Eerder met pensioen om werk eerlijker te delen"
m
Vervoersfederatie zegt
statuut met de NS op
CNV-deskundige ziet niets in plan van het FNV
Huisvrouwen oordelen
minder hard over rijden
met een paar biertjes op
Heel veel mannen
hebben een afwasmachine verzekerd-
Maar niet eens hun vrouw.
Scherpe verwijten aan
adres van girodienst
Enthousiasme over werk van
verkeersbrigadiertjes gedaald
loerdijkbrug weer dag lang gesloten
CNV betreurt ontwikkeling
Bedrog is te makkelijk
Verzet ABOP
tegen karakter
middenschool
Nederlander
voorzitter van
VN-commissie
IggëPAG 13
OKTOBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 9
door Johan van Workum
Sinds ongeveer anderhalf |aar wordt steeds
serieuzer gedacht over verkorting van werktij
den als middel om het bestaande werk eerlijker
te verdelen over werkers en werklozen. Er is
keuze uit korter werken per dag, per week, per
jaar (meer vakantie, educatief verlof), of per
leven (eerder met pensioen, langer naar
school). Op al deze manieren zijn de afgelopen
honderd jaar de werktijden drastisch verkort
Dat gebeurde echter steeds om het korter wer
ken op zichzelf.
Thans gaat het om korter werken als middel om
het bestaande werk eerlijker te verdelen. Er
wordt daarmee dus aan het bestaande werk
niets toegevoegd. Dit middel heeft daarom iets
van „capitulatie" voor de gedachte dat het
nimmer meer zal lukken het bestaande werk
voldoende te doen toenemen. Dat verklaart
waarom het denken over dit middel zo traag op
gang komt
Het is ook de reden waarom het CNV vindt dat
korter werken als middel om werklozen weer
aan de slag te krijgen, pas moet worden gehan
teerd als alle andere middelen volop worden
benut maar nog niet voldoende resultaat ople
veren. De leiding van het CNV werkt thans druk
aan een discussienota voor de leden over de
CAO's voor volgend jaar. In die nota zal een
belangrijke plaats worden ingenomen door de
vraag of men bereid is een stukje loonsverho
ging) af te staan voor korter werken, bijvoor
beeld in de vorm van eerder met pensioen gaan.
Wij spraken hierover met CNV-stafmedewerker
Piet Kroon. Hij stelde voor de CNV-leiding een
nota op over deze kwestie.
UTRECHT Eerder met pen
sioen plus misschien invoering
van regelmatige periodes vrij
voor omscholing, bijscholing
of „educatief verlof". Dat zijn
volgens CNV-stafmedewerker
Piet Kroon reëele mogelijkhe
den om via verkorting van
werktijden tegemoet te komen
aan wensen bij de werknemers
en tegelijk iets te doen aan
eerlijker verdelen van het be
staande werk over werkers en
werklozen.
In kortere werkdagen of een kortere
werkweek om aldus werklozen aan
een arbeidsplaats te helpen, ziet
Kroon te veel haken en ogen. De
werknemers zouden wel een stuk
loon of mogelijke loonsverhoging
moeten „inleveren", terwijl het nog
zeer de vraag is of er werklozen mee
aan een baan worden geholpen.
De Industriebonden van de FNV
hebben hun leden de vraag voorge
legd of ze een stukje prijscompensa
tie zouden willen afstaan als daar
mee aantoonbaar meer banen kun
nen worden gevormd en er geen an
dere middelen zijn om deze operatie
te betalen. Deze bonden willen dus
vooraf zekerheid van de onderne
mers, dat het voordeel van de loon-
beperking niet in de winstkassen
blijft steken.
Hier zit echter het zwakke punt. In
de jaren vijftig ging de werkweek
van 48 naar 45 uur, en In de jaren
zestig van 45 naar 40 uur. In beide
gevallen was er geen grote werkloos-
heli In beide gevallen ook is er
niets te bespeuren geweest van het
op enige schaal aantrekken van
extra personeel. De bedrijven wis
ten deze toch forse werktijdverla
gingen op te vangen met maatrege
len voor rationalisatie en efficiency.
Hetzelfde moet volgens Plet Kroon
worden verwacht wanneer thans de
werktijden worden verkort, zeker
wanneer dat in slechts beperkte ma
te gebeurt. Met hetzelfde aantal
mensen zou tegen minder loon in
minder uren hetzelfde worden ge
produceerd. De uren die eraf gaan,
zullen bovendien veelal de minst
„fitte" uren van de dag of week zijn,
met de laagste uurproduktie, dus
ook met niet al te veel produktiever-
lies als deze uren vervallen. Dat leidt
dan natuurlijk wel tot meer winsten,
en zo indirect toch weer tot hope
lijk meer Investeringen en meer
werk. Maar dat zijn indirecte uitwer
kingen, waarvan de omvang maar
moet worden afgewacht
Natuurlijk verloop
Daar komt bij dat tal van bedrijven
om sociale redenen aanvaarden dat
ze wat ruim In hun personeelsjasje
zitten, om gedwongen ontslagen te
vermijden. Verkorting van de
werktijd, ook in de vorm van eerdere
pensionering, zou voor deze bedrij
ven een welkome versnelling van
het „natuurlijk verloop" betekenen,
en allerminst een reden om extra
personeel aan te trekken.
Daar waar wel extra mankracht
wordt aangesteld, moet voor die
nieuwe man een plaats Ingeruimd
worden, met gereedschap en ma
chine. Bij een eenvoudige kantoor
baan gaat het om een schrijfmachi
ne plus bureau. Maar in de Industrie
zal soms een machine van enkele
tonnen erbij moeten worden aange
schaft. De vraag ls of het bedrijf zo'n
investering rendabel genoeg acht.
Zoniet, dan zal een stukje produk-
tieverlaging worden aanvaard.
Of men zal proberen over te schake
len op ploegendienst. Dat betekent
een stuk sociaal ongerief. Alleen in
bedrijven met continu-dienst zijn
geen extra investeringen nodig. Ver
korting van werktijden kan In deze
bedrijven juist een stukje extra
compensatie voor het grote ongerief
van de ploegenarbeid betekenen.
Bijkomende investeringen zijn niet
nodig bij verkorting van werktijd
door vroegere pensionering. Een
werkloze neemt immers dan de ar
beidsplaats over van de gepensio
neerde. Hier rijst wel een groot fi-
nanciëel probleem. De gepensio
neerde zal moeten leven. Zijn pensi
oen moet dus een of meer Jaren
eerder ingaan. Er zal dus meer pen
sioenpremie gespaard moeten zijn.
Dat grotere premiebedrag moet bo
vendien zijn opgebracht gedurende
een korter aantal actieve jaren. De
pensioenpremie per maand gaat dus
om twee redenen omhoog.
Dit effect treedt bovendien ook nog
eens op als ook de AOW op Jongere
leeftijd moet ingaan. Ook andere
sociale premies moeten omhoog,
want het aantal actieven die de pre
mies opbrengen, wordt immers ver
kleind. Links de leeftijd waarop pen
sioen en AOW zouden ingaan, rechts
de dan noodzakelijke verhoging van
de premies voor AOW, AWW en kin
derbijslag (de overige sociale pre
mies zouden waarschijnlijk ook om
hoog moeten.
Pensioen
leeftijd
64 jaar
62
61
60
Premie
verhoging
1.7 pet
2.3
3.6
4.8
6.3
Verlaging van de pensioengerechtig
de leeftijd naar 60 zou dus een reële
loonsverlaging met 6,3 procent ver
oorzaken. Waar regeerders, vakbon
den en werkgevers touwtrekken om
tienden van procenten, is dit een
zeer fors percentage.
Ook besparingen
Nu zijn er bij eerdere pensionering
ook besparingen. Meer werklozen
kunnen aan de slag, dus èr is minder
geld nodig voor werkloosheidsuitke
ringen. Bovendien gaan die ex-
werklozen weer meer premies mee
betalen. Cijfers hiervan zijn echter
nog niet voorhanden. Ook hier moet
immers nog maar worden afgewacht
hoeveel eerder gepensioneerden
daadwerkelijk zullen worden ver
vangen.
Een ander probleem vormt het kwa
liteitsverschil tussen vraag en aan
bod naar personeel. De werklozen
die zich melden voor vrijkomende
functies van vervroegd gepensio
neerden, zijn lang niet altijd be
kwaam voor die functies. Maar, zegt
Kroon, aan dit probleem zal hoe dan
ook toch snel wat moeten worden
gedaan, ook zonder verkorting van
werktijden. Zo'n verkorting zou het
probleem hoogstens wat acuter
maken.
Bij- of omscholing
Er kan wat aan worden gedaan door
enige weken per jaar vrij te geven
voor „educatief verlof", dat kan wor
den besteed aan bij- of omscholing.
Dan sla je twee vliegen in één klap.
zegt Kroon. Door vermindering van
werktijden kunnen werklozen aan
de slag, en door de scholing wordt
een grotere „mobiliteit" van
werknemers naar andere functies
bevorderd.
Wie het wil zou eerder met pensioen kunnen.
Ook extra weken vakanties zouden
kunnen leiden tot eerlijker verde
ling van het bestaande werk. Hier
van verwacht Kroon echter weinig
succes. De meeste mensen willen die
extra vakantie natuurlijk vooral in
de zomer en rond feestdagen opne
men. Weinig bedrijven zullen van
wege enige pieken in personeelsge
brek extra mensen in vaste dienst
aantrekken. Er komen hoogstens
wat meer mogelijkheden voor losse
werkers en vakantiehulpen.
Vrijwilligheid
Een wezenlijk aspect vindt Kroon
de ..sociale aanvaardbaarheid" van
korter werken. Het gaat er in al deze
voorbeelden immers om dat het
loon navenant mee omlaag gaat.
Anders zouden de bedrijven slechts
op extra loonkosten worden ge
jaagd. met averechts effect op de
werkgelegenheid. Uit peilingen on
der spoorwegpersoneel, in de indus
trie en ook in andere sectoren is de
laatste paar jaar bij voorbereiding
van CAO-eisen steeds gebleken dat
vroeger pensioen hoog genoteerd
staat als wens.
Veel minder animo was er in de
CNV-achterban voor korter werken
per dag of per week. of voor langere
Misschien ook
perioden vrij
voor 'educatief
verlof' of bijscholing
vakanties. Misschien zou bij een
nieuwe pelling enige belangstelling
kunnen blijken voor vroeger vertrek
op vrijdagmiddag. Bij al deze peilin
gen is echter nooit duidelijk aan de
orde geweest de keus tussen korter
werken of meer loon/prijscompensa
tie. Dat zal de komende maanden
moeten gebeuren.
Al met al ziet Kroon als meest voor
de hand liggende aanwending van
werktijdverkorting een vroeger pen
sioen op basis van vrijwilligheid.
Wie tot zijn 65-ste wil werken, moet
daartoe in de gelegenheid blijven.
Voor de financiering zijn meerdere
oplossingen denkbaar. In Zweden
bij voorbeeld moeten de werkne
mers in sommige sectoren al rond
hun dertigste kiezen op welke leef
tijd tussen 60 en 70 zij met pensioen
willen gaan. Hun pensioenpremie
voor het verdere actieve leven wordt
dan daarop afgestemd.
Een andere oplossing zou zijn dat
het pensioen ingaat met 60 of 63.
evenals de AOW. Wie echter blijft
werken, zou zijn Inkomsten daaruit
geheel of gedeeltelijk in mindering
op de AOW zien gebracht. Net zoiets
dus als thans gebeurt met iemand
met een werkloosheidsuitkering die
er een gedeeltelijk baantje bij vindt.
Ook aantrekkelijk vindt Kroon een
snelle noodvoorziening voor oudere
werknemers die al met hun twaalfde
of veertiende zijn begonnen te wer
ken. Zij hebben dan nu al rond vijf
tien dienstjaren achter de rug. Velen
van hen zouden wel willen ophou
den als het financieel zou kunnen.
Een speciale voorziening voor hen
zou volgens Kroon haalbaar zijn.
Het gaat om een slinkende groep, en
het zal niet moeilijk zijn solidariteit
te wekken voor hen die zo'n uitzon
derlijk langdurige bijdrage aan de
economie al hebben geleverd.
Van een verslaggever
AMSTERDAM De Nederlandse huisvrouw vindt het
minder erg dan elf jaar geleden dat een automobilist na een
paar biertjes op achter het stuur kruipt. Ook is zij minder
enthousiast dan elf jaar geleden over de hulp die ver
keersbrigadiertjes aan andere kinderen bieden en vindt zij
de bromfiets minder gevaarlijk dan in 1965.
viuuwen aan in 1965 menen dat
zoiets onverantwoord is: nu 44
procent, toen achttien. De me
ning dat verkeersbrigadiertjes
twaalf jaar of jonger moeten zijn
werd toen gedeeld door 57 pro
cent. nu maar door 37 procent.
Dit blijkt uit een onderzoek dat
het in Dongen gevestigde insti
tuut voor sociaal psychologisch
onderzoek en marktanalyse b.v.
heeft ingesteld onder tweedui
zend huisvrouwen. Ook elf jaar
geleden stelde het bureau zo'n
onderzoek in.
In 1965 vonden drie van de vijf
huisvrouwen (zestig procent) het
ontoelaatbaar dat een automobi
list na een verjaarsfeestje meteen
paar glazen bier in zijn auto naar
huis zou rijden. Nu is dat percen
tage belangrijk gedaald: 38 pro
cent noemt het nu ontoelaatbaar.
Het standpunt „onverantwoord
maar begrijpelijk" werd elf jaar
geleden gedeeld door nog geen
kwart van de ondervraagden, nu
door de helft. Ondanks alle cam
pagnes tegen alcoholgebruik in
het verkeer zou het oordeel daaro
ver dus milder geworden zijn, zou
uit deze enquête afgeleid kunnen
worden. Vooral in het zuiden van
het land geven veel vrouwen (59
procent) als hun mening „wel
iswaar onverantwoord maar be
BriJpelijk", aldus het onderzoek.
In 1965 juichten bijna vier van de
vijf huisvrouwen (78 procent) het
toe dat schoolkinderen leeftijdge
nootjes hielpen bij het overste
ken. Nu is dat de mening van
ruim de helft <54 procent). Meer
Bromfietsers
De mening over de bromfietsers
veranderde ook duidelijk: in 1965
noemde bijna zeven van de tien
huisvrouwen (60 procent) de
bromfietser als het grootste ge
vaar in het verkeer, zeven procent
noemde toen de auto. Nu zijn die
percentages achtereenvolgens 46
en twintig; de brommer blijft dus
het grootste gevaar, maar minder
uitgesproken dan in 1965.
Dat het autobezit toegenomen is,
blijkt ook uit het onderzoek: op
de vraag tot welke groep wegge
bruiker zij zich rekenden
antwoorde in 1965 nog bijna de
helft (49 procent) „voetganger" en
achttien procent: „automobilist".
Nu noemt zich 22 procent voet
ganger en 28 procent automobi
list. Opvallend is dat één percen
tage hetzelfde is als elf Jaar gele
den: dat zijn de huisvrouwen die
zich tot de fietsers rekenen. Zij
vormden en vormen nog. een
groep van 44 procent.
ADVERTENTIEt
EN HAAG De moerdijkbrugzal
mstaande zaterdag weer 24 uur
gesloten zijn voor alle verkeer, van
lter<lagmorgen half zes totzondag-
lorgen omstreeks zes uur. Dit
oudt verband met de vervanging
•jm een oud brugdeel door een
leuw, breder brugdeel
Aan de noordelijke kant van de
wordt de rijksweg direct ten
Ulden van Dordrecht afgesloten.
a" de zuidelijke kant vlak vóór de
rtJB Voor het snelverkeer zijn om-
_iaingsroutes aangegeven door
borden met een zwart num-
ft!' Er is 660 westelijke route via de
l»«nngvlietbrug en de Heinen-
oordtunnel. voor het Zuid-Noord
verkeer aangeduid met nummer 2
en voor het Noord-Zuid verkeer aan
geduid met nummer 3. Een oostelij
ke omleidingsroute gaat over de
brug bij keizersveer in de rijksweg
Utrecht-Breda en langs het ver
keersknooppunt Gorinchem. Deze
route, die niet kan worden gebruikt
door voertuigen met een asdruk gro
ter dan dertien ton. heeft in de
Noord-Zuidrichting het nummer 4
en voor de Zuid-Noordrichting het
nummer 5.
De rijwielpaden op de brug zijn al
vanaf donderdagmorgen, vanaf zes
uur 's morgens gesloten
Het klinkt wat cru. maar de feiten liggen niet anders. Bijna
iedereen verzekert zich in Nederland tegen financiële teRenvallers.
Huis en haard.auto en vakantie.ziekte en ongeval.Ze zijn keurig
gedekt. Men vindt dat vanzelfsprekend.
Maar het ligt anders als het 0111 een meer emotionele zaak gaat.
Als de moeder in een jong gezin zou overlijden. De gedachte daaraan
drukt men weg.Naast al het leed.zijn er dan kosten
die bijna geen mens kan opbrengen. Dan is het toch
ook logisch.dat het leven van de getrouwde vrouw
verzekerd wordt. Met de Haile^iviiifpolis van
de Utrecht.
Cf RECHT
ral AMIiV achirr.
Van onze soc.-economische redactie
UTRECHT Omdat het sociaal statuut van de Nederlandse Spoorwegen volgens de Vervoersfe
deratie NVV/NKV „een dode letter" is, en omdat er bij reorganisaties „voortdurend eenzijdig
economische uitgangspunten worden gekozen", heeft de federatie besloten het statuut met NS op
te zeggen.
Dit besluit werd gisteren met grote
meerderheid genomen door de alge
mene vergadering van de be
drijfsgroep spoorwegen in Utrecht.
De vergadering nam tevens een mo
tie aan. waarin ze verklaarde dat er
geen nieuwe cao met de NS wordt
afgesloten als niet de voorwaarde is
verkregen, dat de bonden sneller bij
reorganisaties worden betrokken.
De Vervoersbond CNV betreurt het
opzeggen van het statuut door de
federatie.
In het sociaal statuut zijn afspraken
vastgelegd tussen NS en de vak
bonden over de hoofdlijnen van het
sociaal beleid bij de spoorwegen. De
vervoersfederatie meent dat de di
rectie van de overheid onvoldoende
bevoegdheden heeft opgeëist om het
in 1972 tot stand gekomen statuut
naar behoren te kunnen naleven.
Papieren tijger
Voorzitter J. Mulder van de be
drijfsgroep noemde in dit verband
de sluiting van het goederenstation
in Eist. In het overleg over de slui-,
ting van Eist. is volgens Mulder ge
bleken dat het sociaal statuut, „dat
toch zo'n machtig en eerlijk wapen
leek een papieren tijger werd'Dc
voorgenomen sluiting van het
emplacement Eist 108 werkne
mers gebeurt in het kader van de
reorganisatie van het goederenver
voer per rail. Die reorganisatie moet
er uiteindelijk toe leiden, dat het
goederenvervoer van NS in 1980
zichzelf kan bedruipen. De sluiting
van Eist heeft bij de vervoersfedera
tie kwaad bloed gezet De onderne
mingsraad van NS had de directie
overigens met een kleine meerder
heid geadviseerd te kiezen voor
een gedeeltelijke sluiting van het
goederenstation Amersfoort.
Betreurenswaardig
Voorzitter J. J Dassel van de Ver
voersbond CNV betreurt het opzeg
gen van het sociaal statuut NS door
de Vervoersfederatie. „De stap van
de federatie betekent echter niet.
dat voor wat ons betreft het
sociaal statuut nu maar moet ver
dwijnen." zei hij. Volgens Dassel is
het statuut een door bonden en NS
aanvaarde verplichting om geza
menlijk een beleid voorde toekomst
uit te stippelen. „Daarom is het.
aldus Dassel. jammer dat de ver
voersfederatie nu opeens afhaakt
De bondsvoorzitter vindt het on
juist dat de sluiting van Eist bij de
beweegredenen van de federatie van
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Scherpe verwijten zijn dinsdag op de zitting van
de Haagse rechtbank gericht aan de directie van de postcheque-
en girodienst. De directie werd verweten onvoldoende bescher
mingsmaatregelen te hebben genomen en zo gelegenheid gege
ven te hebben tot het stelen van enorme geldbedragen.
doorslaggevende betekenis is ge
weest. „Immers." zei hij. „de sluiting
van Eist moet worden bekeken in
het kader van de totale reorganisa
tie van het NS goederenvervoer. Het
openhouden van Eist en de daarmee
gepaard gaande verliezen brengt
een niet te verantwoorden risico met
zich voor een groot deel van de onge
veer 5500 werknemers, die nu nog
hun boterham verdienen in het goe
derenvervoer."
Dat de vervoersfederatie niet de
moeite heeft genomen de
contractpartners aan te spreken
over de opzegging van het sociaal
statuut noemde de bondsvoorzitter
„arrogant en kinderlijk". Over de
aankondiging dat de vervoersbon-
den NW en NKV na hun fusie de
samenwerking met de Ver
voersbond CNV en de Federatie
Spoorwegvakvereniging zullen ver
breken zei Dassel dat de praktijk zal
uitwijzen dat nadere discussies niet
in onderling verband kon. dan zal
die discussie plaatsvinden in aanwe
zigheid van de werkgever. „Die
krijgt dan betere kansen dan ooit
om de zwakke plekken te zoeken en
gebruik te maken van deze prak
tische fout en laktische blunder
Dat is niet in het belang van het
spoorwegpersoneel." aldus voorzit
ter Dassel.
De kritiek kwam naar aanleiding
van de rechtzaak tegen een 22-jarige
Haagse drukker G. J. N. die wegens
diefstal en vervalsen van kascheques
terecht stond.
Verdachte, in hevige mate aan de
drugs verslaafd, kwam door stelen
en vervalsen van kasscheques aan
geld. Hij stal girocheques en betaal
kaarten uit brievenbussen. De ver
dachte had op die manier in een jaar
tijd ruim 50.000 gulden geïncasseerd.
De opperwachtmeester van de
rijkspolitie, werkzaam bij de postale
recherche deelde mee dat de giro
dienst in een jaar ongeveer ander
half miljoen gulden aan schade
loosstellingen heeft moeten uitkeren
als gevolg van diefstallen en verval
singen.
..We zitten tot onze nek in het werk
en per dag komen nog eens tien tot
vijftien nieuwe zaken van kas
cheque- diefstallen binnen", aldus
de heer Potijk.
De grote schuldige is de girodienst
zelf, die niet tijdig de noodzakelijke
DEN HAAG Het bestuur van de
sectie leraren van de Algemene
bond van onderwijzend personeel
(ABOP) vindt, dat de sociale onge
lijkheid tussen de leerlingen beter
bestreden kan worden met het hui
dige onderwijs, dan met een mid
denschool voor ledereen.
De sectie leraren van de ABOP
neemt hiermee een eigen standpunt
in ten aanzien van de plannen die
minister Van Kemenade in zijn con
tourennota heeft neergelegd. Het
bestuur heeft dit standpunt gepubli
ceerd voor de vergadering van de
sectie van 12 november. Daar zal
worden beslist of dit standpunt van
het bestuur zal worden overge
nomen.
In de bondsraad van de ABOP heeft
de sectie zich al eerder verzet tegen
de middenschool en de verlenging
van de leerplicht Daar was toen
geen meerderheid te vinden voor dit
standpunt. Daarom is het bestuur
van de sectie leraren nu met een
eigen standpunt gekomen
maatregelen tegen vervalsen en on
rechtmatig geldincasseren neemt,
aldus de getuige.
Weliswaar moeten sinds 1 januari
van dit jaar ook in het buitenland de
betaalpasjes worden getoond, maar
dat is geen voldoende veiligheid.
Naar het oordeel van de heer Potijk
zijn strengere maatregelen noodza
kelijk en zou de dienst over moeten
gaan tot uitgifte van eigen en onver-
valsbare identiteitskaarten. De offi
cier van justitie eiste een Jaar en
negen maandep gevangenisstraf met
aftrek van voorarrest.
Dr. C. A. van der Klaauw
Van een verslaggever
GENêVE De Nederlandse ambas
sadeur bij de Verenigde Naties in
Genève. dr. C. A. van der Klaauw. is
gekozen tot voorzitter van het uit
voerende comité van het program
ma van de VN-hoge commissaris
voor de vluchtelingen. De heer Van
der Klaauw. die op het ogenblik ook
voorzitter is van de permanente ver
tegenwoordigers van de EG-landen
bij de VN. volgt de Nigeriaanse di
plomaat A k po rode Clark op.
