf de beschleden expositie „Zweden
vandaag" geopend. In het warenhuis waar een opmerkelijk groot aantal
ordebewakers en rechercheurs op de been was, mochten koningin Silvia, haar
echtgenoot en prinses Beatrix en prins Claus een hartelijk applaus van de
verkoopsters ln ontvangst nemen.
Op de parterre-afdeling
konden leden van de
rijksvoorlichtingsdienst en
de rechercheurs met moeite
het opdringende Internatio
nale fotografenkorps in be
dwang houden. De gasten, bij
wie minister Lubbers van
economische zaken had ge
voegd, bekeken daar Zweed
se stands.
Het staatsbezoek van de ko
ning en koningin van Zweden
- het eerste staatsbezoek van
koningin Silvia begon gis
termorgen ln Amsterdam,
waar de Zweedse oorlogsbo
dem „Halland" tegen tien af
meerde aan de Passagiers
terminal, aan de Oostelijke
Handelskade. Koningin Juli
ana en prins Bernhard waren
daar ter begroeting aanwe
zig. Koning Carl Oustaf en
koningin Juliana Inspecteer
den de erewacht van de ko
ninklijke marine, nadat sa
luutschoten waren afge
vuurd. Een groot aantal
Zweedse en Nederlandse au
toriteiten werd aan de gasten
voorgesteld.
De belangstelling van het pu
bliek ging in de eerste plaats
uit naar de vorstin van Zwe
den, koningin Silvia, die door
prins Bemhard, gekleed ln
Jacquet, werd begeleid.
Attractief was de binnen
komst ln oud-Amsterdam,
met de rondvaartboot „Presi
dent Kennedy", waarmee de
gasten, na aankomst bij de
Terminal ln het IJ, vla het
Oosterdok, Oude Schans,
Amstel en Herengracht en
tenslotte vla de nauwe Beu-
llngsloot aan het Singel,
schuin tegenover de Univer
siteitsbibliotheek, arriveer
den. Daar was een steiger ge
bouwd. die de gasten ln de
gelegenheid stelde plaats te
nemen ln de crême-kleurige
calèches, waarna met veel
ceremonieel vertoon de
korte rit naar het palels op de
Dam werd gemaakt. (De in
tocht per boot wa» gekozen,
omdat het Damrak wegens
werkzaamheden ongebaan-
baar ls.)
Op balkon
Nadat bij aankomst de
volksliederen waren gespeeld
verschenen belde koninklijke
echtparen op het palelsbal-
kon, ter begroeting van het
publiek. Dit was een meeval
ler voor de vele fotografen en
filmers uit Nederland, Zwe
den. Denemarken. Finland.
Noorwegen, West-Dultsland.
België, Frankrijk en Enge
land. De belangstelling van
de Duitse persmedia gaat ln
deze dagen vooral uit naar de
voormalige Duitse, koningin
Sylvia, die tijdens de destijds
ln München gehouden Olym
pische Spelen daar
gastvrouw was en kennis
maakte met de Zweedse
vorst. Zij heette SUvia Som-
merlath
Kranslegging
Ruim een kwartier later be
gaven de Zweedse koning en
zijn echtgenote zich naar het
monument op de Dam, waar
zij een krans van herfstbloe
men neerlegden. Dit gebeur
de ln aanwezigheid van onder
meer minister-president Den
Uyl en de commissaris van de
koningin ln Noord-Holland,
drs R. J. de Wit. Tijdens deze
korte plechtigheid werd ko-
raalmuzlek gespeeld.
In de middaguren was er een
ontvangst ln de ambtswon
ing van burgemeester Sam-
kalden, met daarna een be
zoek aan de diamantslijperij
van Asscher, ln de hoofdstad
Vandaag
Vanmorgen om 9 uur ver
trekt het gezelschap voor een
bezoek aan zuidelijk Flevo
land.
Voor de lunch wordt het mu
seum voor scheepsarcheolo
gie ln Ketelhaven bezichtigd
Tevoren hebben de koningin
en de koningin van Zweden
afscheid genomen. Het mid
dagmaal wordt gebruikt ln
restaurant „Lands End",
waarna vla Swlfterband naar
Lelystad wordt gereden. Om
streeks kwart over vijf geven
koning Carl Oustav en konin
gin Silvia een receptie voor
de Zweedse kolonie ln Neder
land, aan boord van Hr. Ms
„Visborg". dat ligt afgemeerd
Woensdag
In een reactie op het telegram zei
gisteravond de voorzitter van het
Palestinacomlté, Bertus Hendriks,
dat het een „ongehoorde Insinuatie
van de Zionistenbond ls om het Pa
lestinacomlté In verband met ter
reur en wilde acties te brengen"
Hendriks wees erop dat het vanaf
het begin een consequente politiek
van het comité was om zich van
dergelijke acties verre te houden.
Verdachtmaking
Hendriks meende wel dat het tele
gram deel uitmaakte van een voort
durende poging om een sfeer van
verdachtmaking te verspreiden ron
dom een groep die haar steun aan de
Palestijnse strijd beperkt tot wetti
ge actie en die bovendien humani
taire steun verleent aan het Pales
tijnse volk. De voorzitter verklaarde
de aanval op het Palestinacomlté
uit de angst van de Zionistenbond
voor de „groeiende mate van in
stemming en begrip onder het Ne-
derlandse volk ten aanzien van de
doelstellingen van het comité.
Ten aanzien van de zaak van Ludwi
na J. wees Hendriks erop dat het
comité van het begin af verklaard
heeft er niets mee te maken te
hebben.
AMSTERDAM De Stichting kri
tisch faunabeheer is tegen herope
ning van de ganzenjacht, zoals ls
voorgesteld door het
landbouwschap. Volgens de stich
ting ls het niet aangetoond, dat met
name de kleine rietgans veel schade
zou toebrengen aan de landbouw
Kritisch faunabeheer schrijft dit ln
een brief aan minister Van der Stee
van landbouw.
Het landbouwschap verzocht de mi
nister de Jacht op (rtet)ganzen te
openen, omdat het aantal ln ons
land overwinterende kleine rietgan
zen de laatste Jaren met een vijfde i
zou zijn toegenomen en deze dieren
schade aan landbouwgewassen toe
brengen.
Kritisch faunabeheer twijfelt aan
deze door het landbouwschap gesig
naleerde groei in de ganzenbevol-
king.
Van een verslaggever
DEN HAAG De voorstellingen die
de Haagse Comedle van De Bos
geest van Anton Tsjechow vandaag
ln de Amsterdamse en morgen ln de
Arnhemse Stadsschouwburg zou ge
ven gaan niet door wegens zlekte
van actrice Marjan Brandsma.
Rita
„Nee ja nee ja
AOVERTCNTtC
aan de terminal ln de hoofd
stad. In de vooravond arrive
ren de gasten bij het rijksmu
seum voor een diner, dat
wordt aangeboden door de
ministerraad. Daarbij zijn
aanwezig prinses Beatrix,
prins Claus, prinses Margriet
en mr. Pieter van Vollen
hoven.
Voor woensdag staan be
zoeken aan het European
Space Research and Techno
logy Centre ln Noordwljk, de
Haagse duinwaterleiding, het
oude stadhuis van Den Haag.
een bijeenkomst In het
centrum van het „Koninklijk
Instituut van Ingenieurs".
„De Porceleyne Fles" ln Delft
en het Waterloopbouwkun
dig laboratorium, aldaar op
het programma. In de avond
uren diner aan boord van de
„Visborg" aangeboden door
het Zweedse koninklijke
paar. Het officiële deel van
het staatsbezoek eindigt don
derdagmorgen ln
Amsterdam.
Om landje i> een
wvan de du hm bevolkte
I la/tden van de wereld
1 IV«- /itten door de week
met z'n driehonderd-
negenennegentigen up
een vierkante kilometer.
Zondag* wordt
het nog krapper Dan
wordt er gevoetbald.
Dan lillen we met Zn
duizenden luichend
legen elkaar aan geplakt
Dik verliezen mag niet
Ali u geen honderden
guldeni op zak heelt
gebeurt dal ook niet
Zakkenrollen krijgen
dan bii u geen kam
De politie
