Zweedse koning ziet ook
zonder macht een taak
UITGAAN
,Alle publieke
macht bij 't
Zweedse volk'
Tekorten van openbaar
vervoer stijgen
!L_
F
Studie naar
toegankelijkheid
openbare gebouwen
voor gehandicapten
„Personeelsstop
bejaardenhuizen
is onverantwoord"
Koningin Silvia's eerste officiële optreden in buitenland
Maandag
bezoek
aan
Nederland
Kamervragen over
nieuwe CAO voor
ziekenhuiswezen
Veertigduizend
watervogels dood
door botulisme
In auto omgekomen
Bepaling in grondwet:
WRIJDAC
IIJDAG 22 OKTOBER 1976
TROUW/KWARTET H 17
Films in Den Haag
APOLLO I: Asterix verovert Rome; 2.307,9.15. to
I 4.15, 7, 9.15; «I. APOLLO 2: Geheime opdracht
Udv Mariene; 2. 7.30. 9.45. zo 2.30, 4 45. 7.30, 9.45,
ui. ASTA: Op de rand van alles; 2.30, 7.15,9.30, to
j 30. 4. 7.15, 9.30; 18 j. BIJOU; Murder by death; 2.
1.30, 4S. to 1.45. 4.15, 7.30, 9.45; 14 J. CALYPSO:
p(ppi A Kokki bij de marine; 2.15; al; Barry
Lyadon 8.15, za, zo ook 4.30; 14 j. CAMERA: One
Qcw over the cuckoo's nest; 2, 7, 9.45, zo 1.30, 4.15,
1 145; 18 j. CINEAC: Family plot; C.45. 9.30; 14 j.
CORSO: The Missouri breaks; 2.1S, 6.45, 9.30, zo
I IS, 4, 6.45, 9.30; 14 j. DU MIDI: 20.000 mijlen
«ftder ice; 8.15, vrij, za. zo, 3,30, 7, 9.30; ol. EURO
CINEMA: Max Havelaar; 1.45, 7.45, za, zo, woe
115, 7.45; 14 j. METROPOLE TUSCIIINSKI:
Battle ol Midway; 6.4S, 9.30; za, zo ook 1.1S, 4; 14 j.
0DEON 1: 20.000 mijlen onder zee; 1.45, 6.45,9.30,
LIS. 4, 6.45, 9.30; al. ODEON 2: Mysterie in
triplo; 6.30. 9.1S, za, woe ook 2, zo ook 1.30, 4; 18 j.
0DEON 3: Peppi Kokki bij de marine; do t.m.
,o 2.15. 4.15. ma t.m. woe 2.15; al; RAS: 7.15, 9.4S-,
II j. ODEON THE MOVIES: A day at the Circus;
MS. 7.15. 9 45, zo ook 4.4S; al. OLYMPIA: De eend
de Cadillac; 2. 8; al. PASSAGE: 1900 (deel 1); 2,
I: j. REX: Dr. No; 1.30, 4, 7, 9.30; 14 j. ROYAL
71 Sadistische wellusten; za, zo 2, 7, 9.38, vrij 2,
MS. ma 2.15, 8, di. woe 2.15, za ook 4.30; 18 j.
I0VAL OP ZOLDER: Het onoverwinnelijke
i>aird; vrij, za, 2. 7. 9.30, zo 1.45, 7, 9.30, ma. di.
me MS 8; 14 j. STUDIO 2000: Max Havelaar; 2.8;
H j. DE UITKIJK; Legacy; 7, 9.30 (beh. di.), ma.
di ook 2; 18 j. KIJKHUIS DEN HAAG: Die
Dreigroschenoper; 8.30 (beh. ma)
Films in Delft
CITY: Taxi driver; 2.30, 7. 9.15; 18 J. CITY SE
LECT: La Dcrnièrc Femme; 8.15; 18 j. DELFIA:
ristfool in Hong Kong; 2.30, 7.9.15; 14 j. DOELEN
K1NO: Hel recht in eigen hand; 7, 9. za, zo ook
IN; 18 j. FLORA: The oral generation; 7, 9.15, zo
ook 2.30; 18 j. STUDIO D: Max Havelaar; 2. 8; 14 j.
FILMHUIS DELFT: Falsche Bewegung; 8, vrij,
ook 10.
Films in Leiden
CAMERA: A clockwork orange; 8, 18 j. LIDO:
Nsvecente; 8; 18 j. LUXOR: Barry Lyndon; 2,8; 14
j. REX: De amazones; 7. 9.15; 18 j. STUDIO:
Poseidon Adventure; 2.30, 7, 9.15, zo ook 4.45; 14 j.
TRIANON: Max Havelaar; 2, 8; 14 j.
dagelijks
Vrijdag 22 oktober
DEN HAAO: KON. SCHOUWBURO: 20.15, De
Haagse Comedie „bosgeest" HOT: 20.30 Neder
lands Dans Theater. THEATER PEPIJN: 20.30.
DHJGENTIA. 20.15, Natascha Emanuels „Een
trouw Is ook een mens." THEATER IN DE
STEEO: 20.30, Het Nationaal Hekelcabaret
„Het hemd van het Lijf. CONGRESGEBOUW:
20.15, Flets Oltana. CIRCUSTHEATER: 20.
Henk Elslnk „Totenmetnu." THEATER AAN
DE HAVEN: 20.30, De Appel „Preparadlse sorry
now." VOORBURG: VLIEOERMOLEN: 19.30,
Het Residentie-orkest o.l.v. Willem van Otter-
loo m m v. Mayumi Fujikawa, vlooi. 0'10: Oost-
einde 16, 21, Jazzconcert Loek Dlkkert en zijn
vrienden
DELFT: WAAOTHEATER: 21 Jazzconcert
Maurice Horsthuis Quartet. MICROTHEA
TER 20. De Flits „Het hemelbed
LEIDEN: KON SCHOUWBURO: 20.15. Musical
„Wie betaalt het gelach? HOT HOUSE. Ra
penburg. 22. Jazzconcert Trio Wlm Overgauw.
MICROTHEATER IMPERIUM: 20.30, „De goe
de mens van 8ezuan_"
- te
Vanavond en morgenavond treedt het Vrouwencabaret van
Natascha Emanuels op in Diligentia, Den Haag met het
programma „Een vrouw is ook een mens."
Zaterdag 23 oktober
DEN HAAO: KON. SCHOUWBURO: 20.15 De
Haagse Comedie „De bosgeest". HOT: 20.30
Het Nederlands Danstheater. DILIOENTIA
18.15, Natascha Emanuels „Een vrouw is ook
ten mens." THEATER PEPIJN: 20.30. Leen
Persljn. Chansons. THEATER IN DE STEEO:
10.30, Nationaal Hekelkabaret „Het hemd van
let lijf." CONORESOEBOUW: 20.30 Het Resi-
fcntle-Orkest olv Willem van Otterloo mmv
layuml Fujikawa, viool. POPPENTHEATER
FELICIA VAN DETH: 14.30. ..De konings
dochter en het Tovermannetje."
DELFT WAAOTHEATER: 21 Folkconcert
met Robin Hall en Jimmle MacOregor. MI
CROTHEATER: 20. De Flits „Het Hemelbed."
LEIDEN: MAREKERK: 20.15, Pro Muslca
Köln.
MAASDIJK: OEREFORMEERDE KERK:
20.15, Jan J. van der Berg.
Zondag 24 oktober
DEN HAAO: KON SCHOUWBURO: 14. De
Haagse Comedie „Butley"; 20.15, „De Bos
geest." HOT: 14. „Piccolo en de ultlemanle-
man." DILIOENTIA: 11.30, Vera Beths, vlooi en
8tanley Hoogland, plano. 14 30, Het Ouareneri
trio. THEATER IN DE STEEO: 20.30 The Blue-
pas Clodhoppers. GEMEENTEMUSEUM: 15.
Relnoud Maartense, plano. CONORESOE
BOUW: 20.15, De Jan Akkermanband. THEA
TER PEPIJN: 20.30 Leen Persljn. POP
PENTHEATER FEUCIA VAN DETH: 14.30.
„De Koningsdochter en het Tovermannetje."
Maandag 25 oktober
DEN HAAO: KON. SCHOUWBURO: 20.15,
Paul Steenbergen, Myra Ward e.a. „Lied in de
Hhemering." CONORESOEBOUW: 20.30, Het
Nederlands Kamerorkest o.l.v. S. Goldberg,
mm.v. Mlscha Dichter, plano.
LEIDEN: LEIDSE SCHOUWBURO: 20.15, Ca
ra van Eyk „Allemaal mensen."
TENTOONSTELLINGEN
DEN HAAO: HAAGS GEMEENTEMUSEUM:
Stadhouderlaan 41. ma t.m. za 10-17, zo 13-17,
woe ook 20-22; Collectie muziekinstrumenten
Carol van Leeuwen Boomkamp; Ocrd Arntz
(kritische grafiek); Augustin Tschlnkel (grafiek.
Illustraties, typografie). MUSEUM BREDIUS:
Prinsengracht 6. 10-17. zo 13-17. PANORAMA
MESDAG: Zeestraat 65. 10-16, zo 12-16. MU
SEUM MEERMANNO WESTREENIANUM:
Prinsessegracht 30. 10-17, za 13-17, zo gesl.
KOSTUUM/MUSEUM: Lange Vijverberg 14.10-
17. 20 13-17, woe ook 20-22, MAURITSHUIS:
Plein 29. 10-17, ZO 13-17. MUSEUM VOOR HET
ONDERWIJS: Hemsterhuisstraat 2E en 154,
10-16. zo 13-30-16, vrij ook 19.30-22: Fototen
toonstelling Oud Egypte; Dodenkunst als le
venskunst (Egypte); Eskimo's; Vogels in en om
Den Haag; Nederland en de Tweede Wereldoor
log. PULCHRI STUDIO; Lange Voorhout 15.
10-16, zo 14-17: OALERIE: Lm. 28 okt. Leon
Zeldenrust (schilderijen). GALERIE NOUVEL-
LES IMAOES: Westelnde 22. dl t.m. za 10-18:
t.m. 10 nov. Pleter Defesche (overzlchtsten-
toonst OALERIE ARTA: Kazernestraat 58, di
t.m. za 11-17: Lm. 7 nov. Albert Bitran (etsen).
VOORBURG: MUSEUM SWAENSTEIJN: He
renstraat 101, dl, do, za. zo 14-17: t.m. 21 nov.
Bon Appetit (aan tafel bij onze voorouders)
ZOETERMEER: DE GRAANSCHUUR: Dorps
straat 74a, ma. t.m. vrij 10-12 en 14-17 vrij ook
19-21, za 14-16: t.m.6 nov. Henk Valstar (schilde
rijen).
DELFT: GALERIE DE FIET8: Oude Delft 195,
woe Lm. zo 12-18: Lm. 25 okL Ula van Ophulj-
sen (bronsplastieken) Dominique Fihey (schil
derijen). TECHNISCH TENTOONSTEL
LINGSCENTRUM; Kanaalweg 4. 10-17, zo
gesl.; t.m. 11 dec Leonardo da Vinei; Lm. 21
maart '77 Bruggen.
LEIDEN: STEDELIJK MUSEUM DE LAKEN
HAL: Oude Singel 28.10-17,zo 13-17: t.m.lOnov.
Openbaar KunstgeblL OALERIE VAN DER
VLIST: Botermarkt 3. di t.m. za. 10-17 do t. 21:
t.m. 31 okt. Jubileumtentoonstelling Oalerie
Van der Vllst 9 Jaar.
Dinsdag 26 oktober
DEN HAAO: KON. SCHOUWBURO: 20.15,
Paul 8teenbergen. Myra Ward e.a. „Lied ln de
schemering". HOT: 20.30. De Haagse Comedie
„Rosencrantz en Oulldenster DILIOENTIA:
20.15, Alban Berg kwartet.
LEIDEN: LEIDSE SCHOUWBURO: 20.15,
Hoofdstad Operette „Der Vogelhandier".
Woensdag 27 oktober
DEN HAAO: KON. SCHOUWBURO 20.15.
Paul Steenbergen. Myra Ward e.a. „Lied ln de
schemering". HOT: 20.30, De Haagse Comedie
„Rosencrantz en GuUdenstern zijn dood". DI
LIOENTIA 12.45. Ensemble Le Nuove Musl-
che; 20.15, Stanley Crass, voordrachL THEA
TER PEPIJN: 20.15. Evert van Tright. hobo en
Jan 8priJ, plano. CONGRESGEBOUW: 20.30,
Het Residentie orkest o.l.v. Ferdinand Leltner.
v Herman Krebbers, viool. FRANK KOOMAN:
14.30, „De Hippe kangeroe".
galew.i, SPECTRA: Laan van Meer-
dervoort 27, dl t.m. za 11-18: t.m. 13 nov. Karei
Appel (schilderijen). NEDERLANDS
CONORESGEBOUW (EXPOSITIEZAAL):
Churchlllpletn 10. 10-23: Lm. 7 nov. Anneke
Boot (schilderijen).
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De tekorten van het
openbaar vervoer in Nederland zul
len blijven stijgen, ook als de tarie
ven op redelijke wijze worden aange
past. Dat heeft minister Westerterp
(verkeer en waterstaat) de Tweede
Kamerleden voorgerekend.
Wanneer het streven zou zijn om de
miljardentekorten van het openbaar
vervoer de komende Jaren op een
zelfde peil te houden, dan zouden de
tarieven veel meer omhoog moeten
dan de prijsstijgingen voor de kosten
van levensonderhoud. Uitgaande
van een kostenstijging van vier pro
cent per jaar, zouden de Openbaar-
VL-l kGUIStai.,.'. Wa» i<.uu j-— *.m,v .iji*
tien procent omhoog moeten gaan.
Dat komt omdat het grootste deel
van de openbaar vervoerskosten per
soneelslasten zijn. Westerterp zelf
noemt ln een nota aan de Tweede
Kamer een dergelijke regelmatig te
rugkerende tariefsverhoging een
„ongepaste tariefsbijstelling".
Dit betekent dat bij meer redelijke
tariefsverhogingen, gelijk aan de
stijging van het prijsindexcijfer of
iets meer, de tekorten toch zullen
blijven stijgen. Westerterp noemt
die toenemende tekorten een gevaar
„dat kan leiden tot een volkomen
ontwrichting van de rijksbegroting".
Van een onzer verslaggevers
ZOETERMEER Het college van
B en W van Zoetermeer wil een
«tudie laten maken naar de moge
lijkheden om alle nog te bouwen
openbare gebouwen ln Zoetermeer
toegankelijk te maken voor gehan
dicapten.
Een eerste bespreking hierover
heeft Intussen plaats gehad onder
leiding van wethouder Nagtegaal so
ciale zaken en volksgezondheid) in
aanwezigheid van de wethouders
Oskam (ruimtelijke ordening en wo
ningbouw) en Meijer (openbare wer
ken). Als de studie afgerond ls, komt
de kwestie aan de orde ln een verga
dering van B en W.
UTRECHT De samenwerkende
vakbonden in de bejaardenzorg
(ABVA, KABO. NCBO) willen zo
snel mogelijk met staatssecretaris
W. Meijer van CRM praten over de
onlangs afgekondigde perso
neelsstop voor de bejaardentehui
zen. De bonden vinden de perso
neelsstop onverantwoord.
De maatregel zal volgens de bonden
leiden tot zodanige consequenties
dat zowel de bewoners als het perso
neel het gelag betalen van deze
maatregel. De bonden gaan probe
ren de staatssecretaris te bewegen
de personeelsstop ongedaan te ma
ken. Er zou volgens de bonden onder
meer een landelijk onderzoek moe
ten komen naar de personeelsforma
tie in de bejaardentehuizen in 1977.
uau.. ..«mGTHEATER: 20. Delfts Ge
mengd koor Artl Varia o.l.v. N. Wessteln MI
CROTHEATER: 20. De Flits „Het Hemelbed
LEIDEN: LEIDSE 8CHOUWBURQ: 20.15.
Hoofdstad Operette „Der Vogelhandier".
Donderdag 28 oktober
DEN HAAO: KON SCHOUWBURO: 20.15. De
Haagse Comedie „De Bosgeest". HOT: 20.30,
De Nederlandse Operastichting „El Cimarron".
DILIOENTIA: 20.15. Tekstpierement „Wacht u
voor de hond". CONORESGEBOUW: 20.15.
Rijk de Qooljer e.a. „Quitte of dubbel".
CONGRESGEBOUW: 20.15, Het ResldenUe
Orkest o.l.v. Ferdinand Leltner mmv Herman
Krebbers.
DELFT: WAAGTHEATER: 20.30, De Spleghel
„Het verhaal van de dierentuin" en „Verve
ling".
LEIDEN: LEIDSE SCHOUWBURO: 20.15, Ro
bert Long e.a. „8cherts, satire en ander snoep
goed".
Van onze sociaal-economische
redactie
DEN HAAG Het PvdA-Kamerlid
Drenth heeft minister Boersma (so
ciale zaken) schriftelijk gevraagd
waarom de minister de gloednieuwe
Cao voor het ziekenhuiswezen nog
steeds niet heeft goedgekeurd.
Drenth wil dat de cao nu in elk geval
per 1 januari in werking zal kunnen
treden.
Begin juli bereikten ziekenhuisorga
nisaties en vakbonden overeenstem
ming over een nieuwe cao. Die kon
toen niet in werking treden vanwege
de loonmaatregel. Daarom werd dis
pensatie van de loonmaatregel ge
vraagd bij Boersma, met de bedoe
ling dat de cao dan op 1 oktober in
werking zou treden.
Boersma heeft die dispensatie ech
ter nog steeds niet verleend. Uit
antwoord op eerdere Kamervragen
blijkt dat de minister twee weken
geleden nog wachtte op de adviezen
die hij over dispensatieverlening
had gevraagd aan overlegorganen
van het bedrijfsleven. Drenth wil nu
wel eens van Boersma weten of de
minister die overlegorganen ook om
spoed had gevraagd, en hen een
einddatum voor hun advies heeft
genoemd.
Volgens Drenth kan die dispensatie
best worden verleend, omdat de
nieuwe cao slechts secundaire ar
beidsvoorwaarden regelt, en niet di
recte loonsverbeteringen, want
daarover zegt de cao dat de bestaan
de loonregelingen voorlopig onder
de nieuwe cao onveranderd blijven.
(De nieuwe ziekenhuis-cao bevat
echter ook regelingen voor werk- en
rusttijden, die wparschijnlijk wel tot
verhoging van loonkosten zullen lei
den, en daardoor mogelijkerwijs bij
Boersma op verzet zullen stuiten zo
lang de loonmaatregel van kracht
is).
Van een verslaggever
STOCKHOLM „Nee,
staatsbezoeken vind ik zeker
geen verspilling van tijd en
geld," antwoordt koning Carl
XVI Gustaf van Zweden op een
vraag naar de zin van het offi
ciële bezoek dat hij van volgen
de week maandag tot en met
woensdag aan ons land zal
brengen. „Mits goed georgani
seerd en met een goed pro
gram, lijkt me een staatsbe
zoek voor het ontvangende
land een prima gelegenheid
zich te presenteren," vervolgt
de dertigjarige koning een in
formeel gesprek, dat gehouden
wordt op zijn residentie, in het
hartje van Stockholm. Naast
hem op de sofa, zit koningin
Silvia met wie Carl Gustaf
ruim drie maanden geleden
huwde.
Voor de 33-jarige koningin wordt het
Nederlandse bezoek haar eerste offi
ciële optreden ln het buitenland.
Heeft zij plankenkoorts? Is de aan
passing aan haar nieuwe positie
moeilijk?
„Dat valt wel mee," antwoordt zij
lachend. „U moet bedenken, dat
contact met het publiek in mijn
voormalige werkkring de gewoonste
zaak van de wereld was."
De koningin verwijst daarmee naar
de Olympische Spelen van 1972 in
München, waar zij als Silvia Som-
merlath het korps gastvrouwen leid
de en waar zij ook haar huidige
echtgenoot ontmoette.
„Nee," antwoordt de koning op een
nadere vraag naar het komende be
zoek aan Nederland, „ik hoef de
Zweedse regering geen verslag uit te
brengen. Dat is ook niet nodig want
met mij reist de minister van buiten
landse zaken mee. Deze zal tijdens
het bezoek ook van gedachten kun
nen wisselen met zijn Nederlandse
collega."
„Baan"
Sinds 1975 kent Zweden een nieuwe
grondwet, waarin de positie van de
koning weinig meer is dan een
zuiver representatieve „baan". Uit
spraken over controversiële onder
werpen en zeker over politiek
beladen kwesties mag hij niet
doen. Toch ziet Carl Gustaf ook
zonder wezenlijke macht een taak
voor zichzelf ln de Zweedse maat
schappij. „Men kan me beschouwen
als de .vertegenwoordiger' van Zwe
den naar buiten," zegt hij. „Iemand
die zich namens zijn land zo breed
mogelijk op de hoogte stelt".
Deltaplan
Een punt dat ditmaal Carl Gustaf
bezocht ons land eerder zijn bij
zondere belangstelling zal hebben is
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Volgens minister
Vorrink kan het aantal door botulis
me gedode watervogels bij benade
ring geschat worden op 40.000.
Zij heeft de Tweede Kamer, in
antwoord op vragen van fractievoor
zitter Terlouw (D'66), meegedeeld
dat het opruimen van kadavers
thans de belangrijkste maatregel is
ter vermindering van de kans op
besmetting. Nagegaan wordt op wel
ke wijze de doelmatigheid van de
opruimingsacties kan worden ver
groot.
De kennis over de factoren die van
invloed zijn op het ontstaan en de
verspreiding van botulisme is nog
onvoldoende voor het nemen van
verdergaande bestrijdingsmaatre
gelen, aldus de minister.
Van een verslaggever
HAAKSBERGEN De 35-jarige H.
J. Hilderink uit Haaksbergen is bij
een verkeersongeluk omgekomen.
Hij reed met zijn bestelauto op de
Enschedesestraat richting Ensche
de en raakte daarbij verschillende
bomen. Tenslotte kwam hij dwars
op de weg tot stilstand, waarna een
achterop komende auto op hem
inreed.
Koning Carl Gustav en konin
gin Silvia, die maandag in Ne
derland aankomen
de Nederlandse waterhuishouding
en de laatste fase van het Delta
plan. Als iemand die Interesse toont
in milieuvraagstukken, hoopt de ko
ning zich op de hoogte te stellen van
de problematiek van het afsluiten;
en/of openhouden van de Oos-
terschelde.
In eigen land heeft de discussie over
het vraagstuk van de kernenergie
zijn aandacht. Is hij niet bang dat de
politieke aspecten van dat probleem
het was een belangrijke kwestie
bij de jongste verkiezingen hem
toch niet op een politieke noemer
kunnen vastpennen?
„Nogmaals," antwoordt Carl Gus
taf, „ik mag geen rechtstreekse opi
nies uitdragen. Dat wil natuurlijk
niet zeggen, dat ik niet mijn eigen
denkbeelden heb.'
Desgevraagd wil de koning wel be
vestigen, dat hij soms iets minder
gelukkig is met het feit dat hij zijn
woorden op een goudschaaltje moet
wegen. Hij beschouwt dat echter,
alles bij elkaar genomen, als de
schaduwkant van een taak die hem
overwegend bevrediging schenkt.
kunnen uw koks uitstekend
overweg."
Het gesprek (men wordt niet moe
het informele karakter te onderstre
pen) is voor Zweedse begrippen een
vrij unieke gebeurtenis, zeker in ver
gelijking met de periode van koning
Gustaf Adolf, grootvader van de
huidige koning, die volstrekt ontoe
gankelijk was voor de pers. Het ge
sprek wordt gehouden in de vroege
re privé-suite van Carl II. een van de
eerste Zweedse Bernadotte-
koningen. Koning Carl Gustaf en
koningin Silvia bewonen van het
slot, een weerbarstig natuurstenen
carré, nog steeds de vroegere „vrij-
gezellenvleugel" van de koning. Atn
meer „levensruimte" wordt echter tl
druk gewerkt.
Bereikbaar
Zo grimmig kan het slot niet zijn,
op de binnenplaats spelen kinderen
krijgertje niet geïmponeerd door
de witgehelmde soldaten die bij de
ingangen de wacht houden.
De koning meent dat hij ondanks
het protocol wel benaderbaar ls voer
de „man ln de straat". „Wist u. dtt
mensen in nood zich rechtstreeks
tot mij kunnen wenden," merkt Mj
op. „Maar dik dat in uw verhaal niet
te veel aan, anders komt ledereen
nog."
Boegbeeld
Brede lagen van de Zweedse bevol
king lijken intussen niet minder be
lang te stellen in een vorst die, om
een door het Zweedse hof goedge
kende publikatie te citeren, niet
meer is dan een „boegbeeld op het
schip van staat".
Integendeel, Carl Gustafs huwelijk
heeft geleid tot een nieuw opleven
van de belangstelling voor het
vorstenhuis. In de prentbriefkaar
tenmolens van de kiosken houdt
„Stedenschoon" zich maar moei
zaam staande tegen kiekjes van het
jonge vorstenpaar en diezelfde fo
to's worden, naar believen uitver
groot, door warenhuizen in
Stockholm op speciale stands ver
kocht.
Ook de kranten hebben belangstel
ling voor nieuws over vorsten. Enke
le grote Zweedse dagbladen hebben
met kennelijke graagte voldaan aan
het door koningin Juliana tot hüiT^
correspondenten gerichte verzoek te
willen melden, dat zij er niet aan
denkt om binnenkort af te treden.
Die uitspraak van de Nederlandse
landsvrouwe was in Stockholm
voorpaginanieuws.
Veel contact
De Nederlandse en Zweedse ko
ninklijke families hebben overigens
geen staatsbezoeken nodig voor ge
regeld contact. Koningin Juliana is
de peetmoeder van koning Carl
Gustaf en deze heeft haar vorig jaar
nog een privé-bezoek gebracht.
Nederland, met name Amsterdam,
is ook voor koningin Silvia geen
witte plek op de kaart. „Toen ik
indertijd in Düsseldorf woonde,"
vertelt zij. „ben ik diverse keren in
uw land geweest. Ik bel dol op al die
Indische eethuisjes en ook met vis
Simpkins
„Hoe laai moet
je weer op je
werk terug
rijn?"
Van een verslaggever
DEN HAAG/STOCKHOLM „Alle publieke macht in
Zweden berust bij het volk," luidt de eerste zin van do
Zweedse grondwet. Dat dit formeel tot uitdrukking is ge
bracht is volgens het (gezaghebbende) Zweedse instituut
voor publiek opinie-onderzoek (SIFO) de belangrijkste re
den dat Zweden nog steeds een monarchie is.
Toen koning Gustaaf VI Adolf in
1973 op zijn sterfbed lag, onder
zocht het SIFO of het Zweedse
volk kroonprins Carl Gustaf zijn
grootvader wilde laten opvolgen
of dat de republiek zou moeten
worden uitgeroepen. Driekwart
van de ondervraagden sprak zich
uit voor het handhaven van de
monarchie, inclusief 71 procent
van de sociaal-democraten, die
toen ruim veertig Jaar aan de re
gering waren. De wens van het
volk werd gehonoreerd. Het kabi
net van de inmiddels voormali
ge premier Olof Palme en de
riksdag (het parlement) stemden
ermee ln dat de kroonprins als
Carl VI Gustav de troon besteeg.
Vanwaar nu dat verlangen van
een ontwikkelde, democratische
bevolking met sterk socialistische
inslag het koningschap in stand
te houden? Het SIFO heeft ook
dit proberen uit te vinden. Zo
stelde het instituut de vraag of
men eerder zou luisteren naar een
redevoering over de toekomst van
het land door de eerste-mlnlster
of door de koning. Zestig procent
(54 procent niet-socialisten) sprak
zich uit voor de premier; maar 84
procent (73 procent socialisten)
vond een bezoek van de Koning
aan hun woonplaats feestelijker
dan dat van de eerste-minister.
Het 8IFO concludeert hieruit dat
het Zweedse volk de koning al
leen nog aanvaardt als ceremoni
eel en representatief staatshoofd.
De zakelijke en politieke leiding
van het land zou men willen
opdragen aan de premier.
Geen schijn
Deze twee functies zijn ln de
meeste landen niet streng ge
scheiden. De staatshoofden ver
vullen van belde wat. tenminste
in formele zin. In Zweden heeft
men daar nu. blijkbaar geheel
naar de zin van het volk. een
einde aan gemaakt. Het konings
chap is ontdaan van zelfs alle
schijn van politieke macht. De
eerste-minister wordt niet meer
benoemd door de koning, maar
door de voorzitter van de
„riksdag". Wetten dragen geen
handtekening van de koning
meer. Koninklijke besluiten zijn
afgeschaft en er vinden geen pu
blieke benoemingen meer plaats
vanwege de korJng. Zo staat het
in de nieuwe grondwet, die sinds 1
Januari 1975 van kracht is. De
constitutie ls zo geschreven, dat
enkele pennestreken voldoende
zijn om het land te veranderen in
een republiek.
Kleiner
Het feit dat de koning „beroofd"
is van alle macht en privileges
hij heeft dezelfde belastingplich
ten als de andere burgers heeft
ertoe geleld dat de aandrang om
de monarchie te beëindigen klei
ner is geworden dan ooit. Bijna
zeventig procent van het volk.
bleek uit de enquête van het SI
FO. meent dat ook op de lange
termijn de monarchie beter ls
voor Zweden dan de republikein
se staatsvorm. Deze mening
wordt ook gedeeld door een meer
derheid (56 procent) van de socia
listen, hoewel hun partij al sinds
1897 de invoering van de repu
bliek in haar programma heeft
staan. Deze tegenstelling ver
klaart het SIFO mede uit het feit,
dat geen enkele koning nog ge
probeerd heeft zich met staatsza
ken te bemoeien sinds 1914, toen
de overgrootvader van de huidige
monarch daartoe een vergeefse
poging deed. Zijn opvolger, Gus
taaf AdoU, was een bescheiden
man. „Hij boog altijd voor de
macht van de Riksdag en ver
meed zorgvuldig elke persoonlij
ke bemoeienis met buitenlandse
aangelegenheden," aldus het
SIFO.
Gevaren
Volgens de sociologen van het in
stituut wordt het koningschap
nog slechts door twee gevaren be
dreigd. Ten eerste: de koning en
zijn vrouw zouden hun functie te
zwaar kunnen gaan vinden. „Het
koningschap ln Zweden ls een
baan zoals alle andere. Daarom
hebben de koning en de koningin
recht op een privéleven, wanneer
hun dagtaak voltooid is. Wordt er
niet aan deze elementaire vereis
ten voldaan, dan ls de monarchie
kwegsbaar," aldus het SIFO. Het
andere gevaar zou zijn dat „reac
tionaire kringen" zouden probe
ren het hof over te halen zijn
bevoegdheden te buiten te gaan.
