Van Dam: geen waarde
hechten aan percentage
(8) in huurontwerpen
Hollandse garnalen
Turken werken in ondergeschikte posities
Joekomst van TNO wordt
teeds minder duidelijk
JOSEPH
GUY.
Terlouw uit
de politiek
Advocaat verwacht dat
Harm Dost spoedig
zal worden uitgewezen
Vereenvoudiging ingewikkeld stelsel
a voorstel voor nieuwe organisatievorm
Vijftig mille buit
bij bankoverval
Royal Nederland 0
Lakerol,
'n verfrissend alternatief.
Zuivere
Zweedse
Droppastilles.
Regering vraagt
uitlevering Dost
Industriebond NVV:
„Vredeling liegt of
het gedrukt staat."
Profiteer ervan!
Tandarts
beboet
voor vervalsing
Onderzoek bij aluminiumfabriek in Delfzijl
Nijmegen
Rijnvervuiler
DAG 22 OKTOBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
D'66-er: ik kon
het tij niet keren
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Dr. J. C. Terlouw,
fractievoorzitter van D'66 in de
Tweede Kamer, gaat de politiek
verlaten. Gisteravond verstuurde
hij een brief naar zijn partij waar
in hij aankondigt niet beschik
baar te zijn voor het lijsttrek
kerschap en na de verkiezingen
van mei volgend jaar de politiek
vaarwel te zullen zeggen.
In de brief aan zijn partijgenoten,.
Neen soort politiek testament.
maakt Terlouw gewag van moei-
nQ Bjke jaren die hij als fractievoor-
hil ntter heeft doorgemaakt, in een
o periode dat D'66 alleen maar poli-
tieke aanhang verloor. „Ik ben er
Wfniet in geslaagd, om het tij te
keren", schrijft hij nu.
óch niet
jg kerschap
k
De doorslaggevende reden om
:h niet voor het lijsttrek-
kandidaat te stellen.
Dr. J. Terlouw
noemt Terlouw een gebrek aan
motivatie daarvoor bij zichzelf,
veroorzaakt door jarenlang stel
selmatig steeds meer wegvallen
van contact tussen de basis van
de partij en de fractie. „Ik heb tijd
nodig om mijn gedachten te orde
nen en mijn motivatie op het
vroegere peil terug te brengen",
aldus Terlouw. die overigens nog
in geringe mate de mogelijkheid
open laat dat hij na een periode
van afstand nemen ooit nog eens
in de politiek terugkeert.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Staatssecretaris Van Dam heeft gisteren na enkele weken uitstel zijn nieuwe
huurwetten bij de Tweede Kamer ingediend. Die huurwetten vereenvoudigen het ingewikkelde
huurstelsel dat nu geldt, met ingang van de jaarlijkse huurverhoging van 1 april 1978. Voor de
komende huurverhoging per 1 april volgend jaar geldt nog de huidige wetgeving.
ADVERTENTIE
De bewindsman had eerst nog met
het indienen van deze huurwetten
willen wachten totdat kabinet en
Tweede Kamer een beslissing zou
den hebben genomen over de mate
van huurverhoging van volgend jaar,
met zeven procent (zoals de staatsse
cretaris wil). In de nieuwe huurwet
ten wordt namelijk ook een percen
tage genoemd van de trendmatige
s4n onze redacteur wetenschappen
en
O EN HAAG De toekomst van de Organisatie voor toegepast natuurwetenschappelijk onder-
«k (TNO) is onduidelijker dan ooit tevoren, nadat voorzitter dr L.B. J. Stuyt en ondervoorzitter J.
3k an der Velden gisteren een voorstel voor een nieuwe organisatievorm de wereld in stuurden. Zij
s eden dat zonder de steun van de rest van het bestuur.
jaarlijkse huurstijging, en wel acht
procent. De staatssecretaris heeft nu
van wachten afgezien omdat het par
lement anders in tijdnood dreigt te
komen.
Staatssecretaris Van Dam zei giste
ren dat die acht procent genoemd is
omdat het wetsontwerp al in maart
het ministerie verliet. Toen had hij
nog geen idee dat hij door gewij
zigde omstandigheden voorstan
der zou zijn van een trendmatige
verhoging met slechts zeven pro
cent. Bovendien wijst hij erop dat
aan die acht procent geen enkele
waarde moet worden gehecht, om
dat er ook in het wetsontwerp staat
dat er ieder najaar met de Kamer
overlegd moet worden over de mate
van huurverhoging in het daaropvol
gende jaar. „De acht procent in dit
wetsontwerp houdt geen enkele be
slissing in over het stijgingspercen
tage van volgend jaar", aldus Van
Dam, die zoals bekend enkele weken
geleden in de Kamer een nederlaag
leed toen de meerderheid niet de
ruimte gaf om de nieuwe wetten al
voor de eerstkomende huurverho
ging te laten gelden.
Beslissing
w ft is een discussiestuk, dat in het
1(j stuur alleen zeer oriënterend be-
u iroken is", aldus een officiële
e, jordvoerder van TNO. Het stuk is
i j iet in het bestuur in stemming ge-
acht. Dat zou ook overbodige
oeite zijn geweest. Waarnemers
reten dat de nota, behalve bij de
n Stuyt en Van der Velden, niet
steun van enige omvang zou kun-
rekenen.
ins de nota zou TNO een strak-
centrale leiding moeten krijgen,
in uit vijf tot zeven man bestaande
id van bestuur zou de begroting
itellen, richtlijnen voor de on-
lelen van de organisatie formule-
en het contact met de ministe-
onderhouiden. (De centrale over-
is de belangrijkste financie-
:bron en opdrachtgever van
Begrippen als inspraak en ge
lde verantwoordelijkheid komen
ide aan alle personeelsleden toege-
(i nden samenvatting niet voor.
fel worden de TNO-mensen in de
ijbehorende aanbiedingsbrief opge-
ikt om, via hun inspraakorganen,
ïe te denken over de nieuwe struc-
ur zelf. Commentaren kunnen tot
jnauari worden ingeleverd bij de
heren Stuyt en Van der Velden (dus
niet bij het bestuur). Daarna komt
er. „voor zover mogelijk met verwer
king van deze commentaren" een
definitieve nota.
Op de helling
Dat de organisatievorm an TNO op
de helling moet, is zo ongeveer het
enige waar alle betrokkenen het over
eens zijn. TNO bestaat nu in hoofd
zaak uit een aantal „Bijzondere or
ganisaties" die een zeer zelfstandig
bestaan leiden: de Nijverheidsorga
nisatie (industrieël onderzoek), de
Voedingsorganisatie, de Rijksverde
digingsorganisatie en de Ge
zondheidsorganisatie.
Daar overheen koepelt zich de
Centrale Organisatie TNO, die ech
ter nauwelijks tot een centraal be
leid kan komen. Het dagelijks be
stuur van deze CO bestaat namelijk
uit naast de heren Stuyt en Van
der Velden de vier voorzitters van
de Bijzonder Organisaties. In dit
dbCO" worden zij geacht aan de
belangen van hun eigen deelorgani
saties te ontstijgen en het belang
van het geheel te behartigen. Dat
werkt moeizaam.
(ADVERTENTIE)
een eerlijke
Franse cognac
COGNAC
JOSEPH GUY
Oui, oui. oui.
Joseph Guy
In de nota-Stuyt/Van der Velden
wordt het dbCO als het ware doorge
knipt. Aan de top blijft een raad van
bestuur achter die bestaat uit voor
zitter en ondervoorzitter, aan te vul
len met drie tot vijf mensen die geen
biningen hebben met de Bijzondere
organisaties. De leiding van die on
derdelen wordt samengebracht in
een college van hoofddirecteuren,
dat dan kennelijk de richtlijnen in
ontvangst mag nemen die de raad
van bestuur heeft geformuleerd.
Het laat zich denken dat toch het
huidige bestuur van de Centrale or
ganisatie, noch de besturen van de
Bijzondere organisatie juichend met
dit plan zullen weglopen. Dat ze een
stukje autonomie zouden moeten in
leveren, stond wel vast. Het kabinet
heeft namelijk het standpunt inge
nomen dat de coördinatie binnen
TNO moet worden verstrekt. Maar
dit is wel het andere uiterste. Of de
nota daardoor als basis voor de inter
ne discussie vruchtbaar zal kunnen
werken, valt te bezien.
Vreemd moment
Het initiatief van de beide TNO-bes-
tuurders komt op een wat wonder
lijk moment. Twee jaar geleden is
door minister Trip (wetenschapsbe
leid) de commissie-Reinboud inge
steld om de haperende relatie tussen
de overheid en TNO te verbeteren.
Die commissie moest zich onherroe
pelijk ook met de structuur van de
organisatie bezighouden. (Het advies
om de Centrale organisatie te ver
sterken, is dan ook uit haar eerste
rapport afkomstig). Deze commissie-
Reinboud is op dit moment bijna
klaar met haar tweede tussentijdse
rapport, waarin naar verwachting
een minder strak gecentraliseerde
structuur zal worden voorgesteld
dan de heren Stuyt en Van der Vel
den voor ogen staat.
Hoe het tweede rapport-Reinboud
en de nota-StuytfVan der Velden
(naast elkaar?) een rol moeten spe
len bij de verdere ontwikkeling, is
volstrekt onduidelijk. Een ingewijde
noemt de nu ontstane situatie „abso
luut ondoorzichtig". Voor een vol
wassen onderzoekorganisatie (bijna
5000 medewerkers, omzet vorig jaar
330 miljoen gulden) kan die onzeker
heid de effectiviteit nauwelijks be
vorderen.
VELDHOVEN Twee gemaskerde
mannen hebben gisteren 50.000 gul
den buitgemaakt bij een overval op
de RABO-bank in Veldhoven. Het
tweetal had zich door inbraak toe
gang tot het pand verschaft.
Waarschijnlijk wordt volgende week
in het kabinet beslist of er aan de
Kamer zal worden voorgesteld de
trendmatige huurverhoging volgend
jaar zeven procent te doen zijn. Als
het acht procent zou worden, is geen
wetsvoorstel nodig omdat dit per
centage in de huidige wet is ge
noemd. Verwacht wordt dat Van
Dam in het kabinet steun voor de
zeven procent zal eisen, hetgeen in
houdt dat hij bij tegenstand van een
Kamermeerderheid kan dreigen met
het uitspreken van het „onaan
vaardbaar", ofwel met het mogelijke
aftreden van het kabinet. Datzelfde
gebeurde in '74 ook al eens met suc
ces: AR en KVP gaven hun te
genstand toen op.
De gisteren ingediende huurwetten
worden door een meerderheid van de
Tweede Kamer enthousiast ontvan
gen. Men staat in het algemeen ach
ter het streven de nauwelijks meer te
doorgronden huurwetgeving te ver
eenvoudigen, en oneffenheden recht
te trekken.
De huurwetten op zich geven niet
veel nieuwe feiten meer, omdat
staatssecretaris Van Dam in de loop
van de lange en veel werk eisende
voorbereiding de Kamerleden meer
dere malen in het openbaar van de
stand van zaken op de hoogte heeft
gesteld. Hij gaf fisteren zelf nog een
korte samenvatting van de wetten.
ADVERTENTIEI
Praal daarom tijdig met uw verzekeringsadviseur
Bijvoorbeeld over een brandverzekering van
verzekering maatschappij nv
dochter van Royal Insurance Co Ltd een van de grootsten ter wereld
uw schild
tegen schade
.Alt
Wij wijzen het vrije marktmechanis
me af voor vaststelling van huren en
stellen daar een ander criterium
voor in de plaats, namelijk de kwali
teit. Volgens de wet zijn de huurprij
zen in principe vrij overeen te ko
men tussen huurder en verhuurder,
binnen grenzen van wat redelijk is,
die door de overheid worden be
paald." Voor het vaststellen van die
grenzen geldt onder meer het
trendmatige huurstijgingspercenta-
ge. De Staatssecretaris denkt later
in een algemene maatregel van be
stuur vast te leggen dat de huren
maximaal omhoog mogen met an
derhalf maal het trendmatige per
centage.
Puntenstelsel
Verder geldt voor die redelijke ren-
zen een puntenstelsel, waarin de
kwaliteit van de woning gevat
wordt. Hoe meer kwaliteit, hoe meer
huurverhoging rechtvaardig geacht
wordt. Bij die kwaliteit wordt ook de
ligging van de woning betrokken,
terwijl verder woningen in het Wes
ten hoger gewaardeerd worden dan
woningen in het Oosten van het
land.
Met de invoering van de nieuwe wet
zullen alle Nederlandse huurwonin
gen onder het zelfde regime vallen.
Grenzen tussen geliveraliseerden en
niet-geliberaliseerde gebieden be
staan niet meer.
Het kabinet verwacht met het nieu
we stelsel op redelijke termijn de
huren meer aan te passen bij de
kwaliteit van de woningen. Mensen
die in een goede en goedkope wo
ningwonen en door de nieuwe wet
grote huurstij gingen te verwerken
krijgen kunnen vanzelfsprekend in
dividuele huursubsidie krijgen.
Behalve de huurwet heeft de
staatssecretaris ook een wet op de
huurcommissies ingediend. Die wet
regelt de positie van deze commis
sies, die bij geschillen tussen huur
der en verhuurder moeten optreden.
Verder komt er binnenkort nog een
wetsvoorstel tot wijzgilrig van het
burgerlijk wetboek. Daar in wordt
de positie van de huurders verbe
terd. Staatssecretaris Van Dam
noemde gisteren enkele punten: ver
huurders kunnen geen huur meer
opzeggen naar aanleiding van een
huurgeschil in geliberaliseerde ge
bieden kan een huurder er niet lan
ger zonder meer door de rechter
worden uitgezet als de verhuurder
zelf het pand wil gebruiken.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De Nederlandse re
gering zal de Westdultse justitie ver
zoeken Harm Dost uit te wijzen.
Minister Van Agt (justitie) deelde
dit gisteren in de Tweede Kamer
mee nadat bekend was geworden
dat het Duitse hof in Karlsruhe het
beroep van Dost had afgewezen
Van Agt wees erop dat West-
Dultsland niet tot uitwijzing ver
plicht is omdat Harm Dost ls veroor
deeld wegens een feit dat niet in
Nederland, strafbaar is.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT De advocaat van Harm Dost, mr R. B. Hartkamp
uit Utrecht, verwacht dat zijn cliënt op korte termijn zal worden
uitgewezen, nu het Bundesgerichtshof in Karlsruhe diens revi-
sieverzoek heeft afgewezen. De Nederlandse regering heeft zich
steeds op het standpunt gesteld dat pas om uitwijzing verzocht
kon worden, nadat het vonnis onherroepelijk was geworden.
Het Duitse hof deed gisteren uit
spraak, nadat woensdag de belde
verdedigers van Dost, Hartkamp en
de Westdultse advocaat Manfred
Gregorius, het verzoek om revisie
hadden toegelicht. Daarbij werd on
der meer aangevoerd dat er, anders
dan de Duitse Justitie meent, met
betrekking tot de vervolging van de
handel in verdovende middelen geen
Internationale solidariteit bestaat
waar het gaat om de middelen die
daarbij worden toegepast. De Neder
landse justitie maakt onderscheid
tussen soft drugs, en hard drugs,
terwijl de Duitsers in hun vervol
gingsbeleid alle verdovende midde
len over één kam scheren. In West-
Duitsland krijgen ook handelaren in
hasj langdurige gevangenisstraffen
opgelegd. Zoals bekend is Harm
Dost wegens verkoop van hasj aan
jonge Duitsers veroordeeld tot een
gevangenisstraf van drie jaar en ne
gen maanden.
De Nederlandse advocaat van Dost
is van oordeel dat de regeringen van
Nederland en de Bondsrepubliek nu
AMSTERDAM Minister Vrede
ling (defensie) liegt dat het gedrukt
staat, althans dat vindt de indus
triebond NW van uitlatingen, die
de minister gedaan heeft over de rol
van de industriebond bij de aan
koop van het gevechtsvliegtuig type
F-16.
„Alles wat de Industriebond NVV
interesseert is meer compensatie.
Een Nederlands aandeel ln de F-16
vinden ze prachtig. Het enige wat
mij kwalijk wordt genomen zijn die
25.000 manjaren werk, die er volgens
hen niet zullen komen: die calcule
ren ze weg. En dat is dan die revolu
tionaire Industriebond NW," zo zei
Vredeling in de Vredeskrant. eenma
lige uitgave van het Interkerkelijke
Vredesberaad.
De Industriebond NW zegt dat de
compensatieorders ernstig zullen te
genvallen. „Woordvoerders van het
Amerikaanse Pentagon gaven dat
onlangs toe dat betekent dat Vrede
ling ongelijk gaat krijgen als hij zegt
dat de aankoop van de F-16 de
werkgelegenheid in ons land bevor
dert," zo meent de industriebond.
ADVERTENTIE
m H nu volop- m
van een verslaggever
HAARLEM De rechtbank in
Haarlem heeft de 35-jarige tandarts
J- G. van A. veroordeeld tot twintig-
i buizend gulden boete of tachtig da-
ttn hechtenis. De eis was tiendui-
knd gulden boete. De tandarts
*erd schuldig geacht aan het ver
valsen van behandelingskaarten
♦an patiënten van het Haarlemse
fctkenfonds Spaarneland en aan het
opzettelijk gebruik maken van valse
hukken. Hierdoor zou hij in twee
i®ar in het bezit zijn gekomen van
UO 000 gulden. De tandarts heeft bij
kt onderzoek de vervalsingen toe
geven en daarna het bedrag terug-
ktaald. De patiënten hebben geen
jchade geleden; het ziekenfonds
keft de man als tandarts ge-
kndhaafd.
bindende afspraken over het vervol
gingsbeleld moeten maken, waarbij
de Nederlandse regering dient op te
komen voor haar eigen belangen.
Het moet, vindt hij, onmogelijk wor
den gemaakt dat in West-Dultsland
zware straffen worden opgelegd aan
Nederlanders die ln hun eigen land
een veel lichtere straf zouden
krijgen.
Hartkarhp houdt er rekening mee
dat Harm Dost al op 29 oktober
aanwezig zal kunnen zijn bij een in
Amsterdam te houden manifestatie
ten gunste van zijn vrijlating. Een
woordvoerder van het ministerie van
buitenlandse zaken zei gistermiddag
slechts dat nu in nauw overleg met
het ministerie van justitie zal wor
den nagegaan of om de uitlevering
van Dost verzocht zal kunnen wor
den. Daarbij merkte hij op dat op
het ministerie niet zo snel gewerkt
wordt „als wel wenselijk zou zijn".
Van een verslaggever
DEN HAAG Wanneer Nederland
aandringt op sanering van het ver
vuilde Rijnwater, heeft het land wel
enige boter op het hoofd. Een stad
als Nijmegen loost zijn rioolwater
nog steeds ongezuiverd op de rivier.
Dat is één van de conclusies van een
rapport waarin de Duitse Raad van
deskundigen voor milieuvraagstuk
ken de totale vervuiling van de Rijn
heeft geïnventariseerd.
De lozlngsgegevens waren overigens
bijzonder moeilijk te pakken te krij
gen. niet alleen bij de Industrie maar
ook bij overheden. Uit de inventari
satie blijkt dat de grootste vervui-
lingsbronnen in West-Duitsland.
Frankrijk en Zwitserland liggen
Straatsburg, de stad waar in 1968 de
Raad vén Europa het Handvest
voor het water proclameerde, is me
de dankzij de plaatselijke papier
pulpfabriek de grootste lozer van
biologisch afbreekbaar vuil. De
zwaartepunten van de vervuiling
zijn Basel en de punten waar ernstig
vervuilde zijrivieren als Neckar.
Main. Wupper en Emscher in de
Rijn stromen.
lAOVERTENTlEl
Van een onzer verslaggevers
DELFZIJL De Turken die bij de aluminiumfabriek Aldel in Delfzijl werken,
nemen een ondergeschikte positie in ten opzichte van hun Nederlandse collega's
en zij hebben vrijwel geen mogelijkheden voor promotie. Dit is gebleken uit een
onderzoek van de projectgroep „Trekarbeid" van het androgogisch instituut
van de Groningse universiteit.
„Als er een nieuwe Neder
landse leerling-smelter komt
moet ik hem zeggen wat hij
moet doen. Ik moet hem alles
leren. Maar hij wordt na een
tijdje smelter. Ik niet," zo
luidt de verklaring van één
van de zestig Turken die bij
Aldel werken.
Zes jaar geleden werd begon
nen met de werving. Er was
toen een tekort aan arbeiders
bij de afdeling elektrolyse.
Wie in een van de beide
elektrolysehallen werkt staat
bloot aan zeer hoge tempera
turen, in de zomer soms oplo
pend tot zestig graden. Er
zijn longklachten ten gevolge
van het stof. Wie uiteindelijk
afgekeurd wordt, gaat naar
de dagdienst, maar dan ver
dient hij minder Omdat er
een onderbezetting is. wer
ken veel werknemers over.
Het is moeilijk mensen voor
de elektrolyse te krijgen
Op het ogenblik worden er
geen buitenlandse werkne
mers meer aangenomen, om
dat er onder de Nederlanders
zoveel werkloosheid is. De
onderbezetting wordt vol
gens de onderzoekers nog
vergroot, omdat er veel arbei
ders van deze afdeling ziek
zijn. Ook het ploegenstelsel
wordt als ongunstig ervaren.
Er is geprobeerd een vijf-
ploegen-stelsel te bedingen,
maar tevergeefs. Dit heeft
weer tot gevolg dat er ook
veel werknemers overspan
nen zijn. wordt opgemerkt.
Ze hebben nooit twee dagen
achter elkaar vrij. ook de
weekends niet en bovendien
is het niet mogelijk op regel
matige tijden te eten.
'Bonden
De onderzoekers hebben kri
tiek op de vakbonden. „Vol
gens ons moeten de vakbon
den meer opkomen voor de
Turken," wordt gesteld. De
meeste Turken zijn aangeslo
ten bij het NKV, anderen bij
het NVV en beide bonden zijn
volgens de projectgroep heel
goed op de hoogte van de
problemen. Zaken als promo
tie ook voor Turken die
nen in de ondernemingsraad
aan de orde te komen
Belangrijk is dat er meer aan
dacht wordt besteed aan het
taalprobleem. Een goede cur
sus Nederlands die aansluit
op de smeltcursus zou op zijn
plaats zijn. Verder moeten er
voorwaarden komen die het
de Turken mogelijk maken
de cursus te volgen. Om met
een NKV-bestuurder te spre
ken: „Aldel geeft de Turken
geen kans om de cursus te
volgen. Ze doen hetzelfde
werk. Dan moeten ze ook net
zoveel verdienen. Ze moeten
dezelfde rechten hebben als
de Nederlanders."
Woningen
Er klinkt ook andere kritiek
door De gemeente Delfzijl
wordt erop aangevallen dat
de Turken pas een huis kun
nen krijgen als ze een jaar in
Delfzijl hebben gewoond.
Huizen aan alleenstaande
Turken worden niet ver
strekt. uit vrees dat het pen
sions worden. Er wordt op
gewezen dat het elders wel is
toegestaan dat een viertal
Turken samen een huis
huurt. In het door het Leger
des Heils beheersde pension
„Turkwierde" mogen geen
vrouwen komen, maar vol
gens de projectgroep moeten
de Turken zelf kunnen beslis
sen wie ze wel of met in huis
willen hebben. Andere pro
blemen die worden aange
roerd liggen op het gebied
van de gezondheidszorg, op
vang en begeleiding, de pro
blematiek bij overkomst van
het gezin en van het Turks op
school.
•n METZLER-
bril: ieders oogmerk!
Rita
Ik 2.1 lirin .1.' umk. l .1.-
hork il.ni n.i.ir ilc Mi|M-riiMrkrt l»>
Minkrlii'i ïit(i i<- kiHii'ii up kir
•li.-t
